| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / វិមតិវិនោទនី-ដីកា • Vimativinodanī-ṭīkā |
អវិស្សជ្ជិយវត្ថុកថាវណ្ណនា
Avissajjiyavatthukathāvaṇṇanā
៣២១. អរញ្ជរោតិ ពហុឧទកគណ្ហនិកា មហាចាដិ, ជលំ គណ្ហិតុមលន្តិ អរញ្ជរោ។
321.Arañjaroti bahuudakagaṇhanikā mahācāṭi, jalaṃ gaṇhitumalanti arañjaro.
ថាវរេន ច ថាវរន្តិអាទីសុ បញ្ចសុ កោដ្ឋាសេសុ បុរិមទ្វយំ ថាវរំ, បច្ឆិមត្តយំ គរុភណ្ឌន្តិ វេទិតព្ពំ។ សមកមេវ ទេតីតិ ឯត្ថ ឩនកំ ទេន្តម្បិ វិហារវត្ថុសាមន្តំ គហេត្វា ទូរតរំ ទុក្ខគោបំ វិស្សជ្ជេតុំ វដ្ដតីតិ ទដ្ឋព្ពំ។ វក្ខតិ ហិ ‘‘ភិក្ខូនំ ចេ មហគ្ឃតរំ…បេ.… សម្បដិច្ឆិតុំ វដ្ដតី’’តិ (ចូឡវ. អដ្ឋ. ៣២១)។ ជានាបេត្វាតិ ភិក្ខុសង្ឃស្ស ជានាបេត្វា, អបលោកេត្វាតិ អត្ថោ។ ‘‘ននុ តុម្ហាកំ ពហុតរា រុក្ខាតិ វត្តព្ព’’ន្តិ ឥទំ សាមិកេសុ អត្តនោ ភណ្ឌស្ស មហគ្ឃតំ អជានិត្វា ទេន្តេសុ តំ ញត្វា ថេយ្យចិត្តេន គណ្ហតោ អវហារោ ហោតីតិ វុត្តំ។
Thāvarena ca thāvarantiādīsu pañcasu koṭṭhāsesu purimadvayaṃ thāvaraṃ, pacchimattayaṃ garubhaṇḍanti veditabbaṃ. Samakameva detīti ettha ūnakaṃ dentampi vihāravatthusāmantaṃ gahetvā dūrataraṃ dukkhagopaṃ vissajjetuṃ vaṭṭatīti daṭṭhabbaṃ. Vakkhati hi ‘‘bhikkhūnaṃ ce mahagghataraṃ…pe… sampaṭicchituṃ vaṭṭatī’’ti (cūḷava. aṭṭha. 321). Jānāpetvāti bhikkhusaṅghassa jānāpetvā, apaloketvāti attho. ‘‘Nanu tumhākaṃ bahutarā rukkhāti vattabba’’nti idaṃ sāmikesu attano bhaṇḍassa mahagghataṃ ajānitvā dentesu taṃ ñatvā theyyacittena gaṇhato avahāro hotīti vuttaṃ.
វិហារេន វិហារោ បរិវត្តេតព្ពោតិ សវត្ថុកេន អញ្ញេសំ ភូមិយំ កតបាសាទាទិនា, អវត្ថុកេន វា សវត្ថុកំ បរិវត្តេតព្ពំ។ អវត្ថុកំ បន អវត្ថុកេនេវ បរិវត្តេតព្ពំ។ កេវលំ បាសាទស្ស ភូមិតោ អថាវរត្តា។ ឯវំ ថាវរេសុបិ ថាវរវិភាគំ ញត្វាវ បរិវត្តេតព្ពំ។
Vihārena vihāro parivattetabboti savatthukena aññesaṃ bhūmiyaṃ katapāsādādinā, avatthukena vā savatthukaṃ parivattetabbaṃ. Avatthukaṃ pana avatthukeneva parivattetabbaṃ. Kevalaṃ pāsādassa bhūmito athāvarattā. Evaṃ thāvaresupi thāvaravibhāgaṃ ñatvāva parivattetabbaṃ.
