| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಪಾಚಿತ್ಯಾದಿಯೋಜನಾಪಾಳಿ • Pācityādiyojanāpāḷi |
ಅವಿಸ್ಸಜ್ಜಿಯವತ್ಥುಕಥಾ
Avissajjiyavatthukathā
೩೨೧. ಏತಾನೀತಿ ಗರುಭಣ್ಡಾನಿ। ತತ್ಥಾತಿ ರಾಸಿವಸೇನ ಪಞ್ಚಸು ಸರೂಪವಸೇನ ಪಞ್ಚವೀಸತಿಯಾ ಗರುಭಣ್ಡೇಸು। ಆಗನ್ತ್ವಾ, ಆಭುಸೋ ವಾ ರಮನ್ತಿ ಏತ್ಥಾತಿ ಆರಾಮೋ। ತೇಸಂಯೇವಾತಿ ಪುಪ್ಫಾರಾಮಫಲಾರಾಮಾನಮೇವ। ‘‘ಠಪಿತೋಕಾಸೋ’’ತಿ ಇಮಿನಾ ವತ್ಥುಸದ್ದಸ್ಸ ಭೂಮಿಭೇದತ್ಥಂ ದಸ್ಸೇತಿ। ವಸತಿ ಆರಾಮೋ ಪತಿಟ್ಠಹತಿ ಏತ್ಥಾತಿ ಆರಾಮವತ್ಥು। ತೇಸು ವಾತಿ ಏತ್ಥ ವಾಸದ್ದೇನ ನವಭೂಮಿಭಾಗತೋ ಅಞ್ಞಸ್ಸ ಪೋರಾಣಭೂಮಿಭಾಗಸ್ಸಪಿ ಆರಾಮವತ್ಥುಭಾವಂ ವಿಕಪ್ಪೇತಿ। ವಿಸೇಸೇನ ಚತುಇರಿಯಾಪಥೇ ಹರತಿ ಪವತ್ತೇತಿ ಏತ್ಥಾತಿ ವಿಹಾರೋ। ತಸ್ಸಾತಿ ವಿಹಾರಸ್ಸ। ಚತುನ್ನಂ ಮಞ್ಚಾನನ್ತಿ ನಿದ್ಧಾರಣತ್ಥೇ ಸಾಮಿವಚನಂ। ಅಞ್ಞತರೋ ಮಞ್ಚೋ ನಾಮಾತಿ ಯೋಜನಾ। ಏಸೇವ ನಯೋ ಸೇಸೇಸುಪಿ। ‘‘ಲೋಹೇನ ಕತಾ ಕುಮ್ಭೀ’’ತಿ ಇಮಿನಾ ಲೋಹಕುಮ್ಭೀತಿ ಏತ್ಥ ಮಜ್ಝೇಲೋಪಸಮಾಸಂ ದಸ್ಸೇತಿ। ಲೋಹಮಯಾ ಕುಮ್ಭೀ ಲೋಹಕುಮ್ಭೀತಿ ವಚನತ್ಥೋಪಿ ಯುಜ್ಜತೇವ। ‘‘ಏಸೇವ ನಯೋ’’ತಿ ಇಮಿನಾ ಲೋಹೇನ ಕತಂ ಭಾಣಕಂ, ಲೋಹೇನ ಕತೋ ವಾರಕೋ, ಲೋಹೇನ ಕತಂ ಕಟಾಹನ್ತಿ ಅತ್ಥಂ ಅತಿದಿಸತಿ। ಏತ್ಥಾತಿ ಭಾಣಕವಾರಕಕಟಾಹೇಸು। ಅರಞ್ಜರೋತಿ ಅತಿಮಹನ್ತತ್ತಾ ಅರಂ ಖಿಪ್ಪಂ ಜರತಿ ವಿನಾಸೇತೀತಿ ಅರಞ್ಜರೋ। ಅಥ ವಾ ಜಲಂ ಗಣ್ಹಿತುಂ ಅಲನ್ತಿ ಅರಞ್ಜರೋ ಲಕಾರಾನಂ ರಕಾರೇ ಕತ್ವಾ।
321.Etānīti garubhaṇḍāni. Tatthāti rāsivasena pañcasu sarūpavasena pañcavīsatiyā garubhaṇḍesu. Āgantvā, ābhuso vā ramanti etthāti ārāmo. Tesaṃyevāti pupphārāmaphalārāmānameva. ‘‘Ṭhapitokāso’’ti iminā vatthusaddassa bhūmibhedatthaṃ dasseti. Vasati ārāmo patiṭṭhahati etthāti ārāmavatthu. Tesu vāti ettha vāsaddena navabhūmibhāgato aññassa porāṇabhūmibhāgassapi ārāmavatthubhāvaṃ vikappeti. Visesena catuiriyāpathe harati pavatteti etthāti vihāro. Tassāti vihārassa. Catunnaṃ mañcānanti niddhāraṇatthe sāmivacanaṃ. Aññataro mañco nāmāti yojanā. Eseva nayo sesesupi. ‘‘Lohena katā kumbhī’’ti iminā lohakumbhīti ettha majjhelopasamāsaṃ dasseti. Lohamayā kumbhī lohakumbhīti vacanatthopi yujjateva. ‘‘Eseva nayo’’ti iminā lohena kataṃ bhāṇakaṃ, lohena kato vārako, lohena kataṃ kaṭāhanti atthaṃ atidisati. Etthāti bhāṇakavārakakaṭāhesu. Arañjaroti atimahantattā araṃ khippaṃ jarati vināsetīti arañjaro. Atha vā jalaṃ gaṇhituṃ alanti arañjaro lakārānaṃ rakāre katvā.
ಗಾಥಾವಸೇನ ನಿಗಮನಂ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ಆಹ ‘‘ಏವ’’ನ್ತಿಆದಿ। ತತ್ಥ ಏವಂ ಪಕಾಸಯೀತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ। ದ್ವೇ ಗರುಭಣ್ಡಾನಿ ದ್ವಿಸಙ್ಗಹಾನಿ ಹೋನ್ತಿ, ತತಿಯಂ ಗರುಭಣ್ಡಂ ಚತುಸಙ್ಗಹಂ ಹೋತಿ, ಚತುತ್ಥಂ ಗರುಭಣ್ಡಂ ನವಕೋಟ್ಠಾಸಂ ಹೋತಿ, ಪಞ್ಚಮಂ ಗರುಭಣ್ಡಂ ಅಟ್ಠಭೇದನಂ ಹೋತಿ, ಇತಿ ಇಮಿನಾ ಪಕಾರೇನ ಪಞ್ಚನಿಮ್ಮಲಲೋಚನೋ ನಾಥೋ ಪಞ್ಚಹಿ ರಾಸೀಹಿ ಪಞ್ಚವೀಸವಿಧಂ ಗರುಭಣ್ಡಂ ಪಕಾಸಯೀತಿ ಯೋಜನಾ।
Gāthāvasena nigamanaṃ dassento āha ‘‘eva’’ntiādi. Tattha evaṃ pakāsayīti sambandho. Dve garubhaṇḍāni dvisaṅgahāni honti, tatiyaṃ garubhaṇḍaṃ catusaṅgahaṃ hoti, catutthaṃ garubhaṇḍaṃ navakoṭṭhāsaṃ hoti, pañcamaṃ garubhaṇḍaṃ aṭṭhabhedanaṃ hoti, iti iminā pakārena pañcanimmalalocano nātho pañcahi rāsīhi pañcavīsavidhaṃ garubhaṇḍaṃ pakāsayīti yojanā.
ತತ್ರಾತಿ ಗರುಭಣ್ಡೇ। ಹೀತಿ ವಿತ್ಥಾರೋ। ಸಬ್ಬಮ್ಪಿ ಇದಂ ಗರುಭಣ್ಡಂ ಅವಿಸ್ಸಜ್ಜಿಯನ್ತಿ ವುತ್ತನ್ತಿ ಯೋಜನಾ। ಇಧಾತಿ ಇಮಸ್ಮಿಂ ವತ್ಥುಸ್ಮಿಂ। ಪರಿವಾರೇ ಪನ ಆಗತನ್ತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ।
Tatrāti garubhaṇḍe. Hīti vitthāro. Sabbampi idaṃ garubhaṇḍaṃ avissajjiyanti vuttanti yojanā. Idhāti imasmiṃ vatthusmiṃ. Parivāre pana āgatanti sambandho.
ಪಞ್ಚ ರಾಸಯೋ ಮಹೇಸಿನಾ ವುತ್ತಾತಿ ಯೋಜನಾ। ಏತ್ಥಾತಿ ಪರಿವಾರೇ।
Pañca rāsayo mahesinā vuttāti yojanā. Etthāti parivāre.
