| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / សំយុត្តនិកាយ (អដ្ឋកថា) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) |
។ នមោ តស្ស ភគវតោ អរហតោ សម្មាសម្ពុទ្ធស្ស។
Namo tassa bhagavato arahato sammāsambuddhassa
សំយុត្តនិកាយេ
Saṃyuttanikāye
មហាវគ្គ-អដ្ឋកថា
Mahāvagga-aṭṭhakathā
១. មគ្គសំយុត្តំ
1. Maggasaṃyuttaṃ
១. អវិជ្ជាវគ្គោ
1. Avijjāvaggo
១-២. អវិជ្ជាសុត្តាទិវណ្ណនា
1-2. Avijjāsuttādivaṇṇanā
១-២. មហាវគ្គស្ស បឋមេ បុព្ពង្គមាតិ សហជាតវសេន ច ឧបនិស្សយវសេន ចាតិ ទ្វីហាការេហិ បុព្ពង្គមា។ សមាបត្តិយាតិ សមាបជ្ជនាយ សភាវបដិលាភាយ, ឧប្បត្តិយាតិ អត្ថោ។ អន្វទេវ អហិរិកំ អនោត្តប្បន្តិ សា បនេសា យទេតំ អលជ្ជនាការសណ្ឋិកំ អហិរិកំ, អភាយនាការសណ្ឋិតញ្ច អនោត្តប្បំ, ឯតំ អនុទេវ សហេវ ឯកតោវ, ន វិនា តេន ឧប្បជ្ជតីតិ អត្ថោ។ អវិជ្ជាគតស្សាតិ អវិជ្ជាយ ឧបគតស្ស សមន្នាគតស្ស។ មិច្ឆាទិដ្ឋីតិ អយាថាវទិដ្ឋិ អនិយ្យានិកទិដ្ឋិ។ បហោតីតិ ហោតិ ឧប្បជ្ជតិ។ មិច្ឆាសង្កប្បាទីសុបិ អយាថាវអនិយ្យានិកវសេនេវ មិច្ឆាភាវោ វេទិតព្ពោ។ ឥតិ ឥមានិ អដ្ឋបិ អកុសលធម្មសមាបត្តិយា មិច្ឆត្តអង្គានិ នាម ហោន្តិ។ តានិ បន ន ឯកក្ខណេ សព្ពានិ លព្ភន្តិ, នានក្ខណេ លព្ភន្តិ។
1-2. Mahāvaggassa paṭhame pubbaṅgamāti sahajātavasena ca upanissayavasena cāti dvīhākārehi pubbaṅgamā. Samāpattiyāti samāpajjanāya sabhāvapaṭilābhāya, uppattiyāti attho. Anvadeva ahirikaṃ anottappanti sā panesā yadetaṃ alajjanākārasaṇṭhikaṃ ahirikaṃ, abhāyanākārasaṇṭhitañca anottappaṃ, etaṃ anudeva saheva ekatova, na vinā tena uppajjatīti attho. Avijjāgatassāti avijjāya upagatassa samannāgatassa. Micchādiṭṭhīti ayāthāvadiṭṭhi aniyyānikadiṭṭhi. Pahotīti hoti uppajjati. Micchāsaṅkappādīsupi ayāthāvaaniyyānikavaseneva micchābhāvo veditabbo. Iti imāni aṭṭhapi akusaladhammasamāpattiyā micchattaaṅgāni nāma honti. Tāni pana na ekakkhaṇe sabbāni labbhanti, nānakkhaṇe labbhanti.
