| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / संयुत्तनिकाय (टीका) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
५. अविज्जापच्चयसुत्तवण्णना
5. Avijjāpaccayasuttavaṇṇanā
३५. देसनं ओसापेसीति यथारद्धकथं ठपेसि। तत्थ निसिन्नस्स दिट्ठिगतिकस्स लद्धिया भिन्दनवसेन उपरि कथेतुकामो। बुद्धानञ्हि देसनावारं पच्छिन्दापेत्वा पुच्छितुं समत्थो नाम कोचि नत्थि। तेनाह ‘‘दिट्ठिगतिकस्स ओकासदानत्थ’’न्ति। दुप्पञ्हो एसो सत्तूपलद्धिया पुच्छितत्ता । सत्तूपलद्धिवादपदेनाति ‘‘सत्तो जीवो उपलब्भती’’ति एवं पवत्तदिट्ठिदीपकपदवसेन। वदन्ति एतेनाति वादो। दिट्ठि-सद्दो पन द्वयसङ्गहितो, ब्रह्मचरियवासो पन परमत्थतो अरियमग्गभावनाति आह ‘‘अरियमग्गवासो’’ति। अयं दिट्ठीति अनञ्ञे सरीरजीवाति दिट्ठि। ‘‘जीवो’’ति च जीवितमेव वदन्ति। वट्टन्ति दुविधं वट्टं। निरोधेन्तोति अनुप्पत्तिधम्मतं आपादेन्तो। समुच्छिन्दन्तोति अप्पवत्तियं पापनेन उपच्छिन्दन्तो। तदेतं मग्गेन निरोधेतब्बं वट्टं निरुज्झतीति योजना। ‘‘अयं सत्तो विनासं अभावं पत्वा सब्बसो उच्छिज्जती’’ति एवं उच्छेददिट्ठिया गहिताकारस्स सम्भवे सच्चभावे सति। न होतीति सात्थको न होति।
35.Desanaṃ osāpesīti yathāraddhakathaṃ ṭhapesi. Tattha nisinnassa diṭṭhigatikassa laddhiyā bhindanavasena upari kathetukāmo. Buddhānañhi desanāvāraṃ pacchindāpetvā pucchituṃ samattho nāma koci natthi. Tenāha ‘‘diṭṭhigatikassa okāsadānattha’’nti. Duppañho eso sattūpaladdhiyā pucchitattā . Sattūpaladdhivādapadenāti ‘‘satto jīvo upalabbhatī’’ti evaṃ pavattadiṭṭhidīpakapadavasena. Vadanti etenāti vādo. Diṭṭhi-saddo pana dvayasaṅgahito, brahmacariyavāso pana paramatthato ariyamaggabhāvanāti āha ‘‘ariyamaggavāso’’ti. Ayaṃ diṭṭhīti anaññe sarīrajīvāti diṭṭhi. ‘‘Jīvo’’ti ca jīvitameva vadanti. Vaṭṭanti duvidhaṃ vaṭṭaṃ. Nirodhentoti anuppattidhammataṃ āpādento. Samucchindantoti appavattiyaṃ pāpanena upacchindanto. Tadetaṃ maggena nirodhetabbaṃ vaṭṭaṃ nirujjhatīti yojanā. ‘‘Ayaṃ satto vināsaṃ abhāvaṃ patvā sabbaso ucchijjatī’’ti evaṃ ucchedadiṭṭhiyā gahitākārassa sambhave saccabhāve sati. Na hotīti sātthako na hoti.
गच्छतीति सरीरतो निक्खमित्वा गच्छति। विवट्टेन्तोति अप्पवत्तिं करोन्तोति अत्थो। विवट्टेतुं न सक्कोति निच्चस्स अप्पवत्तिं पापेतुं असक्कुणेय्यत्ता। मिच्छादिट्ठि सम्मादिट्ठिं विज्झति असमाहितपुग्गलसेवनवसेन तथा पवत्तितुं अप्पदानवसेन च पजहितब्बापजहनवसेन सम्मादिट्ठिं विज्झति। विसूकमिवाति कण्डको विय। न केवलं अननुवत्तकोव, अथ खो विरोधोपि ‘‘निच्च’’न्तिआदिना पवत्तनधम्मताय विञ्ञापनतो। विरूपं बीभच्छं फन्दितं विप्फन्दितं। पण्णपुप्फफलपल्लवानं अवत्थुभूतो तालो एव तालावत्थु ‘‘असिवे सिवा’’ति वोहारो विय। केचि पन ‘‘तालवत्थुकतानी’’ति पठन्ति, अवत्थुभूतताय तालो विय कतानीति अत्थो। तेनाह ‘‘मत्थकच्छिन्नतालो विया’’ति। अनुअभावन्ति विनासं।
Gacchatīti sarīrato nikkhamitvā gacchati. Vivaṭṭentoti appavattiṃ karontoti attho. Vivaṭṭetuṃ na sakkoti niccassa appavattiṃ pāpetuṃ asakkuṇeyyattā. Micchādiṭṭhi sammādiṭṭhiṃ vijjhati asamāhitapuggalasevanavasena tathā pavattituṃ appadānavasena ca pajahitabbāpajahanavasena sammādiṭṭhiṃ vijjhati. Visūkamivāti kaṇḍako viya. Na kevalaṃ ananuvattakova, atha kho virodhopi ‘‘nicca’’ntiādinā pavattanadhammatāya viññāpanato. Virūpaṃ bībhacchaṃ phanditaṃ vipphanditaṃ. Paṇṇapupphaphalapallavānaṃ avatthubhūto tālo eva tālāvatthu ‘‘asive sivā’’ti vohāro viya. Keci pana ‘‘tālavatthukatānī’’ti paṭhanti, avatthubhūtatāya tālo viya katānīti attho. Tenāha ‘‘matthakacchinnatālo viyā’’ti. Anuabhāvanti vināsaṃ.
अविज्जापच्चयसुत्तवण्णना निट्ठिता।
Avijjāpaccayasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / सुत्तपिटक • Suttapiṭaka / संयुत्तनिकाय • Saṃyuttanikāya / ५. अविज्जापच्चयसुत्तं • 5. Avijjāpaccayasuttaṃ
अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / सुत्तपिटक (अट्ठकथा) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / संयुत्तनिकाय (अट्ठकथा) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ५. अविज्जापच्चयसुत्तवण्णना • 5. Avijjāpaccayasuttavaṇṇanā