ತತ್ರಾತಿ ‘‘ಪರಿವತ್ತನವಸೇನಾ’’ತಿ ವಚನೇ। ಇದಂ ಗರುಭಣ್ಡಂ ಉಪನೇತುನ್ತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ। ನಿಚ್ಚಂ ತಿಟ್ಠನ್ತೀತಿ ಥಾವರಾ, ಠಾಧಾತು ವರಪಚ್ಚಯೋ, ಠಾಕಾರಸ್ಸ ಥಾಕಾರೋ। ಇಮಿನಾ ಆರಾಮಆರಾಮವತ್ಥುವಿಹಾರವಿಹಾರವತ್ಥೂನಿ ಗಹೇತಬ್ಬಾನಿ। ಅವಿಸ್ಸಜ್ಜಿಯಅವೇಭಙ್ಗೀಯತ್ತಾ ಗರು ಅಲಹುಕಂ ಭಣ್ಡಂ ಗರುಭಣ್ಡಂ। ಇಮಿನಾ ಮಞ್ಚಾದೀನಿ ಏಕವೀಸತಿ ಗರುಭಣ್ಡಾನಿ ಗಹೇತಬ್ಬಾನಿ। ಥಾವರೇತಿ ಆಧಾರೇ ಭುಮ್ಮಂ, ಪರಿಯಾಪನ್ನನ್ತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ। ಅಥ ವಾ ನಿದ್ಧಾರಣೇ ಭುಮ್ಮಂ, ಥಾವರೇಸೂತಿ ಹಿ ಅತ್ಥೋ, ಖೇತ್ತನ್ತಿಆದೀಸು ಸಮ್ಬನ್ಧಿತಬ್ಬಂ। ಖಿಪತಿ ಪುಬ್ಬಣ್ಣಬೀಜಮೇತ್ಥಾತಿ ಖೇತ್ತಂ। ವಸತಿ ಅಪರಣ್ಣಬೀಜಂ ಪತಿಟ್ಠಾತಿ ಏತ್ಥಾತಿ ವತ್ಥು, ತಲೇ ಭೂಮಿಭಾಗೇ ಏಕತೋ ವಾ ದ್ವೀಹಿ ವಾ ತೀಹಿ ವಾ ಠಾನೇಹಿ ಆವರಣಂ ಕರೀಯತಿ ಏತ್ಥಾತಿ ತಳಾಕೋ, ಸರೋ। ಕಸ್ಸಕಾನಂ ಮತೇನ ಕತ್ತಬ್ಬಾತಿ ಮಾತಿಕಾ। ಆರಾಮೇನ ಪರಿವತ್ತೇತುನ್ತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ। ಕಾನಿ ಪರಿವತ್ತೇತುನ್ತಿ ಆಹ ‘‘ಇಮಾನಿ ಚತ್ತಾರಿಪೀ’’ತಿ। ಪಿಸದ್ದೋ ಅವಯವಸಮ್ಪಿಣ್ಡನೋ।
Tatrāti ‘‘parivattanavasenā’’ti vacane. Idaṃ garubhaṇḍaṃ upanetunti sambandho. Niccaṃ tiṭṭhantīti thāvarā, ṭhādhātu varapaccayo, ṭhākārassa thākāro. Iminā ārāmaārāmavatthuvihāravihāravatthūni gahetabbāni. Avissajjiyaavebhaṅgīyattā garu alahukaṃ bhaṇḍaṃ garubhaṇḍaṃ. Iminā mañcādīni ekavīsati garubhaṇḍāni gahetabbāni. Thāvareti ādhāre bhummaṃ, pariyāpannanti sambandho. Atha vā niddhāraṇe bhummaṃ, thāvaresūti hi attho, khettantiādīsu sambandhitabbaṃ. Khipati pubbaṇṇabījametthāti khettaṃ. Vasati aparaṇṇabījaṃ patiṭṭhāti etthāti vatthu, tale bhūmibhāge ekato vā dvīhi vā tīhi vā ṭhānehi āvaraṇaṃ karīyati etthāti taḷāko, saro. Kassakānaṃ matena kattabbāti mātikā. Ārāmena parivattetunti sambandho. Kāni parivattetunti āha ‘‘imāni cattāripī’’ti. Pisaddo avayavasampiṇḍano.
ತತ್ರಾತಿ ‘‘ಪರಿವತ್ತೇತುಂ ವಟ್ಟತೀ’’ತಿ ವಚನೇ। ದೂರೇತಿ ಸಙ್ಘಾರಾಮತೋ ದೂರಟ್ಠಾನೇ। ಯಮ್ಪೀತಿ ನಾಳಿಕೇರಫಲಮ್ಪಿ। ಹರನ್ತೀತಿ ಸಙ್ಘಸ್ಸ ಹರನ್ತಿ। ಅಞ್ಞೇಸನ್ತಿ ಸಙ್ಘತೋ ಅಞ್ಞೇಸಂ ಮನುಸ್ಸಾನನ್ತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ। ತೇತಿ ಮನುಸ್ಸಾ। ಸಙ್ಘೇನ ಸಮ್ಪಟಿಚ್ಛಿತಬ್ಬೋತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ। ರುಚ್ಚತೀತಿ ಸಙ್ಘಸ್ಸಾರಾಮೇನ ಮನುಸ್ಸಾನಮಾರಾಮಂ, ಮನುಸ್ಸಾನಮಾರಾಮೇನ ವಾ ಸಙ್ಘಸ್ಸಾರಾಮಂ ಪರಿವತ್ತೇತುಂ ರುಚೀಯತಿ ಇಚ್ಛೀಯತಿ। ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಆರಾಮೋತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ। ಅಯನ್ತಿ ಮನುಸ್ಸಾನಮಾರಾಮೋ। ಖುದ್ದಕೋತಿ ಸಙ್ಘಾರಾಮತೋ ಖುದ್ದಕೋ। ಆಯನ್ತಿ ಅಯತಿ ಆಯಸಾಮಿಕೋ ಧನೇನ ವಡ್ಢಿಂ ಗಚ್ಛತಿ ಅನೇನಾತಿ ಆಯೋ, ತಂ। ಸಮಕಮೇವಾತಿ ಸಮಪ್ಪಮಾಣಮೇವ, ಆಯಂ ಸಚೇ ದೇತೀತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ। ಪಮಾಣತ್ಥೇ ಕಪಚ್ಚಯೋ। ಮನುಸ್ಸಾನಂ ರುಕ್ಖಾತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ। ಅತಿರೇಕಂ ಸಙ್ಘಸ್ಸ ದೇಮಾತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ। ಜಾನಾಪೇತ್ವಾತಿ ‘‘ಸಙ್ಘೇ ದಿನ್ನಂ ಮಹಪ್ಫಲ’’ನ್ತಿ (ಮ॰ ನಿ॰ ೩.೩೭೬) ಸಙ್ಘಸ್ಸ ದಿನ್ನದಾನಸ್ಸ ಆನಿಸಂಸಂ ಮನುಸ್ಸಾನಂ ಜಾನಾಪೇತ್ವಾ। ಫಲಧಾರಿನೋ ಹೋನ್ತಿ ನನೂತಿ ಯೋಜನಾ। ಏವನ್ತಿಆದಿ ನಿಗಮನಂ। ಏತೇನೇವ ನಯೇನಾತಿ ಯೇನ ನಯೇನ ಆರಾಮೋ ಆರಾಮೇನ ಪರಿವತ್ತೇತಬ್ಬೋ, ಏತೇನೇವ ನಯೇನ। ಮಹನ್ತೇನ ವಾ ಖುದ್ದಕೇನ ವಾ ಆರಾಮವತ್ಥುನಾ ಚಾತಿ ಯೋಜನಾ। ಆರಾಮ ಆರಾಮವತ್ಥುವಿಹಾರವಿಹಾರವತ್ಥೂನಿ ಪರಿವತ್ತೇತಬ್ಬಾನೀತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ।
Tatrāti ‘‘parivattetuṃ vaṭṭatī’’ti vacane. Dūreti saṅghārāmato dūraṭṭhāne. Yampīti nāḷikeraphalampi. Harantīti saṅghassa haranti. Aññesanti saṅghato aññesaṃ manussānanti sambandho. Teti manussā. Saṅghena sampaṭicchitabboti sambandho. Ruccatīti saṅghassārāmena manussānamārāmaṃ, manussānamārāmena vā saṅghassārāmaṃ parivattetuṃ rucīyati icchīyati. Bhikkhūnaṃ ārāmoti sambandho. Ayanti manussānamārāmo. Khuddakoti saṅghārāmato khuddako. Āyanti ayati āyasāmiko dhanena vaḍḍhiṃ gacchati anenāti āyo, taṃ. Samakamevāti samappamāṇameva, āyaṃ sace detīti sambandho. Pamāṇatthe kapaccayo. Manussānaṃ rukkhāti sambandho. Atirekaṃ saṅghassa demāti sambandho. Jānāpetvāti ‘‘saṅghe dinnaṃ mahapphala’’nti (ma. ni. 3.376) saṅghassa dinnadānassa ānisaṃsaṃ manussānaṃ jānāpetvā. Phaladhārino honti nanūti yojanā. Evantiādi nigamanaṃ. Eteneva nayenāti yena nayena ārāmo ārāmena parivattetabbo, eteneva nayena. Mahantena vā khuddakena vā ārāmavatthunā cāti yojanā. Ārāma ārāmavatthuvihāravihāravatthūni parivattetabbānīti sambandho.