កថំ? យទា ហិ ទិដ្ឋិសម្បយុត្តចិត្តំ កាយវិញ្ញត្តិំ សមុដ្ឋាបេន្តំ ឧប្បជ្ជតិ, តទា មិច្ឆាទិដ្ឋិ មិច្ឆាសង្កប្បោ មិច្ឆាវាយាមោ មិច្ឆាសតិ មិច្ឆាសមាធិ មិច្ឆាកម្មន្តោតិ ឆ អង្គានិ ហោន្តិ។ យទា ទិដ្ឋិវិប្បយុត្តំ, តទា មិច្ឆាទិដ្ឋិវជ្ជានិ បញ្ច។ យទា តានេវ ទ្វេ វចីវិញ្ញត្តិំ សមុដ្ឋាបេន្តិ, តទា មិច្ឆាកម្មន្តដ្ឋានេ មិច្ឆាវាចាយ សទ្ធិំ តានេវ ឆ វា បញ្ច វា។ អយំ អាជីវោ នាម កុប្បមានោ កាយវចីទ្វារេសុយេវ អញ្ញតរស្មិំ កុប្បតិ, ន មនោទ្វារេ។ តស្មា យទា អាជីវសីសេន តានេវ ចិត្តានិ កាយវចីវិញ្ញត្តិយោ សមុដ្ឋាបេន្តិ, តទា កាយកម្មំ មិច្ឆាជីវោ នាម ហោតិ, តថា វចីកម្មន្តិ មិច្ឆាជីវស្ស វសេន តានេវ ឆ វា បញ្ច វា។ យទា បន វិញ្ញត្តិំ អសមុដ្ឋាបេត្វា តានិ ចិត្តានិ ឧប្បជ្ជន្តិ , តទា មិច្ឆាទិដ្ឋិមិច្ឆាសង្កប្បមិច្ឆាវាយាមមិច្ឆាសតិមិច្ឆាសមាធិវសេន បញ្ច វា, មិច្ឆាសង្កប្បាទិវសេន ចត្តារិ វា ហោន្តីតិ ឯវំ ន ឯកក្ខណេ សព្ពានិ លព្ភន្តិ, នានក្ខណេ លព្ភន្តីតិ។
Kathaṃ? Yadā hi diṭṭhisampayuttacittaṃ kāyaviññattiṃ samuṭṭhāpentaṃ uppajjati, tadā micchādiṭṭhi micchāsaṅkappo micchāvāyāmo micchāsati micchāsamādhi micchākammantoti cha aṅgāni honti. Yadā diṭṭhivippayuttaṃ, tadā micchādiṭṭhivajjāni pañca. Yadā tāneva dve vacīviññattiṃ samuṭṭhāpenti, tadā micchākammantaṭṭhāne micchāvācāya saddhiṃ tāneva cha vā pañca vā. Ayaṃ ājīvo nāma kuppamāno kāyavacīdvāresuyeva aññatarasmiṃ kuppati, na manodvāre. Tasmā yadā ājīvasīsena tāneva cittāni kāyavacīviññattiyo samuṭṭhāpenti, tadā kāyakammaṃ micchājīvo nāma hoti, tathā vacīkammanti micchājīvassa vasena tāneva cha vā pañca vā. Yadā pana viññattiṃ asamuṭṭhāpetvā tāni cittāni uppajjanti , tadā micchādiṭṭhimicchāsaṅkappamicchāvāyāmamicchāsatimicchāsamādhivasena pañca vā, micchāsaṅkappādivasena cattāri vā hontīti evaṃ na ekakkhaṇe sabbāni labbhanti, nānakkhaṇe labbhantīti.
សុក្កបក្ខេ វិជ្ជាតិ កម្មស្សកតញាណំ។ ឥហាបិ សហជាតវសេន ច ឧបនិស្សយវសេន ចាតិ ទ្វីហាការេហិ បុព្ពង្គមតា វេទិតព្ពា។ ហិរោត្តប្បន្តិ ហិរី ច ឱត្តប្បញ្ច។ តត្ថ លជ្ជនាការសណ្ឋិតា ហិរី, ភាយនាការសណ្ឋិតំ ឱត្តប្បំ។ អយមេត្ថ សង្ខេបោ, វិត្ថារោ បន វិសុទ្ធិមគ្គេ វុត្តោវ។ វិជ្ជាគតស្សាតិ វិជ្ជាយ ឧបគតស្ស សមន្នាគតស្ស។ វិទ្ទសុនោតិ វិទុនោ បណ្ឌិតស្ស។ សម្មាទិដ្ឋីតិ យាថាវទិដ្ឋិ និយ្យានិកទិដ្ឋិ។ សម្មាកម្មន្តាទីសុបិ ឯសេវ នយោ។ ឥតិ កុសលធម្មសមាបត្តិយា ឥមានិ អដ្ឋង្គានិ ហោន្តិ, តានិ លោកិយមគ្គក្ខណេ ន ឯកតោ សព្ពានិ លព្ភន្តិ, លោកុត្តរមគ្គក្ខណេ បន លព្ភន្តិ។ តានិ ច ខោ បឋមជ្ឈានិកមគ្គេ, ទុតិយជ្ឈានិកាទីសុ បន សម្មាសង្កប្បវជ្ជានិ សត្តេវ ហោន្តិ។
Sukkapakkhe vijjāti kammassakatañāṇaṃ. Ihāpi sahajātavasena ca upanissayavasena cāti dvīhākārehi pubbaṅgamatā veditabbā. Hirottappanti hirī ca ottappañca. Tattha lajjanākārasaṇṭhitā hirī, bhāyanākārasaṇṭhitaṃ ottappaṃ. Ayamettha saṅkhepo, vitthāro pana visuddhimagge vuttova. Vijjāgatassāti vijjāya upagatassa samannāgatassa. Viddasunoti viduno paṇḍitassa. Sammādiṭṭhīti yāthāvadiṭṭhi niyyānikadiṭṭhi. Sammākammantādīsupi eseva nayo. Iti kusaladhammasamāpattiyā imāni aṭṭhaṅgāni honti, tāni lokiyamaggakkhaṇe na ekato sabbāni labbhanti, lokuttaramaggakkhaṇe pana labbhanti. Tāni ca kho paṭhamajjhānikamagge, dutiyajjhānikādīsu pana sammāsaṅkappavajjāni satteva honti.
