| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / ปาจิตฺยาทิโยชนาปาฬิ • Pācityādiyojanāpāḷi |
เสทโมจิกคาถา
Sedamocikagāthā
(๑) อวิปฺปวาสปญฺหาวณฺณนา
(1) Avippavāsapañhāvaṇṇanā
๔๗๙. เสทโมจิกคาถาสูติ อธิปฺปายตฺถสฺส คมฺภีรตฺตา ตํ จิเนฺตนฺตานํ วินยธรานํ กาเย เสทํ โมเจตีติ เสทโมจิกา, สาเยว คาถา เสทโมจิกคาถา, ตาสุฯ ‘‘อกปฺปิยสโมฺภโค น ลพฺภตี’’ติ อิมินา กปฺปิยสโมฺภโค ลพฺภตีติ ทเสฺสติฯ กปฺปิยสโมฺภคํ ทเสฺสตุํ ‘‘นหาปนโภชนาที’’ติ วุตฺตํฯ อนาปตฺตีติ มาตุภิกฺขุนิยา อนาปตฺติฯ เอสา ปญฺหาติ เอตฺถ ปญฺหสโทฺท สภาวติลิโงฺคติ สทฺทสเตฺถสุ (สทฺทนีติธาตุมาลายํ ๑๖ หการนฺตธาตุ; อภิธานปฺปทีปิกายํ ๑๑๕ คาถายํ) วุโตฺต, อิธ อิตฺถิลิงฺควเสน วุโตฺตฯ ‘‘ปณฺฑิเตหี’’ติ อิมินา กุสลสฺส การณํ ทเสฺสติ, ปณฺฑิตตฺตา กุสโลติ อธิปฺปาโยฯ อสฺสาติ ปญฺหายฯ เอตนฺติ วิสฺสชฺชนํฯ อสฺสาติ คาถายฯ
479.Sedamocikagāthāsūti adhippāyatthassa gambhīrattā taṃ cintentānaṃ vinayadharānaṃ kāye sedaṃ mocetīti sedamocikā, sāyeva gāthā sedamocikagāthā, tāsu. ‘‘Akappiyasambhogo na labbhatī’’ti iminā kappiyasambhogo labbhatīti dasseti. Kappiyasambhogaṃ dassetuṃ ‘‘nahāpanabhojanādī’’ti vuttaṃ. Anāpattīti mātubhikkhuniyā anāpatti. Esā pañhāti ettha pañhasaddo sabhāvatiliṅgoti saddasatthesu (saddanītidhātumālāyaṃ 16 hakārantadhātu; abhidhānappadīpikāyaṃ 115 gāthāyaṃ) vutto, idha itthiliṅgavasena vutto. ‘‘Paṇḍitehī’’ti iminā kusalassa kāraṇaṃ dasseti, paṇḍitattā kusaloti adhippāyo. Assāti pañhāya. Etanti vissajjanaṃ. Assāti gāthāya.
เอกาทส วิวชฺชิยาติ อวิภตฺติกนิเทฺทโส, เอกาทส วิวชฺชิเยติ อโตฺถฯ เตน วุตฺตํ ‘‘เย’’ติอาทิฯ เตปีติ ปิสโทฺท คาถายํ ลุตฺตนิทฺทิฎฺฐคมฺยมานภาวํ ทเสฺสติฯ
Ekādasa vivajjiyāti avibhattikaniddeso, ekādasa vivajjiyeti attho. Tena vuttaṃ ‘‘ye’’tiādi. Tepīti pisaddo gāthāyaṃ luttaniddiṭṭhagamyamānabhāvaṃ dasseti.
อยนฺติ นฺหาปิตปุพฺพโก ภิกฺขุฯ นิมฺมิตพุทฺธนฺติ พุเทฺธน นิมฺมิตํ พุทฺธรูปํฯ
Ayanti nhāpitapubbako bhikkhu. Nimmitabuddhanti buddhena nimmitaṃ buddharūpaṃ.
วิวชฺชิยาติ เอตฺถ ยกาโร ตฺวาปจฺจยสฺส การิโยติ อาห ‘‘วิวเชฺชตฺวา’’ติฯ อสีสกํ ยํ ตํ กพนฺธํ อตฺถีติ โยชนาฯ อสีสกตฺตา เกน สรีเรน ชีวิตํ พนฺธตีติ กพโนฺธฯ ยสฺสาติ กพนฺธสฺสฯ
Vivajjiyāti ettha yakāro tvāpaccayassa kāriyoti āha ‘‘vivajjetvā’’ti. Asīsakaṃ yaṃ taṃ kabandhaṃ atthīti yojanā. Asīsakattā kena sarīrena jīvitaṃ bandhatīti kabandho. Yassāti kabandhassa.
