| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / ឥតិវុត្តក-អដ្ឋកថា • Itivuttaka-aṭṭhakathā |
៦. អវុដ្ឋិកសុត្តវណ្ណនា
6. Avuṭṭhikasuttavaṇṇanā
៧៥. ឆដ្ឋេ អវុដ្ឋិកសមោតិ អវុដ្ឋិកមេឃសមោ។ ឯកច្ចោ ហិ មេឃោ សតបដលសហស្សបដលោ ហុត្វា ឧដ្ឋហិត្វា ថនន្តោ គជ្ជន្តោ វិជ្ជោតន្តោ ឯកំ ឧទកពិន្ទុម្បិ អបាតេត្វា វិគច្ឆតិ, តថូបមោ ឯកច្ចោ បុគ្គលោតិ ទស្សេន្តោ អាហ ‘‘អវុដ្ឋិកសមោ’’តិ។ បទេសវស្សីតិ ឯកទេសវស្សិមេឃសមោ។ បទេសវស្សី វិយាតិ ហិ បទេសវស្សី។ ឯកច្ចោ ឯកស្មិំយេវ ឋានេ ឋិតេសុ មនុស្សេសុ យថា ឯកច្ចេ តេមេន្តិ, ឯកច្ចេ ន តេមេន្តិ, ឯវំ មន្ទំ វស្សតិ, តថូបមំ ឯកច្ចំ បុគ្គលំ ទស្សេតិ ‘‘បទេសវស្សី’’តិ។ សព្ពត្ថាភិវស្សីតិ សព្ពស្មិំ បថវីបព្ពតសមុទ្ទាទិកេ ជគតិប្បទេសេ អភិវស្សិមេឃសមោ។ ឯកច្ចោ ហិ សកលចក្កវាឡគព្ភំ បត្ថរិត្វា សព្ពត្ថកមេវ អភិវស្សតិ, តំ ចាតុទ្ទីបិកមហាមេឃំ ឯកច្ចស្ស បុគ្គលស្ស ឧបមំ កត្វា វុត្តំ ‘‘សព្ពត្ថាភិវស្សី’’តិ។
75. Chaṭṭhe avuṭṭhikasamoti avuṭṭhikameghasamo. Ekacco hi megho satapaṭalasahassapaṭalo hutvā uṭṭhahitvā thananto gajjanto vijjotanto ekaṃ udakabindumpi apātetvā vigacchati, tathūpamo ekacco puggaloti dassento āha ‘‘avuṭṭhikasamo’’ti. Padesavassīti ekadesavassimeghasamo. Padesavassī viyāti hi padesavassī. Ekacco ekasmiṃyeva ṭhāne ṭhitesu manussesu yathā ekacce tementi, ekacce na tementi, evaṃ mandaṃ vassati, tathūpamaṃ ekaccaṃ puggalaṃ dasseti ‘‘padesavassī’’ti. Sabbatthābhivassīti sabbasmiṃ pathavīpabbatasamuddādike jagatippadese abhivassimeghasamo. Ekacco hi sakalacakkavāḷagabbhaṃ pattharitvā sabbatthakameva abhivassati, taṃ cātuddīpikamahāmeghaṃ ekaccassa puggalassa upamaṃ katvā vuttaṃ ‘‘sabbatthābhivassī’’ti.
