| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਪਾਚਿਤ੍ਯਾਦਿਯੋਜਨਾਪਾਲ਼ਿ • Pācityādiyojanāpāḷi |
ਅવਿਸ੍ਸਜ੍ਜਿਯવਤ੍ਥੁਕਥਾ
Avissajjiyavatthukathā
੩੨੧. ਏਤਾਨੀਤਿ ਗਰੁਭਣ੍ਡਾਨਿ। ਤਤ੍ਥਾਤਿ ਰਾਸਿવਸੇਨ ਪਞ੍ਚਸੁ ਸਰੂਪવਸੇਨ ਪਞ੍ਚવੀਸਤਿਯਾ ਗਰੁਭਣ੍ਡੇਸੁ। ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ, ਆਭੁਸੋ વਾ ਰਮਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥਾਤਿ ਆਰਾਮੋ। ਤੇਸਂਯੇવਾਤਿ ਪੁਪ੍ਫਾਰਾਮਫਲਾਰਾਮਾਨਮੇવ। ‘‘ਠਪਿਤੋਕਾਸੋ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ વਤ੍ਥੁਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਭੂਮਿਭੇਦਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। વਸਤਿ ਆਰਾਮੋ ਪਤਿਟ੍ਠਹਤਿ ਏਤ੍ਥਾਤਿ ਆਰਾਮવਤ੍ਥੁ। ਤੇਸੁ વਾਤਿ ਏਤ੍ਥ વਾਸਦ੍ਦੇਨ ਨવਭੂਮਿਭਾਗਤੋ ਅਞ੍ਞਸ੍ਸ ਪੋਰਾਣਭੂਮਿਭਾਗਸ੍ਸਪਿ ਆਰਾਮવਤ੍ਥੁਭਾવਂ વਿਕਪ੍ਪੇਤਿ। વਿਸੇਸੇਨ ਚਤੁਇਰਿਯਾਪਥੇ ਹਰਤਿ ਪવਤ੍ਤੇਤਿ ਏਤ੍ਥਾਤਿ વਿਹਾਰੋ। ਤਸ੍ਸਾਤਿ વਿਹਾਰਸ੍ਸ। ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਮਞ੍ਚਾਨਨ੍ਤਿ ਨਿਦ੍ਧਾਰਣਤ੍ਥੇ ਸਾਮਿવਚਨਂ। ਅਞ੍ਞਤਰੋ ਮਞ੍ਚੋ ਨਾਮਾਤਿ ਯੋਜਨਾ। ਏਸੇવ ਨਯੋ ਸੇਸੇਸੁਪਿ। ‘‘ਲੋਹੇਨ ਕਤਾ ਕੁਮ੍ਭੀ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਲੋਹਕੁਮ੍ਭੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਮਜ੍ਝੇਲੋਪਸਮਾਸਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਲੋਹਮਯਾ ਕੁਮ੍ਭੀ ਲੋਹਕੁਮ੍ਭੀਤਿ વਚਨਤ੍ਥੋਪਿ ਯੁਜ੍ਜਤੇવ। ‘‘ਏਸੇવ ਨਯੋ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਲੋਹੇਨ ਕਤਂ ਭਾਣਕਂ, ਲੋਹੇਨ ਕਤੋ વਾਰਕੋ, ਲੋਹੇਨ ਕਤਂ ਕਟਾਹਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥਂ ਅਤਿਦਿਸਤਿ। ਏਤ੍ਥਾਤਿ ਭਾਣਕવਾਰਕਕਟਾਹੇਸੁ। ਅਰਞ੍ਜਰੋਤਿ ਅਤਿਮਹਨ੍ਤਤ੍ਤਾ ਅਰਂ ਖਿਪ੍ਪਂ ਜਰਤਿ વਿਨਾਸੇਤੀਤਿ ਅਰਞ੍ਜਰੋ। ਅਥ વਾ ਜਲਂ ਗਣ੍ਹਿਤੁਂ ਅਲਨ੍ਤਿ ਅਰਞ੍ਜਰੋ ਲਕਾਰਾਨਂ ਰਕਾਰੇ ਕਤ੍વਾ।
321.Etānīti garubhaṇḍāni. Tatthāti rāsivasena pañcasu sarūpavasena pañcavīsatiyā garubhaṇḍesu. Āgantvā, ābhuso vā ramanti etthāti ārāmo. Tesaṃyevāti pupphārāmaphalārāmānameva. ‘‘Ṭhapitokāso’’ti iminā vatthusaddassa bhūmibhedatthaṃ dasseti. Vasati ārāmo patiṭṭhahati etthāti ārāmavatthu. Tesu vāti ettha vāsaddena navabhūmibhāgato aññassa porāṇabhūmibhāgassapi ārāmavatthubhāvaṃ vikappeti. Visesena catuiriyāpathe harati pavatteti etthāti vihāro. Tassāti vihārassa. Catunnaṃ mañcānanti niddhāraṇatthe sāmivacanaṃ. Aññataro mañco nāmāti yojanā. Eseva nayo sesesupi. ‘‘Lohena katā kumbhī’’ti iminā lohakumbhīti ettha majjhelopasamāsaṃ dasseti. Lohamayā kumbhī lohakumbhīti vacanatthopi yujjateva. ‘‘Eseva nayo’’ti iminā lohena kataṃ bhāṇakaṃ, lohena kato vārako, lohena kataṃ kaṭāhanti atthaṃ atidisati. Etthāti bhāṇakavārakakaṭāhesu. Arañjaroti atimahantattā araṃ khippaṃ jarati vināsetīti arañjaro. Atha vā jalaṃ gaṇhituṃ alanti arañjaro lakārānaṃ rakāre katvā.
ਗਾਥਾવਸੇਨ ਨਿਗਮਨਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਆਹ ‘‘ਏવ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ। ਤਤ੍ਥ ਏવਂ ਪਕਾਸਯੀਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ। ਦ੍વੇ ਗਰੁਭਣ੍ਡਾਨਿ ਦ੍વਿਸਙ੍ਗਹਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਤਤਿਯਂ ਗਰੁਭਣ੍ਡਂ ਚਤੁਸਙ੍ਗਹਂ ਹੋਤਿ, ਚਤੁਤ੍ਥਂ ਗਰੁਭਣ੍ਡਂ ਨવਕੋਟ੍ਠਾਸਂ ਹੋਤਿ, ਪਞ੍ਚਮਂ ਗਰੁਭਣ੍ਡਂ ਅਟ੍ਠਭੇਦਨਂ ਹੋਤਿ, ਇਤਿ ਇਮਿਨਾ ਪਕਾਰੇਨ ਪਞ੍ਚਨਿਮ੍ਮਲਲੋਚਨੋ ਨਾਥੋ ਪਞ੍ਚਹਿ ਰਾਸੀਹਿ ਪਞ੍ਚવੀਸવਿਧਂ ਗਰੁਭਣ੍ਡਂ ਪਕਾਸਯੀਤਿ ਯੋਜਨਾ।
Gāthāvasena nigamanaṃ dassento āha ‘‘eva’’ntiādi. Tattha evaṃ pakāsayīti sambandho. Dve garubhaṇḍāni dvisaṅgahāni honti, tatiyaṃ garubhaṇḍaṃ catusaṅgahaṃ hoti, catutthaṃ garubhaṇḍaṃ navakoṭṭhāsaṃ hoti, pañcamaṃ garubhaṇḍaṃ aṭṭhabhedanaṃ hoti, iti iminā pakārena pañcanimmalalocano nātho pañcahi rāsīhi pañcavīsavidhaṃ garubhaṇḍaṃ pakāsayīti yojanā.
ਤਤ੍ਰਾਤਿ ਗਰੁਭਣ੍ਡੇ। ਹੀਤਿ વਿਤ੍ਥਾਰੋ। ਸਬ੍ਬਮ੍ਪਿ ਇਦਂ ਗਰੁਭਣ੍ਡਂ ਅવਿਸ੍ਸਜ੍ਜਿਯਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਯੋਜਨਾ। ਇਧਾਤਿ ਇਮਸ੍ਮਿਂ વਤ੍ਥੁਸ੍ਮਿਂ। ਪਰਿવਾਰੇ ਪਨ ਆਗਤਨ੍ਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ।
Tatrāti garubhaṇḍe. Hīti vitthāro. Sabbampi idaṃ garubhaṇḍaṃ avissajjiyanti vuttanti yojanā. Idhāti imasmiṃ vatthusmiṃ. Parivāre pana āgatanti sambandho.
ਪਞ੍ਚ ਰਾਸਯੋ ਮਹੇਸਿਨਾ વੁਤ੍ਤਾਤਿ ਯੋਜਨਾ। ਏਤ੍ਥਾਤਿ ਪਰਿવਾਰੇ।
Pañca rāsayo mahesinā vuttāti yojanā. Etthāti parivāre.
