| Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / ဣတိဝုတ္တက-အဋ္ဌကထာ • Itivuttaka-aṭṭhakathā |
၆. အဝုဋ္ဌိကသုတ္တဝဏ္ဏနာ
6. Avuṭṭhikasuttavaṇṇanā
၇၅. ဆဋ္ဌေ အဝုဋ္ဌိကသမောတိ အဝုဋ္ဌိကမေဃသမော။ ဧကစ္စော ဟိ မေဃော သတပဋလသဟသ္သပဋလော ဟုတ္ဝာ ဥဋ္ဌဟိတ္ဝာ ထနန္တော ဂဇ္ဇန္တော ဝိဇ္ဇောတန္တော ဧကံ ဥဒကဗိန္ဒုမ္ပိ အပာတေတ္ဝာ ဝိဂစ္ဆတိ, တထူပမော ဧကစ္စော ပုဂ္ဂလောတိ ဒသ္သေန္တော အာဟ ‘‘အဝုဋ္ဌိကသမော’’တိ။ ပဒေသဝသ္သီတိ ဧကဒေသဝသ္သိမေဃသမော။ ပဒေသဝသ္သီ ဝိယာတိ ဟိ ပဒေသဝသ္သီ။ ဧကစ္စော ဧကသ္မိံယေဝ ဌာနေ ဌိတေသု မနုသ္သေသု ယထာ ဧကစ္စေ တေမေန္တိ, ဧကစ္စေ န တေမေန္တိ, ဧဝံ မန္ဒံ ဝသ္သတိ, တထူပမံ ဧကစ္စံ ပုဂ္ဂလံ ဒသ္သေတိ ‘‘ပဒေသဝသ္သီ’’တိ။ သဗ္ဗတ္ထာဘိဝသ္သီတိ သဗ္ဗသ္မိံ ပထဝီပဗ္ဗတသမုဒ္ဒာဒိကေ ဇဂတိပ္ပဒေသေ အဘိဝသ္သိမေဃသမော။ ဧကစ္စော ဟိ သကလစက္ကဝာဠဂဗ္ဘံ ပတ္ထရိတ္ဝာ သဗ္ဗတ္ထကမေဝ အဘိဝသ္သတိ, တံ စာတုဒ္ဒီပိကမဟာမေဃံ ဧကစ္စသ္သ ပုဂ္ဂလသ္သ ဥပမံ ကတ္ဝာ ဝုတ္တံ ‘‘သဗ္ဗတ္ထာဘိဝသ္သီ’’တိ။
75. Chaṭṭhe avuṭṭhikasamoti avuṭṭhikameghasamo. Ekacco hi megho satapaṭalasahassapaṭalo hutvā uṭṭhahitvā thananto gajjanto vijjotanto ekaṃ udakabindumpi apātetvā vigacchati, tathūpamo ekacco puggaloti dassento āha ‘‘avuṭṭhikasamo’’ti. Padesavassīti ekadesavassimeghasamo. Padesavassī viyāti hi padesavassī. Ekacco ekasmiṃyeva ṭhāne ṭhitesu manussesu yathā ekacce tementi, ekacce na tementi, evaṃ mandaṃ vassati, tathūpamaṃ ekaccaṃ puggalaṃ dasseti ‘‘padesavassī’’ti. Sabbatthābhivassīti sabbasmiṃ pathavīpabbatasamuddādike jagatippadese abhivassimeghasamo. Ekacco hi sakalacakkavāḷagabbhaṃ pattharitvā sabbatthakameva abhivassati, taṃ cātuddīpikamahāmeghaṃ ekaccassa puggalassa upamaṃ katvā vuttaṃ ‘‘sabbatthābhivassī’’ti.