សព្ពេសានន្តិ សព្ពេសំ, អយមេវ វា បាឋោ។ ន ទាតា ហោតីតិ អទានសីលោ ហោតិ, ថទ្ធមច្ឆរិតាយ ន កស្សចិ កិញ្ចិ ទេតីតិ អត្ថោ។ ឥទានិ ទានស្ស ខេត្តំ ទេយ្យធម្មញ្ច វិភាគេន ទស្សេតុំ ‘‘សមណព្រាហ្មណា’’តិអាទិមាហ។ តត្ថ សមិតបាបសមណា ចេវ បព្ពជ្ជមត្តសមណា ច ពាហិតបាបព្រាហ្មណា ចេវ ជាតិមត្តព្រាហ្មណា ច ឥធ ‘‘សមណព្រាហ្មណា’’តិ អធិប្បេតា។ កបណា នាម ទុគ្គតា ទលិទ្ទមនុស្សា។ អទ្ធិកា នាម បថាវិនោ បរិព្ពយវិហីនា។ វនិព្ពកា នាម យេ ‘‘ឥដ្ឋំ ទេថ កន្តំ មនាបំ កាលេន អនវជ្ជំ ឧទគ្គចិត្តា បសន្នចិត្តា, ឯវំ ទេន្តា គច្ឆថ សុគតិំ, គច្ឆថ ព្រហ្មលោក’’ន្តិអាទិនា នយេន ទានេ និយោជេន្តា ទានស្ស វណ្ណំ ថោមេន្តា វិចរន្តិ។ យាចកា នាម យេ កេវលំ ‘‘មុដ្ឋិមត្តំ ទេថ, បសតមត្តំ ទេថ, សរាវមត្តំ ទេថា’’តិ អប្បកម្បិ យាចមានា វិចរន្តិ។ តត្ថ សមណព្រាហ្មណគ្គហណេន គុណខេត្តំ ឧបការិខេត្តញ្ច ទស្សេតិ, កបណាទិគ្គហណេន ករុណាខេត្តំ។ អន្នន្តិ យំកិញ្ចិ ខាទនីយំ ភោជនីយំ។ បានន្តិ អម្ពបានាទិបានកំ។ វត្ថន្តិ និវាសនបារុបនាទិអច្ឆាទនំ។ យានន្តិ រថវយ្ហាទិ អន្តមសោ ឧបាហនំ ឧបាទាយ គមនសាធនំ។ មាលាតិ គន្ថិតាគន្ថិតភេទំ សព្ពំ បុប្ផំ។ គន្ធន្តិ យំកិញ្ចិ គន្ធជាតំ បិសិតំ អបិសិតំ គន្ធូបករណញ្ច។ វិលេបនន្តិ ឆវិរាគករណំ។ សេយ្យាតិ មញ្ចបីឋាទិ ចេវ បាវារកោជវាទិ ច សយិតព្ពវត្ថុ។ សេយ្យគ្គហណេន ចេត្ថ អាសនម្បិ គហិតន្តិ ទដ្ឋព្ពំ។ អាវសថន្តិ វាតាតបាទិបរិស្សយវិនោទនំ បតិស្សយំ។ បទីបេយ្យន្តិ ទីបកបល្លិកាទិបទីបូបករណំ។
Sabbesānanti sabbesaṃ, ayameva vā pāṭho. Na dātā hotīti adānasīlo hoti, thaddhamaccharitāya na kassaci kiñci detīti attho. Idāni dānassa khettaṃ deyyadhammañca vibhāgena dassetuṃ ‘‘samaṇabrāhmaṇā’’tiādimāha. Tattha samitapāpasamaṇā ceva pabbajjamattasamaṇā ca bāhitapāpabrāhmaṇā ceva jātimattabrāhmaṇā ca idha ‘‘samaṇabrāhmaṇā’’ti adhippetā. Kapaṇā nāma duggatā daliddamanussā. Addhikā nāma pathāvino paribbayavihīnā. Vanibbakā nāma ye ‘‘iṭṭhaṃ detha kantaṃ manāpaṃ kālena anavajjaṃ udaggacittā pasannacittā, evaṃ dentā gacchatha sugatiṃ, gacchatha brahmaloka’’ntiādinā nayena dāne niyojentā dānassa vaṇṇaṃ thomentā vicaranti. Yācakā nāma ye kevalaṃ ‘‘muṭṭhimattaṃ detha, pasatamattaṃ detha, sarāvamattaṃ dethā’’ti appakampi yācamānā vicaranti. Tattha samaṇabrāhmaṇaggahaṇena guṇakhettaṃ upakārikhettañca dasseti, kapaṇādiggahaṇena karuṇākhettaṃ. Annanti yaṃkiñci khādanīyaṃ bhojanīyaṃ. Pānanti ambapānādipānakaṃ. Vatthanti nivāsanapārupanādiacchādanaṃ. Yānanti rathavayhādi antamaso upāhanaṃ upādāya gamanasādhanaṃ. Mālāti ganthitāganthitabhedaṃ sabbaṃ pupphaṃ. Gandhanti yaṃkiñci gandhajātaṃ pisitaṃ apisitaṃ gandhūpakaraṇañca. Vilepananti chavirāgakaraṇaṃ. Seyyāti mañcapīṭhādi ceva pāvārakojavādi ca sayitabbavatthu. Seyyaggahaṇena cettha āsanampi gahitanti daṭṭhabbaṃ. Āvasathanti vātātapādiparissayavinodanaṃ patissayaṃ. Padīpeyyanti dīpakapallikādipadīpūpakaraṇaṃ.
