| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / ឥតិវុត្តក-អដ្ឋកថា • Itivuttaka-aṭṭhakathā |
៤. អវិជ្ជានីវរណសុត្តវណ្ណនា
4. Avijjānīvaraṇasuttavaṇṇanā
១៤. ចតុត្ថេ – ‘‘នាហំ, ភិក្ខវេ’’តិអាទីសុ ន-ការោ បដិសេធត្ថោ។ អហន្តិ ភគវា អត្តានំ និទ្ទិសតិ។ អញ្ញន្តិ ឥទានិ វត្តព្ពអវិជ្ជានីវរណតោ អញ្ញំ។ ឯកនីវរណម្បីតិ ឯកនីវរណធម្មម្បិ។ សមនុបស្សាមីតិ ទ្វេ សមនុបស្សនា – ទិដ្ឋិសមនុបស្សនា ច ញាណសមនុបស្សនា ច។ តត្ថ ‘‘រូបំ អត្តតោ សមនុបស្សតី’’តិអាទិនា (អ. និ. ៤.២០០; បដិ. ម. ១.១៣០) អាគតា អយំ ទិដ្ឋិសមនុបស្សនា នាម។ ‘‘អនិច្ចតោ សមនុបស្សតិ, នោ និច្ចតោ’’តិអាទិនា (បដិ. ម. ៣.៣៥) បន អាគតា អយំ ញាណសមនុបស្សនា នាម។ ឥធាបិ ញាណសមនុបស្សនាវ អធិប្បេតា។ ‘‘សមនុបស្សាមី’’តិ ច បទស្ស ន-ការេន សម្ពន្ធោ។ ឥទំ វុត្តំ ហោតិ – ‘‘អហំ, ភិក្ខវេ, សព្ពញ្ញុតញ្ញាណសង្ខាតេន សមន្តចក្ខុនា សព្ពធម្មេ ហត្ថាមលកំ វិយ ឱលោកេន្តោបិ អញ្ញំ ឯកនីវរណម្បិ ន សមនុបស្សាមី’’តិ។
14. Catutthe – ‘‘nāhaṃ, bhikkhave’’tiādīsu na-kāro paṭisedhattho. Ahanti bhagavā attānaṃ niddisati. Aññanti idāni vattabbaavijjānīvaraṇato aññaṃ. Ekanīvaraṇampīti ekanīvaraṇadhammampi. Samanupassāmīti dve samanupassanā – diṭṭhisamanupassanā ca ñāṇasamanupassanā ca. Tattha ‘‘rūpaṃ attato samanupassatī’’tiādinā (a. ni. 4.200; paṭi. ma. 1.130) āgatā ayaṃ diṭṭhisamanupassanā nāma. ‘‘Aniccato samanupassati, no niccato’’tiādinā (paṭi. ma. 3.35) pana āgatā ayaṃ ñāṇasamanupassanā nāma. Idhāpi ñāṇasamanupassanāva adhippetā. ‘‘Samanupassāmī’’ti ca padassa na-kārena sambandho. Idaṃ vuttaṃ hoti – ‘‘ahaṃ, bhikkhave, sabbaññutaññāṇasaṅkhātena samantacakkhunā sabbadhamme hatthāmalakaṃ viya olokentopi aññaṃ ekanīvaraṇampi na samanupassāmī’’ti.