ਤਤ੍ਰਾਤਿ ‘‘ਪਰਿવਤ੍ਤਨવਸੇਨਾ’’ਤਿ વਚਨੇ। ਇਦਂ ਗਰੁਭਣ੍ਡਂ ਉਪਨੇਤੁਨ੍ਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ। ਨਿਚ੍ਚਂ ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤੀਤਿ ਥਾવਰਾ, ਠਾਧਾਤੁ વਰਪਚ੍ਚਯੋ, ਠਾਕਾਰਸ੍ਸ ਥਾਕਾਰੋ। ਇਮਿਨਾ ਆਰਾਮਆਰਾਮવਤ੍ਥੁવਿਹਾਰવਿਹਾਰવਤ੍ਥੂਨਿ ਗਹੇਤਬ੍ਬਾਨਿ। ਅવਿਸ੍ਸਜ੍ਜਿਯਅવੇਭਙ੍ਗੀਯਤ੍ਤਾ ਗਰੁ ਅਲਹੁਕਂ ਭਣ੍ਡਂ ਗਰੁਭਣ੍ਡਂ। ਇਮਿਨਾ ਮਞ੍ਚਾਦੀਨਿ ਏਕવੀਸਤਿ ਗਰੁਭਣ੍ਡਾਨਿ ਗਹੇਤਬ੍ਬਾਨਿ। ਥਾવਰੇਤਿ ਆਧਾਰੇ ਭੁਮ੍ਮਂ, ਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਨ੍ਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ। ਅਥ વਾ ਨਿਦ੍ਧਾਰਣੇ ਭੁਮ੍ਮਂ, ਥਾવਰੇਸੂਤਿ ਹਿ ਅਤ੍ਥੋ, ਖੇਤ੍ਤਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧਿਤਬ੍ਬਂ। ਖਿਪਤਿ ਪੁਬ੍ਬਣ੍ਣਬੀਜਮੇਤ੍ਥਾਤਿ ਖੇਤ੍ਤਂ। વਸਤਿ ਅਪਰਣ੍ਣਬੀਜਂ ਪਤਿਟ੍ਠਾਤਿ ਏਤ੍ਥਾਤਿ વਤ੍ਥੁ, ਤਲੇ ਭੂਮਿਭਾਗੇ ਏਕਤੋ વਾ ਦ੍વੀਹਿ વਾ ਤੀਹਿ વਾ ਠਾਨੇਹਿ ਆવਰਣਂ ਕਰੀਯਤਿ ਏਤ੍ਥਾਤਿ ਤਲ਼ਾਕੋ, ਸਰੋ। ਕਸ੍ਸਕਾਨਂ ਮਤੇਨ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਾਤਿ ਮਾਤਿਕਾ। ਆਰਾਮੇਨ ਪਰਿવਤ੍ਤੇਤੁਨ੍ਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ। ਕਾਨਿ ਪਰਿવਤ੍ਤੇਤੁਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਇਮਾਨਿ ਚਤ੍ਤਾਰਿਪੀ’’ਤਿ। ਪਿਸਦ੍ਦੋ ਅવਯવਸਮ੍ਪਿਣ੍ਡਨੋ।
Tatrāti ‘‘parivattanavasenā’’ti vacane. Idaṃ garubhaṇḍaṃ upanetunti sambandho. Niccaṃ tiṭṭhantīti thāvarā, ṭhādhātu varapaccayo, ṭhākārassa thākāro. Iminā ārāmaārāmavatthuvihāravihāravatthūni gahetabbāni. Avissajjiyaavebhaṅgīyattā garu alahukaṃ bhaṇḍaṃ garubhaṇḍaṃ. Iminā mañcādīni ekavīsati garubhaṇḍāni gahetabbāni. Thāvareti ādhāre bhummaṃ, pariyāpannanti sambandho. Atha vā niddhāraṇe bhummaṃ, thāvaresūti hi attho, khettantiādīsu sambandhitabbaṃ. Khipati pubbaṇṇabījametthāti khettaṃ. Vasati aparaṇṇabījaṃ patiṭṭhāti etthāti vatthu, tale bhūmibhāge ekato vā dvīhi vā tīhi vā ṭhānehi āvaraṇaṃ karīyati etthāti taḷāko, saro. Kassakānaṃ matena kattabbāti mātikā. Ārāmena parivattetunti sambandho. Kāni parivattetunti āha ‘‘imāni cattāripī’’ti. Pisaddo avayavasampiṇḍano.
ਤਤ੍ਰਾਤਿ ‘‘ਪਰਿવਤ੍ਤੇਤੁਂ વਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ વਚਨੇ। ਦੂਰੇਤਿ ਸਙ੍ਘਾਰਾਮਤੋ ਦੂਰਟ੍ਠਾਨੇ। ਯਮ੍ਪੀਤਿ ਨਾਲ਼ਿਕੇਰਫਲਮ੍ਪਿ। ਹਰਨ੍ਤੀਤਿ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਹਰਨ੍ਤਿ। ਅਞ੍ਞੇਸਨ੍ਤਿ ਸਙ੍ਘਤੋ ਅਞ੍ਞੇਸਂ ਮਨੁਸ੍ਸਾਨਨ੍ਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ। ਤੇਤਿ ਮਨੁਸ੍ਸਾ। ਸਙ੍ਘੇਨ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬੋਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ। ਰੁਚ੍ਚਤੀਤਿ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸਾਰਾਮੇਨ ਮਨੁਸ੍ਸਾਨਮਾਰਾਮਂ, ਮਨੁਸ੍ਸਾਨਮਾਰਾਮੇਨ વਾ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸਾਰਾਮਂ ਪਰਿવਤ੍ਤੇਤੁਂ ਰੁਚੀਯਤਿ ਇਚ੍ਛੀਯਤਿ। ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਆਰਾਮੋਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ। ਅਯਨ੍ਤਿ ਮਨੁਸ੍ਸਾਨਮਾਰਾਮੋ। ਖੁਦ੍ਦਕੋਤਿ ਸਙ੍ਘਾਰਾਮਤੋ ਖੁਦ੍ਦਕੋ। ਆਯਨ੍ਤਿ ਅਯਤਿ ਆਯਸਾਮਿਕੋ ਧਨੇਨ વਡ੍ਢਿਂ ਗਚ੍ਛਤਿ ਅਨੇਨਾਤਿ ਆਯੋ, ਤਂ। ਸਮਕਮੇવਾਤਿ ਸਮਪ੍ਪਮਾਣਮੇવ, ਆਯਂ ਸਚੇ ਦੇਤੀਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ। ਪਮਾਣਤ੍ਥੇ ਕਪਚ੍ਚਯੋ। ਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ ਰੁਕ੍ਖਾਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ। ਅਤਿਰੇਕਂ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਦੇਮਾਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ। ਜਾਨਾਪੇਤ੍વਾਤਿ ‘‘ਸਙ੍ਘੇ ਦਿਨ੍ਨਂ ਮਹਪ੍ਫਲ’’ਨ੍ਤਿ (ਮ॰ ਨਿ॰ ੩.੩੭੬) ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਦਿਨ੍ਨਦਾਨਸ੍ਸ ਆਨਿਸਂਸਂ ਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ ਜਾਨਾਪੇਤ੍વਾ। ਫਲਧਾਰਿਨੋ ਹੋਨ੍ਤਿ ਨਨੂਤਿ ਯੋਜਨਾ। ਏવਨ੍ਤਿਆਦਿ ਨਿਗਮਨਂ। ਏਤੇਨੇવ ਨਯੇਨਾਤਿ ਯੇਨ ਨਯੇਨ ਆਰਾਮੋ ਆਰਾਮੇਨ ਪਰਿવਤ੍ਤੇਤਬ੍ਬੋ, ਏਤੇਨੇવ ਨਯੇਨ। ਮਹਨ੍ਤੇਨ વਾ ਖੁਦ੍ਦਕੇਨ વਾ ਆਰਾਮવਤ੍ਥੁਨਾ ਚਾਤਿ ਯੋਜਨਾ। ਆਰਾਮ ਆਰਾਮવਤ੍ਥੁવਿਹਾਰવਿਹਾਰવਤ੍ਥੂਨਿ ਪਰਿવਤ੍ਤੇਤਬ੍ਬਾਨੀਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ।
Tatrāti ‘‘parivattetuṃ vaṭṭatī’’ti vacane. Dūreti saṅghārāmato dūraṭṭhāne. Yampīti nāḷikeraphalampi. Harantīti saṅghassa haranti. Aññesanti saṅghato aññesaṃ manussānanti sambandho. Teti manussā. Saṅghena sampaṭicchitabboti sambandho. Ruccatīti saṅghassārāmena manussānamārāmaṃ, manussānamārāmena vā saṅghassārāmaṃ parivattetuṃ rucīyati icchīyati. Bhikkhūnaṃ ārāmoti sambandho. Ayanti manussānamārāmo. Khuddakoti saṅghārāmato khuddako. Āyanti ayati āyasāmiko dhanena vaḍḍhiṃ gacchati anenāti āyo, taṃ. Samakamevāti samappamāṇameva, āyaṃ sace detīti sambandho. Pamāṇatthe kapaccayo. Manussānaṃ rukkhāti sambandho. Atirekaṃ saṅghassa demāti sambandho. Jānāpetvāti ‘‘saṅghe dinnaṃ mahapphala’’nti (ma. ni. 3.376) saṅghassa dinnadānassa ānisaṃsaṃ manussānaṃ jānāpetvā. Phaladhārino honti nanūti yojanā. Evantiādi nigamanaṃ. Eteneva nayenāti yena nayena ārāmo ārāmena parivattetabbo, eteneva nayena. Mahantena vā khuddakena vā ārāmavatthunā cāti yojanā. Ārāma ārāmavatthuvihāravihāravatthūni parivattetabbānīti sambandho.