តត្ថ យោ ឯវំ វទេយ្យ ‘‘យស្មា មជ្ឈិមនិកាយម្ហិ មហាសឡាយតនិកសុត្តេ (ម. និ. ៣.៤៣១) ‘យា តថាភូតស្ស ទិដ្ឋិ, សាស្ស ហោតិ សម្មាទិដ្ឋិ។ យោ តថាភូតស្ស, សង្កប្បោ, ស្វាស្ស ហោតិ សម្មាសង្កប្បោ។ យោ តថាភូតស្ស វាយាមោ, ស្វាស្ស ហោតិ សម្មាវាយាមោ។ យា តថាភូតស្ស សតិ, ស្វាស្ស ហោតិ សម្មាសតិ។ យោ តថាភូតស្ស សមាធិ, ស្វាស្ស ហោតិ សម្មាសមាធិ។ បុព្ពេវ ខោ បនស្ស កាយកម្មំ វចីកម្មំ អាជីវោ ច សុបរិសុទ្ធោ’តិ វុត្តំ តស្មា បញ្ចង្គិកោបិ លោកុត្តរមគ្គោ ហោតី’’តិ សោ វត្តព្ពោ – តស្មិំយេវ សុត្តេ ‘‘ឯវមស្សាយំ អរិយោ អដ្ឋង្គិកោ មគ្គោ ភាវនាបារិបូរិំ គច្ឆតី’’តិ ឥទំ កស្មា ន បស្សសិ ? យំ បនេតំ ‘‘បុព្ពេវ ខោ បនស្សា’’តិ វុត្តំ, តំ បព្ពជិតទិវសតោ បដ្ឋាយ បរិសុទ្ធភាវទស្សនត្ថំ។ បព្ពជិតទិវសតោ បដ្ឋាយ ហិ បរិសុទ្ធានិ កាយកម្មាទីនិ លោកុត្តរមគ្គក្ខណេ អតិបរិសុទ្ធានិ ហោន្តីតិ អយមត្ថោ ទីបិតោ។
Tattha yo evaṃ vadeyya ‘‘yasmā majjhimanikāyamhi mahāsaḷāyatanikasutte (ma. ni. 3.431) ‘yā tathābhūtassa diṭṭhi, sāssa hoti sammādiṭṭhi. Yo tathābhūtassa, saṅkappo, svāssa hoti sammāsaṅkappo. Yo tathābhūtassa vāyāmo, svāssa hoti sammāvāyāmo. Yā tathābhūtassa sati, svāssa hoti sammāsati. Yo tathābhūtassa samādhi, svāssa hoti sammāsamādhi. Pubbeva kho panassa kāyakammaṃ vacīkammaṃ ājīvo ca suparisuddho’ti vuttaṃ tasmā pañcaṅgikopi lokuttaramaggo hotī’’ti so vattabbo – tasmiṃyeva sutte ‘‘evamassāyaṃ ariyo aṭṭhaṅgiko maggo bhāvanāpāripūriṃ gacchatī’’ti idaṃ kasmā na passasi ? Yaṃ panetaṃ ‘‘pubbeva kho panassā’’ti vuttaṃ, taṃ pabbajitadivasato paṭṭhāya parisuddhabhāvadassanatthaṃ. Pabbajitadivasato paṭṭhāya hi parisuddhāni kāyakammādīni lokuttaramaggakkhaṇe atiparisuddhāni hontīti ayamattho dīpito.