หีติ สจฺจํฯ เตติ อภพฺพปุคฺคลาฯ
Hīti saccaṃ. Teti abhabbapuggalā.
วาจาติ เอตฺถ ยการโลโปติ อาห ‘‘วาจายา’’ติฯ อิติ เมติ เอวํ มมฯ เอวํ วทมาเน มม วจนนฺติ โยชนาฯ อถวา อิติเมติ เอวํ อิเม, เอวํ วทมาเน อิเม ชนาติ โยชนาฯ สทฺทมฺปีติ อิมินา คิรสโทฺท สทฺทปริยาโยติ ทเสฺสติฯ หีติ สจฺจํฯ ตุณฺหีภูตสฺส นิสินฺนสฺส ตสฺส ภิกฺขุโนติ โยชนาฯ ยทิ มโนทฺวาเร อาปตฺติ นาม นตฺถิ, เอวํ สติ กสฺมา อาปเชฺชยฺย วาจสิกนฺติ วุตฺตนฺติ อาห ‘‘ยสฺมา ปนา’’ติอาทิฯ เตนาติ ตสฺมาฯ อสฺสาติ ภิกฺขุสฺสฯ
Vācāti ettha yakāralopoti āha ‘‘vācāyā’’ti. Iti meti evaṃ mama. Evaṃ vadamāne mama vacananti yojanā. Athavā itimeti evaṃ ime, evaṃ vadamāne ime janāti yojanā. Saddampīti iminā girasaddo saddapariyāyoti dasseti. Hīti saccaṃ. Tuṇhībhūtassa nisinnassa tassa bhikkhunoti yojanā. Yadi manodvāre āpatti nāma natthi, evaṃ sati kasmā āpajjeyya vācasikanti vuttanti āha ‘‘yasmā panā’’tiādi. Tenāti tasmā. Assāti bhikkhussa.
สาติ ภิกฺขุนี, อาปชฺชตีติ สมฺพโนฺธฯ วุตฺตปฺปการนฺติ ‘‘คามนฺตรปริยาปนฺน’’นฺติ วุตฺตปฺปการํฯ
Sāti bhikkhunī, āpajjatīti sambandho. Vuttappakāranti ‘‘gāmantarapariyāpanna’’nti vuttappakāraṃ.
ตาสูติ ทฺวีสุ ภิกฺขุนีสุฯ
Tāsūti dvīsu bhikkhunīsu.
จตุโร ชนาติ เอตฺถ จตุนฺนํ ชนานํ สรูปํ ทเสฺสโนฺต อาห ‘‘อาจริโย จ ตโย จ อเนฺตวาสิกา’’ติ ฯ สาหตฺถิกาติ สหตฺถา อวหริตาฯ อาณตฺติยาปีติ อาณเตฺตน อวหริตาปิฯ อิตเรสนฺติ อเนฺตวาสิกานํ, เอเกโก มาสโกติ สมฺพโนฺธฯ เอตฺถาติ ปริวาเร เสทโมจิกคาถายํฯ
Caturo janāti ettha catunnaṃ janānaṃ sarūpaṃ dassento āha ‘‘ācariyo ca tayo ca antevāsikā’’ti . Sāhatthikāti sahatthā avaharitā. Āṇattiyāpīti āṇattena avaharitāpi. Itaresanti antevāsikānaṃ, ekeko māsakoti sambandho. Etthāti parivāre sedamocikagāthāyaṃ.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / วินยปิฎก • Vinayapiṭaka / ปริวารปาฬิ • Parivārapāḷi / ๑. อวิปฺปวาสปญฺหา • 1. Avippavāsapañhā
อฎฺฐกถา • Aṭṭhakathā / วินยปิฎก (อฎฺฐกถา) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / ปริวาร-อฎฺฐกถา • Parivāra-aṭṭhakathā / (๑) อวิปฺปวาสปญฺหาวณฺณนา • (1) Avippavāsapañhāvaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / สารตฺถทีปนี-ฎีกา • Sāratthadīpanī-ṭīkā / อวิปฺปวาสาทิปญฺหวณฺณนา • Avippavāsādipañhavaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / วชิรพุทฺธิ-ฎีกา • Vajirabuddhi-ṭīkā / อวิปฺปวาสปญฺหาวณฺณนา • Avippavāsapañhāvaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / วิมติวิโนทนี-ฎีกา • Vimativinodanī-ṭīkā / อวิปฺปวาสปญฺหาวณฺณนา • Avippavāsapañhāvaṇṇanā