ឯវំ ខោ, ភិក្ខវេតិ វិជ្ជមានេបិ ទេយ្យធម្មេ បដិគ្គាហកានំ ឯវំ ទាតព្ពវត្ថុំ សព្ពេន សព្ពំ អទេន្តោ បុគ្គលោ អវស្សិកមេឃសទិសោ ហោតិ។ ឥទំ វុត្តំ ហោតិ – ភិក្ខវេ, យថា សោ មេឃោ សតបដលសហស្សបដលោ ហុត្វា ឧដ្ឋហិត្វា ន កិញ្ចិ វស្សិ វិគច្ឆតិ, ឯវមេវ យោ ឧឡារំ វិបុលញ្ច ភោគំ សំហរិត្វា គេហំ អាវសន្តោ កស្សចិ កដច្ឆុមត្តំ ភិក្ខំ វា ឧឡុង្កមត្តំ យាគុំ វា អទត្វា វិគច្ឆតិ, វិវសោ មច្ចុវសំ គច្ឆតិ, សោ អវុដ្ឋិកសមោ នាម ហោតីតិ។ ឥមិនា នយេន សេសេសុបិ និគមនំ វេទិតព្ពំ។ ឥមេសុ ច តីសុ បុគ្គលេសុ បឋមោ ឯកំសេនេវ គរហិតព្ពោ, ទុតិយោ បសំសនីយោ, តតិយោ, បសំសនីយតរោ។ បឋមោ វា ឯកន្តេនេវ សព្ពនិហីនោ, ទុតិយោ មជ្ឈិមោ, តតិយោ ឧត្តមោតិ វេទិតព្ពោ។
Evaṃkho, bhikkhaveti vijjamānepi deyyadhamme paṭiggāhakānaṃ evaṃ dātabbavatthuṃ sabbena sabbaṃ adento puggalo avassikameghasadiso hoti. Idaṃ vuttaṃ hoti – bhikkhave, yathā so megho satapaṭalasahassapaṭalo hutvā uṭṭhahitvā na kiñci vassi vigacchati, evameva yo uḷāraṃ vipulañca bhogaṃ saṃharitvā gehaṃ āvasanto kassaci kaṭacchumattaṃ bhikkhaṃ vā uḷuṅkamattaṃ yāguṃ vā adatvā vigacchati, vivaso maccuvasaṃ gacchati, so avuṭṭhikasamo nāma hotīti. Iminā nayena sesesupi nigamanaṃ veditabbaṃ. Imesu ca tīsu puggalesu paṭhamo ekaṃseneva garahitabbo, dutiyo pasaṃsanīyo, tatiyo, pasaṃsanīyataro. Paṭhamo vā ekanteneva sabbanihīno, dutiyo majjhimo, tatiyo uttamoti veditabbo.