‘‘កប្បិយមញ្ចា សម្បដិច្ឆិតព្ពា’’តិ ឥមិនា សុវណ្ណាទិវិចិត្តំ អកប្បិយមញ្ចំ ‘‘សង្ឃស្សា’’តិ វុត្តេបិ សម្បដិច្ឆិតុំ ន វដ្ដតីតិ ទស្សេតិ។ ‘‘វិហារស្ស ទេមា’’តិ វុត្តេ សង្ឃស្ស វដ្ដតិ, ន បុគ្គលស្ស ខេត្តាទិ វិយាតិ ទដ្ឋព្ពំ។ ឯតេសូតិ មញ្ចាទីសុ។ កប្បិយាកប្បិយំ វុត្តនយមេវាតិ អាសន្ទីតូលិកាទិវិនិច្ឆយេសុ វុត្តនយមេវ។ អកប្បិយំ វាតិ អាសន្ទីអាទិ, បមាណាតិក្កន្តំ ពិម្ពោហនាទិ ច។ មហគ្ឃំ កប្បិយំ វាតិ សុវណ្ណាទិវិចិត្តំ កប្បិយវោហារេន ទិន្នំ។
‘‘Kappiyamañcā sampaṭicchitabbā’’ti iminā suvaṇṇādivicittaṃ akappiyamañcaṃ ‘‘saṅghassā’’ti vuttepi sampaṭicchituṃ na vaṭṭatīti dasseti. ‘‘Vihārassa demā’’ti vutte saṅghassa vaṭṭati, na puggalassa khettādi viyāti daṭṭhabbaṃ. Etesūti mañcādīsu. Kappiyākappiyaṃ vuttanayamevāti āsandītūlikādivinicchayesu vuttanayameva. Akappiyaṃ vāti āsandīādi, pamāṇātikkantaṃ bimbohanādi ca. Mahagghaṃ kappiyaṃ vāti suvaṇṇādivicittaṃ kappiyavohārena dinnaṃ.
‘‘កាឡលោហ…បេ.… ភាជេតព្ពោ’’តិ វុត្តត្តា វដ្ដកំសលោហមយម្បិ ភាជនំ បុគ្គលិកម្បិ សម្បដិច្ឆិតុម្បិ បរិហរិតុម្បិ វដ្ដតិ បុគ្គលបរិហរិតព្ពស្សេវ ភាជេតព្ពត្តាតិ វទន្តិ។ តំ ឧបរិ ‘‘កំសលោហវដ្ដលោហភាជនវិកតិ សង្ឃិកបរិភោគេន វា គិហិវិកដា វា វដ្ដតី’’តិអាទិកេន មហាបច្ចរិវចនេន វិរុជ្ឈតិ។ ឥមស្ស ហិ ‘‘វដ្ដលោហកំសលោហានំ យេន កេនចិ កតោ សីហឡទីបេ បាទគ្គណ្ហនកោ ភាជេតព្ពោ’’តិ វុត្តស្ស មហាអដ្ឋកថាវចនស្ស បដិក្ខេបាយ តំ មហាបច្ចរិវចនំ បច្ឆា ទស្សិតំ។ តស្មា វដ្ដលោហកំសលោហមយំ យំ កិញ្ចិ បាទគ្គណ្ហនកវារកម្បិ ឧបាទាយ អភាជនីយមេវ។ គិហីហិ ទិយ្យមានម្បិ បុគ្គលស្ស សម្បដិច្ឆិតុម្បិ ន វដ្ដតិ។ បារិហារិយំ ន វដ្ដតីតិ បត្តាទិបរិក្ខារំ វិយ សយមេវ បដិសាមេត្វា បរិភុញ្ជិតុំ ន វដ្ដតិ។ គិហិសន្តកំ វិយ អារាមិកាទយោ ចេ សយមេវ គោបេត្វា វិនិយោគកាលេ អានេត្វា បដិនេន្តិ, បរិភុញ្ជិតុំ វដ្ដតិ។ ‘‘បដិសាមេត្វា ភិក្ខូនំ ទេថា’’តិ វត្តុម្បិ វដ្ដតិ។
‘‘Kāḷaloha…pe… bhājetabbo’’ti vuttattā vaṭṭakaṃsalohamayampi bhājanaṃ puggalikampi sampaṭicchitumpi pariharitumpi vaṭṭati puggalapariharitabbasseva bhājetabbattāti vadanti. Taṃ upari ‘‘kaṃsalohavaṭṭalohabhājanavikati saṅghikaparibhogena vā gihivikaṭā vā vaṭṭatī’’tiādikena mahāpaccarivacanena virujjhati. Imassa hi ‘‘vaṭṭalohakaṃsalohānaṃ yena kenaci kato sīhaḷadīpe pādaggaṇhanako bhājetabbo’’ti vuttassa mahāaṭṭhakathāvacanassa paṭikkhepāya taṃ mahāpaccarivacanaṃ pacchā dassitaṃ. Tasmā vaṭṭalohakaṃsalohamayaṃ yaṃ kiñci pādaggaṇhanakavārakampi upādāya abhājanīyameva. Gihīhi diyyamānampi puggalassa sampaṭicchitumpi na vaṭṭati. Pārihāriyaṃ na vaṭṭatīti pattādiparikkhāraṃ viya sayameva paṭisāmetvā paribhuñjituṃ na vaṭṭati. Gihisantakaṃ viya ārāmikādayo ce sayameva gopetvā viniyogakāle ānetvā paṭinenti, paribhuñjituṃ vaṭṭati. ‘‘Paṭisāmetvā bhikkhūnaṃ dethā’’ti vattumpi vaṭṭati.
