| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / សំយុត្តនិកាយ (ដីកា) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
។ នមោ តស្ស ភគវតោ អរហតោ សម្មាសម្ពុទ្ធស្ស។
Namo tassa bhagavato arahato sammāsambuddhassa
សំយុត្តនិកាយេ
Saṃyuttanikāye
មហាវគ្គដីកា
Mahāvaggaṭīkā
១. មគ្គសំយុត្តំ
1. Maggasaṃyuttaṃ
១. អវិជ្ជាវគ្គោ
1. Avijjāvaggo
១-២. អវិជ្ជាសុត្តាទិវណ្ណនា
1-2. Avijjāsuttādivaṇṇanā
១-២. បុព្ពង្គមាតិ បុព្ពេចរា។ អវិជ្ជា ហិ អញ្ញាណលក្ខណា សម្មុយ្ហនាការេន អារម្មណេ បវត្តតីតិ សម្បយុត្តធម្មានម្បិ តទាការានុវិធានតាយ បច្ចយោ ហោតិ។ តថា ហិ តេ អនិច្ចាសុភទុក្ខានត្តសភាវេបិ ធម្មេ និច្ចាទិតោ គណ្ហន្តិ, អយមស្សា តេសំ សហជាតវសេន បុព្ពង្គមតា។ យំ បន មោហេន អភិភូតោ បាបកិរិយាយ អាទីនវំ អបស្សន្តោ បាណំ ហនតិ, អទិន្នំ អាទិយតិ, កាមេសុ មិច្ឆា ចរតិ, មុសា ភណតិ, អញ្ញម្បិ វិវិធំ ទុស្សីល្យំ អាចរតិ, អយមស្ស សហជាតវសេន ច ឧបនិស្សយវសេន ច បុព្ពង្គមតា។ សមាបជ្ជនាយាតិ តព្ភាវាបជ្ជនាយ អកុសលប្បត្តិយា។ សភាវបដិលាភាយាតិ អត្តលាភាយ។ តេនាហ ‘‘ឧប្បត្តិយា’’តិ។ សា បនេសា វុត្តាការេន អកុសលានំ បុព្ពង្គមភូតា អវិជ្ជា ឧប្បជ្ជតីតិ សម្ពន្ធោ។ យទេតន្តិ យំ ឯតំ បាបាជិគុច្ឆនតាយ បាបតោ អលជ្ជនាការសណ្ឋិតំ អហិរិកំ, បាបានុត្រាសតាយ បាបតោ អភាយនាការសណ្ឋិតញ្ច អនោត្តប្បំ, ឯតំ ទ្វយំ អនុទេវ អន្វាគតមេវ។ អនុ-សទ្ទេន ចេត្ថ ឯតន្តិ ឧបយោគវចនំ។ អនុទេវាតិ ឯតស្ស អត្ថោ សហេវ ឯកតោតិ។ ឯត្ថ អវិជ្ជាយ វុត្តនយានុសារេន តប្បដិបក្ខតោ ច អត្ថោ វេទិតព្ពោ។ អយំ បន វិសេសោ – តត្ថ យថា អកុសលកម្មបថវសេន បវត្តិយំ បុព្ពង្គមតា អវិជ្ជាយ, ឯវំ កុសលកម្មបថវសេន បុញ្ញកិរិយវត្ថុវសេន ច បវត្តិយំ វិជ្ជាយ បុព្ពង្គមតា វត្តព្ពា។ វីមំសាធិបតិវសេន បវត្តិយំ អាធិបច្ចាការវសេន ច បុព្ពង្គមតា វេទិតព្ពា។ ទ្វីហេវាតិ ច អវធារណំ អាធិបច្ចាការស្ស សហជាតេនេវ សង្គហេតព្ពតោ។
