Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / ခုဒ္ဒသိက္ခာ-မူလသိက္ခာ • Khuddasikkhā-mūlasikkhā |
၄၀. အဝေဘင္ဂိယနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ
40. Avebhaṅgiyaniddesavaṇṇanā
၃၂၂-၄. အာရာမာရာမဝတ္ထူနီတိ ဧတ္ထ (စူဠဝ. ၃၂၁; စူဠဝ. အဋ္ဌ. ၃၂၁) အာရာမော နာမ ပုပ္ဖာရာမော ဝာ ဖလာရာမော ဝာ။ မဉ္စော ပီဌံ ဘိသိ ဗိဗ္ဗောဟနာဒိသယနာသနံ။ လောဟကုမ္ဘီအာဒယော ကာဠလောဟတမ္ဗလောဟာဒိမယာ။ ဘာဏကော ဥဒကစာဋိ။ ပဉ္စေတေ အဝိဘာဇိယာတိ ဘာဇေတ္ဝာ န ဂဟေတဗ္ဗာ, ဂဟိတာပိ သင္ဃသန္တကာ ဧဝာတိ အတ္ထော။ ဧတ္ထ ပန အာရာမော အာရာမဝတ္ထူတိ ပဌမံ, ဝိဟာရော ဝိဟာရဝတ္ထူတိ ဒုတိယံ, မဉ္စော ပီဌံ ဘိသိ ဗိဗ္ဗောဟနန္တိ တတိယံ, လောဟကုမ္ဘီ။ပေ.။ နိခာဒနန္တိ စတုတ္ထံ, ဝလ္လိ။ပေ.။ ဒာရုဘဏ္ဍံ မတ္တိကဘဏ္ဍန္တိ ပဉ္စမန္တိ ဧဝံ ဣမာနိ ရာသိဝသေန ပဉ္စ ဟောန္တိ, သရုပဝသေန အနေကာနိ ဟောန္တိ။ ဟောန္တိ စေတ္ထ –
322-4.Ārāmārāmavatthūnīti ettha (cūḷava. 321; cūḷava. aṭṭha. 321) ārāmo nāma pupphārāmo vā phalārāmo vā. Mañco pīṭhaṃ bhisi bibbohanādisayanāsanaṃ. Lohakumbhīādayo kāḷalohatambalohādimayā. Bhāṇako udakacāṭi. Pañcete avibhājiyāti bhājetvā na gahetabbā, gahitāpi saṅghasantakā evāti attho. Ettha pana ārāmo ārāmavatthūti paṭhamaṃ, vihāro vihāravatthūti dutiyaṃ, mañco pīṭhaṃ bhisi bibbohananti tatiyaṃ, lohakumbhī…pe… nikhādananti catutthaṃ, valli…pe… dārubhaṇḍaṃ mattikabhaṇḍanti pañcamanti evaṃ imāni rāsivasena pañca honti, sarupavasena anekāni honti. Honti cettha –
‘‘ဒ္ဝိသင္ဂဟာနိ ဒ္ဝေ ဟောန္တိ၊ တတိယံ စတုသင္ဂဟံ။
‘‘Dvisaṅgahāni dve honti, tatiyaṃ catusaṅgahaṃ;
စတုတ္ထံ နဝကောဋ္ဌာသံ၊ ပဉ္စမံ အဋ္ဌဘေဒန’’န္တိ။ (စူဠဝ. အဋ္ဌ. ၃၂၁)။
Catutthaṃ navakoṭṭhāsaṃ, pañcamaṃ aṭṭhabhedana’’nti. (cūḷava. aṭṭha. 321);
၃၂၅. ‘‘ပဉ္စိမာနိ, ဘိက္ခဝေ, အဝိသ္သဇ္ဇိယာနိ န ဝိသ္သဇ္ဇေတဗ္ဗာနိ သင္ဃေန ဝာ ဂဏေန ဝာ ပုဂ္ဂလေန ဝာ, ဝိသ္သဇ္ဇိတာနိပိ အဝိသ္သဇ္ဇိတာနိ ဟောန္တိ။ ယော ဝိသ္သဇ္ဇေယ္ယ, အာပတ္တိ ထုလ္လစ္စယသ္သာ’’တိ (စူဠဝ. ၃၂၁) ဝုတ္တတ္တာ ‘‘ဘာဇိတာပိ အဘာဇိတာ’’တိ ဝုတ္တံ။ ဧတေတိ ဝုတ္တပ္ပကာရာ ပဉ္စပိ ‘‘ဂရုဘဏ္ဍာနီ’’တိ စ ‘‘အဝိသ္သဇ္ဇိယာနီ’’တိ စ စ-သဒ္ဒေန ‘‘အဝေဘင္ဂိယာနီ’’တိ စ ဝုစ္စန္တီတိ အတ္ထော။
325. ‘‘Pañcimāni, bhikkhave, avissajjiyāni na vissajjetabbāni saṅghena vā gaṇena vā puggalena vā, vissajjitānipi avissajjitāni honti. Yo vissajjeyya, āpatti thullaccayassā’’ti (cūḷava. 321) vuttattā ‘‘bhājitāpi abhājitā’’ti vuttaṃ. Eteti vuttappakārā pañcapi ‘‘garubhaṇḍānī’’ti ca ‘‘avissajjiyānī’’ti ca ca-saddena ‘‘avebhaṅgiyānī’’ti ca vuccantīti attho.