បណ្ណសូចិ នាម លេខនីតិ វទន្តិ។ ‘‘អត្តនា លទ្ធានិបី’’តិអាទិនា បដិគ្គហណេ ទោសោ នត្ថិ, បរិហរិត្វា បរិភោគោវ អាបត្តិករោតិ ទស្សេតិ។ យថា ចេត្ថ, ឯវំ ឧបរិ អភាជនីយវាសិអាទីសុ អត្តនោ សន្តកេសុបិ។
Paṇṇasūci nāma lekhanīti vadanti. ‘‘Attanā laddhānipī’’tiādinā paṭiggahaṇe doso natthi, pariharitvā paribhogova āpattikaroti dasseti. Yathā cettha, evaṃ upari abhājanīyavāsiādīsu attano santakesupi.
អនាមាសម្បីតិ សុវណ្ណាទិមយម្បិ សព្ពំ តំ អាមសិត្វាបិ បរិភុញ្ជិតុំ វដ្ដតិ។ ឧបក្ខរេតិ ឧបករណេ។ អឌ្ឍពាហុប្បមាណា នាម អឌ្ឍពាហុមត្តា។ អឌ្ឍព្យាមមត្តាតិបិ វទន្តិ។ យោត្តានីតិ ចម្មរជ្ជុកា។
Anāmāsampīti suvaṇṇādimayampi sabbaṃ taṃ āmasitvāpi paribhuñjituṃ vaṭṭati. Upakkhareti upakaraṇe. Aḍḍhabāhuppamāṇā nāma aḍḍhabāhumattā. Aḍḍhabyāmamattātipi vadanti. Yottānīti cammarajjukā.
អដ្ឋង្គុលសូចិទណ្ឌមត្តោបីតិ តសរទណ្ឌាទិសូចិអាការតនុទណ្ឌកមត្តោបិ។ រិត្តបោត្ថកោបីតិ អលិខិតបោត្ថកោ។ ឥទញ្ច បណ្ណប្បសង្គេន វុត្តំ។
Aṭṭhaṅgulasūcidaṇḍamattopīti tasaradaṇḍādisūciākāratanudaṇḍakamattopi. Rittapotthakopīti alikhitapotthako. Idañca paṇṇappasaṅgena vuttaṃ.