ಉಭೋಪೀತಿ ಗೇಹಪಾಸಾದವಸೇನ ಉಭೋಪಿ। ತತ್ಥಾತಿ ಗೇಹೇ। ಇದಂ ಪನಾತಿ ಪಾಸಾದಸಙ್ಖಾತಂ ಗೇಹಂ, ಮನುಸ್ಸಾನಂ ಗೇಹನ್ತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ। ಮಹಗ್ಘೇನ ವಾ ಅಪ್ಪಗ್ಘೇನ ವಾ ವಿಹಾರವತ್ಥುನಾ ಚಾತಿ ಯೋಜನಾ। ವಿಹಾರವಿಹಾರವತ್ಥುಆರಾಮಆರಾಮವತ್ಥೂನಿ ಪರಿವತ್ತೇತಬ್ಬಾನೀತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ। ಏವನ್ತಿಆದಿ ನಿಗಮನಂ।
Ubhopīti gehapāsādavasena ubhopi. Tatthāti gehe. Idaṃ panāti pāsādasaṅkhātaṃ gehaṃ, manussānaṃ gehanti sambandho. Mahagghena vā appagghena vā vihāravatthunā cāti yojanā. Vihāravihāravatthuārāmaārāmavatthūni parivattetabbānīti sambandho. Evantiādi nigamanaṃ.
ಗರುಭಣ್ಡೇನ ಗರುಭಣ್ಡಪರಿವತ್ತನೇ ಏವಂ ವಿನಿಚ್ಛಯೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋತಿ ಯೋಜನಾ। ಪಂಸ್ವಾಗಾರಕೇಸೂತಿ ಪಂಸುಕೀಳನತ್ಥಾಯ ಕತೇಸು ಅಗಾರಕೇಸು। ಕಪ್ಪಿಯಮಞ್ಚಾತಿ ಸಙ್ಘಗಣಪುಗ್ಗಲಾನಂ ಕಪ್ಪಿಯಾ ಸುವಣ್ಣರಜತಾದೀಹಿ ಅಕತಾ ಮಞ್ಚಾ। ವಿಹಾರಸ್ಸ ಪನ ಸುವಣ್ಣರಜತಮಯಾದಿಕಾಪಿ ಕಪ್ಪಿಯಾ ಮಞ್ಚಾ ದಾತಬ್ಬಾತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ। ಬಹಿಸೀಮಾಯಾತಿ ಉಪಚಾರಸೀಮತೋ ಬಹಿ। ತತ್ಥಾತಿ ಸಙ್ಘತ್ಥೇರಸ್ಸ ವಸನಟ್ಠಾನೇ। ತತ್ಥಾತಿ ತಸ್ಸ ಭಿಕ್ಖುನೋ ವಸನಟ್ಠಾನೇ। ‘‘ಮಹಗ್ಘೇನಾ’’ತಿ ವುತ್ತವಚನಂ ನಿಯಮೇನ್ತೋ ಆಹ ‘‘ಸತಗ್ಘನಕೇನ ವಾ ಸಹಸ್ಸಗ್ಘನಕೇನ ವಾ’’ತಿ। ಮಞ್ಚಸತನ್ತಿ ಮಞ್ಚಬಹುಂ। ಏತೇಸುಪೀತಿ ಪೀಠಭಿಸಿಬಿಬ್ಬೋಹನೇಸುಪಿ। ತತ್ಥಾತಿ ಪೀಠಭಿಸಿಬಿಬ್ಬೋಹನೇಸು। ಕಪ್ಪಿಯಂ ಪೀಠಾದೀತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ। ಅಕಪ್ಪಿಯಂ ವಾ ಮಹಗ್ಘಂ ಕಪ್ಪಿಯಂ ವಾತಿ ಕಪ್ಪಿಯೇನ ವಾ ಮಹಗ್ಘಕಪ್ಪಿಯೇನ ವಾ ಪರಿವತ್ತೇತ್ವಾತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ। ‘‘ವುತ್ತವತ್ಥೂನೀ’’ತಿ ಪದಂ ‘‘ಪರಿವತ್ತೇತ್ವಾ’’ತಿ ಪದೇ ಅವುತ್ತಕಮ್ಮಂ, ‘‘ಗಹೇತಬ್ಬಾನೀ’’ತಿ ಪದೇ ವುತ್ತಕಮ್ಮಂ, ಪುಬ್ಬಾಪರಾಪೇಕ್ಖಪದಂ।
Garubhaṇḍena garubhaṇḍaparivattane evaṃ vinicchayo veditabboti yojanā. Paṃsvāgārakesūti paṃsukīḷanatthāya katesu agārakesu. Kappiyamañcāti saṅghagaṇapuggalānaṃ kappiyā suvaṇṇarajatādīhi akatā mañcā. Vihārassa pana suvaṇṇarajatamayādikāpi kappiyā mañcā dātabbāti sambandho. Bahisīmāyāti upacārasīmato bahi. Tatthāti saṅghattherassa vasanaṭṭhāne. Tatthāti tassa bhikkhuno vasanaṭṭhāne. ‘‘Mahagghenā’’ti vuttavacanaṃ niyamento āha ‘‘satagghanakena vā sahassagghanakena vā’’ti. Mañcasatanti mañcabahuṃ. Etesupīti pīṭhabhisibibbohanesupi. Tatthāti pīṭhabhisibibbohanesu. Kappiyaṃ pīṭhādīti sambandho. Akappiyaṃ vā mahagghaṃ kappiyaṃ vāti kappiyena vā mahagghakappiyena vā parivattetvāti sambandho. ‘‘Vuttavatthūnī’’ti padaṃ ‘‘parivattetvā’’ti pade avuttakammaṃ, ‘‘gahetabbānī’’ti pade vuttakammaṃ, pubbāparāpekkhapadaṃ.
ಪಸತಮತ್ತಉದಕಗಣ್ಹಕಾನಿಪೀತಿ ಏತ್ಥ ಪಸತೋ ನಾಮ ಕುಞ್ಚಿತಪಾಣಿ। ಸೀಹಳದೀಪೇತಿ ಸೀಹಂ ಲಾತಿ ಗಣ್ಹಾತೀತಿ ಸೀಹಳೋ ಲಕಾರಸ್ಸ ಳಕಾರಂ ಕತ್ವಾ, ಸೀಹಬಾಹುನಾಮಕೋ ರಾಜಾ, ತಸ್ಸ ಪುತ್ತತ್ತಾ ವಿಜಯಕುಮಾರೋಪಿ ಸೀಹಳೋ ನಾಮ, ತೇನ ಆದಿಮ್ಹಿ ನಿವಾಸಭಾವೇನ ಗಹಿತತ್ತಾ ದೀಪೋ ಸೀಹಳದೀಪೋ ನಾಮ, ತಸ್ಮಿಂ। ಪಾದಂ ಗಣ್ಹಾತೀತಿ ಪಾದಗಣ್ಹನೋ, ಸೋಯೇವ ಪಾದಗಣ್ಹನಕೋ। ಪಾದೋ ನಾಮಾತಿ ‘‘ಪಾದಗಣ್ಹನಕೋ’’ತಿ ಏತ್ಥ ಪಾದೋ ನಾಮ। ಯೋ ಲೋಹವಾರಕೋ ಮಗಧನಾಳಿಯಾ ಪಞ್ಚನಾಳಿಮತ್ತಂ ಗಣ್ಹಾತಿ, ಸೋ ಲೋಹವಾರಕೋ ಪಾದೋ ನಾಮಾತಿ ಯೋಜನಾ। ಇಮಿನಾ ಪಮಾಣಸ್ಸ ನಾಮಂ ಪಮಾಣವನ್ತೇ ಉಪಚಾರತೋ ವೋಹಾರನಯಂ ದಸ್ಸೇತಿ। ತತೋತಿ ಪಞ್ಚನಾಳಿಮತ್ತಗಣ್ಹನಕವಾರಕತೋ। ಇಮಾನೀತಿ ಲೋಹಕುಮ್ಭೀಆದೀನಿ।
Pasatamattaudakagaṇhakānipīti ettha pasato nāma kuñcitapāṇi. Sīhaḷadīpeti sīhaṃ lāti gaṇhātīti sīhaḷo lakārassa ḷakāraṃ katvā, sīhabāhunāmako rājā, tassa puttattā vijayakumāropi sīhaḷo nāma, tena ādimhi nivāsabhāvena gahitattā dīpo sīhaḷadīpo nāma, tasmiṃ. Pādaṃ gaṇhātīti pādagaṇhano, soyeva pādagaṇhanako. Pādo nāmāti ‘‘pādagaṇhanako’’ti ettha pādo nāma. Yo lohavārako magadhanāḷiyā pañcanāḷimattaṃ gaṇhāti, so lohavārako pādo nāmāti yojanā. Iminā pamāṇassa nāmaṃ pamāṇavante upacārato vohāranayaṃ dasseti. Tatoti pañcanāḷimattagaṇhanakavārakato. Imānīti lohakumbhīādīni.