ਉਭੋਪੀਤਿ ਗੇਹਪਾਸਾਦવਸੇਨ ਉਭੋਪਿ। ਤਤ੍ਥਾਤਿ ਗੇਹੇ। ਇਦਂ ਪਨਾਤਿ ਪਾਸਾਦਸਙ੍ਖਾਤਂ ਗੇਹਂ, ਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ ਗੇਹਨ੍ਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ। ਮਹਗ੍ਘੇਨ વਾ ਅਪ੍ਪਗ੍ਘੇਨ વਾ વਿਹਾਰવਤ੍ਥੁਨਾ ਚਾਤਿ ਯੋਜਨਾ। વਿਹਾਰવਿਹਾਰવਤ੍ਥੁਆਰਾਮਆਰਾਮવਤ੍ਥੂਨਿ ਪਰਿવਤ੍ਤੇਤਬ੍ਬਾਨੀਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ। ਏવਨ੍ਤਿਆਦਿ ਨਿਗਮਨਂ।
Ubhopīti gehapāsādavasena ubhopi. Tatthāti gehe. Idaṃ panāti pāsādasaṅkhātaṃ gehaṃ, manussānaṃ gehanti sambandho. Mahagghena vā appagghena vā vihāravatthunā cāti yojanā. Vihāravihāravatthuārāmaārāmavatthūni parivattetabbānīti sambandho. Evantiādi nigamanaṃ.
ਗਰੁਭਣ੍ਡੇਨ ਗਰੁਭਣ੍ਡਪਰਿવਤ੍ਤਨੇ ਏવਂ વਿਨਿਚ੍ਛਯੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋਤਿ ਯੋਜਨਾ। ਪਂਸ੍વਾਗਾਰਕੇਸੂਤਿ ਪਂਸੁਕੀਲ਼ਨਤ੍ਥਾਯ ਕਤੇਸੁ ਅਗਾਰਕੇਸੁ। ਕਪ੍ਪਿਯਮਞ੍ਚਾਤਿ ਸਙ੍ਘਗਣਪੁਗ੍ਗਲਾਨਂ ਕਪ੍ਪਿਯਾ ਸੁવਣ੍ਣਰਜਤਾਦੀਹਿ ਅਕਤਾ ਮਞ੍ਚਾ। વਿਹਾਰਸ੍ਸ ਪਨ ਸੁવਣ੍ਣਰਜਤਮਯਾਦਿਕਾਪਿ ਕਪ੍ਪਿਯਾ ਮਞ੍ਚਾ ਦਾਤਬ੍ਬਾਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ। ਬਹਿਸੀਮਾਯਾਤਿ ਉਪਚਾਰਸੀਮਤੋ ਬਹਿ। ਤਤ੍ਥਾਤਿ ਸਙ੍ਘਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ વਸਨਟ੍ਠਾਨੇ। ਤਤ੍ਥਾਤਿ ਤਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ વਸਨਟ੍ਠਾਨੇ। ‘‘ਮਹਗ੍ਘੇਨਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤવਚਨਂ ਨਿਯਮੇਨ੍ਤੋ ਆਹ ‘‘ਸਤਗ੍ਘਨਕੇਨ વਾ ਸਹਸ੍ਸਗ੍ਘਨਕੇਨ વਾ’’ਤਿ। ਮਞ੍ਚਸਤਨ੍ਤਿ ਮਞ੍ਚਬਹੁਂ। ਏਤੇਸੁਪੀਤਿ ਪੀਠਭਿਸਿਬਿਬ੍ਬੋਹਨੇਸੁਪਿ। ਤਤ੍ਥਾਤਿ ਪੀਠਭਿਸਿਬਿਬ੍ਬੋਹਨੇਸੁ। ਕਪ੍ਪਿਯਂ ਪੀਠਾਦੀਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ। ਅਕਪ੍ਪਿਯਂ વਾ ਮਹਗ੍ਘਂ ਕਪ੍ਪਿਯਂ વਾਤਿ ਕਪ੍ਪਿਯੇਨ વਾ ਮਹਗ੍ਘਕਪ੍ਪਿਯੇਨ વਾ ਪਰਿવਤ੍ਤੇਤ੍વਾਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ। ‘‘વੁਤ੍ਤવਤ੍ਥੂਨੀ’’ਤਿ ਪਦਂ ‘‘ਪਰਿવਤ੍ਤੇਤ੍વਾ’’ਤਿ ਪਦੇ ਅવੁਤ੍ਤਕਮ੍ਮਂ, ‘‘ਗਹੇਤਬ੍ਬਾਨੀ’’ਤਿ ਪਦੇ વੁਤ੍ਤਕਮ੍ਮਂ, ਪੁਬ੍ਬਾਪਰਾਪੇਕ੍ਖਪਦਂ।
Garubhaṇḍena garubhaṇḍaparivattane evaṃ vinicchayo veditabboti yojanā. Paṃsvāgārakesūti paṃsukīḷanatthāya katesu agārakesu. Kappiyamañcāti saṅghagaṇapuggalānaṃ kappiyā suvaṇṇarajatādīhi akatā mañcā. Vihārassa pana suvaṇṇarajatamayādikāpi kappiyā mañcā dātabbāti sambandho. Bahisīmāyāti upacārasīmato bahi. Tatthāti saṅghattherassa vasanaṭṭhāne. Tatthāti tassa bhikkhuno vasanaṭṭhāne. ‘‘Mahagghenā’’ti vuttavacanaṃ niyamento āha ‘‘satagghanakena vā sahassagghanakena vā’’ti. Mañcasatanti mañcabahuṃ. Etesupīti pīṭhabhisibibbohanesupi. Tatthāti pīṭhabhisibibbohanesu. Kappiyaṃ pīṭhādīti sambandho. Akappiyaṃ vā mahagghaṃ kappiyaṃ vāti kappiyena vā mahagghakappiyena vā parivattetvāti sambandho. ‘‘Vuttavatthūnī’’ti padaṃ ‘‘parivattetvā’’ti pade avuttakammaṃ, ‘‘gahetabbānī’’ti pade vuttakammaṃ, pubbāparāpekkhapadaṃ.
ਪਸਤਮਤ੍ਤਉਦਕਗਣ੍ਹਕਾਨਿਪੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪਸਤੋ ਨਾਮ ਕੁਞ੍ਚਿਤਪਾਣਿ। ਸੀਹਲ਼ਦੀਪੇਤਿ ਸੀਹਂ ਲਾਤਿ ਗਣ੍ਹਾਤੀਤਿ ਸੀਹਲ਼ੋ ਲਕਾਰਸ੍ਸ ਲ਼ਕਾਰਂ ਕਤ੍વਾ, ਸੀਹਬਾਹੁਨਾਮਕੋ ਰਾਜਾ, ਤਸ੍ਸ ਪੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ વਿਜਯਕੁਮਾਰੋਪਿ ਸੀਹਲ਼ੋ ਨਾਮ, ਤੇਨ ਆਦਿਮ੍ਹਿ ਨਿવਾਸਭਾવੇਨ ਗਹਿਤਤ੍ਤਾ ਦੀਪੋ ਸੀਹਲ਼ਦੀਪੋ ਨਾਮ, ਤਸ੍ਮਿਂ। ਪਾਦਂ ਗਣ੍ਹਾਤੀਤਿ ਪਾਦਗਣ੍ਹਨੋ, ਸੋਯੇવ ਪਾਦਗਣ੍ਹਨਕੋ। ਪਾਦੋ ਨਾਮਾਤਿ ‘‘ਪਾਦਗਣ੍ਹਨਕੋ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪਾਦੋ ਨਾਮ। ਯੋ ਲੋਹવਾਰਕੋ ਮਗਧਨਾਲ਼ਿਯਾ ਪਞ੍ਚਨਾਲ਼ਿਮਤ੍ਤਂ ਗਣ੍ਹਾਤਿ, ਸੋ ਲੋਹવਾਰਕੋ ਪਾਦੋ ਨਾਮਾਤਿ ਯੋਜਨਾ। ਇਮਿਨਾ ਪਮਾਣਸ੍ਸ ਨਾਮਂ ਪਮਾਣવਨ੍ਤੇ ਉਪਚਾਰਤੋ વੋਹਾਰਨਯਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਤਤੋਤਿ ਪਞ੍ਚਨਾਲ਼ਿਮਤ੍ਤਗਣ੍ਹਨਕવਾਰਕਤੋ। ਇਮਾਨੀਤਿ ਲੋਹਕੁਮ੍ਭੀਆਦੀਨਿ।
Pasatamattaudakagaṇhakānipīti ettha pasato nāma kuñcitapāṇi. Sīhaḷadīpeti sīhaṃ lāti gaṇhātīti sīhaḷo lakārassa ḷakāraṃ katvā, sīhabāhunāmako rājā, tassa puttattā vijayakumāropi sīhaḷo nāma, tena ādimhi nivāsabhāvena gahitattā dīpo sīhaḷadīpo nāma, tasmiṃ. Pādaṃ gaṇhātīti pādagaṇhano, soyeva pādagaṇhanako. Pādo nāmāti ‘‘pādagaṇhanako’’ti ettha pādo nāma. Yo lohavārako magadhanāḷiyā pañcanāḷimattaṃ gaṇhāti, so lohavārako pādo nāmāti yojanā. Iminā pamāṇassa nāmaṃ pamāṇavante upacārato vohāranayaṃ dasseti. Tatoti pañcanāḷimattagaṇhanakavārakato. Imānīti lohakumbhīādīni.