យេន នីវរណេន និវុតា បជា ទីឃរត្តំ សន្ធាវន្តិ សំសរន្តីតិ យេន នីវរណកសភាវត្តា នីវរណេន ធម្មសភាវំ ជានិតុំ បស្សិតុំ បដិវិជ្ឈិតុំ អទត្វា ឆាទេត្វា បរិយោនន្ធិត្វា ឋានេន អន្ធការេន និវុតា សត្តា អនាទិមតសំសារេ អបរិមាណេ កប្បេ មហន្តេសុ ចេវ ខុទ្ទកេសុ ច ភវាទីសុ អបរាបរុប្បត្តិវសេន សព្ពតោ ធាវន្តិ ចេវ សំសរន្តិ, ច។ អារម្មណន្តរសង្កមនវសេន វា សន្ធាវនំ, ភវន្តរសង្កមនវសេន សំសរណំ។ កិលេសានំ ពលវភាវេន វា សន្ធាវនំ, ទុព្ពលភាវេន សំសរណំ។ ខណិកមរណវសេន វា ឯកជាតិយំ សន្ធាវនំ, វោហារមរណវសេន អនេកាសុ ជាតីសុ សំសរណំ។ ចិត្តវសេន វា សន្ធាវនំ, ‘‘ចិត្តមស្ស វិធាវតី’’តិ ហិ វុត្តំ, កម្មវសេន សំសរណំ។ ឯវំ សន្ធាវនសំសរណានំ វិសេសោ វេទិតព្ពោ។
Yena nīvaraṇena nivutā pajā dīgharattaṃ sandhāvanti saṃsarantīti yena nīvaraṇakasabhāvattā nīvaraṇena dhammasabhāvaṃ jānituṃ passituṃ paṭivijjhituṃ adatvā chādetvā pariyonandhitvā ṭhānena andhakārena nivutā sattā anādimatasaṃsāre aparimāṇe kappe mahantesu ceva khuddakesu ca bhavādīsu aparāparuppattivasena sabbato dhāvanti ceva saṃsaranti, ca. Ārammaṇantarasaṅkamanavasena vā sandhāvanaṃ, bhavantarasaṅkamanavasena saṃsaraṇaṃ. Kilesānaṃ balavabhāvena vā sandhāvanaṃ, dubbalabhāvena saṃsaraṇaṃ. Khaṇikamaraṇavasena vā ekajātiyaṃ sandhāvanaṃ, vohāramaraṇavasena anekāsu jātīsu saṃsaraṇaṃ. Cittavasena vā sandhāvanaṃ, ‘‘cittamassa vidhāvatī’’ti hi vuttaṃ, kammavasena saṃsaraṇaṃ. Evaṃ sandhāvanasaṃsaraṇānaṃ viseso veditabbo.
យថយិទន្តិ យថា ឥទំ។ យ-ការោ បទសន្ធិករោ, សន្ធិវសេន រស្សត្តំ។ អវិជ្ជានីវរណន្តិ ឯត្ថ បូរេតុំ អយុត្តដ្ឋេន កាយទុច្ចរិតាទិ អវិន្ទិយំ នាម, អលទ្ធព្ពន្តិ អត្ថោ។ តំ អវិន្ទិយំ វិន្ទតីតិ អវិជ្ជា។ វិបរីតតោ កាយសុចរិតាទិ វិន្ទិយំ នាម, តំ វិន្ទិយំ ន វិន្ទតីតិ អវិជ្ជា។ ខន្ធានំ រាសដ្ឋំ, អាយតនានំ អាយតនដ្ឋំ, ធាតូនំ សុញ្ញដ្ឋំ, ឥន្ទ្រិយានំ អាធិបតេយ្យដ្ឋំ, សច្ចានំ តថដ្ឋំ ទុក្ខាទីនំ បីឡនាទិវសេន វុត្តំ ចតុព្ពិធំ អត្ថំ អវិទិតំ ករោតីតិបិ អវិជ្ជា។ អន្តវិរហិតេ សំសារេ សត្តេ ជវាបេតីតិ វា អវិជ្ជា, បរមត្ថតោ វា អវិជ្ជមានេសុ ឥត្ថិបុរិសាទីសុ ជវតិ បវត្តតិ, វិជ្ជមានេសុ ខន្ធាទីសុ ន ជវតិ, ន បវត្តតីតិ អវិជ្ជា។ អបិច ចក្ខុវិញ្ញាណាទីនំ វត្ថារម្មណានំ បដិច្ចសមុប្បាទបដិច្ចសមុប្បន្នានញ្ច ធម្មានំ ឆាទនតោបិ អវិជ្ជា។ អវិជ្ជាវ នីវរណន្តិ អវិជ្ជានីវរណំ។