គាថាសុ សមណេតិ ឧបយោគវសេន ពហុវចនំ តថា សេសេសុបិ។ លទ្ធានាតិ លភិត្វា, សមណេ ទក្ខិណេយ្យេ បវារេត្វា បុដ្ឋោ ន សំវិភជតិ។ អន្នំ បានញ្ច ភោជនន្តិ អន្នំ វា បានំ វា អញ្ញំ វា ភុញ្ជិតព្ពយុត្តកំ ភោជនំ, តំ ន សំវិភជតិ។ អយញ្ហេត្ថ សង្ខេបត្ថោ – យោ អត្ថិកភាវេន ឧបគតេ សម្បដិគ្គាហកេ លភិត្វា អន្នាទិនា សំវិភាគមត្តម្បិ ន ករោតិ, កិំ សោ អញ្ញំ ទានំ ទស្សតិ, តំ ឯវរូបំ ថទ្ធមច្ឆរិយំ បុរិសាធមំ និហីនបុគ្គលំ បណ្ឌិតា អវុដ្ឋិកសមោតិ អាហុ កថយន្តីតិ។
Gāthāsu samaṇeti upayogavasena bahuvacanaṃ tathā sesesupi. Laddhānāti labhitvā, samaṇe dakkhiṇeyye pavāretvā puṭṭho na saṃvibhajati. Annaṃ pānañca bhojananti annaṃ vā pānaṃ vā aññaṃ vā bhuñjitabbayuttakaṃ bhojanaṃ, taṃ na saṃvibhajati. Ayañhettha saṅkhepattho – yo atthikabhāvena upagate sampaṭiggāhake labhitvā annādinā saṃvibhāgamattampi na karoti, kiṃ so aññaṃ dānaṃ dassati, taṃ evarūpaṃ thaddhamacchariyaṃ purisādhamaṃ nihīnapuggalaṃ paṇḍitā avuṭṭhikasamoti āhu kathayantīti.
ឯកច្ចានំ ន ទទាតីតិ វិជ្ជមានេបិ មហតិ ទាតព្ពធម្មេ ឯកេសំ សត្តានំ តេសុ កោធវសេន វា, ទេយ្យធម្មេ លោភវសេន វា ន ទទាតិ។ ឯកច្ចានំ បវេច្ឆតីតិ ឯកេសំយេវ បន ទទាតិ។ មេធាវិនោតិ បញ្ញវន្តោ បណ្ឌិតា ជនា។
Ekaccānaṃna dadātīti vijjamānepi mahati dātabbadhamme ekesaṃ sattānaṃ tesu kodhavasena vā, deyyadhamme lobhavasena vā na dadāti. Ekaccānaṃ pavecchatīti ekesaṃyeva pana dadāti. Medhāvinoti paññavanto paṇḍitā janā.
សុភិក្ខវាចោតិ យោ ឧបគតានំ យាចកានំ ‘‘អន្នំ ទេថ, បានំ ទេថា’’តិអាទិនា តំ តំ ទាបេតិ, សោ សុលភភិក្ខតាយ សុភិក្ខា វាចា ឯតស្សាតិ សុភិក្ខវាចោ។ ‘‘សុភិក្ខវស្សី’’តិបិ បឋន្តិ។ យថា លោកោ សុភិក្ខោ ហោតិ, ឯវំ សព្ពត្ថាភិវស្សិតមហាមេឃោ សុភិក្ខវស្សី នាម ហោតិ។ ឯវមយម្បិ មហាទានេហិ សព្ពត្ថាភិវស្សី សុភិក្ខវស្សីតិ។ អាមោទមានោ បកិរេតីតិ តុដ្ឋហដ្ឋមានសោ សហត្ថេន ទានំ ទេន្តោ បដិគ្គាហកខេត្តេ ទេយ្យធម្មំ បកិរេន្តោ វិយ ហោតិ, វាចាយបិ ‘‘ទេថ ទេថា’’តិ ភាសតិ។
Subhikkhavācoti yo upagatānaṃ yācakānaṃ ‘‘annaṃ detha, pānaṃ dethā’’tiādinā taṃ taṃ dāpeti, so sulabhabhikkhatāya subhikkhā vācā etassāti subhikkhavāco. ‘‘Subhikkhavassī’’tipi paṭhanti. Yathā loko subhikkho hoti, evaṃ sabbatthābhivassitamahāmegho subhikkhavassī nāma hoti. Evamayampi mahādānehi sabbatthābhivassī subhikkhavassīti. Āmodamāno pakiretīti tuṭṭhahaṭṭhamānaso sahatthena dānaṃ dento paṭiggāhakakhette deyyadhammaṃ pakirento viya hoti, vācāyapi ‘‘detha dethā’’ti bhāsati.