1-2.Pubbaṅgamāti pubbecarā. Avijjā hi aññāṇalakkhaṇā sammuyhanākārena ārammaṇe pavattatīti sampayuttadhammānampi tadākārānuvidhānatāya paccayo hoti. Tathā hi te aniccāsubhadukkhānattasabhāvepi dhamme niccādito gaṇhanti, ayamassā tesaṃ sahajātavasena pubbaṅgamatā. Yaṃ pana mohena abhibhūto pāpakiriyāya ādīnavaṃ apassanto pāṇaṃ hanati, adinnaṃ ādiyati, kāmesu micchā carati, musā bhaṇati, aññampi vividhaṃ dussīlyaṃ ācarati, ayamassa sahajātavasena ca upanissayavasena ca pubbaṅgamatā. Samāpajjanāyāti tabbhāvāpajjanāya akusalappattiyā. Sabhāvapaṭilābhāyāti attalābhāya. Tenāha ‘‘uppattiyā’’ti. Sā panesā vuttākārena akusalānaṃ pubbaṅgamabhūtā avijjā uppajjatīti sambandho. Yadetanti yaṃ etaṃ pāpājigucchanatāya pāpato alajjanākārasaṇṭhitaṃ ahirikaṃ, pāpānutrāsatāya pāpato abhāyanākārasaṇṭhitañca anottappaṃ, etaṃ dvayaṃ anudeva anvāgatameva. Anu-saddena cettha etanti upayogavacanaṃ. Anudevāti etassa attho saheva ekatoti. Ettha avijjāya vuttanayānusārena tappaṭipakkhato ca attho veditabbo. Ayaṃ pana viseso – tattha yathā akusalakammapathavasena pavattiyaṃ pubbaṅgamatā avijjāya, evaṃ kusalakammapathavasena puññakiriyavatthuvasena ca pavattiyaṃ vijjāya pubbaṅgamatā vattabbā. Vīmaṃsādhipativasena pavattiyaṃ ādhipaccākāravasena ca pubbaṅgamatā veditabbā. Dvīhevāti ca avadhāraṇaṃ ādhipaccākārassa sahajāteneva saṅgahetabbato.
លជ្ជនាការសណ្ឋិតាតិ បាបតោ ជិគុច្ឆនាការសណ្ឋិតា។ ភាយនាការសណ្ឋិតន្តិ ឧត្តសនាការសណ្ឋិតំ។ ឯត្ថាតិ ហិរិឱត្តប្បេ។ វិទតិ, វិន្ទតីតិ វា វិជ្ជា។ វិទ្ទសូតិ ច សប្បញ្ញបរិយាយោតិ អាហ ‘‘វិទ្ទសុនោតិ វិទុនោ’’តិ។ យាថាវទិដ្ឋីតិ អវិបរីតា ទិដ្ឋិ, សំកិលេសតោ និយ្យានិកទិដ្ឋិ។ សម្មាទិដ្ឋិ បហោតីតិ ឯត្ថ សា វិជ្ជា សម្មាទិដ្ឋិ វេទិតព្ពា។ ន ឯកតោ សព្ពានិ លព្ភន្តិ សម្មាវាចាកម្មន្តាជីវានំ បុព្ពាភិសង្ខារស្ស អនេករូបត្តា។ លោកុត្តរមគ្គក្ខណេ ឯកតោ លព្ភន្តិ កិច្ចតោ ភិន្នានម្បិ តាសំ តត្ថ សរូបតោ អភិន្នត្តា។ ឯកា ឯវ ហិ វិរតិ មគ្គក្ខណេ តិស្សន្នម្បិ វិរតីនំ កិច្ចំ សាធេន្តី បវត្តតិ, យថា ឯកា ឯវ សម្មាទិដ្ឋិ បរិជាននាទិវសេន ចតុព្ពិធកិច្ចំ សាធេន្តី បវត្តតិ។ តានិ ច ខោ សព្ពានិ អដ្ឋបិ បឋមជ្ឈានិកេ មគ្គេ លព្ភន្តីតិ យោជនា។ បឋមជ្ឈានិកេតិ បឋមឈានវន្តេ។