၃၂၆-၈. ဣဒာနိ ပုရိမေသု တီသု ရာသီသု သဗ္ဗသ္သ ဂရုဘဏ္ဍတ္တာ တေ အနာမသိတ္ဝာ ပစ္ဆိမေသု ဒ္ဝီသု ရာသီသု ဧကစ္စသ္သ အဂရုဘဏ္ဍသ္သာပိ အတ္ထိတာယ တံ ဒသ္သေတုံ အာရဘန္တောပိ တေသု ဒ္ဝီသု ဗဟုဝိသယံ ပဌမံ ဒသ္သေတုံ ‘‘ဝလ္လိဍ္ဎဗာဟုမတ္တာပီ’’တိအာဒိမာဟာတိ ဉာတဗ္ဗံ။ တသ္သာယံ သင္ခေပော (စူဠဝ. အဋ္ဌ. ၃၂၁) – ဝလ္လိ အဍ္ဎဗာဟုမတ္တာပိ ဝေဠု အဋ္ဌင္ဂုလာယတောပိ တိဏာဒိ မုဋ္ဌိမတ္တမ္ပီတိ ဧတ္ထ အာဒိ-သဒ္ဒေန မုဉ္ဇပဗ္ဗဇံ သင္ဂဏ္ဟာတိ, ပဏ္ဏံ ဧကမ္ပိ မတ္တိကာ ပာကတာ ဝာ ပဉ္စဝဏ္ဏာ ဝာ သုဓာကင္ဂုဋ္ဌအာဒိကာတိ အာဒိ-သဒ္ဒေန သဇ္ဇုလသဇာတိဟိင္ဂုလကာဒိ ဝာ တာလပက္ကပ္ပမာဏာပိ ယေဟိ ကေဟိစိ သင္ဃသ္သ ဒိန္နာ ဝာ သင္ဃိကေ တိဏခေတ္တာဒိမ္ဟိ ဇာတာ ဝာ ရက္ခိတဂောပိတဘူမိဘာဂေ ဥပ္ပန္နာ တတ္ထဇာတကာ ဝာ သင္ဃိကာ ရက္ခိတာ ဧဝ အဘာဇိယာတိ အတ္ထော။
326-8. Idāni purimesu tīsu rāsīsu sabbassa garubhaṇḍattā te anāmasitvā pacchimesu dvīsu rāsīsu ekaccassa agarubhaṇḍassāpi atthitāya taṃ dassetuṃ ārabhantopi tesu dvīsu bahuvisayaṃ paṭhamaṃ dassetuṃ ‘‘valliḍḍhabāhumattāpī’’tiādimāhāti ñātabbaṃ. Tassāyaṃ saṅkhepo (cūḷava. aṭṭha. 321) – valli aḍḍhabāhumattāpi veḷu aṭṭhaṅgulāyatopi tiṇādi muṭṭhimattampīti ettha ādi-saddena muñjapabbajaṃ saṅgaṇhāti, paṇṇaṃ ekampi mattikā pākatā vā pañcavaṇṇā vā sudhākaṅguṭṭhaādikāti ādi-saddena sajjulasajātihiṅgulakādi vā tālapakkappamāṇāpi yehi kehici saṅghassa dinnā vā saṅghike tiṇakhettādimhi jātā vā rakkhitagopitabhūmibhāge uppannā tatthajātakā vā saṅghikā rakkhitā eva abhājiyāti attho.