យម្បិ អភិធម្មេ វុត្តំ ‘‘តស្មិំ ខោ បន សមយេ បញ្ចង្គិកោ មគ្គោ ហោតី’’តិ (វិភ. ២១២), តំ ឯកំ កិច្ចន្តរំ ទស្សេតុំ វុត្តំ។ យស្មិញ្ហិ កាលេ មិច្ឆាកម្មន្តំ បហាយ សម្មាកម្មន្តំ បូរេតិ, តស្មិំ កាលេ មិច្ឆាវាចា វា មិច្ឆាជីវោ វា ន ហោតិ, ទិដ្ឋិ សង្កប្បោ វាយាមោ សតិ សមាធីតិ ឥមេសុយេវ បញ្ចសុ ការកង្គេសុ សម្មាកម្មន្តោ បូរតិ។ វិរតិវសេន ហិ សម្មាកម្មន្តោ បូរតិ នាម។ សម្មាវាចាសម្មាអាជីវេសុបិ ឯសេវ នយោ។ ឥតិ ឥមំ កិច្ចន្តរំ ទស្សេតុំ ឯវំ វុត្តំ។ លោកិយមគ្គក្ខណេ ច បញ្ចេវ ហោន្តិ, វិរតិ បន អនិយតា។ តស្មា ‘‘ឆអង្គិកោ’’តិ អវត្វា ‘‘បញ្ចង្គិកោ’’ត្វេវ វុត្តំ។ ‘‘យា ច, ភិក្ខវេ, អរិយចិត្តស្ស អនាសវចិត្តស្ស អរិយមគ្គសមង្គិនោ អរិយមគ្គំ ភាវយតោ តីហិ កាយទុច្ចរិតេហិ អារតិ វិរតិ បដិវិរតិ វេរមណី អកិរិយា អករណំ, អយំ ភិក្ខវេ សម្មាកម្មន្តោ អរិយោ អនាសវោ លោកុត្តរមគ្គោ’’តិ (ម. និ. ៣.១៣៩)។ ឯវំ បន មហាចត្តាលីសកសុត្តាទីសុ អនេកេសុ សុត្តេសុ សម្មាកម្មន្តាទីនញ្ច លោកុត្តរមគ្គស្ស អង្គភាវសិទ្ធិតោ អដ្ឋង្គិកោវ លោកុត្តរមគ្គោ ហោតីតិ វេទិតព្ពោតិ។ ឥមស្មិំ សុត្តេ អយំ អដ្ឋង្គិកោ មគ្គោ លោកិយលោកុត្តរមិស្សកោវ កថិតោ។ ទុតិយំ កោសលសំយុត្តេ វុត្តមេវ។
Yampi abhidhamme vuttaṃ ‘‘tasmiṃ kho pana samaye pañcaṅgiko maggo hotī’’ti (vibha. 212), taṃ ekaṃ kiccantaraṃ dassetuṃ vuttaṃ. Yasmiñhi kāle micchākammantaṃ pahāya sammākammantaṃ pūreti, tasmiṃ kāle micchāvācā vā micchājīvo vā na hoti, diṭṭhi saṅkappo vāyāmo sati samādhīti imesuyeva pañcasu kārakaṅgesu sammākammanto pūrati. Virativasena hi sammākammanto pūrati nāma. Sammāvācāsammāājīvesupi eseva nayo. Iti imaṃ kiccantaraṃ dassetuṃ evaṃ vuttaṃ. Lokiyamaggakkhaṇe ca pañceva honti, virati pana aniyatā. Tasmā ‘‘chaaṅgiko’’ti avatvā ‘‘pañcaṅgiko’’tveva vuttaṃ. ‘‘Yā ca, bhikkhave, ariyacittassa anāsavacittassa ariyamaggasamaṅgino ariyamaggaṃ bhāvayato tīhi kāyaduccaritehi ārati virati paṭivirati veramaṇī akiriyā akaraṇaṃ, ayaṃ bhikkhave sammākammanto ariyo anāsavo lokuttaramaggo’’ti (ma. ni. 3.139). Evaṃ pana mahācattālīsakasuttādīsu anekesu suttesu sammākammantādīnañca lokuttaramaggassa aṅgabhāvasiddhito aṭṭhaṅgikova lokuttaramaggo hotīti veditabboti. Imasmiṃ sutte ayaṃ aṭṭhaṅgiko maggo lokiyalokuttaramissakova kathito. Dutiyaṃ kosalasaṃyutte vuttameva.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / សុត្តបិដក • Suttapiṭaka / សំយុត្តនិកាយ • Saṃyuttanikāya
១. អវិជ្ជាសុត្តំ • 1. Avijjāsuttaṃ
២. ឧបឌ្ឍសុត្តំ • 2. Upaḍḍhasuttaṃ
ដីកា • Tīkā / សុត្តបិដក (ដីកា) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / សំយុត្តនិកាយ (ដីកា) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ១-២. អវិជ្ជាសុត្តាទិវណ្ណនា • 1-2. Avijjāsuttādivaṇṇanā
