| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / สารตฺถทีปนี-ฎีกา • Sāratthadīpanī-ṭīkā |
อวิสฺสชฺชิยวตฺถุกถาวณฺณนา
Avissajjiyavatthukathāvaṇṇanā
๓๒๑. อรญฺชโรติ พหุอุทกคณฺหนกา มหาจาฎิฯ ชลํ คณฺหิตุํ อลนฺติ อรญฺชโรฯ ‘‘วฎฺฎจาฎิ วิย หุตฺวา โถกํ ทีฆมุโข มเชฺฌ ปริเจฺฉทํ ทเสฺสตฺวา กโต’’ติ คณฺฐิปเทสุ วุตฺตํฯ ปญฺจนิมฺมลโลจโนติ มํสทิพฺพธมฺมพุทฺธสมนฺตจกฺขุวเสน ปญฺจโลจโนฯ
321.Arañjaroti bahuudakagaṇhanakā mahācāṭi. Jalaṃ gaṇhituṃ alanti arañjaro. ‘‘Vaṭṭacāṭi viya hutvā thokaṃ dīghamukho majjhe paricchedaṃ dassetvā kato’’ti gaṇṭhipadesu vuttaṃ. Pañcanimmalalocanoti maṃsadibbadhammabuddhasamantacakkhuvasena pañcalocano.
ถาวเรน จ ถาวรํ ครุภเณฺฑน จ ครุภณฺฑนฺติ เอตฺถ ปญฺจสุ โกฎฺฐาเสสุ ปุริมทฺวยํ ถาวรํ, ปจฺฉิมตฺตยํ ครุภณฺฑนฺติ เวทิตพฺพํฯ ชานาเปตฺวาติ ภิกฺขุสงฺฆํ ชานาเปตฺวาฯ กปฺปิยมญฺจา สมฺปฎิจฺฉิตพฺพาติ ‘‘สงฺฆสฺส เทมา’’ติ ทินฺนํ สนฺธาย วุตฺตํฯ สเจ ปน ‘‘วิหารสฺส เทมา’’ติ วทนฺติ, สุวณฺณรชตมยาทิอกปฺปิยมเญฺจปิ สมฺปฎิจฺฉิตุํ วฎฺฎติฯ น เกวลํ…เป.… ปริวเตฺตตุํ วฎฺฎนฺตีติ อิมินา อถาวเรน ถาวรมฺปิ อถาวรมฺปิ ปริวเตฺตตุํ วฎฺฎตีติ ทเสฺสติฯ ถาวเรน อถาวรเมว หิ ปริวเตฺตตุํ น วฎฺฎติฯ อกปฺปิยํ วา มหคฺฆํ กปฺปิยํ วาติ เอตฺถ อกปฺปิยํ นาม สุวณฺณมยมญฺจาทิ อกปฺปิยภิสิพิโมฺพหนานิ จฯ มหคฺฆํ กปฺปิยํ นาม ทนฺตมยมญฺจาทิ ปาวาราทิกปฺปิยอตฺถรณาทีนิ จฯ
Thāvarenaca thāvaraṃ garubhaṇḍena ca garubhaṇḍanti ettha pañcasu koṭṭhāsesu purimadvayaṃ thāvaraṃ, pacchimattayaṃ garubhaṇḍanti veditabbaṃ. Jānāpetvāti bhikkhusaṅghaṃ jānāpetvā. Kappiyamañcā sampaṭicchitabbāti ‘‘saṅghassa demā’’ti dinnaṃ sandhāya vuttaṃ. Sace pana ‘‘vihārassa demā’’ti vadanti, suvaṇṇarajatamayādiakappiyamañcepi sampaṭicchituṃ vaṭṭati. Na kevalaṃ…pe… parivattetuṃ vaṭṭantīti iminā athāvarena thāvarampi athāvarampi parivattetuṃ vaṭṭatīti dasseti. Thāvarena athāvarameva hi parivattetuṃ na vaṭṭati. Akappiyaṃ vā mahagghaṃ kappiyaṃ vāti ettha akappiyaṃ nāma suvaṇṇamayamañcādi akappiyabhisibimbohanāni ca. Mahagghaṃ kappiyaṃ nāma dantamayamañcādi pāvārādikappiyaattharaṇādīni ca.
ปาริหาริยํ น วฎฺฎตีติ อตฺตโน สนฺตกํ วิย คเหตฺวา ปริหริตุํ น วฎฺฎติฯ ‘‘คิหิวิกตนีหาเรเนว ปริภุญฺชิตพฺพ’’นฺติ อิมินา สเจ อารามิกาทโย ปฎิสาเมตฺวา ปฎิเทนฺติ, ปริภุญฺชิตุํ วฎฺฎตีติ ทเสฺสติฯ ‘‘ปณฺณสูจิ นาม เลขนี’’ติ มหาคณฺฐิปเท วุตฺตํฯ
Pārihāriyaṃ na vaṭṭatīti attano santakaṃ viya gahetvā pariharituṃ na vaṭṭati. ‘‘Gihivikatanīhāreneva paribhuñjitabba’’nti iminā sace ārāmikādayo paṭisāmetvā paṭidenti, paribhuñjituṃ vaṭṭatīti dasseti. ‘‘Paṇṇasūci nāma lekhanī’’ti mahāgaṇṭhipade vuttaṃ.