ಭಿಙ್ಗಾರ …ಪೇ॰… ಕಟಚ್ಛುಆದೀನೀತಿ ಭಿಙ್ಗಾರೋ ಚ ಪಟಿಗ್ಗಹೋ ಚ ಉಳುಙ್ಕೋ ಚ ದಬ್ಬಿ ಚ ಕಟಚ್ಛು ಚ ಪಾತಿ ಚ ತಟ್ಟಕೋ ಚ ಸರಕೋ ಚ ಸಮುಗ್ಗೋ ಚ ಅಙ್ಗಾರಕಪಲ್ಲೋ ಚ ಧೂಮಕಟಚ್ಛು ಚ ಭಿಙ್ಗಾರ…ಪೇ॰… ಧೂಮಕಟಚ್ಛುಯೋ, ತಾ ಆದಿ ಯೇಸಂ ತಾನೀತಿ ಭಿಙ್ಗಾರ…ಪೇ॰… ಕಟಚ್ಛುಆದೀನಿ। ಆದಿಸದ್ದೇನ ಅಞ್ಞಾನಿ ಉಪಕರಣಾನಿ ಗಹೇತಬ್ಬಾನಿ। ಭಾಜನೀಯಾನೀತಿ ಭಾಜೇತಬ್ಬಾನಿ। ಕಂಸಲೋಹಾದೀತಿಆದಿಸದ್ದೇನ ವಟ್ಟಲೋಹಂ ಸಙ್ಗಣ್ಹಾತಿ। ವಟ್ಟಲೋಹಂ ನಾಮ ಪೀತಲೋಹಂ। ಹೀತಿ ಸಚ್ಚಂ, ಯಸ್ಮಾ ವಾ। ಪಾರಿಹಾರಿಯನ್ತಿ ಸಙ್ಘಿಕಪರಿಭೋಗಂ ಪರಿಹರಿತ್ವಾ ಅಪನೇತ್ವಾ ಪುಗ್ಗಲಿಕಪರಿಭೋಗೇನ ಪರಿಭುಞ್ಜನಂ, ‘‘ಅತ್ತಸನ್ತಕ’’ನ್ತಿ ವಾ ಪರಿಗ್ಗಹೇನ ಹರಿತ್ವಾ ಭುಞ್ಜನಂ ನ ವಟ್ಟತಿ। ಗಿಹಿವಿಕಟನೀಹಾರೇನೇವಾತಿ ‘‘ಗಿಹಿವಿಕಟ’’ನ್ತಿ ಅಭಿನೀಹಾರೇನೇವ।
Bhiṅgāra…pe… kaṭacchuādīnīti bhiṅgāro ca paṭiggaho ca uḷuṅko ca dabbi ca kaṭacchu ca pāti ca taṭṭako ca sarako ca samuggo ca aṅgārakapallo ca dhūmakaṭacchu ca bhiṅgāra…pe… dhūmakaṭacchuyo, tā ādi yesaṃ tānīti bhiṅgāra…pe… kaṭacchuādīni. Ādisaddena aññāni upakaraṇāni gahetabbāni. Bhājanīyānīti bhājetabbāni. Kaṃsalohādītiādisaddena vaṭṭalohaṃ saṅgaṇhāti. Vaṭṭalohaṃ nāma pītalohaṃ. Hīti saccaṃ, yasmā vā. Pārihāriyanti saṅghikaparibhogaṃ pariharitvā apanetvā puggalikaparibhogena paribhuñjanaṃ, ‘‘attasantaka’’nti vā pariggahena haritvā bhuñjanaṃ na vaṭṭati. Gihivikaṭanīhārenevāti ‘‘gihivikaṭa’’nti abhinīhāreneva.
ಅಞ್ಞಸ್ಮಿಮ್ಪಿ ಕಪ್ಪಿಯಲೋಹಭಣ್ಡೇ ಪರಿಯಾಪನ್ನಾ ಅಞ್ಜನೀತಿ ಯೋಜನಾ। ಅಥ ವಾ ಕಪ್ಪಿಯಲೋಹಭಣ್ಡೇತಿ ನಿದ್ಧಾರಣೇ ಭುಮ್ಮಂ, ‘‘ಅಞ್ಜನೀ’’ತಿಆದಿನಾ ಸಮ್ಬನ್ಧಿತಬ್ಬಂ। ಸೂಚೀತಿ ಚೀವರಾದಿಸಿಬ್ಬನಕಾ ಸೂಚಿ। ಪಣ್ಣಸೂಚೀತಿ ಪಣ್ಣೇ ಲಿಖನಾ ಸೂಚಿ। ಅಞ್ಞಮ್ಪೀತಿ ಅಞ್ಜನಿಆದಿತೋ ಅಞ್ಞಮ್ಪಿ। ಧೂಮನೇತ್ತಞ್ಚ ಫಾಲಞ್ಚ ದೀಪರುಕ್ಖೋ ಚ ದೀಪಕಪಲ್ಲಕೋ ಚ ಓಲಮ್ಬಕದೀಪೋ ಚ ಧೂಮನೇತ್ತ…ಪೇ॰… ಓಲಮ್ಬಕದೀಪಾ। ಇತ್ಥಿಪುರಿಸತಿರಚ್ಛಾನಗತಸಙ್ಖಾತಾನಿ ರೂಪಾನಿ ಏತೇಸು ಅತ್ಥೀತಿ ಇತ್ಥಿಪುರಿಸತಿರಚ್ಛಾನಗತರೂಪಕಾನಿ। ಧೂಮನೇತ್ತ…ಪೇ॰… ಓಲಮ್ಬಕದೀಪಾ ಚ ತೇ ಇತ್ಥಿಪುರಿಸತಿರಚ್ಛಾನಗತರೂಪಕಾನಿ ಚೇತಿ ಧೂಮನೇತ್ತ…ಪೇ॰… ರೂಪಕಾನಿ, ವಿಸೇಸನಪರನಿಪಾತೋ। ತಾನಿ ವಾ ಅಞ್ಞಾನಿ ವಾ ಭಿತ್ತಿಚ್ಛದನಕವಾಟಾದೀಸು ಉಪನೇತಬ್ಬಾನಿ ಲೋಹಭಣ್ಡಾನೀತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ। ಲೋಹಖಿಲಕನ್ತಿ ಲೋಹಮಯಂ ಆಣಿಂ। ಪರಿಹರಿತ್ವಾತಿ ‘‘ಅತ್ತನೋ ಸನ್ತಕ’’ನ್ತಿ ಪರಿಗ್ಗಹೇನ ಹರಿತ್ವಾ, ಸಙ್ಘಿಕಪರಿಭೋಗಗಿಹಿವಿಕಟಾನಿ ವಾ ಅಪನೇತ್ವಾ। ಖೀರಪಾಸಾಣಮಯಾನೀತಿ ಖೀರವಣ್ಣೇನ ಪಾಸಾಣೇನ ಕತಾನಿ।
Aññasmimpi kappiyalohabhaṇḍe pariyāpannā añjanīti yojanā. Atha vā kappiyalohabhaṇḍeti niddhāraṇe bhummaṃ, ‘‘añjanī’’tiādinā sambandhitabbaṃ. Sūcīti cīvarādisibbanakā sūci. Paṇṇasūcīti paṇṇe likhanā sūci. Aññampīti añjaniādito aññampi. Dhūmanettañca phālañca dīparukkho ca dīpakapallako ca olambakadīpo ca dhūmanetta…pe… olambakadīpā. Itthipurisatiracchānagatasaṅkhātāni rūpāni etesu atthīti itthipurisatiracchānagatarūpakāni. Dhūmanetta…pe… olambakadīpā ca te itthipurisatiracchānagatarūpakāni ceti dhūmanetta…pe… rūpakāni, visesanaparanipāto. Tāni vā aññāni vā bhitticchadanakavāṭādīsu upanetabbāni lohabhaṇḍānīti sambandho. Lohakhilakanti lohamayaṃ āṇiṃ. Pariharitvāti ‘‘attano santaka’’nti pariggahena haritvā, saṅghikaparibhogagihivikaṭāni vā apanetvā. Khīrapāsāṇamayānīti khīravaṇṇena pāsāṇena katāni.
ಸುವಣ್ಣಞ್ಚ ರಜತಞ್ಚ ಹಾರಕೂಟಞ್ಚ ಜಾತಿಫಲಿಕಞ್ಚ ಸುವಣ್ಣ…ಪೇ॰… ಜಾತಿಫಲಿಕಾನಿ, ತೇಹಿ ಕತಾನಿ ಭಾಜನಾನಿ ಸುವಣ್ಣ…ಪೇ॰… ಭಾಜನಾನಿ। ಸಬ್ಬನ್ತಿ ಸುವಣ್ಣರಜತಾದಿಸಬ್ಬಂ। ವಟ್ಟತೀತಿ ಸಙ್ಘಗಣಪುಗ್ಗಲಾನಂ ವಟ್ಟತಿ।
Suvaṇṇañca rajatañca hārakūṭañca jātiphalikañca suvaṇṇa…pe… jātiphalikāni, tehi katāni bhājanāni suvaṇṇa…pe… bhājanāni. Sabbanti suvaṇṇarajatādisabbaṃ. Vaṭṭatīti saṅghagaṇapuggalānaṃ vaṭṭati.