ဣဒာနိ ယေ စေတ္ထ ဘာဇိတဗ္ဗာ, တေ ဒသ္သေတုံ ‘‘နိဋ္ဌိတေ’’တိအာဒိမာဟ, သင္ဃသ္သ ဝာ စေတိယသ္သ ဝာ ကမ္မေ နိဋ္ဌိတေ ဘာဇိယာတိ အဓိပ္ပာယော။ ဧတ္ထ ပန ယံ ကိဉ္စိ ဝလ္လိဝေဠုတိဏပဏ္ဏမတ္တိကာဒိ သင္ဃသ္သ ဒိန္နံ ဝာ သင္ဃိကေ တိဏခေတ္တာဒိမ္ဟိ ဇာတကံ ဝာ ရက္ခိတဂောပိတံ ဂရုဘဏ္ဍံ, တံ သင္ဃကမ္မေ စ စေတိယကမ္မေ စ နိဋ္ဌိတေ အဝသေသံ ပုဂ္ဂလိကကမ္မေပိ ဒာတုံ ဝဋ္ဋတိ, အဂရုဘဏ္ဍတ္တာ ဘာဇိတုမ္ပိ လဗ္ဘတိ။ သေနာသနတ္ထာယ ရက္ခိတဂောပိတမေဝ ဂရုဘဏ္ဍံ ဟောတိ, န ဣတရံ။ သီဟဠဒီပေ တုမူလသောမဝိဟာရေ သင္ဃသ္သ ပာကဝတ္တမ္ပိ တာလပဏ္ဏံ ဝိက္ကိဏိတ္ဝာ ကရီယတိ။ ကသ္မာ? န ဟိ တတ္ထ ပဏ္ဏေန အတ္ထော အတ္ထိ, သဗ္ဗေပိ ဣဋ္ဌကစ္ဆန္နာ ပာသာဒာဒယောတိ။ ဧဝံ အညတ္ထာပိ ကရီယတိ ဧဝာတိ ဝဒန္တိ။
Idāni ye cettha bhājitabbā, te dassetuṃ ‘‘niṭṭhite’’tiādimāha, saṅghassa vā cetiyassa vā kamme niṭṭhite bhājiyāti adhippāyo. Ettha pana yaṃ kiñci valliveḷutiṇapaṇṇamattikādi saṅghassa dinnaṃ vā saṅghike tiṇakhettādimhi jātakaṃ vā rakkhitagopitaṃ garubhaṇḍaṃ, taṃ saṅghakamme ca cetiyakamme ca niṭṭhite avasesaṃ puggalikakammepi dātuṃ vaṭṭati, agarubhaṇḍattā bhājitumpi labbhati. Senāsanatthāya rakkhitagopitameva garubhaṇḍaṃ hoti, na itaraṃ. Sīhaḷadīpe tumūlasomavihāre saṅghassa pākavattampi tālapaṇṇaṃ vikkiṇitvā karīyati. Kasmā? Na hi tattha paṇṇena attho atthi, sabbepi iṭṭhakacchannā pāsādādayoti. Evaṃ aññatthāpi karīyati evāti vadanti.
၃၂၉. ဣဒာနိ လောဟဘဏ္ဍာဒီသု ဧကန္တဘာဇေတဗ္ဗဘဏ္ဍံ ဒသ္သေတုံ ‘‘ပတ္တာဒီ’’တိအာဒိမာဟ။ ဧတ္ထ (စူဠဝ. အဋ္ဌ. ၂၂၁) ပန အာဒိ-သဒ္ဒေန လောဟထာလကတမ္ဗ ကုဏ္ဍိကာ ကဋစ္ဆု သရက အဉ္ဇနိ အဉ္ဇနိသလာကာကဏ္ဏမလဟရဏီသူစိသဏ္ဍာသကတ္တရယဋ္ဌိအာဒီနိ ဂဟိတာနေဝ။ တထာတိ ဘာဇိယမေဝာတိ အတ္ထော။ ဝိပ္ပကတဉ္စ အဝိပ္ပကတဉ္စ။ ပာဒဂဏ္ဟကန္တိ မဂဓနာဠိယာ ပဉ္စနာဠိယာ ဂဏ္ဟနံ။
329. Idāni lohabhaṇḍādīsu ekantabhājetabbabhaṇḍaṃ dassetuṃ ‘‘pattādī’’tiādimāha. Ettha (cūḷava. aṭṭha. 221) pana ādi-saddena lohathālakatamba kuṇḍikā kaṭacchu saraka añjani añjanisalākākaṇṇamalaharaṇīsūcisaṇḍāsakattarayaṭṭhiādīni gahitāneva. Tathāti bhājiyamevāti attho. Vippakatañca avippakatañca. Pādagaṇhakanti magadhanāḷiyā pañcanāḷiyā gaṇhanaṃ.
