| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / पाचित्यादियोजनापाळि • Pācityādiyojanāpāḷi |
सेदमोचिकगाथा
Sedamocikagāthā
(१) अविप्पवासपञ्हावण्णना
(1) Avippavāsapañhāvaṇṇanā
४७९. सेदमोचिकगाथासूति अधिप्पायत्थस्स गम्भीरत्ता तं चिन्तेन्तानं विनयधरानं काये सेदं मोचेतीति सेदमोचिका, सायेव गाथा सेदमोचिकगाथा, तासु। ‘‘अकप्पियसम्भोगो न लब्भती’’ति इमिना कप्पियसम्भोगो लब्भतीति दस्सेति। कप्पियसम्भोगं दस्सेतुं ‘‘नहापनभोजनादी’’ति वुत्तं। अनापत्तीति मातुभिक्खुनिया अनापत्ति। एसा पञ्हाति एत्थ पञ्हसद्दो सभावतिलिङ्गोति सद्दसत्थेसु (सद्दनीतिधातुमालायं १६ हकारन्तधातु; अभिधानप्पदीपिकायं ११५ गाथायं) वुत्तो, इध इत्थिलिङ्गवसेन वुत्तो। ‘‘पण्डितेही’’ति इमिना कुसलस्स कारणं दस्सेति, पण्डितत्ता कुसलोति अधिप्पायो। अस्साति पञ्हाय। एतन्ति विस्सज्जनं। अस्साति गाथाय।
479.Sedamocikagāthāsūti adhippāyatthassa gambhīrattā taṃ cintentānaṃ vinayadharānaṃ kāye sedaṃ mocetīti sedamocikā, sāyeva gāthā sedamocikagāthā, tāsu. ‘‘Akappiyasambhogo na labbhatī’’ti iminā kappiyasambhogo labbhatīti dasseti. Kappiyasambhogaṃ dassetuṃ ‘‘nahāpanabhojanādī’’ti vuttaṃ. Anāpattīti mātubhikkhuniyā anāpatti. Esā pañhāti ettha pañhasaddo sabhāvatiliṅgoti saddasatthesu (saddanītidhātumālāyaṃ 16 hakārantadhātu; abhidhānappadīpikāyaṃ 115 gāthāyaṃ) vutto, idha itthiliṅgavasena vutto. ‘‘Paṇḍitehī’’ti iminā kusalassa kāraṇaṃ dasseti, paṇḍitattā kusaloti adhippāyo. Assāti pañhāya. Etanti vissajjanaṃ. Assāti gāthāya.
एकादस विवज्जियाति अविभत्तिकनिद्देसो, एकादस विवज्जियेति अत्थो। तेन वुत्तं ‘‘ये’’तिआदि। तेपीति पिसद्दो गाथायं लुत्तनिद्दिट्ठगम्यमानभावं दस्सेति।
Ekādasa vivajjiyāti avibhattikaniddeso, ekādasa vivajjiyeti attho. Tena vuttaṃ ‘‘ye’’tiādi. Tepīti pisaddo gāthāyaṃ luttaniddiṭṭhagamyamānabhāvaṃ dasseti.
अयन्ति न्हापितपुब्बको भिक्खु। निम्मितबुद्धन्ति बुद्धेन निम्मितं बुद्धरूपं।
Ayanti nhāpitapubbako bhikkhu. Nimmitabuddhanti buddhena nimmitaṃ buddharūpaṃ.
विवज्जियाति एत्थ यकारो त्वापच्चयस्स कारियोति आह ‘‘विवज्जेत्वा’’ति। असीसकं यं तं कबन्धं अत्थीति योजना। असीसकत्ता केन सरीरेन जीवितं बन्धतीति कबन्धो। यस्साति कबन्धस्स।
Vivajjiyāti ettha yakāro tvāpaccayassa kāriyoti āha ‘‘vivajjetvā’’ti. Asīsakaṃ yaṃ taṃ kabandhaṃ atthīti yojanā. Asīsakattā kena sarīrena jīvitaṃ bandhatīti kabandho. Yassāti kabandhassa.