Yathayidanti yathā idaṃ. Ya-kāro padasandhikaro, sandhivasena rassattaṃ. Avijjānīvaraṇanti ettha pūretuṃ ayuttaṭṭhena kāyaduccaritādi avindiyaṃ nāma, aladdhabbanti attho. Taṃ avindiyaṃ vindatīti avijjā. Viparītato kāyasucaritādi vindiyaṃ nāma, taṃ vindiyaṃ na vindatīti avijjā. Khandhānaṃ rāsaṭṭhaṃ, āyatanānaṃ āyatanaṭṭhaṃ, dhātūnaṃ suññaṭṭhaṃ, indriyānaṃ ādhipateyyaṭṭhaṃ, saccānaṃ tathaṭṭhaṃ dukkhādīnaṃ pīḷanādivasena vuttaṃ catubbidhaṃ atthaṃ aviditaṃ karotītipi avijjā. Antavirahite saṃsāre satte javāpetīti vā avijjā, paramatthato vā avijjamānesu itthipurisādīsu javati pavattati, vijjamānesu khandhādīsu na javati, na pavattatīti avijjā. Apica cakkhuviññāṇādīnaṃ vatthārammaṇānaṃ paṭiccasamuppādapaṭiccasamuppannānañca dhammānaṃ chādanatopi avijjā. Avijjāva nīvaraṇanti avijjānīvaraṇaṃ.
អវិជ្ជានីវរណេន ហិ, ភិក្ខវេ, និវុតា បជា ទីឃរត្តំ សន្ធាវន្តិ សំសរន្តីតិ ឥទំ បុរិមស្សេវ ទឡ្ហីករណត្ថំ វុត្តំ។ បុរិមំ វា – ‘‘យថយិទំ, ភិក្ខវេ, អវិជ្ជានីវរណ’’ន្តិ ឯវំ ឱបម្មទស្សនវសេន វុត្តំ, ឥទំ នីវរណានុភាវទស្សនវសេន។ កស្មា បនេត្ថ អវិជ្ជាវ ឯវំ វុត្តា, ន អញ្ញេ ធម្មាតិ? អាទីនវបដិច្ឆាទនេន កាមច្ឆន្ទាទីនំ វិសេសប្បច្ចយភាវតោ។ តថា ហិ តាយ បដិច្ឆាទិតាទីនវេ វិសយេ កាមច្ឆន្ទាទយោ បវត្តន្តិ។
Avijjānīvaraṇena hi, bhikkhave, nivutā pajā dīgharattaṃ sandhāvanti saṃsarantīti idaṃ purimasseva daḷhīkaraṇatthaṃ vuttaṃ. Purimaṃ vā – ‘‘yathayidaṃ, bhikkhave, avijjānīvaraṇa’’nti evaṃ opammadassanavasena vuttaṃ, idaṃ nīvaraṇānubhāvadassanavasena. Kasmā panettha avijjāva evaṃ vuttā, na aññe dhammāti? Ādīnavapaṭicchādanena kāmacchandādīnaṃ visesappaccayabhāvato. Tathā hi tāya paṭicchāditādīnave visaye kāmacchandādayo pavattanti.