Lajjanākārasaṇṭhitāti pāpato jigucchanākārasaṇṭhitā. Bhāyanākārasaṇṭhitanti uttasanākārasaṇṭhitaṃ. Etthāti hiriottappe. Vidati, vindatīti vā vijjā. Viddasūti ca sappaññapariyāyoti āha ‘‘viddasunoti viduno’’ti. Yāthāvadiṭṭhīti aviparītā diṭṭhi, saṃkilesato niyyānikadiṭṭhi. Sammādiṭṭhi pahotīti ettha sā vijjā sammādiṭṭhi veditabbā. Na ekato sabbāni labbhanti sammāvācākammantājīvānaṃ pubbābhisaṅkhārassa anekarūpattā. Lokuttaramaggakkhaṇe ekato labbhanti kiccato bhinnānampi tāsaṃ tattha sarūpato abhinnattā. Ekā eva hi virati maggakkhaṇe tissannampi viratīnaṃ kiccaṃ sādhentī pavattati, yathā ekā eva sammādiṭṭhi parijānanādivasena catubbidhakiccaṃ sādhentī pavattati. Tāni ca kho sabbāni aṭṭhapi paṭhamajjhānike magge labbhantīti yojanā. Paṭhamajjhāniketi paṭhamajhānavante.
តថាភូតស្សាតិ អរិយមគ្គសមង្គិនោ។ យស្មា មហាសឡាយតនសុត្តេ វុត្តំ ‘‘សម្មាទិដ្ឋិអាទីនំ បញ្ចន្នំ ឯវ អង្គានំ វសេនា’’តិ, តស្មា បញ្ចង្គិកោ លោកុត្តរមគ្គោ ហោតិ។ ‘‘បុព្ពេវ ខោ បនា’’តិ ហិ វចនំ តទា មគ្គក្ខណេ វិរតីនំ អភាវំ ញាបេតិ, តស្មា កាមាវចរចិត្តេសុ វិយ លោកុត្តរចិត្តេសុ វិរតិ អនិយតាតិ អធិប្បាយោ។ បរិសុទ្ធភាវទស្សនន្តិ បរិសុទ្ធសីលភាវទស្សនត្ថំ។ អយមត្ថោ ទីបិតោ, ន អរិយមគ្គេ វិរតីនំ អភាវោ។
Tathābhūtassāti ariyamaggasamaṅgino. Yasmā mahāsaḷāyatanasutte vuttaṃ ‘‘sammādiṭṭhiādīnaṃ pañcannaṃ eva aṅgānaṃ vasenā’’ti, tasmā pañcaṅgiko lokuttaramaggo hoti. ‘‘Pubbeva kho panā’’ti hi vacanaṃ tadā maggakkhaṇe viratīnaṃ abhāvaṃ ñāpeti, tasmā kāmāvacaracittesu viya lokuttaracittesu virati aniyatāti adhippāyo. Parisuddhabhāvadassananti parisuddhasīlabhāvadassanatthaṃ. Ayamattho dīpito, na ariyamagge viratīnaṃ abhāvo.