‘‘อฑฺฒพาหูติ กปฺปรโต ปฎฺฐาย ยาว อํสกูฎ’’นฺติ คณฺฐิปเทสุ วุตฺตํฯ อฑฺฒพาหุ นาม วิทตฺถิจตุรงฺคุลนฺติปิ วทนฺติฯ ตตฺถชาตกาติ สงฺฆิกภูมิยํ ชาตาฯ อฎฺฐงฺคุลสูจิทณฺฑมโตฺตติ ทีฆโต อฎฺฐงฺคุลมโตฺต ปริณาหโต ปณฺณสูจิทณฺฑมโตฺตฯ มุญฺชปพฺพชานํเยว ปาฬิยํ วิสุํ อาคตตฺตา ‘‘มุญฺชํ ปพฺพชญฺจ ฐเปตฺวา’’ติ วุตฺตํฯ อฎฺฐงฺคุลปฺปมาโณติ ทีฆโต อฎฺฐงฺคุลปฺปมาโณฯ ฆฎฺฎนผลกํ นาม ยตฺถ ฐเปตฺวา รชิตจีวรํ หเตฺถน ฆเฎฺฎนฺติฯ ฆฎฺฎนมุคฺคโร นาม อนุวาตาทิฆฎฺฎนตฺถํ กโตติ วทนฺติฯ อมฺพณนฺติ ผลเกหิ โปกฺขรณีสทิสํ กตปานียภาชนํฯ รชนโทณีติ ยตฺถ ปกฺกรชนํ อากิริตฺวา ฐเปนฺติฯ ภูมตฺถรณํ กาตุํ วฎฺฎตีติ อกปฺปิยจมฺมํ สนฺธาย วุตฺตํฯ ปจฺจตฺถรณคติกนฺติ อิมินา มญฺจปีเฐปิ อตฺถริตุํ วฎฺฎตีติ ทีเปติฯ ปาวาราทิปจฺจตฺถรณมฺปิ ครุภณฺฑนฺติ เอเก, โนติ อปเร, วีมํสิตฺวา คเหตพฺพํฯ มุฎฺฐิปณฺณนฺติ ตาลปณฺณํ สนฺธาย วุตฺตํฯ
‘‘Aḍḍhabāhūti kapparato paṭṭhāya yāva aṃsakūṭa’’nti gaṇṭhipadesu vuttaṃ. Aḍḍhabāhu nāma vidatthicaturaṅgulantipi vadanti. Tatthajātakāti saṅghikabhūmiyaṃ jātā. Aṭṭhaṅgulasūcidaṇḍamattoti dīghato aṭṭhaṅgulamatto pariṇāhato paṇṇasūcidaṇḍamatto. Muñjapabbajānaṃyeva pāḷiyaṃ visuṃ āgatattā ‘‘muñjaṃ pabbajañca ṭhapetvā’’ti vuttaṃ. Aṭṭhaṅgulappamāṇoti dīghato aṭṭhaṅgulappamāṇo. Ghaṭṭanaphalakaṃ nāma yattha ṭhapetvā rajitacīvaraṃ hatthena ghaṭṭenti. Ghaṭṭanamuggaro nāma anuvātādighaṭṭanatthaṃ katoti vadanti. Ambaṇanti phalakehi pokkharaṇīsadisaṃ katapānīyabhājanaṃ. Rajanadoṇīti yattha pakkarajanaṃ ākiritvā ṭhapenti. Bhūmattharaṇaṃ kātuṃ vaṭṭatīti akappiyacammaṃ sandhāya vuttaṃ. Paccattharaṇagatikanti iminā mañcapīṭhepi attharituṃ vaṭṭatīti dīpeti. Pāvārādipaccattharaṇampi garubhaṇḍanti eke, noti apare, vīmaṃsitvā gahetabbaṃ. Muṭṭhipaṇṇanti tālapaṇṇaṃ sandhāya vuttaṃ.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / วินยปิฎก • Vinayapiṭaka / จูฬวคฺคปาฬิ • Cūḷavaggapāḷi / อวิสฺสชฺชิยวตฺถุ • Avissajjiyavatthu
อฎฺฐกถา • Aṭṭhakathā / วินยปิฎก (อฎฺฐกถา) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / จูฬวคฺค-อฎฺฐกถา • Cūḷavagga-aṭṭhakathā / อวิสฺสชฺชิยวตฺถุกถา • Avissajjiyavatthukathā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / วชิรพุทฺธิ-ฎีกา • Vajirabuddhi-ṭīkā / อวิสฺสชฺชิยวตฺถุกถาวณฺณนา • Avissajjiyavatthukathāvaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / วิมติวิโนทนี-ฎีกา • Vimativinodanī-ṭīkā / อวิสฺสชฺชิยวตฺถุกถาวณฺณนา • Avissajjiyavatthukathāvaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ปาจิตฺยาทิโยชนาปาฬิ • Pācityādiyojanāpāḷi / อวิสฺสชฺชิยวตฺถุกถา • Avissajjiyavatthukathā