ವಾಸಿಆದೀಸು ಏವಂ ವಿನಿಚ್ಛಯೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋತಿ ಯೋಜನಾ, ನಿದ್ಧಾರಣೇ ವಾ ಭುಮ್ಮಂ। ಯಾಯ ವಾಸಿಯಾ ನ ಸಕ್ಕಾತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ। ತತೋತಿ ವಾಸಿತೋ। ಮಹತ್ತರೀಸದ್ದೋ ಮಹನ್ತಪರಿಯಾಯೋ ಅನಿಪ್ಫನ್ನಪಾಟಿಪದಿಕೋ। ಮಹತ್ತರೀ ವಾಸೀತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ। ವೇಜ್ಜಾನನ್ತಿ ಭಿಸಕ್ಕಾನಂ। ಸಿರಾವೇಧನಫರಸುಪೀತಿ ಪಿಸದ್ದೇನ ತತೋ ಮಹನ್ತಂ ಪನ ಪಗೇವಾತಿ ದಸ್ಸೇತಿ। ಯಾ ಪನ ಕುಠಾರೀ ಆವುಧಸಙ್ಖೇಪೇನ ಕತಾತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ। ಅಥ ವಾ ಆವುಧಸಙ್ಖೇಪೇನ ಕತಾ ಯಾ ಪನ ಕುಠಾರೀ ಅತ್ಥೀತಿ ಯೋಜನಾ। ಅನಾಮಾಸಾತಿ ಅನಾಮಸಿತಬ್ಬಾ, ಅನಾಮಾಸಾರಹಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಚತುರಙ್ಗುಲಮತ್ತೋಪೀತಿ ಪಿಸದ್ದೋ ತತೋ ಅಧಿಕೋ ಪನ ಪಗೇವಾತಿ ದಸ್ಸೇತಿ। ನಿಖಣಿತ್ವಾ ಖಾದತೀತಿ ನಿಖಾದನಂ। ಚತುರಸ್ಸಂ ಮುಖಮೇತಸ್ಸಾತಿ ಚತುರಸ್ಸಮುಖಂ। ದೋಣಿಸದಿಸಂ ಮುಖಮೇತಸ್ಸಾತಿ ದೋಣಿಮುಖಂ। ಸಮ್ಮುಞ್ಚನಿದಣ್ಡವೇಧನಮ್ಪಿ ನಿಖಾದನಂ ದಣ್ಡಬದ್ಧಂ ಹೋತಿ ಚೇತಿ ಯೋಜನಾ। ದಣ್ಡೇನ ಬನ್ಧಿತಬ್ಬನ್ತಿ ದಣ್ಡಬದ್ಧಂ, ದಣ್ಡಂ ಬದ್ಧಮೇತಸ್ಸಾತಿ ವಾ ದಣ್ಡಬದ್ಧಂ। ‘‘ಅದಣ್ಡಕ’’ನ್ತಿ ವತ್ವಾ ತಸ್ಸೇವತ್ಥಂ ದಸ್ಸೇತುಂ ವುತ್ತಂ ‘‘ಫಲಮತ್ತಮೇವಾ’’ತಿ। ನತ್ಥಿ ದಣ್ಡಮೇತಸ್ಸಾತಿ ಅದಣ್ಡಕಂ। ಯನ್ತಿ ನಿಖಾದನಂ। ಪರಿಹರಿತುನ್ತಿ ಪುಗ್ಗಲಿಕಭಾವೇನ ಪರಿಗ್ಗಹೇತ್ವಾ ಹರಿತುಂ, ಸಙ್ಘಿಕಭಾವಂ ಅಪನೇತುಂ ವಾ। ಸಿಖರಮ್ಪಿ ನಿಖಾದನೇನೇವ ಸಙ್ಗಹಿತಂ ಲಕ್ಖಣಹಾರನಯೇನ ಸಮಾನಕಿಚ್ಚಭಾವತೋ। ಸಿಖರನ್ತಿ ಯೇನ ಪರಿಬ್ಭಮಿತ್ವಾ ಛಿನ್ದನ್ತಿ, ಯೇಹಿ ಮನುಸ್ಸೇಹಿ ದಿನ್ನಾನೀತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ। ತೇತಿ ಮನುಸ್ಸಾ, ವದನ್ತೀತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ। ನೋತಿ ಅಮ್ಹಾಕಂ। ಪಾಕತಿಕೇತಿ ಪಕತಿಯಾ ಠಿತೇ, ಯಥಾ ಪಠಮಂ ಠಿತಾ ಹೋನ್ತಿ, ತಥಾ ಕರಿಸ್ಸಾಮಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಸಚೇ ಆಹರನ್ತೀತಿ ಸಚೇ ಆಯಾಚನಂ ಅಕತ್ವಾ ಹರನ್ತಿ। ಅನಾಹರನ್ತಾಪೀತಿ ಪುನ ಅನಾಹರನ್ತಾಪಿ।
Vāsiādīsu evaṃ vinicchayo veditabboti yojanā, niddhāraṇe vā bhummaṃ. Yāya vāsiyā na sakkāti sambandho. Tatoti vāsito. Mahattarīsaddo mahantapariyāyo anipphannapāṭipadiko. Mahattarī vāsīti sambandho. Vejjānanti bhisakkānaṃ. Sirāvedhanapharasupīti pisaddena tato mahantaṃ pana pagevāti dasseti. Yā pana kuṭhārī āvudhasaṅkhepena katāti sambandho. Atha vā āvudhasaṅkhepena katā yā pana kuṭhārī atthīti yojanā. Anāmāsāti anāmasitabbā, anāmāsārahāti attho. Caturaṅgulamattopīti pisaddo tato adhiko pana pagevāti dasseti. Nikhaṇitvā khādatīti nikhādanaṃ. Caturassaṃ mukhametassāti caturassamukhaṃ. Doṇisadisaṃ mukhametassāti doṇimukhaṃ. Sammuñcanidaṇḍavedhanampi nikhādanaṃ daṇḍabaddhaṃ hoti ceti yojanā. Daṇḍena bandhitabbanti daṇḍabaddhaṃ, daṇḍaṃ baddhametassāti vā daṇḍabaddhaṃ. ‘‘Adaṇḍaka’’nti vatvā tassevatthaṃ dassetuṃ vuttaṃ ‘‘phalamattamevā’’ti. Natthi daṇḍametassāti adaṇḍakaṃ. Yanti nikhādanaṃ. Pariharitunti puggalikabhāvena pariggahetvā harituṃ, saṅghikabhāvaṃ apanetuṃ vā. Sikharampi nikhādaneneva saṅgahitaṃ lakkhaṇahāranayena samānakiccabhāvato. Sikharanti yena paribbhamitvā chindanti, yehi manussehi dinnānīti sambandho. Teti manussā, vadantīti sambandho. Noti amhākaṃ. Pākatiketi pakatiyā ṭhite, yathā paṭhamaṃ ṭhitā honti, tathā karissāmāti attho. Sace āharantīti sace āyācanaṃ akatvā haranti. Anāharantāpīti puna anāharantāpi.
ಕಮ್ಮಾರೋ ಚ ತಟ್ಟಕಾರೋ ಚ ಚುನ್ದಕಾರೋ ಚ ನಳಕಾರೋ ಚ ಮಣಿಕಾರೋ ಚ ಪತ್ತಬನ್ಧಕೋ ಚ ಕಮ್ಮಾರ…ಪೇ॰… ಪತ್ತಬನ್ಧಕಾ, ತೇಸಂ। ಅಧಿಕರಣೀ ಚ ಮುಟ್ಠಿಕೋ ಚ ಸಣ್ಡಾಸೋ ಚ ತುಲಾ ಚ ಅಧಿಕರಣಿ…ಪೇ॰… ತುಲಾ। ಸಙ್ಘೇ ದಿನ್ನಕಾಲತೋತಿ ಸಙ್ಘಸ್ಸ ದಿನ್ನಕಾಲತೋ। ತಿಪುಂ ಛಿನ್ದತಿ ಅನೇನಾತಿ ತಿಪುಚ್ಛೇದನಂ, ತಮೇವ ಸತ್ಥಕಂ ತಿಪುಚ್ಛೇದನಸತ್ಥಕಂ। ಮಹಾಕತ್ತರಿಞ್ಚ ಮಹಾಸಣ್ಡಾಸಞ್ಚ ಮಹಾಪಿಪ್ಫಿಲಿಕಞ್ಚ ಠಪೇತ್ವಾತಿ ಯೋಜನಾ। ಕಸ್ಮಾ ಠಪಿತಾನೀತಿ ಆಹ ‘‘ಮಹಾಕತ್ತರಿಆದೀನಿ ಗರುಭಣ್ಡಾನೀ’’ತಿ। ತತ್ಥ ಯಸ್ಮಾ ಮಹಾಕತ್ತರಿಆದೀನಿ ಗರುಭಣ್ಡಾನಿ, ತಸ್ಮಾ ‘‘ಠಪೇತ್ವಾ ಮಹಾಕತ್ತರಿ’’ನ್ತಿ ಆದಿ ಮಯಾ ವುತ್ತನ್ತಿ ಯೋಜನಾ।
Kammāro ca taṭṭakāro ca cundakāro ca naḷakāro ca maṇikāro ca pattabandhako ca kammāra…pe… pattabandhakā, tesaṃ. Adhikaraṇī ca muṭṭhiko ca saṇḍāso ca tulā ca adhikaraṇi…pe… tulā. Saṅghe dinnakālatoti saṅghassa dinnakālato. Tipuṃ chindati anenāti tipucchedanaṃ, tameva satthakaṃ tipucchedanasatthakaṃ. Mahākattariñca mahāsaṇḍāsañca mahāpipphilikañca ṭhapetvāti yojanā. Kasmā ṭhapitānīti āha ‘‘mahākattariādīni garubhaṇḍānī’’ti. Tattha yasmā mahākattariādīni garubhaṇḍāni, tasmā ‘‘ṭhapetvā mahākattari’’nti ādi mayā vuttanti yojanā.