သဗ္ဗေသာနန္တိ သဗ္ဗေသံ, အယမေဝ ဝာ ပာဌော။ န ဒာတာ ဟောတီတိ အဒာနသီလော ဟောတိ, ထဒ္ဓမစ္ဆရိတာယ န ကသ္သစိ ကိဉ္စိ ဒေတီတိ အတ္ထော။ ဣဒာနိ ဒာနသ္သ ခေတ္တံ ဒေယ္ယဓမ္မဉ္စ ဝိဘာဂေန ဒသ္သေတုံ ‘‘သမဏဗ္ရာဟ္မဏာ’’တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ သမိတပာပသမဏာ စေဝ ပဗ္ဗဇ္ဇမတ္တသမဏာ စ ဗာဟိတပာပဗ္ရာဟ္မဏာ စေဝ ဇာတိမတ္တဗ္ရာဟ္မဏာ စ ဣဓ ‘‘သမဏဗ္ရာဟ္မဏာ’’တိ အဓိပ္ပေတာ။ ကပဏာ နာမ ဒုဂ္ဂတာ ဒလိဒ္ဒမနုသ္သာ။ အဒ္ဓိကာ နာမ ပထာဝိနော ပရိဗ္ဗယဝိဟီနာ။ ဝနိဗ္ဗကာ နာမ ယေ ‘‘ဣဋ္ဌံ ဒေထ ကန္တံ မနာပံ ကာလေန အနဝဇ္ဇံ ဥဒဂ္ဂစိတ္တာ ပသန္နစိတ္တာ, ဧဝံ ဒေန္တာ ဂစ္ဆထ သုဂတိံ, ဂစ္ဆထ ဗ္ရဟ္မလောက’’န္တိအာဒိနာ နယေန ဒာနေ နိယောဇေန္တာ ဒာနသ္သ ဝဏ္ဏံ ထောမေန္တာ ဝိစရန္တိ။ ယာစကာ နာမ ယေ ကေဝလံ ‘‘မုဋ္ဌိမတ္တံ ဒေထ, ပသတမတ္တံ ဒေထ, သရာဝမတ္တံ ဒေထာ’’တိ အပ္ပကမ္ပိ ယာစမာနာ ဝိစရန္တိ။ တတ္ထ သမဏဗ္ရာဟ္မဏဂ္ဂဟဏေန ဂုဏခေတ္တံ ဥပကာရိခေတ္တဉ္စ ဒသ္သေတိ, ကပဏာဒိဂ္ဂဟဏေန ကရုဏာခေတ္တံ။ အန္နန္တိ ယံကိဉ္စိ ခာဒနီယံ ဘောဇနီယံ။ ပာနန္တိ အမ္ဗပာနာဒိပာနကံ။ ဝတ္ထန္တိ နိဝာသနပာရုပနာဒိအစ္ဆာဒနံ။ ယာနန္တိ ရထဝယ္ဟာဒိ အန္တမသော ဥပာဟနံ ဥပာဒာယ ဂမနသာဓနံ။ မာလာတိ ဂန္ထိတာဂန္ထိတဘေဒံ သဗ္ဗံ ပုပ္ဖံ။ ဂန္ဓန္တိ ယံကိဉ္စိ ဂန္ဓဇာတံ ပိသိတံ အပိသိတံ ဂန္ဓူပကရဏဉ္စ။ ဝိလေပနန္တိ ဆဝိရာဂကရဏံ။ သေယ္ယာတိ မဉ္စပီဌာဒိ စေဝ ပာဝာရကောဇဝာဒိ စ သယိတဗ္ဗဝတ္ထု။ သေယ္ယဂ္ဂဟဏေန စေတ္ထ အာသနမ္ပိ ဂဟိတန္တိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ အာဝသထန္တိ ဝာတာတပာဒိပရိသ္သယဝိနောဒနံ ပတိသ္သယံ။ ပဒီပေယ္ယန္တိ ဒီပကပလ္လိကာဒိပဒီပူပကရဏံ။
Sabbesānanti sabbesaṃ, ayameva vā pāṭho. Na dātā hotīti adānasīlo hoti, thaddhamaccharitāya na kassaci kiñci detīti attho. Idāni dānassa khettaṃ deyyadhammañca vibhāgena dassetuṃ ‘‘samaṇabrāhmaṇā’’tiādimāha. Tattha samitapāpasamaṇā ceva pabbajjamattasamaṇā ca bāhitapāpabrāhmaṇā ceva jātimattabrāhmaṇā ca idha ‘‘samaṇabrāhmaṇā’’ti adhippetā. Kapaṇā nāma duggatā daliddamanussā. Addhikā nāma pathāvino paribbayavihīnā. Vanibbakā nāma ye ‘‘iṭṭhaṃ detha kantaṃ manāpaṃ kālena anavajjaṃ udaggacittā pasannacittā, evaṃ dentā gacchatha sugatiṃ, gacchatha brahmaloka’’ntiādinā nayena dāne niyojentā dānassa vaṇṇaṃ thomentā vicaranti. Yācakā nāma ye kevalaṃ ‘‘muṭṭhimattaṃ detha, pasatamattaṃ detha, sarāvamattaṃ dethā’’ti appakampi yācamānā vicaranti. Tattha samaṇabrāhmaṇaggahaṇena guṇakhettaṃ upakārikhettañca dasseti, kapaṇādiggahaṇena karuṇākhettaṃ. Annanti yaṃkiñci khādanīyaṃ bhojanīyaṃ. Pānanti ambapānādipānakaṃ. Vatthanti nivāsanapārupanādiacchādanaṃ. Yānanti rathavayhādi antamaso upāhanaṃ upādāya gamanasādhanaṃ. Mālāti ganthitāganthitabhedaṃ sabbaṃ pupphaṃ. Gandhanti yaṃkiñci gandhajātaṃ pisitaṃ apisitaṃ gandhūpakaraṇañca. Vilepananti chavirāgakaraṇaṃ. Seyyāti mañcapīṭhādi ceva pāvārakojavādi ca sayitabbavatthu. Seyyaggahaṇena cettha āsanampi gahitanti daṭṭhabbaṃ. Āvasathanti vātātapādiparissayavinodanaṃ patissayaṃ. Padīpeyyanti dīpakapallikādipadīpūpakaraṇaṃ.