हीति सच्चं। तेति अभब्बपुग्गला।
Hīti saccaṃ. Teti abhabbapuggalā.
वाचाति एत्थ यकारलोपोति आह ‘‘वाचाया’’ति। इति मेति एवं मम। एवं वदमाने मम वचनन्ति योजना। अथवा इतिमेति एवं इमे, एवं वदमाने इमे जनाति योजना। सद्दम्पीति इमिना गिरसद्दो सद्दपरियायोति दस्सेति। हीति सच्चं। तुण्हीभूतस्स निसिन्नस्स तस्स भिक्खुनोति योजना। यदि मनोद्वारे आपत्ति नाम नत्थि, एवं सति कस्मा आपज्जेय्य वाचसिकन्ति वुत्तन्ति आह ‘‘यस्मा पना’’तिआदि। तेनाति तस्मा। अस्साति भिक्खुस्स।
Vācāti ettha yakāralopoti āha ‘‘vācāyā’’ti. Iti meti evaṃ mama. Evaṃ vadamāne mama vacananti yojanā. Athavā itimeti evaṃ ime, evaṃ vadamāne ime janāti yojanā. Saddampīti iminā girasaddo saddapariyāyoti dasseti. Hīti saccaṃ. Tuṇhībhūtassa nisinnassa tassa bhikkhunoti yojanā. Yadi manodvāre āpatti nāma natthi, evaṃ sati kasmā āpajjeyya vācasikanti vuttanti āha ‘‘yasmā panā’’tiādi. Tenāti tasmā. Assāti bhikkhussa.
साति भिक्खुनी, आपज्जतीति सम्बन्धो। वुत्तप्पकारन्ति ‘‘गामन्तरपरियापन्न’’न्ति वुत्तप्पकारं।
Sāti bhikkhunī, āpajjatīti sambandho. Vuttappakāranti ‘‘gāmantarapariyāpanna’’nti vuttappakāraṃ.
तासूति द्वीसु भिक्खुनीसु।
Tāsūti dvīsu bhikkhunīsu.
चतुरो जनाति एत्थ चतुन्नं जनानं सरूपं दस्सेन्तो आह ‘‘आचरियो च तयो च अन्तेवासिका’’ति । साहत्थिकाति सहत्था अवहरिता। आणत्तियापीति आणत्तेन अवहरितापि। इतरेसन्ति अन्तेवासिकानं, एकेको मासकोति सम्बन्धो। एत्थाति परिवारे सेदमोचिकगाथायं।
Caturo janāti ettha catunnaṃ janānaṃ sarūpaṃ dassento āha ‘‘ācariyo ca tayo ca antevāsikā’’ti . Sāhatthikāti sahatthā avaharitā. Āṇattiyāpīti āṇattena avaharitāpi. Itaresanti antevāsikānaṃ, ekeko māsakoti sambandho. Etthāti parivāre sedamocikagāthāyaṃ.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / विनयपिटक • Vinayapiṭaka / परिवारपाळि • Parivārapāḷi / १. अविप्पवासपञ्हा • 1. Avippavāsapañhā
अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / विनयपिटक (अट्ठकथा) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / परिवार-अट्ठकथा • Parivāra-aṭṭhakathā / (१) अविप्पवासपञ्हावण्णना • (1) Avippavāsapañhāvaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / सारत्थदीपनी-टीका • Sāratthadīpanī-ṭīkā / अविप्पवासादिपञ्हवण्णना • Avippavāsādipañhavaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / वजिरबुद्धि-टीका • Vajirabuddhi-ṭīkā / अविप्पवासपञ्हावण्णना • Avippavāsapañhāvaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / विमतिविनोदनी-टीका • Vimativinodanī-ṭīkā / अविप्पवासपञ्हावण्णना • Avippavāsapañhāvaṇṇanā