ವಲ್ಲಿಆದೀಸು ಏವಂ ವಿನಿಚ್ಛಯೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋತಿ ಯೋಜನಾ। ವೇತ್ತವಲ್ಲಿಆದಿಕಾತಿ ವೇತ್ತಸಙ್ಖಾತವಲ್ಲಿಆದಿಕಾ। ಅಡ್ಢಬಹುಪ್ಪಮಾಣಾತಿ ಏತ್ಥ –
Valliādīsu evaṃ vinicchayo veditabboti yojanā. Vettavalliādikāti vettasaṅkhātavalliādikā. Aḍḍhabahuppamāṇāti ettha –
‘‘ಬ್ಯಾಮೋ ಸಹಕರಾ ಬಾಹು, ದ್ವೇಪಸ್ಸದ್ವಯವಿತ್ಥತಾ’’ತಿ॥ –
‘‘Byāmo sahakarā bāhu, dvepassadvayavitthatā’’ti. –
ಅಭಿಧಾನೇ (ಅಭಿಧಾನಪ್ಪದೀಪಿಕಾಯಂ ೨೬೯ ಗಾಥಾಯಂ) ವುತ್ತತ್ತಾ ಬಾಹು ನಾಮ ಇಧ ಬ್ಯಾಮೋವ ಅಧಿಪ್ಪೇತೋ। ತಸ್ಮಾ ದ್ವೀಸು ಪಸ್ಸೇಸು ವಿತ್ಥತಾನಂ ಬ್ಯಾಮಸಙ್ಖಾತಾನಂ ಸಹಕರಾನಂ ದ್ವಿನ್ನಂ ಬಾಹೂನಂ ಅಡ್ಢೋತಿ ಅಡ್ಢಬಾಹು, ತಸ್ಸ ಪಮಾಣಮೇತಸ್ಸಾತಿ ಅಡ್ಢಬಾಹುಪ್ಪಮಾಣಾತಿ ವಚನತ್ಥೋ ಕಾತಬ್ಬೋ, ದೀಘತೋ ದ್ವಿಹತ್ಥಾ ವಲ್ಲೀತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ತತ್ಥಜಾತಕಾತಿ ತಿಸ್ಸಂ ಸಙ್ಘಸ್ಸ ಭೂಮಿಯಂ ಜಾತಕಾ। ರಕ್ಖಿತಗೋಪಿತಾತಿ ಸಙ್ಘೇನ ಸಯಂ ರಕ್ಖಿತಾ, ಪರೇಹಿ ಗೋಪಿತಾ। ಇಮಿನಾ ಅರಕ್ಖಿತಅಗೋಪಿತಾ ಗರುಭಣ್ಡಂ ನ ಹೋತೀತಿ ದಸ್ಸೇತಿ। ಸಾತಿ ವಲ್ಲಿ। ಅತಿರೇಕಾ ಹೋತೀತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ। ಉಪನೇತುನ್ತಿ ತಂ ವಲ್ಲಿಂ ಉಪನೇತುಂ। ಸುತ್ತಞ್ಚ ಮಕಚಿವಾಕಞ್ಚ ನಾಳಿಕೇರಹೀರಞ್ಚ ಚಮ್ಮಞ್ಚ ಸುತ್ತ…ಪೇ॰… ಚಮ್ಮಾನಿ, ತೇಹಿ ಕತಾ ಸುತ್ತ…ಪೇ॰… ಚಮ್ಮಮಯಾ। ರಜ್ಜುಕಾ ವಾ ಯೋತ್ತಾನಿ ವಾ ಗರುಭಣ್ಡಂ ಹೋತೀತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ। ಏಕವಟ್ಟಾ ವಾ ದ್ವಿವಟ್ಟಾ ವಾತಿ ಏತ್ಥ ವಾಸದ್ದೇನ ತಿವಟ್ಟಾದಿಂ ಸಙ್ಗಣ್ಹಾತಿ। ಅವಟ್ಟೇತ್ವಾ ದಿನ್ನಂ ಸುತ್ತಞ್ಚ ಅವಟ್ಟೇತ್ವಾ ದಿನ್ನಾ ಮಕಚಿವಾಕನಾಳಿಕೇರಹೀರಾ ಚಾತಿ ಯೋಜನಾ।
Abhidhāne (abhidhānappadīpikāyaṃ 269 gāthāyaṃ) vuttattā bāhu nāma idha byāmova adhippeto. Tasmā dvīsu passesu vitthatānaṃ byāmasaṅkhātānaṃ sahakarānaṃ dvinnaṃ bāhūnaṃ aḍḍhoti aḍḍhabāhu, tassa pamāṇametassāti aḍḍhabāhuppamāṇāti vacanattho kātabbo, dīghato dvihatthā vallīti vuttaṃ hoti. Tatthajātakāti tissaṃ saṅghassa bhūmiyaṃ jātakā. Rakkhitagopitāti saṅghena sayaṃ rakkhitā, parehi gopitā. Iminā arakkhitaagopitā garubhaṇḍaṃ na hotīti dasseti. Sāti valli. Atirekā hotīti sambandho. Upanetunti taṃ valliṃ upanetuṃ. Suttañca makacivākañca nāḷikerahīrañca cammañca sutta…pe… cammāni, tehi katā sutta…pe… cammamayā. Rajjukā vā yottāni vā garubhaṇḍaṃ hotīti sambandho. Ekavaṭṭā vā dvivaṭṭā vāti ettha vāsaddena tivaṭṭādiṃ saṅgaṇhāti. Avaṭṭetvā dinnaṃ suttañca avaṭṭetvā dinnā makacivākanāḷikerahīrā cāti yojanā.
ಯೋ ಕೋಚಿ ವೇಳೂತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ। ಸೋಪೀತಿ ವೇಳುಪಿ ವಟ್ಟತೀತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ। ಪಿಸದ್ದೇನ ವಲ್ಲಿಂ ಅಪೇಕ್ಖತಿ। ಇದಮೇತ್ಥಾತಿ ಇದಂ ಸಬ್ಬಂ ಏತ್ಥ ವೇಳುಮ್ಹಿ, ವೇಳೂಸು ವಾ ಇದನ್ತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ। ಸಮಕಂ ವಾತಿ ಗಹಿತವೇಳುನಾ ಸಮಪ್ಪಮಾಣಂ ವಾ। ಅತಿರೇಕಂ ವಾತಿ ತತೋ ಅತಿರೇಕಂ ವಾ। ತಂಅಗ್ಘನಕನ್ತಿ ತಸ್ಸ ವೇಳುನೋ ಅಗ್ಘನಾರಹಂ। ಫಾತಿಕಮ್ಮನ್ತಿ ವಡ್ಢಿಕಮ್ಮಂ। ತತ್ಥೇವಾತಿ ಗಣ್ಹನಟ್ಠಾನೇವ। ಗಮನಕಾಲೇತಿ ಗಣ್ಹನಟ್ಠಾನತೋ ಅಞ್ಞತ್ಥ ಗಮನಕಾಲೇ। ‘‘ಪಹಿಣಿತ್ವಾ ದಾತಬ್ಬೋ’’ತಿ ಇಮಿನಾ ಸಯಂ ವಾ ಆಗನ್ತ್ವಾ ದಾತಬ್ಬೋತಿ ಅತ್ಥೋಪಿ ಲಕ್ಖಣಹಾರನಯೇನ ಗಹೇತಬ್ಬೋ ಸಮಾನಕಿಚ್ಚತ್ತಾ।
Yo koci veḷūti sambandho. Sopīti veḷupi vaṭṭatīti sambandho. Pisaddena valliṃ apekkhati. Idametthāti idaṃ sabbaṃ ettha veḷumhi, veḷūsu vā idanti sambandho. Samakaṃ vāti gahitaveḷunā samappamāṇaṃ vā. Atirekaṃ vāti tato atirekaṃ vā. Taṃagghanakanti tassa veḷuno agghanārahaṃ. Phātikammanti vaḍḍhikammaṃ. Tatthevāti gaṇhanaṭṭhāneva. Gamanakāleti gaṇhanaṭṭhānato aññattha gamanakāle. ‘‘Pahiṇitvā dātabbo’’ti iminā sayaṃ vā āgantvā dātabboti atthopi lakkhaṇahāranayena gahetabbo samānakiccattā.