ਭਿਙ੍ਗਾਰ …ਪੇ॰… ਕਟਚ੍ਛੁਆਦੀਨੀਤਿ ਭਿਙ੍ਗਾਰੋ ਚ ਪਟਿਗ੍ਗਹੋ ਚ ਉਲ਼ੁਙ੍ਕੋ ਚ ਦਬ੍ਬਿ ਚ ਕਟਚ੍ਛੁ ਚ ਪਾਤਿ ਚ ਤਟ੍ਟਕੋ ਚ ਸਰਕੋ ਚ ਸਮੁਗ੍ਗੋ ਚ ਅਙ੍ਗਾਰਕਪਲ੍ਲੋ ਚ ਧੂਮਕਟਚ੍ਛੁ ਚ ਭਿਙ੍ਗਾਰ…ਪੇ॰… ਧੂਮਕਟਚ੍ਛੁਯੋ, ਤਾ ਆਦਿ ਯੇਸਂ ਤਾਨੀਤਿ ਭਿਙ੍ਗਾਰ…ਪੇ॰… ਕਟਚ੍ਛੁਆਦੀਨਿ। ਆਦਿਸਦ੍ਦੇਨ ਅਞ੍ਞਾਨਿ ਉਪਕਰਣਾਨਿ ਗਹੇਤਬ੍ਬਾਨਿ। ਭਾਜਨੀਯਾਨੀਤਿ ਭਾਜੇਤਬ੍ਬਾਨਿ। ਕਂਸਲੋਹਾਦੀਤਿਆਦਿਸਦ੍ਦੇਨ વਟ੍ਟਲੋਹਂ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ। વਟ੍ਟਲੋਹਂ ਨਾਮ ਪੀਤਲੋਹਂ। ਹੀਤਿ ਸਚ੍ਚਂ, ਯਸ੍ਮਾ વਾ। ਪਾਰਿਹਾਰਿਯਨ੍ਤਿ ਸਙ੍ਘਿਕਪਰਿਭੋਗਂ ਪਰਿਹਰਿਤ੍વਾ ਅਪਨੇਤ੍વਾ ਪੁਗ੍ਗਲਿਕਪਰਿਭੋਗੇਨ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਨਂ, ‘‘ਅਤ੍ਤਸਨ੍ਤਕ’’ਨ੍ਤਿ વਾ ਪਰਿਗ੍ਗਹੇਨ ਹਰਿਤ੍વਾ ਭੁਞ੍ਜਨਂ ਨ વਟ੍ਟਤਿ। ਗਿਹਿવਿਕਟਨੀਹਾਰੇਨੇવਾਤਿ ‘‘ਗਿਹਿવਿਕਟ’’ਨ੍ਤਿ ਅਭਿਨੀਹਾਰੇਨੇવ।
Bhiṅgāra…pe… kaṭacchuādīnīti bhiṅgāro ca paṭiggaho ca uḷuṅko ca dabbi ca kaṭacchu ca pāti ca taṭṭako ca sarako ca samuggo ca aṅgārakapallo ca dhūmakaṭacchu ca bhiṅgāra…pe… dhūmakaṭacchuyo, tā ādi yesaṃ tānīti bhiṅgāra…pe… kaṭacchuādīni. Ādisaddena aññāni upakaraṇāni gahetabbāni. Bhājanīyānīti bhājetabbāni. Kaṃsalohādītiādisaddena vaṭṭalohaṃ saṅgaṇhāti. Vaṭṭalohaṃ nāma pītalohaṃ. Hīti saccaṃ, yasmā vā. Pārihāriyanti saṅghikaparibhogaṃ pariharitvā apanetvā puggalikaparibhogena paribhuñjanaṃ, ‘‘attasantaka’’nti vā pariggahena haritvā bhuñjanaṃ na vaṭṭati. Gihivikaṭanīhārenevāti ‘‘gihivikaṭa’’nti abhinīhāreneva.
ਅਞ੍ਞਸ੍ਮਿਮ੍ਪਿ ਕਪ੍ਪਿਯਲੋਹਭਣ੍ਡੇ ਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਾ ਅਞ੍ਜਨੀਤਿ ਯੋਜਨਾ। ਅਥ વਾ ਕਪ੍ਪਿਯਲੋਹਭਣ੍ਡੇਤਿ ਨਿਦ੍ਧਾਰਣੇ ਭੁਮ੍ਮਂ, ‘‘ਅਞ੍ਜਨੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧਿਤਬ੍ਬਂ। ਸੂਚੀਤਿ ਚੀવਰਾਦਿਸਿਬ੍ਬਨਕਾ ਸੂਚਿ। ਪਣ੍ਣਸੂਚੀਤਿ ਪਣ੍ਣੇ ਲਿਖਨਾ ਸੂਚਿ। ਅਞ੍ਞਮ੍ਪੀਤਿ ਅਞ੍ਜਨਿਆਦਿਤੋ ਅਞ੍ਞਮ੍ਪਿ। ਧੂਮਨੇਤ੍ਤਞ੍ਚ ਫਾਲਞ੍ਚ ਦੀਪਰੁਕ੍ਖੋ ਚ ਦੀਪਕਪਲ੍ਲਕੋ ਚ ਓਲਮ੍ਬਕਦੀਪੋ ਚ ਧੂਮਨੇਤ੍ਤ…ਪੇ॰… ਓਲਮ੍ਬਕਦੀਪਾ। ਇਤ੍ਥਿਪੁਰਿਸਤਿਰਚ੍ਛਾਨਗਤਸਙ੍ਖਾਤਾਨਿ ਰੂਪਾਨਿ ਏਤੇਸੁ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਇਤ੍ਥਿਪੁਰਿਸਤਿਰਚ੍ਛਾਨਗਤਰੂਪਕਾਨਿ। ਧੂਮਨੇਤ੍ਤ…ਪੇ॰… ਓਲਮ੍ਬਕਦੀਪਾ ਚ ਤੇ ਇਤ੍ਥਿਪੁਰਿਸਤਿਰਚ੍ਛਾਨਗਤਰੂਪਕਾਨਿ ਚੇਤਿ ਧੂਮਨੇਤ੍ਤ…ਪੇ॰… ਰੂਪਕਾਨਿ, વਿਸੇਸਨਪਰਨਿਪਾਤੋ। ਤਾਨਿ વਾ ਅਞ੍ਞਾਨਿ વਾ ਭਿਤ੍ਤਿਚ੍ਛਦਨਕવਾਟਾਦੀਸੁ ਉਪਨੇਤਬ੍ਬਾਨਿ ਲੋਹਭਣ੍ਡਾਨੀਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ। ਲੋਹਖਿਲਕਨ੍ਤਿ ਲੋਹਮਯਂ ਆਣਿਂ। ਪਰਿਹਰਿਤ੍વਾਤਿ ‘‘ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਨ੍ਤਕ’’ਨ੍ਤਿ ਪਰਿਗ੍ਗਹੇਨ ਹਰਿਤ੍વਾ, ਸਙ੍ਘਿਕਪਰਿਭੋਗਗਿਹਿવਿਕਟਾਨਿ વਾ ਅਪਨੇਤ੍વਾ। ਖੀਰਪਾਸਾਣਮਯਾਨੀਤਿ ਖੀਰવਣ੍ਣੇਨ ਪਾਸਾਣੇਨ ਕਤਾਨਿ।
Aññasmimpi kappiyalohabhaṇḍe pariyāpannā añjanīti yojanā. Atha vā kappiyalohabhaṇḍeti niddhāraṇe bhummaṃ, ‘‘añjanī’’tiādinā sambandhitabbaṃ. Sūcīti cīvarādisibbanakā sūci. Paṇṇasūcīti paṇṇe likhanā sūci. Aññampīti añjaniādito aññampi. Dhūmanettañca phālañca dīparukkho ca dīpakapallako ca olambakadīpo ca dhūmanetta…pe… olambakadīpā. Itthipurisatiracchānagatasaṅkhātāni rūpāni etesu atthīti itthipurisatiracchānagatarūpakāni. Dhūmanetta…pe… olambakadīpā ca te itthipurisatiracchānagatarūpakāni ceti dhūmanetta…pe… rūpakāni, visesanaparanipāto. Tāni vā aññāni vā bhitticchadanakavāṭādīsu upanetabbāni lohabhaṇḍānīti sambandho. Lohakhilakanti lohamayaṃ āṇiṃ. Pariharitvāti ‘‘attano santaka’’nti pariggahena haritvā, saṅghikaparibhogagihivikaṭāni vā apanetvā. Khīrapāsāṇamayānīti khīravaṇṇena pāsāṇena katāni.
ਸੁવਣ੍ਣਞ੍ਚ ਰਜਤਞ੍ਚ ਹਾਰਕੂਟਞ੍ਚ ਜਾਤਿਫਲਿਕਞ੍ਚ ਸੁવਣ੍ਣ…ਪੇ॰… ਜਾਤਿਫਲਿਕਾਨਿ, ਤੇਹਿ ਕਤਾਨਿ ਭਾਜਨਾਨਿ ਸੁવਣ੍ਣ…ਪੇ॰… ਭਾਜਨਾਨਿ। ਸਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਸੁવਣ੍ਣਰਜਤਾਦਿਸਬ੍ਬਂ। વਟ੍ਟਤੀਤਿ ਸਙ੍ਘਗਣਪੁਗ੍ਗਲਾਨਂ વਟ੍ਟਤਿ।
Suvaṇṇañca rajatañca hārakūṭañca jātiphalikañca suvaṇṇa…pe… jātiphalikāni, tehi katāni bhājanāni suvaṇṇa…pe… bhājanāni. Sabbanti suvaṇṇarajatādisabbaṃ. Vaṭṭatīti saṅghagaṇapuggalānaṃ vaṭṭati.