យទិ ឯវំ កស្មា អភិធម្មេ មគ្គវិភង្គេ បញ្ចង្គិកវារោ អាគតោតិ អាហ ‘‘យម្បិ អភិធម្មេ’’តិអាទិ។ តន្តិ ‘‘បញ្ចង្គិកោ មគ្គោ ហោតី’’តិ វចនំ។ ‘‘ឯកំ កិច្ចន្តរំ ទស្សេតុំ វុត្ត’’ន្តិ វត្វា តំ ទស្សេតុំ ‘‘យស្មិញ្ហិ កាលេ’’តិអាទិ វុត្តំ។ យស្មិញ្ហិ កាលេតិ លោកិយកាលេ ។ តេន ‘‘ឯកំ កិច្ចន្តរ’’ន្តិ វុត្តំ អដ្ឋង្គិកកិច្ចំ ទស្សេតិ។ វិរតិឧប្បាទនេន មិច្ឆាវាចាទីនិ បុគ្គលេន មគ្គសមយេ បជហាបេន្តីតិ សម្មាទិដ្ឋិអាទីនិ ‘‘បញ្ច ការកង្គានី’’តិ វុត្តានិ។ សម្មាវាចាទិកិរិយា ហិ វិរតិ, តញ្ច ឯតានិ ការាបេន្តីតិ។ វិរតិវសេនាតិ វិរមណកិរិយាវសេន ការាបកភាវេន, កត្តុភាវេន វាតិ អត្ថោ។ ‘‘វិរតិត្តយវសេនា’’តិ វា បាឋោ។
Yadi evaṃ kasmā abhidhamme maggavibhaṅge pañcaṅgikavāro āgatoti āha ‘‘yampi abhidhamme’’tiādi. Tanti ‘‘pañcaṅgiko maggo hotī’’ti vacanaṃ. ‘‘Ekaṃkiccantaraṃ dassetuṃ vutta’’nti vatvā taṃ dassetuṃ ‘‘yasmiñhi kāle’’tiādi vuttaṃ. Yasmiñhi kāleti lokiyakāle . Tena ‘‘ekaṃ kiccantara’’nti vuttaṃ aṭṭhaṅgikakiccaṃ dasseti. Viratiuppādanena micchāvācādīni puggalena maggasamaye pajahāpentīti sammādiṭṭhiādīni ‘‘pañca kārakaṅgānī’’ti vuttāni. Sammāvācādikiriyā hi virati, tañca etāni kārāpentīti. Virativasenāti viramaṇakiriyāvasena kārāpakabhāvena, kattubhāvena vāti attho. ‘‘Viratittayavasenā’’ti vā pāṭho.
សម្មាកម្មន្តោ បូរតីតិ ឥមេហិ សម្មាទិដ្ឋិអាទីហិ សម្មាកម្មន្តកិច្ចំ បូរតិ នាម តេហិ វីរិយាទិកេហិ តទត្ថសិទ្ធិតោ។ តម្បិ សន្ធាយ ‘‘ឯកំ កិច្ចន្តរំ ទស្សេតុ’’ន្តិ វុត្តំ។ ឥមំ កិច្ចន្តរំ ទស្សេតុន្តិ លោកុត្តរមគ្គក្ខណេបិ ឥមានេវ បញ្ច សម្មាវាចាទិវិរតិត្តយស្ស ឯកក្ខណេ ការាបកង្គានីតិ ទស្សេតុំ។ ឯវំ វុត្តន្តិ ‘‘តស្មិំ សមយេ បញ្ចង្គិកោ មគ្គោ ហោតី’’តិ (វិភ. ៤៩៤) ឯវំ វុត្តំ។ លោកិយមគ្គក្ខណេ បញ្ចេវ ហោន្តិ, វិរតិ បន អនិយតា, តស្មា ‘‘ឆអង្គិកោ’’តិ អវត្វា ‘‘បញ្ចង្គិកោ’’ឥច្ចេវ វុត្តំ។ តយិទំ អភិធម្មេ បញ្ចង្គិកវារទេសនាយ ការណកិត្តនមគ្គោ, អរិយមគ្គោ បន អដ្ឋង្គិកោវាតិ ទស្សេតុំ, ‘‘យា ច, ភិក្ខវេ’’តិអាទិមាហ, តំ សុវិញ្ញេយ្យមេវ។ មិច្ឆាទិដ្ឋិអាទិកា ទស, តប្បច្ចយា អកុសលា ច ទសាតិ វីសតិ អកុសលបក្ខិយា, សម្មាទិដ្ឋិអាទិកា ទស, តប្បច្ចយា កុសលា ច ទសាតិ វីសតិ កុសលបក្ខិយា មហាចត្តារីសកសុត្តេ វុត្តា។ មហាចត្តារីសកន្តិ តស្សេតំ នាមំ។ មិស្សកោវ កថិតោ លោកុត្តរស្សបិ ឥធ លព្ភមានត្តា។