ឥទានិ នំ សុភិក្ខវស្សិតភាវំ ទស្សេតុំ ‘‘យថាបិ មេឃោ’’តិអាទិ វុត្តំ។ តត្រាយំ សង្ខេបត្ថោ – យថា មហាមេឃោ បឋមំ មន្ទនិគ្ឃោសេន ថនយិត្វា បុន សកលនទីកន្ទរានិ ឯកនិន្នាទំ ករោន្តោ គជ្ជយិត្វា បវស្សតិ, សព្ពត្ថកមេវ វារិនា ឧទកេន ថលំ និន្នញ្ច អភិសន្ទន្តោ បូរេតិ ឯកោឃំ ករោតិ, ឯវមេវ ឥធ ឥមស្មិំ សត្តលោកេ ឯកច្ចោ ឧឡារបុគ្គលោ សព្ពសមតាយ សោ មហាមេឃោ វិយ វស្សិតព្ពត្តា តាទិសោ យថា ធនំ ឧដ្ឋានាធិគតំ អត្តនោ ឧដ្ឋានវីរិយាភិនិព្ពត្តំ ហោតិ, ឯវំ អនលសោ ហុត្វា តញ្ច ធម្មេន ញាយេន សំហរិត្វា តន្និព្ពត្តេន អន្នេន បានេន អញ្ញេន ច ទេយ្យធម្មេន បត្តេ សម្បត្តេ វនិព្ពកេ សម្មា សម្មទេវ ទេសកាលានុរូបញ្ចេវ ឥច្ឆានុរូបញ្ច តប្បេតិ សម្បវារេតីតិ។
Idāni naṃ subhikkhavassitabhāvaṃ dassetuṃ ‘‘yathāpi megho’’tiādi vuttaṃ. Tatrāyaṃ saṅkhepattho – yathā mahāmegho paṭhamaṃ mandanigghosena thanayitvā puna sakalanadīkandarāni ekaninnādaṃ karonto gajjayitvā pavassati, sabbatthakameva vārinā udakena thalaṃ ninnañca abhisandanto pūreti ekoghaṃ karoti, evameva idha imasmiṃ sattaloke ekacco uḷārapuggalo sabbasamatāya so mahāmegho viya vassitabbattā tādiso yathā dhanaṃ uṭṭhānādhigataṃ attano uṭṭhānavīriyābhinibbattaṃ hoti, evaṃ analaso hutvā tañca dhammena ñāyena saṃharitvā tannibbattena annena pānena aññena ca deyyadhammena patte sampatte vanibbake sammā sammadeva desakālānurūpañceva icchānurūpañca tappeti sampavāretīti.
ឆដ្ឋសុត្តវណ្ណនា និដ្ឋិតា។
Chaṭṭhasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / សុត្តបិដក • Suttapiṭaka / ខុទ្ទកនិកាយ • Khuddakanikāya / ឥតិវុត្តកបាឡិ • Itivuttakapāḷi / ៦. អវុដ្ឋិកសុត្តំ • 6. Avuṭṭhikasuttaṃ