વਾਸਿਆਦੀਸੁ ਏવਂ વਿਨਿਚ੍ਛਯੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋਤਿ ਯੋਜਨਾ, ਨਿਦ੍ਧਾਰਣੇ વਾ ਭੁਮ੍ਮਂ। ਯਾਯ વਾਸਿਯਾ ਨ ਸਕ੍ਕਾਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ। ਤਤੋਤਿ વਾਸਿਤੋ। ਮਹਤ੍ਤਰੀਸਦ੍ਦੋ ਮਹਨ੍ਤਪਰਿਯਾਯੋ ਅਨਿਪ੍ਫਨ੍ਨਪਾਟਿਪਦਿਕੋ। ਮਹਤ੍ਤਰੀ વਾਸੀਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ। વੇਜ੍ਜਾਨਨ੍ਤਿ ਭਿਸਕ੍ਕਾਨਂ। ਸਿਰਾવੇਧਨਫਰਸੁਪੀਤਿ ਪਿਸਦ੍ਦੇਨ ਤਤੋ ਮਹਨ੍ਤਂ ਪਨ ਪਗੇવਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਯਾ ਪਨ ਕੁਠਾਰੀ ਆવੁਧਸਙ੍ਖੇਪੇਨ ਕਤਾਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ। ਅਥ વਾ ਆવੁਧਸਙ੍ਖੇਪੇਨ ਕਤਾ ਯਾ ਪਨ ਕੁਠਾਰੀ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਯੋਜਨਾ। ਅਨਾਮਾਸਾਤਿ ਅਨਾਮਸਿਤਬ੍ਬਾ, ਅਨਾਮਾਸਾਰਹਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਚਤੁਰਙ੍ਗੁਲਮਤ੍ਤੋਪੀਤਿ ਪਿਸਦ੍ਦੋ ਤਤੋ ਅਧਿਕੋ ਪਨ ਪਗੇવਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਨਿਖਣਿਤ੍વਾ ਖਾਦਤੀਤਿ ਨਿਖਾਦਨਂ। ਚਤੁਰਸ੍ਸਂ ਮੁਖਮੇਤਸ੍ਸਾਤਿ ਚਤੁਰਸ੍ਸਮੁਖਂ। ਦੋਣਿਸਦਿਸਂ ਮੁਖਮੇਤਸ੍ਸਾਤਿ ਦੋਣਿਮੁਖਂ। ਸਮ੍ਮੁਞ੍ਚਨਿਦਣ੍ਡવੇਧਨਮ੍ਪਿ ਨਿਖਾਦਨਂ ਦਣ੍ਡਬਦ੍ਧਂ ਹੋਤਿ ਚੇਤਿ ਯੋਜਨਾ। ਦਣ੍ਡੇਨ ਬਨ੍ਧਿਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਦਣ੍ਡਬਦ੍ਧਂ, ਦਣ੍ਡਂ ਬਦ੍ਧਮੇਤਸ੍ਸਾਤਿ વਾ ਦਣ੍ਡਬਦ੍ਧਂ। ‘‘ਅਦਣ੍ਡਕ’’ਨ੍ਤਿ વਤ੍વਾ ਤਸ੍ਸੇવਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ વੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਫਲਮਤ੍ਤਮੇવਾ’’ਤਿ। ਨਤ੍ਥਿ ਦਣ੍ਡਮੇਤਸ੍ਸਾਤਿ ਅਦਣ੍ਡਕਂ। ਯਨ੍ਤਿ ਨਿਖਾਦਨਂ। ਪਰਿਹਰਿਤੁਨ੍ਤਿ ਪੁਗ੍ਗਲਿਕਭਾવੇਨ ਪਰਿਗ੍ਗਹੇਤ੍વਾ ਹਰਿਤੁਂ, ਸਙ੍ਘਿਕਭਾવਂ ਅਪਨੇਤੁਂ વਾ। ਸਿਖਰਮ੍ਪਿ ਨਿਖਾਦਨੇਨੇવ ਸਙ੍ਗਹਿਤਂ ਲਕ੍ਖਣਹਾਰਨਯੇਨ ਸਮਾਨਕਿਚ੍ਚਭਾવਤੋ। ਸਿਖਰਨ੍ਤਿ ਯੇਨ ਪਰਿਬ੍ਭਮਿਤ੍વਾ ਛਿਨ੍ਦਨ੍ਤਿ, ਯੇਹਿ ਮਨੁਸ੍ਸੇਹਿ ਦਿਨ੍ਨਾਨੀਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ। ਤੇਤਿ ਮਨੁਸ੍ਸਾ, વਦਨ੍ਤੀਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ। ਨੋਤਿ ਅਮ੍ਹਾਕਂ। ਪਾਕਤਿਕੇਤਿ ਪਕਤਿਯਾ ਠਿਤੇ, ਯਥਾ ਪਠਮਂ ਠਿਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਤਥਾ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਸਚੇ ਆਹਰਨ੍ਤੀਤਿ ਸਚੇ ਆਯਾਚਨਂ ਅਕਤ੍વਾ ਹਰਨ੍ਤਿ। ਅਨਾਹਰਨ੍ਤਾਪੀਤਿ ਪੁਨ ਅਨਾਹਰਨ੍ਤਾਪਿ।
Vāsiādīsu evaṃ vinicchayo veditabboti yojanā, niddhāraṇe vā bhummaṃ. Yāya vāsiyā na sakkāti sambandho. Tatoti vāsito. Mahattarīsaddo mahantapariyāyo anipphannapāṭipadiko. Mahattarī vāsīti sambandho. Vejjānanti bhisakkānaṃ. Sirāvedhanapharasupīti pisaddena tato mahantaṃ pana pagevāti dasseti. Yā pana kuṭhārī āvudhasaṅkhepena katāti sambandho. Atha vā āvudhasaṅkhepena katā yā pana kuṭhārī atthīti yojanā. Anāmāsāti anāmasitabbā, anāmāsārahāti attho. Caturaṅgulamattopīti pisaddo tato adhiko pana pagevāti dasseti. Nikhaṇitvā khādatīti nikhādanaṃ. Caturassaṃ mukhametassāti caturassamukhaṃ. Doṇisadisaṃ mukhametassāti doṇimukhaṃ. Sammuñcanidaṇḍavedhanampi nikhādanaṃ daṇḍabaddhaṃ hoti ceti yojanā. Daṇḍena bandhitabbanti daṇḍabaddhaṃ, daṇḍaṃ baddhametassāti vā daṇḍabaddhaṃ. ‘‘Adaṇḍaka’’nti vatvā tassevatthaṃ dassetuṃ vuttaṃ ‘‘phalamattamevā’’ti. Natthi daṇḍametassāti adaṇḍakaṃ. Yanti nikhādanaṃ. Pariharitunti puggalikabhāvena pariggahetvā harituṃ, saṅghikabhāvaṃ apanetuṃ vā. Sikharampi nikhādaneneva saṅgahitaṃ lakkhaṇahāranayena samānakiccabhāvato. Sikharanti yena paribbhamitvā chindanti, yehi manussehi dinnānīti sambandho. Teti manussā, vadantīti sambandho. Noti amhākaṃ. Pākatiketi pakatiyā ṭhite, yathā paṭhamaṃ ṭhitā honti, tathā karissāmāti attho. Sace āharantīti sace āyācanaṃ akatvā haranti. Anāharantāpīti puna anāharantāpi.
ਕਮ੍ਮਾਰੋ ਚ ਤਟ੍ਟਕਾਰੋ ਚ ਚੁਨ੍ਦਕਾਰੋ ਚ ਨਲ਼ਕਾਰੋ ਚ ਮਣਿਕਾਰੋ ਚ ਪਤ੍ਤਬਨ੍ਧਕੋ ਚ ਕਮ੍ਮਾਰ…ਪੇ॰… ਪਤ੍ਤਬਨ੍ਧਕਾ, ਤੇਸਂ। ਅਧਿਕਰਣੀ ਚ ਮੁਟ੍ਠਿਕੋ ਚ ਸਣ੍ਡਾਸੋ ਚ ਤੁਲਾ ਚ ਅਧਿਕਰਣਿ…ਪੇ॰… ਤੁਲਾ। ਸਙ੍ਘੇ ਦਿਨ੍ਨਕਾਲਤੋਤਿ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਦਿਨ੍ਨਕਾਲਤੋ। ਤਿਪੁਂ ਛਿਨ੍ਦਤਿ ਅਨੇਨਾਤਿ ਤਿਪੁਚ੍ਛੇਦਨਂ, ਤਮੇવ ਸਤ੍ਥਕਂ ਤਿਪੁਚ੍ਛੇਦਨਸਤ੍ਥਕਂ। ਮਹਾਕਤ੍ਤਰਿਞ੍ਚ ਮਹਾਸਣ੍ਡਾਸਞ੍ਚ ਮਹਾਪਿਪ੍ਫਿਲਿਕਞ੍ਚ ਠਪੇਤ੍વਾਤਿ ਯੋਜਨਾ। ਕਸ੍ਮਾ ਠਪਿਤਾਨੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਮਹਾਕਤ੍ਤਰਿਆਦੀਨਿ ਗਰੁਭਣ੍ਡਾਨੀ’’ਤਿ। ਤਤ੍ਥ ਯਸ੍ਮਾ ਮਹਾਕਤ੍ਤਰਿਆਦੀਨਿ ਗਰੁਭਣ੍ਡਾਨਿ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਠਪੇਤ੍વਾ ਮਹਾਕਤ੍ਤਰਿ’’ਨ੍ਤਿ ਆਦਿ ਮਯਾ વੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਯੋਜਨਾ।
Kammāro ca taṭṭakāro ca cundakāro ca naḷakāro ca maṇikāro ca pattabandhako ca kammāra…pe… pattabandhakā, tesaṃ. Adhikaraṇī ca muṭṭhiko ca saṇḍāso ca tulā ca adhikaraṇi…pe… tulā. Saṅghe dinnakālatoti saṅghassa dinnakālato. Tipuṃ chindati anenāti tipucchedanaṃ, tameva satthakaṃ tipucchedanasatthakaṃ. Mahākattariñca mahāsaṇḍāsañca mahāpipphilikañca ṭhapetvāti yojanā. Kasmā ṭhapitānīti āha ‘‘mahākattariādīni garubhaṇḍānī’’ti. Tattha yasmā mahākattariādīni garubhaṇḍāni, tasmā ‘‘ṭhapetvā mahākattari’’nti ādi mayā vuttanti yojanā.