၃၃၁-၂. အနုညာတဝာသိ ယံ သက္ကာ သိပာဋိကာယ ပက္ခိပိတ္ဝာ ပရိဟရိတုန္တိ ဝုတ္တာ။ တစ္ဆိတာနိဋ္ဌိတန္တိ ဝိပ္ပကတံ။ ယဒိ တစ္ဆိတံ, ဂရုဘဏ္ဍမေဝ။ ဒန္တံ ပန အတစ္ဆိတဉ္စ အနိဋ္ဌိတဉ္စ ဘာဇိယမေဝ။ အနိဋ္ဌိတံ မဉ္စပာဒာဒိကံ ဂရုဘဏ္ဍံ။ ဣဒာနိ မတ္တိကဘဏ္ဍံ ဒသ္သေတုံ ‘‘ဘိက္ခူပကရဏေ’’တိအာဒိမာဟ။ ပတ္တထာလကကုဏ္ဍိကာဒိဘိက္ခူပကရဏေ စ။ ပာဒဃဋကောတိ ပာဒဂဏ္ဟနကော ဃဋကော စ မတ္တိကာမယော ဘာဇိယော ဘာဇေတဗ္ဗောတိ အတ္ထော။ သင္ခထာလကမ္ပိ ဘာဇိယမေဝ။
331-2.Anuññātavāsi yaṃ sakkā sipāṭikāya pakkhipitvā pariharitunti vuttā. Tacchitāniṭṭhitanti vippakataṃ. Yadi tacchitaṃ, garubhaṇḍameva. Dantaṃ pana atacchitañca aniṭṭhitañca bhājiyameva. Aniṭṭhitaṃ mañcapādādikaṃ garubhaṇḍaṃ. Idāni mattikabhaṇḍaṃ dassetuṃ ‘‘bhikkhūpakaraṇe’’tiādimāha. Pattathālakakuṇḍikādibhikkhūpakaraṇe ca. Pādaghaṭakoti pādagaṇhanako ghaṭako ca mattikāmayo bhājiyo bhājetabboti attho. Saṅkhathālakampi bhājiyameva.
၃၃၃-၄. မိဂစမ္မာဒိကံ ကပ္ပိယစမ္မံ ဘာဇိယံ, သီဟစမ္မာဒိကံ အကပ္ပိယစမ္မံ ဂရုဘဏ္ဍံ။ တံ ပန ဘူမတ္ထရဏံ ကာတုံ ဝဋ္ဋတိ။ ဧဠစမ္မံ ပန ပစ္စတ္ထရဏဂတိကတ္တာ ဂရုဘဏ္ဍံ ဟောတိ။ ဣဒာနိ ဣမာနိ ပန ပဉ္စ စီဝရပိဏ္ဍပာတဘေသဇ္ဇာနံ အတ္ထာယ ပရိဝတ္တေတုံ န ဝဋ္ဋတိ, ဂရုဘဏ္ဍေန ပန ဂရုဘဏ္ဍဉ္စ ထာဝရဉ္စ ထာဝရေန ထာဝရမေဝ ပရိဝတ္တေတ္ဝာ ပရိဘုဉ္ဇိတဗ္ဗာနီတိ ဒသ္သေတုံ ‘‘ဂရုနာ’’တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ (စူဠဝ. အဋ္ဌ. ၃၂၁) ဂရုနာတိ ဂရုဘဏ္ဍေန ဂရုဘဏ္ဍဉ္စ ထာဝရဉ္စ ပရိဝတ္တေယ္ယာတိ သမ္ဗန္ဓော။ ထာဝရေန စ ထာဝရမေဝ ပရိဝတ္တေယ္ယ, န ဂရုဘဏ္ဍန္တိ အဓိပ္ပာယော။ ပဉ္စသု ကောဋ္ဌာသေသု ပစ္ဆိမတ္တယံ ဂရုဘဏ္ဍံ, ပုရိမဒ္ဝယံ ထာဝရန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ ။ တထာ ကတ္ဝာ စ ဘုဉ္ဇတူတိ ဧဝံ ပရိဝတ္တေတ္ဝာ တတော အာဘတံ ကပ္ပိယဘဏ္ဍံ ပရိဘုဉ္ဇတူတိ အတ္ထော။ ကထံ ဉာယတီတိ စေ? ဝုတ္တဉ္ဟေတံ ပရိဝာရေ-