ಮುಞ್ಜಪಬ್ಬಜಸದ್ದೇನ ಮುಞ್ಜಪಬ್ಬಜತಿಣಾನಂ ಪಾಳಿಯಂ ವಿಸುಂ ಗಹಿತತ್ತಾ ತಿಣಸದ್ದೇನ ತಾನಿ ಠಪೇತ್ವಾ ಪಾರಿಸೇಸಞಾಯೇನ ಅವಸೇಸತಿಣಮೇವ ಗಹೇತಬ್ಬನ್ತಿ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ಆಹ ‘‘ಮುಞ್ಜಂ ಪಬ್ಬಜಞ್ಚ ಠಪೇತ್ವಾ’’ತಿಆದಿ। ಸಮಾನಫಲತ್ತಾ ಲಕ್ಖಣಹಾರನಯೇನ ಪಣ್ಣಮ್ಪಿ ತಿಣೇನೇವ ಸಙ್ಗಹಿತನ್ತಿ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ಆಹ ‘‘ಯತ್ಥಾ’’ತಿಆದಿ। ತತ್ಥ ಯತ್ಥಾತಿ ಯಸ್ಮಿಂ ಠಾನೇ, ಇತೀತಿ ಏವಂ। ತಿಣಞ್ಚ ಗರುಭಣ್ಡಂ ಹೋತೀತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ। ತತ್ಥಜಾತಕಂ ವಾತಿ ತಸ್ಮಿಂ ಸಙ್ಘಾರಾಮೇ ಜಾತಕಂ ವಾ। ಬಹಾರಾಮೇತಿ ಸಙ್ಘಾರಾಮತೋ ಬಹಿ। ತಮ್ಪೀತಿ ತಿಣಮ್ಪಿ। ಪಿಸದ್ದೇನ ವಲ್ಲಿವೇಳೂ ಅಪೇಕ್ಖತಿ। ಅಟ್ಠಙ್ಗುಲಪ್ಪಮಾಣೋಪೀತಿ ದೀಘತೋ ಅಟ್ಠಙ್ಗುಲಪಮಾಣೋಪಿ । ರಿತ್ತಪೋತ್ಥಕೋತಿ ಅಲಿಖಿತತ್ತಾ ತುಚ್ಛೋ ಮಕಚಿವತ್ಥಾದಿಕೋಪಿ ಪಣ್ಣಮಯೋಪಿ ಪೋತ್ಥಕೋ। ಇದಞ್ಚ ಪಣ್ಣಪಸಙ್ಗೇನ ವುತ್ತಂ।
Muñjapabbajasaddena muñjapabbajatiṇānaṃ pāḷiyaṃ visuṃ gahitattā tiṇasaddena tāni ṭhapetvā pārisesañāyena avasesatiṇameva gahetabbanti dassento āha ‘‘muñjaṃ pabbajañca ṭhapetvā’’tiādi. Samānaphalattā lakkhaṇahāranayena paṇṇampi tiṇeneva saṅgahitanti dassento āha ‘‘yatthā’’tiādi. Tattha yatthāti yasmiṃ ṭhāne, itīti evaṃ. Tiṇañca garubhaṇḍaṃ hotīti sambandho. Tatthajātakaṃ vāti tasmiṃ saṅghārāme jātakaṃ vā. Bahārāmeti saṅghārāmato bahi. Tampīti tiṇampi. Pisaddena valliveḷū apekkhati. Aṭṭhaṅgulappamāṇopīti dīghato aṭṭhaṅgulapamāṇopi . Rittapotthakoti alikhitattā tuccho makacivatthādikopi paṇṇamayopi potthako. Idañca paṇṇapasaṅgena vuttaṃ.
ಪಞ್ಚವಣ್ಣಾ ವಾತಿ ನೀಲಪೀತಲೋಹಿತೋದಾತಮಞ್ಜಿಟ್ಠವಸೇನ ಪಞ್ಚವಣ್ಣನಾ ವಾ। ತಮ್ಪೀತಿ ಮತ್ತಿಕಮ್ಪಿ। ಪಿಸದ್ದೇನ ವಲ್ಲಿವೇಳುತಿಣಾನಿ ಅಪೇಕ್ಖತಿ।
Pañcavaṇṇā vāti nīlapītalohitodātamañjiṭṭhavasena pañcavaṇṇanā vā. Tampīti mattikampi. Pisaddena valliveḷutiṇāni apekkhati.
ದಾರುಭಣ್ಡೇ ಏವಂ ವಿನಿಚ್ಛಯೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋತಿ ಯೋಜನಾ। ರಕ್ಖಿತಗೋಪಿತೋ ಯೋ ಕೋಚಿ ದಾರುಭಣ್ಡಕೋ ಅತ್ಥೀತಿ ಯೋಜನಾ। ಮಹಾಅಟ್ಠಕಥಾಯಂ ಪನ ವುತ್ತೋತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ।
Dārubhaṇḍe evaṃ vinicchayo veditabboti yojanā. Rakkhitagopito yo koci dārubhaṇḍako atthīti yojanā. Mahāaṭṭhakathāyaṃ pana vuttoti sambandho.
ತತ್ರಾತಿ ಮಹಾಅಟ್ಠಕಥಾಯಂ, ‘‘ತೇನ ಖೋ ಪನ ಸಮಯೇನಾ’’ತಿ ಪಾಳಿಯಂ ವಾ। ಇಮೇಸೂತಿ ಆಸನ್ದಿಕಾದೀಸು। ಏತ್ಥಾತಿ ಪೀಠೇಸು, ಪಲಾಲಪೀಠೇನಾತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ। ಬ್ಯಗ್ಘಚಮ್ಮಓನದ್ಧನ್ತಿ ಬ್ಯಗ್ಘಚಮ್ಮೇನ ಅವನದ್ಧಂ। ವಾಳರೂಪಪರಿಕ್ಖಿತ್ತನ್ತಿ ವಾಳರೂಪೇಹಿ ಪರಿವಾರಿತಂ। ರತನಪರಿಸಿಬ್ಬಿತನ್ತಿ ರತನಸುತ್ತೇನ ಸಮನ್ತತೋ ಸಿಬ್ಬಿತಂ।
Tatrāti mahāaṭṭhakathāyaṃ, ‘‘tena kho pana samayenā’’ti pāḷiyaṃ vā. Imesūti āsandikādīsu. Etthāti pīṭhesu, palālapīṭhenāti sambandho. Byagghacammaonaddhanti byagghacammena avanaddhaṃ. Vāḷarūpaparikkhittanti vāḷarūpehi parivāritaṃ. Ratanaparisibbitanti ratanasuttena samantato sibbitaṃ.
ಏತೇಸುಪೀತಿ ವಙ್ಕಫಲಕಾದೀಸುಪಿ। ‘‘ಸಙ್ಖಥಾಲಕಂ ಪನ ಭಾಜನೀಯ’’ನ್ತಿ ಪಾಠಸ್ಸಾನನ್ತರಂ ‘‘ತಥಾ’’ತಿ ಪಾಠೋ ಅತ್ಥಿ, ಸೋ ಏತ್ಥ ನ ಯುಜ್ಜತಿ, ಪರತೋ ಪನ ‘‘ಯೇನ ಕೇನಚಿ ಕತಂ ಗರುಭಣ್ಡಮೇವಾ’’ತಿ ಪಾಠಸ್ಸಾನನ್ತರಂ ಯುಜ್ಜತಿ। ತತ್ಥ ಹಿ ಯಥಾ ಯೇನ ಕೇನಚಿ ಕತಂ ಗರುಭಣ್ಡಮೇವ ಹೋತಿ, ತಥಾ ಥಮ್ಭತುಲಾಸೋಪಾನಫಲಕಾದೀಸು ದಾರುಮಯಂ ವಾ ಪಾಸಾಣಮಯಂ ವಾ ಯಂಕಿಞ್ಚಿ ಗೇಹಸಮ್ಭಾರರೂಪಂ ಗರುಭಣ್ಡಮೇವಾತಿ ಅತ್ಥೋ।
Etesupīti vaṅkaphalakādīsupi. ‘‘Saṅkhathālakaṃ pana bhājanīya’’nti pāṭhassānantaraṃ ‘‘tathā’’ti pāṭho atthi, so ettha na yujjati, parato pana ‘‘yena kenaci kataṃ garubhaṇḍamevā’’ti pāṭhassānantaraṃ yujjati. Tattha hi yathā yena kenaci kataṃ garubhaṇḍameva hoti, tathā thambhatulāsopānaphalakādīsu dārumayaṃ vā pāsāṇamayaṃ vā yaṃkiñci gehasambhārarūpaṃ garubhaṇḍamevāti attho.