વਲ੍ਲਿਆਦੀਸੁ ਏવਂ વਿਨਿਚ੍ਛਯੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋਤਿ ਯੋਜਨਾ। વੇਤ੍ਤવਲ੍ਲਿਆਦਿਕਾਤਿ વੇਤ੍ਤਸਙ੍ਖਾਤવਲ੍ਲਿਆਦਿਕਾ। ਅਡ੍ਢਬਹੁਪ੍ਪਮਾਣਾਤਿ ਏਤ੍ਥ –
Valliādīsu evaṃ vinicchayo veditabboti yojanā. Vettavalliādikāti vettasaṅkhātavalliādikā. Aḍḍhabahuppamāṇāti ettha –
‘‘ਬ੍ਯਾਮੋ ਸਹਕਰਾ ਬਾਹੁ, ਦ੍વੇਪਸ੍ਸਦ੍વਯવਿਤ੍ਥਤਾ’’ਤਿ॥ –
‘‘Byāmo sahakarā bāhu, dvepassadvayavitthatā’’ti. –
ਅਭਿਧਾਨੇ (ਅਭਿਧਾਨਪ੍ਪਦੀਪਿਕਾਯਂ ੨੬੯ ਗਾਥਾਯਂ) વੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਬਾਹੁ ਨਾਮ ਇਧ ਬ੍ਯਾਮੋવ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤੋ। ਤਸ੍ਮਾ ਦ੍વੀਸੁ ਪਸ੍ਸੇਸੁ વਿਤ੍ਥਤਾਨਂ ਬ੍ਯਾਮਸਙ੍ਖਾਤਾਨਂ ਸਹਕਰਾਨਂ ਦ੍વਿਨ੍ਨਂ ਬਾਹੂਨਂ ਅਡ੍ਢੋਤਿ ਅਡ੍ਢਬਾਹੁ, ਤਸ੍ਸ ਪਮਾਣਮੇਤਸ੍ਸਾਤਿ ਅਡ੍ਢਬਾਹੁਪ੍ਪਮਾਣਾਤਿ વਚਨਤ੍ਥੋ ਕਾਤਬ੍ਬੋ, ਦੀਘਤੋ ਦ੍વਿਹਤ੍ਥਾ વਲ੍ਲੀਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ। ਤਤ੍ਥਜਾਤਕਾਤਿ ਤਿਸ੍ਸਂ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਭੂਮਿਯਂ ਜਾਤਕਾ। ਰਕ੍ਖਿਤਗੋਪਿਤਾਤਿ ਸਙ੍ਘੇਨ ਸਯਂ ਰਕ੍ਖਿਤਾ, ਪਰੇਹਿ ਗੋਪਿਤਾ। ਇਮਿਨਾ ਅਰਕ੍ਖਿਤਅਗੋਪਿਤਾ ਗਰੁਭਣ੍ਡਂ ਨ ਹੋਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਸਾਤਿ વਲ੍ਲਿ। ਅਤਿਰੇਕਾ ਹੋਤੀਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ। ਉਪਨੇਤੁਨ੍ਤਿ ਤਂ વਲ੍ਲਿਂ ਉਪਨੇਤੁਂ। ਸੁਤ੍ਤਞ੍ਚ ਮਕਚਿવਾਕਞ੍ਚ ਨਾਲ਼ਿਕੇਰਹੀਰਞ੍ਚ ਚਮ੍ਮਞ੍ਚ ਸੁਤ੍ਤ…ਪੇ॰… ਚਮ੍ਮਾਨਿ, ਤੇਹਿ ਕਤਾ ਸੁਤ੍ਤ…ਪੇ॰… ਚਮ੍ਮਮਯਾ। ਰਜ੍ਜੁਕਾ વਾ ਯੋਤ੍ਤਾਨਿ વਾ ਗਰੁਭਣ੍ਡਂ ਹੋਤੀਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ। ਏਕવਟ੍ਟਾ વਾ ਦ੍વਿવਟ੍ਟਾ વਾਤਿ ਏਤ੍ਥ વਾਸਦ੍ਦੇਨ ਤਿવਟ੍ਟਾਦਿਂ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ। ਅવਟ੍ਟੇਤ੍વਾ ਦਿਨ੍ਨਂ ਸੁਤ੍ਤਞ੍ਚ ਅવਟ੍ਟੇਤ੍વਾ ਦਿਨ੍ਨਾ ਮਕਚਿવਾਕਨਾਲ਼ਿਕੇਰਹੀਰਾ ਚਾਤਿ ਯੋਜਨਾ।
Abhidhāne (abhidhānappadīpikāyaṃ 269 gāthāyaṃ) vuttattā bāhu nāma idha byāmova adhippeto. Tasmā dvīsu passesu vitthatānaṃ byāmasaṅkhātānaṃ sahakarānaṃ dvinnaṃ bāhūnaṃ aḍḍhoti aḍḍhabāhu, tassa pamāṇametassāti aḍḍhabāhuppamāṇāti vacanattho kātabbo, dīghato dvihatthā vallīti vuttaṃ hoti. Tatthajātakāti tissaṃ saṅghassa bhūmiyaṃ jātakā. Rakkhitagopitāti saṅghena sayaṃ rakkhitā, parehi gopitā. Iminā arakkhitaagopitā garubhaṇḍaṃ na hotīti dasseti. Sāti valli. Atirekā hotīti sambandho. Upanetunti taṃ valliṃ upanetuṃ. Suttañca makacivākañca nāḷikerahīrañca cammañca sutta…pe… cammāni, tehi katā sutta…pe… cammamayā. Rajjukā vā yottāni vā garubhaṇḍaṃ hotīti sambandho. Ekavaṭṭā vā dvivaṭṭā vāti ettha vāsaddena tivaṭṭādiṃ saṅgaṇhāti. Avaṭṭetvā dinnaṃ suttañca avaṭṭetvā dinnā makacivākanāḷikerahīrā cāti yojanā.
ਯੋ ਕੋਚਿ વੇਲ਼ੂਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ। ਸੋਪੀਤਿ વੇਲ਼ੁਪਿ વਟ੍ਟਤੀਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ। ਪਿਸਦ੍ਦੇਨ વਲ੍ਲਿਂ ਅਪੇਕ੍ਖਤਿ। ਇਦਮੇਤ੍ਥਾਤਿ ਇਦਂ ਸਬ੍ਬਂ ਏਤ੍ਥ વੇਲ਼ੁਮ੍ਹਿ, વੇਲ਼ੂਸੁ વਾ ਇਦਨ੍ਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ। ਸਮਕਂ વਾਤਿ ਗਹਿਤવੇਲ਼ੁਨਾ ਸਮਪ੍ਪਮਾਣਂ વਾ। ਅਤਿਰੇਕਂ વਾਤਿ ਤਤੋ ਅਤਿਰੇਕਂ વਾ। ਤਂਅਗ੍ਘਨਕਨ੍ਤਿ ਤਸ੍ਸ વੇਲ਼ੁਨੋ ਅਗ੍ਘਨਾਰਹਂ। ਫਾਤਿਕਮ੍ਮਨ੍ਤਿ વਡ੍ਢਿਕਮ੍ਮਂ। ਤਤ੍ਥੇવਾਤਿ ਗਣ੍ਹਨਟ੍ਠਾਨੇવ। ਗਮਨਕਾਲੇਤਿ ਗਣ੍ਹਨਟ੍ਠਾਨਤੋ ਅਞ੍ਞਤ੍ਥ ਗਮਨਕਾਲੇ। ‘‘ਪਹਿਣਿਤ੍વਾ ਦਾਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਸਯਂ વਾ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ਦਾਤਬ੍ਬੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋਪਿ ਲਕ੍ਖਣਹਾਰਨਯੇਨ ਗਹੇਤਬ੍ਬੋ ਸਮਾਨਕਿਚ੍ਚਤ੍ਤਾ।
Yo koci veḷūti sambandho. Sopīti veḷupi vaṭṭatīti sambandho. Pisaddena valliṃ apekkhati. Idametthāti idaṃ sabbaṃ ettha veḷumhi, veḷūsu vā idanti sambandho. Samakaṃ vāti gahitaveḷunā samappamāṇaṃ vā. Atirekaṃ vāti tato atirekaṃ vā. Taṃagghanakanti tassa veḷuno agghanārahaṃ. Phātikammanti vaḍḍhikammaṃ. Tatthevāti gaṇhanaṭṭhāneva. Gamanakāleti gaṇhanaṭṭhānato aññattha gamanakāle. ‘‘Pahiṇitvā dātabbo’’ti iminā sayaṃ vā āgantvā dātabboti atthopi lakkhaṇahāranayena gahetabbo samānakiccattā.