333-4. Migacammādikaṃ kappiyacammaṃ bhājiyaṃ, sīhacammādikaṃ akappiyacammaṃ garubhaṇḍaṃ. Taṃ pana bhūmattharaṇaṃ kātuṃ vaṭṭati. Eḷacammaṃ pana paccattharaṇagatikattā garubhaṇḍaṃ hoti. Idāni imāni pana pañca cīvarapiṇḍapātabhesajjānaṃ atthāya parivattetuṃ na vaṭṭati, garubhaṇḍena pana garubhaṇḍañca thāvarañca thāvarena thāvarameva parivattetvā paribhuñjitabbānīti dassetuṃ ‘‘garunā’’tiādimāha. Tattha (cūḷava. aṭṭha. 321) garunāti garubhaṇḍena garubhaṇḍañca thāvarañca parivatteyyāti sambandho. Thāvarena ca thāvarameva parivatteyya, na garubhaṇḍanti adhippāyo. Pañcasu koṭṭhāsesu pacchimattayaṃ garubhaṇḍaṃ, purimadvayaṃ thāvaranti veditabbaṃ . Tathā katvā ca bhuñjatūti evaṃ parivattetvā tato ābhataṃ kappiyabhaṇḍaṃ paribhuñjatūti attho. Kathaṃ ñāyatīti ce? Vuttañhetaṃ parivāre-
‘‘အဝိသ္သဇ္ဇိယံ အဝေဘင္ဂိယံ၊ ပဉ္စ ဝုတ္တာ မဟေသိနာ။
‘‘Avissajjiyaṃ avebhaṅgiyaṃ, pañca vuttā mahesinā;
ဝိသ္သဇ္ဇေန္တသ္သ ပရိဘုဉ္ဇန္တသ္သ အနာပတ္တိ၊
Vissajjentassa paribhuñjantassa anāpatti,
ပဉ္ဟာ မေသာ ကုသလေဟိ စိန္တိတာ’’တိ။ (ပရိ. ၄၇၉)။
Pañhā mesā kusalehi cintitā’’ti. (pari. 479);
ဧတ္ထ ပန ဂရုဘဏ္ဍေန ဂရုဘဏ္ဍဉ္စ ထာဝရဉ္စ ထာဝရေန ထာဝရမေဝ ပရိဝတ္တနဝိဓိံ သန္ဓာယ ‘‘ဝိသ္သဇ္ဇန္တသ္သ အနာပတ္တီ’’တိ ဝုတ္တံ။ ပုန တတော နိဗ္ဗတ္တဉ္စ စတုပစ္စယံ ပရိဘုဉ္ဇိတုံ လဗ္ဘတီတိ ဒီပေတုံ ‘‘ပရိဘုဉ္ဇန္တသ္သ အနာပတ္တီ’’တိ ဝုတ္တံ။ အယံ ဣမိသ္သာ ဂာထာယ အဓိပ္ပာယော။ သေသန္တိ (စူဠဝ. အဋ္ဌ. ၃၂၁) အာရာမာဒိ အဘာဇိယန္တိ အတ္ထော။ အဝေဘင္ဂိယဝိနိစ္ဆယော။
Ettha pana garubhaṇḍena garubhaṇḍañca thāvarañca thāvarena thāvarameva parivattanavidhiṃ sandhāya ‘‘vissajjantassa anāpattī’’ti vuttaṃ. Puna tato nibbattañca catupaccayaṃ paribhuñjituṃ labbhatīti dīpetuṃ ‘‘paribhuñjantassa anāpattī’’ti vuttaṃ. Ayaṃ imissā gāthāya adhippāyo. Sesanti (cūḷava. aṭṭha. 321) ārāmādi abhājiyanti attho. Avebhaṅgiyavinicchayo.
အဝေဘင္ဂိယနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။
Avebhaṅgiyaniddesavaṇṇanā niṭṭhitā.