ಸಬ್ಬನ್ತಿ ಸಕಲಂ ಉದಕತುಮ್ಬಪಾದಕಥಲಿಕಮಣ್ಡಲಂ। ಏತೇಸುಪೀತಿ ಆಧಾರಕಾದೀಸುಪಿ। ತಥಾ ಥಮ್ಭತಲಾತಿ ಏತ್ಥ ತಥಾಸದ್ದೇನ ‘ಗರುಭಣ್ಡಮೇವಾ’’ತಿ ಪದಂ ಅತಿದಿಸತಿ। ಸಙ್ಘೇ ದಿನ್ನನ್ತಿ ಸಙ್ಘಸ್ಸ ದಿನ್ನಂ। ಭೂಮತ್ಥರಣನ್ತಿ ಭೂಮಿಯಂ ಅತ್ಥರಿತಬ್ಬಂ। ತಮ್ಪೀತಿ ಏಳಕಚಮ್ಮಮ್ಪಿ।
Sabbanti sakalaṃ udakatumbapādakathalikamaṇḍalaṃ. Etesupīti ādhārakādīsupi. Tathā thambhatalāti ettha tathāsaddena ‘garubhaṇḍamevā’’ti padaṃ atidisati. Saṅghe dinnanti saṅghassa dinnaṃ. Bhūmattharaṇanti bhūmiyaṃ attharitabbaṃ. Tampīti eḷakacammampi.
ಉದುಕ್ಖಲಂ ಗರುಭಣ್ಡಮೇವಾತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ। ಏಸೇವ ನಯೋ ಮುಸಲನ್ತಿಆದೀಸುಪಿ। ಏತೇಸೂತಿ ಮಞ್ಚಪಾದಾದೀಸು। ಅನುಞ್ಞಾತವಾಸಿಯಾತಿ ಭಾಜನತ್ಥಾಯ ಅನುಞ್ಞಾತವಾಸಿಯಾ। ಧಮಕರಣೋತಿ ಏತ್ಥ ‘‘ಸಙ್ಖಂ ಧಮತಿ, ಸಙ್ಖಧಮಕೋ’’ತಿಆದೀಸು ವಿಯ ನಿಸ್ಸಂಯೋಗಪಾಠೋಯೇವ ಯುಜ್ಜತಿ। ತಸ್ಮಾ ಧಮತಿ ವಾತೇನ ಪವತ್ತತೀತಿ ಧಮೋ, ವಾತಹೇತುಕೋ ಸದ್ದೋ, ಧಮಂ ಕರೋತೀತಿ ಧಮಕರಣೋತಿ ವಚನತ್ಥೋ ಕಾತಬ್ಬೋ। ಸಬ್ಬಮೇತನ್ತಿ ಅನುಞ್ಞಾತವಾಸಿದಣ್ಡಾದಿಕಂ ಏತಂ ಸಬ್ಬಂ। ತತೋತಿ ಅನುಞ್ಞಾತವಾಸಿದಣ್ಡಾದಿಕತೋ, ಮಹನ್ತತರಂ ವಾಸಿದಣ್ಡಾದಿಕಂ ಗರುಭಣ್ಡನ್ತಿ ಯೋಜನಾ।
Udukkhalaṃ garubhaṇḍamevāti sambandho. Eseva nayo musalantiādīsupi. Etesūti mañcapādādīsu. Anuññātavāsiyāti bhājanatthāya anuññātavāsiyā. Dhamakaraṇoti ettha ‘‘saṅkhaṃ dhamati, saṅkhadhamako’’tiādīsu viya nissaṃyogapāṭhoyeva yujjati. Tasmā dhamati vātena pavattatīti dhamo, vātahetuko saddo, dhamaṃ karotīti dhamakaraṇoti vacanattho kātabbo. Sabbametanti anuññātavāsidaṇḍādikaṃ etaṃ sabbaṃ. Tatoti anuññātavāsidaṇḍādikato, mahantataraṃ vāsidaṇḍādikaṃ garubhaṇḍanti yojanā.
ಯಥಾಜಾತಮೇವಾತಿ ಯಥಾಪವತ್ತಮೇವ। ತೇಹೀತಿ ಹತ್ಥಿದನ್ತಾದೀಹಿ, ‘‘ಕತ’’ಇತಿ ಪದೇನ ಸಮ್ಬನ್ಧಿತಬ್ಬಂ। ತಚ್ಛಿತನಿಟ್ಠಿತೋಪೀತಿ ತಚ್ಛಿತಕಮ್ಮೇನ ನಿಟ್ಠಿತೋಪಿ।
Yathājātamevāti yathāpavattameva. Tehīti hatthidantādīhi, ‘‘kata’’iti padena sambandhitabbaṃ. Tacchitaniṭṭhitopīti tacchitakammena niṭṭhitopi.
ಮತ್ತಿಕಾಭಣ್ಡೇ ಏವಂ ವಿನಿಚ್ಛಯೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋತಿ ಯೋಜನಾ, ಉಪಭೋಗೋ ಚ ಪರಿಭೋಗೋ ಚ ಉಪಭೋಗಪರಿಭೋಗಂ, ಸಮಾಹಾರದ್ವನ್ದೋ। ಇದಂ ಪದಂ ‘‘ಘಟಪಿಧಾನಾದಿಕುಲಾಲಭಾಜನ’’ನ್ತಿ ಪದೇನೇವ ಸಮ್ಬನ್ಧಿತಬ್ಬಂ। ಥುಪಿಕಾತೀತಿ ಏತ್ಥ ಇತಿಸದ್ದೋ ಇಮಸದ್ದತ್ಥೋ। ಇದಂ ಸಬ್ಬಂ ಸಙ್ಘಸ್ಸ ದಿನ್ನಕಾಲತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಗರುಭಣ್ಡನ್ತಿ ಯೋಜನಾ। ‘‘ಅನತಿರಿತ್ತಪಮಾಣೋ’’ತಿ ವಿಸೇಸನಪದಂ ‘‘ಘಟಕೋ’’ತಿ ವಿಸೇಸ್ಯಪದೇನೇವ ಸಮ್ಬನ್ಧಿತಬ್ಬಂ। ಏತ್ಥಾತಿ ಮತ್ತಿಕಾಭಣ್ಡೇ, ಆಧಾರೇ ವಾ ನಿದ್ಧಾರಣೇ ವಾ ತ್ಥ ಪಚ್ಚಯೋ। ಮತ್ತಿಕಾಭಣ್ಡೇ ಕುಣ್ಡಿಕಾ ಭಾಜನೀಯಕೋಟ್ಠಾಸಂ ಭಜತಿ, ಏವಂ ಲೋಹಭಣ್ಡೇಪೀತಿ ಯೋಜನಾ। ಏತ್ಥಾತಿ ಗರುಭಣ್ಡವಿನಿಚ್ಛಯೇ।
Mattikābhaṇḍe evaṃ vinicchayo veditabboti yojanā, upabhogo ca paribhogo ca upabhogaparibhogaṃ, samāhāradvando. Idaṃ padaṃ ‘‘ghaṭapidhānādikulālabhājana’’nti padeneva sambandhitabbaṃ. Thupikātīti ettha itisaddo imasaddattho. Idaṃ sabbaṃ saṅghassa dinnakālato paṭṭhāya garubhaṇḍanti yojanā. ‘‘Anatirittapamāṇo’’ti visesanapadaṃ ‘‘ghaṭako’’ti visesyapadeneva sambandhitabbaṃ. Etthāti mattikābhaṇḍe, ādhāre vā niddhāraṇe vā ttha paccayo. Mattikābhaṇḍe kuṇḍikā bhājanīyakoṭṭhāsaṃ bhajati, evaṃ lohabhaṇḍepīti yojanā. Etthāti garubhaṇḍavinicchaye.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ವಿನಯಪಿಟಕ • Vinayapiṭaka / ಚೂಳವಗ್ಗಪಾಳಿ • Cūḷavaggapāḷi / ಅವಿಸ್ಸಜ್ಜಿಯವತ್ಥು • Avissajjiyavatthu
ಅಟ್ಠಕಥಾ • Aṭṭhakathā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / ಚೂಳವಗ್ಗ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Cūḷavagga-aṭṭhakathā / ಅವಿಸ್ಸಜ್ಜಿಯವತ್ಥುಕಥಾ • Avissajjiyavatthukathā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ಸಾರತ್ಥದೀಪನೀ-ಟೀಕಾ • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ಅವಿಸ್ಸಜ್ಜಿಯವತ್ಥುಕಥಾವಣ್ಣನಾ • Avissajjiyavatthukathāvaṇṇanā