នត្ថញ្ញោតិ អាទិកា គាថា វុត្តស្ស អវុត្តស្ស ច អត្ថស្ស សង្គណ្ហនវសេន ភាសិតា។ តត្ថ និវុតាតិ និវារិតា បលិគុណ្ឋិតា, បដិច្ឆាទិតាតិ អត្ថោ។ អហោរត្តន្តិ ទិវា ចេវ រត្តិញ្ច, សព្ពកាលន្តិ វុត្តំ ហោតិ។ យថា មោហេន អាវុតាតិ យេន បការេន អវិជ្ជានីវរណសង្ខាតេន មោហេន អាវុតា បដិច្ឆាទិតា សុវិញ្ញេយ្យម្បិ អជានន្តិយោ បជា សំសារេ សំសរន្តិ, តថារូបោ អញ្ញោ ឯកធម្មោបិ ឯកនីវរណម្បិ នត្ថីតិ យោជេតព្ពំ។ យេ ច មោហំ បហន្ត្វាន, តមោខន្ធំ បទាលយុន្តិ យេ បន អរិយសាវកា បុព្ពភាគេ តទង្គាទិប្បហានវសេន, ហេដ្ឋិមមគ្គេហិ វា តំតំមគ្គវជ្ឈំ មោហំ បជហិត្វា អគ្គមគ្គេន វជិរូបមញាណេន មោហសង្ខាតមេវ តមោរាសិំ បទាលយិំសុ, អនវសេសតោ សមុច្ឆិន្ទិំសុ។ ន តេ បុន សំសរន្តីតិ តេ អរហន្តោ –
Natthaññoti ādikā gāthā vuttassa avuttassa ca atthassa saṅgaṇhanavasena bhāsitā. Tattha nivutāti nivāritā paliguṇṭhitā, paṭicchāditāti attho. Ahorattanti divā ceva rattiñca, sabbakālanti vuttaṃ hoti. Yathāmohena āvutāti yena pakārena avijjānīvaraṇasaṅkhātena mohena āvutā paṭicchāditā suviññeyyampi ajānantiyo pajā saṃsāre saṃsaranti, tathārūpo añño ekadhammopi ekanīvaraṇampi natthīti yojetabbaṃ. Ye ca mohaṃ pahantvāna, tamokhandhaṃ padālayunti ye pana ariyasāvakā pubbabhāge tadaṅgādippahānavasena, heṭṭhimamaggehi vā taṃtaṃmaggavajjhaṃ mohaṃ pajahitvā aggamaggena vajirūpamañāṇena mohasaṅkhātameva tamorāsiṃ padālayiṃsu, anavasesato samucchindiṃsu. Na te puna saṃsarantīti te arahanto –
‘‘ខន្ធានញ្ច បដិបាដិ, ធាតុអាយតនាន ច;
‘‘Khandhānañca paṭipāṭi, dhātuāyatanāna ca;
អព្ពោច្ឆិន្នំ វត្តមានា, សំសារោតិ បវុច្ចតី’’តិ។ –
Abbocchinnaṃ vattamānā, saṃsāroti pavuccatī’’ti. –
ឯវំ វុត្តេ ឥមស្មិំ សំសារេ ន សំសរន្តិ ន បរិព្ភមន្តិ។ កិំ ការណា? ហេតុ តេសំ ន វិជ្ជតិ , យស្មា សំសារស្ស ហេតុ មូលការណំ អវិជ្ជា, សា តេសំ ន វិជ្ជតិ, សព្ពសោ នត្ថិ សមុច្ឆិន្នត្តាតិ។
Evaṃ vutte imasmiṃ saṃsāre na saṃsaranti na paribbhamanti. Kiṃ kāraṇā? Hetu tesaṃ na vijjati, yasmā saṃsārassa hetu mūlakāraṇaṃ avijjā, sā tesaṃ na vijjati, sabbaso natthi samucchinnattāti.
ចតុត្ថសុត្តវណ្ណនា និដ្ឋិតា។
Catutthasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / សុត្តបិដក • Suttapiṭaka / ខុទ្ទកនិកាយ • Khuddakanikāya / ឥតិវុត្តកបាឡិ • Itivuttakapāḷi / ៤. អវិជ្ជានីវរណសុត្តំ • 4. Avijjānīvaraṇasuttaṃ