ਮੁਞ੍ਜਪਬ੍ਬਜਸਦ੍ਦੇਨ ਮੁਞ੍ਜਪਬ੍ਬਜਤਿਣਾਨਂ ਪਾਲ਼ਿਯਂ વਿਸੁਂ ਗਹਿਤਤ੍ਤਾ ਤਿਣਸਦ੍ਦੇਨ ਤਾਨਿ ਠਪੇਤ੍વਾ ਪਾਰਿਸੇਸਞਾਯੇਨ ਅવਸੇਸਤਿਣਮੇવ ਗਹੇਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਆਹ ‘‘ਮੁਞ੍ਜਂ ਪਬ੍ਬਜਞ੍ਚ ਠਪੇਤ੍વਾ’’ਤਿਆਦਿ। ਸਮਾਨਫਲਤ੍ਤਾ ਲਕ੍ਖਣਹਾਰਨਯੇਨ ਪਣ੍ਣਮ੍ਪਿ ਤਿਣੇਨੇવ ਸਙ੍ਗਹਿਤਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਆਹ ‘‘ਯਤ੍ਥਾ’’ਤਿਆਦਿ। ਤਤ੍ਥ ਯਤ੍ਥਾਤਿ ਯਸ੍ਮਿਂ ਠਾਨੇ, ਇਤੀਤਿ ਏવਂ। ਤਿਣਞ੍ਚ ਗਰੁਭਣ੍ਡਂ ਹੋਤੀਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ। ਤਤ੍ਥਜਾਤਕਂ વਾਤਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਙ੍ਘਾਰਾਮੇ ਜਾਤਕਂ વਾ। ਬਹਾਰਾਮੇਤਿ ਸਙ੍ਘਾਰਾਮਤੋ ਬਹਿ। ਤਮ੍ਪੀਤਿ ਤਿਣਮ੍ਪਿ। ਪਿਸਦ੍ਦੇਨ વਲ੍ਲਿવੇਲ਼ੂ ਅਪੇਕ੍ਖਤਿ। ਅਟ੍ਠਙ੍ਗੁਲਪ੍ਪਮਾਣੋਪੀਤਿ ਦੀਘਤੋ ਅਟ੍ਠਙ੍ਗੁਲਪਮਾਣੋਪਿ । ਰਿਤ੍ਤਪੋਤ੍ਥਕੋਤਿ ਅਲਿਖਿਤਤ੍ਤਾ ਤੁਚ੍ਛੋ ਮਕਚਿવਤ੍ਥਾਦਿਕੋਪਿ ਪਣ੍ਣਮਯੋਪਿ ਪੋਤ੍ਥਕੋ। ਇਦਞ੍ਚ ਪਣ੍ਣਪਸਙ੍ਗੇਨ વੁਤ੍ਤਂ।
Muñjapabbajasaddena muñjapabbajatiṇānaṃ pāḷiyaṃ visuṃ gahitattā tiṇasaddena tāni ṭhapetvā pārisesañāyena avasesatiṇameva gahetabbanti dassento āha ‘‘muñjaṃ pabbajañca ṭhapetvā’’tiādi. Samānaphalattā lakkhaṇahāranayena paṇṇampi tiṇeneva saṅgahitanti dassento āha ‘‘yatthā’’tiādi. Tattha yatthāti yasmiṃ ṭhāne, itīti evaṃ. Tiṇañca garubhaṇḍaṃ hotīti sambandho. Tatthajātakaṃ vāti tasmiṃ saṅghārāme jātakaṃ vā. Bahārāmeti saṅghārāmato bahi. Tampīti tiṇampi. Pisaddena valliveḷū apekkhati. Aṭṭhaṅgulappamāṇopīti dīghato aṭṭhaṅgulapamāṇopi . Rittapotthakoti alikhitattā tuccho makacivatthādikopi paṇṇamayopi potthako. Idañca paṇṇapasaṅgena vuttaṃ.
ਪਞ੍ਚવਣ੍ਣਾ વਾਤਿ ਨੀਲਪੀਤਲੋਹਿਤੋਦਾਤਮਞ੍ਜਿਟ੍ਠવਸੇਨ ਪਞ੍ਚવਣ੍ਣਨਾ વਾ। ਤਮ੍ਪੀਤਿ ਮਤ੍ਤਿਕਮ੍ਪਿ। ਪਿਸਦ੍ਦੇਨ વਲ੍ਲਿવੇਲ਼ੁਤਿਣਾਨਿ ਅਪੇਕ੍ਖਤਿ।
Pañcavaṇṇā vāti nīlapītalohitodātamañjiṭṭhavasena pañcavaṇṇanā vā. Tampīti mattikampi. Pisaddena valliveḷutiṇāni apekkhati.
ਦਾਰੁਭਣ੍ਡੇ ਏવਂ વਿਨਿਚ੍ਛਯੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋਤਿ ਯੋਜਨਾ। ਰਕ੍ਖਿਤਗੋਪਿਤੋ ਯੋ ਕੋਚਿ ਦਾਰੁਭਣ੍ਡਕੋ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਯੋਜਨਾ। ਮਹਾਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਪਨ વੁਤ੍ਤੋਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ।
Dārubhaṇḍe evaṃ vinicchayo veditabboti yojanā. Rakkhitagopito yo koci dārubhaṇḍako atthīti yojanā. Mahāaṭṭhakathāyaṃ pana vuttoti sambandho.
ਤਤ੍ਰਾਤਿ ਮਹਾਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ, ‘‘ਤੇਨ ਖੋ ਪਨ ਸਮਯੇਨਾ’’ਤਿ ਪਾਲ਼ਿਯਂ વਾ। ਇਮੇਸੂਤਿ ਆਸਨ੍ਦਿਕਾਦੀਸੁ। ਏਤ੍ਥਾਤਿ ਪੀਠੇਸੁ, ਪਲਾਲਪੀਠੇਨਾਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ। ਬ੍ਯਗ੍ਘਚਮ੍ਮਓਨਦ੍ਧਨ੍ਤਿ ਬ੍ਯਗ੍ਘਚਮ੍ਮੇਨ ਅવਨਦ੍ਧਂ। વਾਲ਼ਰੂਪਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਨ੍ਤਿ વਾਲ਼ਰੂਪੇਹਿ ਪਰਿવਾਰਿਤਂ। ਰਤਨਪਰਿਸਿਬ੍ਬਿਤਨ੍ਤਿ ਰਤਨਸੁਤ੍ਤੇਨ ਸਮਨ੍ਤਤੋ ਸਿਬ੍ਬਿਤਂ।
Tatrāti mahāaṭṭhakathāyaṃ, ‘‘tena kho pana samayenā’’ti pāḷiyaṃ vā. Imesūti āsandikādīsu. Etthāti pīṭhesu, palālapīṭhenāti sambandho. Byagghacammaonaddhanti byagghacammena avanaddhaṃ. Vāḷarūpaparikkhittanti vāḷarūpehi parivāritaṃ. Ratanaparisibbitanti ratanasuttena samantato sibbitaṃ.
ਏਤੇਸੁਪੀਤਿ વਙ੍ਕਫਲਕਾਦੀਸੁਪਿ। ‘‘ਸਙ੍ਖਥਾਲਕਂ ਪਨ ਭਾਜਨੀਯ’’ਨ੍ਤਿ ਪਾਠਸ੍ਸਾਨਨ੍ਤਰਂ ‘‘ਤਥਾ’’ਤਿ ਪਾਠੋ ਅਤ੍ਥਿ, ਸੋ ਏਤ੍ਥ ਨ ਯੁਜ੍ਜਤਿ, ਪਰਤੋ ਪਨ ‘‘ਯੇਨ ਕੇਨਚਿ ਕਤਂ ਗਰੁਭਣ੍ਡਮੇવਾ’’ਤਿ ਪਾਠਸ੍ਸਾਨਨ੍ਤਰਂ ਯੁਜ੍ਜਤਿ। ਤਤ੍ਥ ਹਿ ਯਥਾ ਯੇਨ ਕੇਨਚਿ ਕਤਂ ਗਰੁਭਣ੍ਡਮੇવ ਹੋਤਿ, ਤਥਾ ਥਮ੍ਭਤੁਲਾਸੋਪਾਨਫਲਕਾਦੀਸੁ ਦਾਰੁਮਯਂ વਾ ਪਾਸਾਣਮਯਂ વਾ ਯਂਕਿਞ੍ਚਿ ਗੇਹਸਮ੍ਭਾਰਰੂਪਂ ਗਰੁਭਣ੍ਡਮੇવਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।
Etesupīti vaṅkaphalakādīsupi. ‘‘Saṅkhathālakaṃ pana bhājanīya’’nti pāṭhassānantaraṃ ‘‘tathā’’ti pāṭho atthi, so ettha na yujjati, parato pana ‘‘yena kenaci kataṃ garubhaṇḍamevā’’ti pāṭhassānantaraṃ yujjati. Tattha hi yathā yena kenaci kataṃ garubhaṇḍameva hoti, tathā thambhatulāsopānaphalakādīsu dārumayaṃ vā pāsāṇamayaṃ vā yaṃkiñci gehasambhārarūpaṃ garubhaṇḍamevāti attho.
ਸਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਸਕਲਂ ਉਦਕਤੁਮ੍ਬਪਾਦਕਥਲਿਕਮਣ੍ਡਲਂ। ਏਤੇਸੁਪੀਤਿ ਆਧਾਰਕਾਦੀਸੁਪਿ। ਤਥਾ ਥਮ੍ਭਤਲਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਤਥਾਸਦ੍ਦੇਨ ‘ਗਰੁਭਣ੍ਡਮੇવਾ’’ਤਿ ਪਦਂ ਅਤਿਦਿਸਤਿ। ਸਙ੍ਘੇ ਦਿਨ੍ਨਨ੍ਤਿ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਦਿਨ੍ਨਂ। ਭੂਮਤ੍ਥਰਣਨ੍ਤਿ ਭੂਮਿਯਂ ਅਤ੍ਥਰਿਤਬ੍ਬਂ। ਤਮ੍ਪੀਤਿ ਏਲ਼ਕਚਮ੍ਮਮ੍ਪਿ।
Sabbanti sakalaṃ udakatumbapādakathalikamaṇḍalaṃ. Etesupīti ādhārakādīsupi. Tathā thambhatalāti ettha tathāsaddena ‘garubhaṇḍamevā’’ti padaṃ atidisati. Saṅghe dinnanti saṅghassa dinnaṃ. Bhūmattharaṇanti bhūmiyaṃ attharitabbaṃ. Tampīti eḷakacammampi.
ਉਦੁਕ੍ਖਲਂ ਗਰੁਭਣ੍ਡਮੇવਾਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ। ਏਸੇવ ਨਯੋ ਮੁਸਲਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁਪਿ। ਏਤੇਸੂਤਿ ਮਞ੍ਚਪਾਦਾਦੀਸੁ। ਅਨੁਞ੍ਞਾਤવਾਸਿਯਾਤਿ ਭਾਜਨਤ੍ਥਾਯ ਅਨੁਞ੍ਞਾਤવਾਸਿਯਾ। ਧਮਕਰਣੋਤਿ ਏਤ੍ਥ ‘‘ਸਙ੍ਖਂ ਧਮਤਿ, ਸਙ੍ਖਧਮਕੋ’’ਤਿਆਦੀਸੁ વਿਯ ਨਿਸ੍ਸਂਯੋਗਪਾਠੋਯੇવ ਯੁਜ੍ਜਤਿ। ਤਸ੍ਮਾ ਧਮਤਿ વਾਤੇਨ ਪવਤ੍ਤਤੀਤਿ ਧਮੋ, વਾਤਹੇਤੁਕੋ ਸਦ੍ਦੋ, ਧਮਂ ਕਰੋਤੀਤਿ ਧਮਕਰਣੋਤਿ વਚਨਤ੍ਥੋ ਕਾਤਬ੍ਬੋ। ਸਬ੍ਬਮੇਤਨ੍ਤਿ ਅਨੁਞ੍ਞਾਤવਾਸਿਦਣ੍ਡਾਦਿਕਂ ਏਤਂ ਸਬ੍ਬਂ। ਤਤੋਤਿ ਅਨੁਞ੍ਞਾਤવਾਸਿਦਣ੍ਡਾਦਿਕਤੋ, ਮਹਨ੍ਤਤਰਂ વਾਸਿਦਣ੍ਡਾਦਿਕਂ ਗਰੁਭਣ੍ਡਨ੍ਤਿ ਯੋਜਨਾ।
Udukkhalaṃ garubhaṇḍamevāti sambandho. Eseva nayo musalantiādīsupi. Etesūti mañcapādādīsu. Anuññātavāsiyāti bhājanatthāya anuññātavāsiyā. Dhamakaraṇoti ettha ‘‘saṅkhaṃ dhamati, saṅkhadhamako’’tiādīsu viya nissaṃyogapāṭhoyeva yujjati. Tasmā dhamati vātena pavattatīti dhamo, vātahetuko saddo, dhamaṃ karotīti dhamakaraṇoti vacanattho kātabbo. Sabbametanti anuññātavāsidaṇḍādikaṃ etaṃ sabbaṃ. Tatoti anuññātavāsidaṇḍādikato, mahantataraṃ vāsidaṇḍādikaṃ garubhaṇḍanti yojanā.
ਯਥਾਜਾਤਮੇવਾਤਿ ਯਥਾਪવਤ੍ਤਮੇવ। ਤੇਹੀਤਿ ਹਤ੍ਥਿਦਨ੍ਤਾਦੀਹਿ, ‘‘ਕਤ’’ਇਤਿ ਪਦੇਨ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧਿਤਬ੍ਬਂ। ਤਚ੍ਛਿਤਨਿਟ੍ਠਿਤੋਪੀਤਿ ਤਚ੍ਛਿਤਕਮ੍ਮੇਨ ਨਿਟ੍ਠਿਤੋਪਿ।
Yathājātamevāti yathāpavattameva. Tehīti hatthidantādīhi, ‘‘kata’’iti padena sambandhitabbaṃ. Tacchitaniṭṭhitopīti tacchitakammena niṭṭhitopi.
ਮਤ੍ਤਿਕਾਭਣ੍ਡੇ ਏવਂ વਿਨਿਚ੍ਛਯੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋਤਿ ਯੋਜਨਾ, ਉਪਭੋਗੋ ਚ ਪਰਿਭੋਗੋ ਚ ਉਪਭੋਗਪਰਿਭੋਗਂ, ਸਮਾਹਾਰਦ੍વਨ੍ਦੋ। ਇਦਂ ਪਦਂ ‘‘ਘਟਪਿਧਾਨਾਦਿਕੁਲਾਲਭਾਜਨ’’ਨ੍ਤਿ ਪਦੇਨੇવ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧਿਤਬ੍ਬਂ। ਥੁਪਿਕਾਤੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਇਤਿਸਦ੍ਦੋ ਇਮਸਦ੍ਦਤ੍ਥੋ। ਇਦਂ ਸਬ੍ਬਂ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਦਿਨ੍ਨਕਾਲਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਗਰੁਭਣ੍ਡਨ੍ਤਿ ਯੋਜਨਾ। ‘‘ਅਨਤਿਰਿਤ੍ਤਪਮਾਣੋ’’ਤਿ વਿਸੇਸਨਪਦਂ ‘‘ਘਟਕੋ’’ਤਿ વਿਸੇਸ੍ਯਪਦੇਨੇવ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧਿਤਬ੍ਬਂ। ਏਤ੍ਥਾਤਿ ਮਤ੍ਤਿਕਾਭਣ੍ਡੇ, ਆਧਾਰੇ વਾ ਨਿਦ੍ਧਾਰਣੇ વਾ ਤ੍ਥ ਪਚ੍ਚਯੋ। ਮਤ੍ਤਿਕਾਭਣ੍ਡੇ ਕੁਣ੍ਡਿਕਾ ਭਾਜਨੀਯਕੋਟ੍ਠਾਸਂ ਭਜਤਿ, ਏવਂ ਲੋਹਭਣ੍ਡੇਪੀਤਿ ਯੋਜਨਾ। ਏਤ੍ਥਾਤਿ ਗਰੁਭਣ੍ਡવਿਨਿਚ੍ਛਯੇ।
Mattikābhaṇḍe evaṃ vinicchayo veditabboti yojanā, upabhogo ca paribhogo ca upabhogaparibhogaṃ, samāhāradvando. Idaṃ padaṃ ‘‘ghaṭapidhānādikulālabhājana’’nti padeneva sambandhitabbaṃ. Thupikātīti ettha itisaddo imasaddattho. Idaṃ sabbaṃ saṅghassa dinnakālato paṭṭhāya garubhaṇḍanti yojanā. ‘‘Anatirittapamāṇo’’ti visesanapadaṃ ‘‘ghaṭako’’ti visesyapadeneva sambandhitabbaṃ. Etthāti mattikābhaṇḍe, ādhāre vā niddhāraṇe vā ttha paccayo. Mattikābhaṇḍe kuṇḍikā bhājanīyakoṭṭhāsaṃ bhajati, evaṃ lohabhaṇḍepīti yojanā. Etthāti garubhaṇḍavinicchaye.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / વਿਨਯਪਿਟਕ • Vinayapiṭaka / ਚੂਲ਼વਗ੍ਗਪਾਲ਼ਿ • Cūḷavaggapāḷi / ਅવਿਸ੍ਸਜ੍ਜਿਯવਤ੍ਥੁ • Avissajjiyavatthu
ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Aṭṭhakathā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / ਚੂਲ਼વਗ੍ਗ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Cūḷavagga-aṭṭhakathā / ਅવਿਸ੍ਸਜ੍ਜਿਯવਤ੍ਥੁਕਥਾ • Avissajjiyavatthukathā
ਟੀਕਾ • Tīkā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ਸਾਰਤ੍ਥਦੀਪਨੀ-ਟੀਕਾ • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ਅવਿਸ੍ਸਜ੍ਜਿਯવਤ੍ਥੁਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ • Avissajjiyavatthukathāvaṇṇanā