‘‘ឃដ្ដនផលកំ ឃដ្ដនមុគ្គរោ’’តិ ឥទំ រជិតចីវរំ ឯកស្មិំ មដ្ឋេ ទណ្ឌមុគ្គរេ វេឋេត្វា ឯកស្ស មដ្ឋផលកស្ស ឧបរិ ឋបេត្វា ឧបរិ អបរេន មដ្ឋផលកេន និកុជ្ជិត្វា ឯកោ ឧបរិ អក្កមិត្វា តិដ្ឋតិ។ ទ្វេ ជនា ឧបរិ ផលកំ ទ្វីសុ កោដីសុ គហេត្វា អបរាបរំ អាកឌ្ឍនវិកឌ្ឍនំ ករោន្តិ, ឯតំ សន្ធាយ វុត្តំ។ ហត្ថេ ឋបាបេត្វា ហត្ថេន បហរណំ បន និដ្ឋិតរជនស្ស ចីវរស្ស អល្លកាលេ កាតព្ពំ។ ឥទំ បន ផលកមុគ្គរេហិ ឃដ្ដនំ សុក្ខកាលេ ថទ្ធភាវវិមោចនត្ថន្តិ ទដ្ឋព្ពំ។ អម្ពណន្តិ ឯកទោណិកនាវាផលកេហិ បោក្ខរណីសទិសំ កតំ។ បានីយភាជនន្តិបិ វទន្តិ។ រជនទោណីតិ ឯកទារុនាវ កតំ រជនភាជនំ។ ឧទកទោណីបិ ឯកទារុនាវ កតំ ឧទកភាជនំ។
‘‘Ghaṭṭanaphalakaṃ ghaṭṭanamuggaro’’ti idaṃ rajitacīvaraṃ ekasmiṃ maṭṭhe daṇḍamuggare veṭhetvā ekassa maṭṭhaphalakassa upari ṭhapetvā upari aparena maṭṭhaphalakena nikujjitvā eko upari akkamitvā tiṭṭhati. Dve janā upari phalakaṃ dvīsu koṭīsu gahetvā aparāparaṃ ākaḍḍhanavikaḍḍhanaṃ karonti, etaṃ sandhāya vuttaṃ. Hatthe ṭhapāpetvā hatthena paharaṇaṃ pana niṭṭhitarajanassa cīvarassa allakāle kātabbaṃ. Idaṃ pana phalakamuggarehi ghaṭṭanaṃ sukkhakāle thaddhabhāvavimocanatthanti daṭṭhabbaṃ. Ambaṇanti ekadoṇikanāvāphalakehi pokkharaṇīsadisaṃ kataṃ. Pānīyabhājanantipi vadanti. Rajanadoṇīti ekadārunāva kataṃ rajanabhājanaṃ. Udakadoṇīpi ekadārunāva kataṃ udakabhājanaṃ.
ភូមត្ថរណំ កាតុំ វដ្ដតីតិ អកប្បិយចម្មំ សន្ធាយ វុត្តំ។ តត្ថ ភូមត្ថរណសង្ខេបេន សយិតុម្បិ វដ្ដតិយេវ។ ‘‘បច្ចត្ថរណគតិក’’ន្តិ ឥមិនា មញ្ចាទីសុ អត្ថរិតព្ពំ មហាចម្មំ ឯឡកចម្មំ នាមាតិ ទស្សេតិ។
Bhūmattharaṇaṃ kātuṃ vaṭṭatīti akappiyacammaṃ sandhāya vuttaṃ. Tattha bhūmattharaṇasaṅkhepena sayitumpi vaṭṭatiyeva. ‘‘Paccattharaṇagatika’’nti iminā mañcādīsu attharitabbaṃ mahācammaṃ eḷakacammaṃ nāmāti dasseti.
ឆត្តមុដ្ឋិបណ្ណន្តិ តាលបណ្ណំ សន្ធាយ វុត្តំ។ បត្តកដាហន្តិ បត្តបចនកដាហំ។
Chattamuṭṭhipaṇṇanti tālapaṇṇaṃ sandhāya vuttaṃ. Pattakaṭāhanti pattapacanakaṭāhaṃ.
អវិស្សជ្ជិយវត្ថុកថាវណ្ណនា និដ្ឋិតា។
Avissajjiyavatthukathāvaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / វិនយបិដក • Vinayapiṭaka / ចូឡវគ្គបាឡិ • Cūḷavaggapāḷi / អវិស្សជ្ជិយវត្ថុ • Avissajjiyavatthu
អដ្ឋកថា • Aṭṭhakathā / វិនយបិដក (អដ្ឋកថា) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / ចូឡវគ្គ-អដ្ឋកថា • Cūḷavagga-aṭṭhakathā / អវិស្សជ្ជិយវត្ថុកថា • Avissajjiyavatthukathā
ដីកា • Tīkā / វិនយបិដក (ដីកា) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / សារត្ថទីបនី-ដីកា • Sāratthadīpanī-ṭīkā / អវិស្សជ្ជិយវត្ថុកថាវណ្ណនា • Avissajjiyavatthukathāvaṇṇanā
ដីកា • Tīkā / វិនយបិដក (ដីកា) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / វជិរពុទ្ធិ-ដីកា • Vajirabuddhi-ṭīkā / អវិស្សជ្ជិយវត្ថុកថាវណ្ណនា • Avissajjiyavatthukathāvaṇṇanā
ដីកា • Tīkā / វិនយបិដក (ដីកា) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / បាចិត្យាទិយោជនាបាឡិ • Pācityādiyojanāpāḷi / អវិស្សជ្ជិយវត្ថុកថា • Avissajjiyavatthukathā