Sammākammanto pūratīti imehi sammādiṭṭhiādīhi sammākammantakiccaṃ pūrati nāma tehi vīriyādikehi tadatthasiddhito. Tampi sandhāya ‘‘ekaṃ kiccantaraṃ dassetu’’nti vuttaṃ. Imaṃ kiccantaraṃ dassetunti lokuttaramaggakkhaṇepi imāneva pañca sammāvācādiviratittayassa ekakkhaṇe kārāpakaṅgānīti dassetuṃ. Evaṃ vuttanti ‘‘tasmiṃ samaye pañcaṅgiko maggo hotī’’ti (vibha. 494) evaṃ vuttaṃ. Lokiyamaggakkhaṇe pañceva honti, virati pana aniyatā, tasmā ‘‘chaaṅgiko’’ti avatvā ‘‘pañcaṅgiko’’icceva vuttaṃ. Tayidaṃ abhidhamme pañcaṅgikavāradesanāya kāraṇakittanamaggo, ariyamaggo pana aṭṭhaṅgikovāti dassetuṃ, ‘‘yā ca, bhikkhave’’tiādimāha, taṃ suviññeyyameva. Micchādiṭṭhiādikā dasa, tappaccayā akusalā ca dasāti vīsati akusalapakkhiyā, sammādiṭṭhiādikā dasa, tappaccayā kusalā ca dasāti vīsati kusalapakkhiyā mahācattārīsakasutte vuttā. Mahācattārīsakanti tassetaṃ nāmaṃ. Missakova kathito lokuttarassapi idha labbhamānattā.
យស្មា កោសលសំយុត្តេបិ ឥធ ច ថេរេន ‘‘ឧបឌ្ឍមិទំ, ភន្តេ, ព្រហ្មចរិយស្សា’’តិអាទិនា វុត្តំ ‘‘មា ហេវំ អានន្ទា’’តិអាទិនា បដិក្ខិបិត្វា ‘‘សកលមេវិទំ អានន្ទា’’តិអាទិនា ភគវតា ទេសិតំ សុត្តំ អាគតំ។ តស្សត្ថោ កោសលសំយុត្តវណ្ណនាយំ វុត្តោ, តស្មា វុត្តំ ‘‘កោសលសំយុត្តេ វុត្តត្ថមេវា’’តិ។
Yasmā kosalasaṃyuttepi idha ca therena ‘‘upaḍḍhamidaṃ, bhante, brahmacariyassā’’tiādinā vuttaṃ ‘‘mā hevaṃ ānandā’’tiādinā paṭikkhipitvā ‘‘sakalamevidaṃ ānandā’’tiādinā bhagavatā desitaṃ suttaṃ āgataṃ. Tassattho kosalasaṃyuttavaṇṇanāyaṃ vutto, tasmā vuttaṃ ‘‘kosalasaṃyutte vuttatthamevā’’ti.
អវិជ្ជាសុត្តាទិវណ្ណនា និដ្ឋិតា។
Avijjāsuttādivaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / សុត្តបិដក • Suttapiṭaka / សំយុត្តនិកាយ • Saṃyuttanikāya
១. អវិជ្ជាសុត្តំ • 1. Avijjāsuttaṃ
២. ឧបឌ្ឍសុត្តំ • 2. Upaḍḍhasuttaṃ
អដ្ឋកថា • Aṭṭhakathā / សុត្តបិដក (អដ្ឋកថា) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / សំយុត្តនិកាយ (អដ្ឋកថា) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ១-២. អវិជ្ជាសុត្តាទិវណ្ណនា • 1-2. Avijjāsuttādivaṇṇanā