ဧဝံ ခော, ဘိက္ခဝေတိ ဝိဇ္ဇမာနေပိ ဒေယ္ယဓမ္မေ ပဋိဂ္ဂာဟကာနံ ဧဝံ ဒာတဗ္ဗဝတ္ထုံ သဗ္ဗေန သဗ္ဗံ အဒေန္တော ပုဂ္ဂလော အဝသ္သိကမေဃသဒိသော ဟောတိ။ ဣဒံ ဝုတ္တံ ဟောတိ – ဘိက္ခဝေ, ယထာ သော မေဃော သတပဋလသဟသ္သပဋလော ဟုတ္ဝာ ဥဋ္ဌဟိတ္ဝာ န ကိဉ္စိ ဝသ္သိ ဝိဂစ္ဆတိ, ဧဝမေဝ ယော ဥဠာရံ ဝိပုလဉ္စ ဘောဂံ သံဟရိတ္ဝာ ဂေဟံ အာဝသန္တော ကသ္သစိ ကဋစ္ဆုမတ္တံ ဘိက္ခံ ဝာ ဥဠုင္ကမတ္တံ ယာဂုံ ဝာ အဒတ္ဝာ ဝိဂစ္ဆတိ, ဝိဝသော မစ္စုဝသံ ဂစ္ဆတိ, သော အဝုဋ္ဌိကသမော နာမ ဟောတီတိ။ ဣမိနာ နယေန သေသေသုပိ နိဂမနံ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ဣမေသု စ တီသု ပုဂ္ဂလေသု ပဌမော ဧကံသေနေဝ ဂရဟိတဗ္ဗော, ဒုတိယော ပသံသနီယော, တတိယော, ပသံသနီယတရော။ ပဌမော ဝာ ဧကန္တေနေဝ သဗ္ဗနိဟီနော, ဒုတိယော မဇ္ဈိမော, တတိယော ဥတ္တမောတိ ဝေဒိတဗ္ဗော။
Evaṃkho, bhikkhaveti vijjamānepi deyyadhamme paṭiggāhakānaṃ evaṃ dātabbavatthuṃ sabbena sabbaṃ adento puggalo avassikameghasadiso hoti. Idaṃ vuttaṃ hoti – bhikkhave, yathā so megho satapaṭalasahassapaṭalo hutvā uṭṭhahitvā na kiñci vassi vigacchati, evameva yo uḷāraṃ vipulañca bhogaṃ saṃharitvā gehaṃ āvasanto kassaci kaṭacchumattaṃ bhikkhaṃ vā uḷuṅkamattaṃ yāguṃ vā adatvā vigacchati, vivaso maccuvasaṃ gacchati, so avuṭṭhikasamo nāma hotīti. Iminā nayena sesesupi nigamanaṃ veditabbaṃ. Imesu ca tīsu puggalesu paṭhamo ekaṃseneva garahitabbo, dutiyo pasaṃsanīyo, tatiyo, pasaṃsanīyataro. Paṭhamo vā ekanteneva sabbanihīno, dutiyo majjhimo, tatiyo uttamoti veditabbo.
ဂာထာသု သမဏေတိ ဥပယောဂဝသေန ဗဟုဝစနံ တထာ သေသေသုပိ။ လဒ္ဓာနာတိ လဘိတ္ဝာ, သမဏေ ဒက္ခိဏေယ္ယေ ပဝာရေတ္ဝာ ပုဋ္ဌော န သံဝိဘဇတိ။ အန္နံ ပာနဉ္စ ဘောဇနန္တိ အန္နံ ဝာ ပာနံ ဝာ အညံ ဝာ ဘုဉ္ဇိတဗ္ဗယုတ္တကံ ဘောဇနံ, တံ န သံဝိဘဇတိ။ အယဉ္ဟေတ္ထ သင္ခေပတ္ထော – ယော အတ္ထိကဘာဝေန ဥပဂတေ သမ္ပဋိဂ္ဂာဟကေ လဘိတ္ဝာ အန္နာဒိနာ သံဝိဘာဂမတ္တမ္ပိ န ကရောတိ, ကိံ သော အညံ ဒာနံ ဒသ္သတိ, တံ ဧဝရူပံ ထဒ္ဓမစ္ဆရိယံ ပုရိသာဓမံ နိဟီနပုဂ္ဂလံ ပဏ္ဍိတာ အဝုဋ္ဌိကသမောတိ အာဟု ကထယန္တီတိ။
Gāthāsu samaṇeti upayogavasena bahuvacanaṃ tathā sesesupi. Laddhānāti labhitvā, samaṇe dakkhiṇeyye pavāretvā puṭṭho na saṃvibhajati. Annaṃ pānañca bhojananti annaṃ vā pānaṃ vā aññaṃ vā bhuñjitabbayuttakaṃ bhojanaṃ, taṃ na saṃvibhajati. Ayañhettha saṅkhepattho – yo atthikabhāvena upagate sampaṭiggāhake labhitvā annādinā saṃvibhāgamattampi na karoti, kiṃ so aññaṃ dānaṃ dassati, taṃ evarūpaṃ thaddhamacchariyaṃ purisādhamaṃ nihīnapuggalaṃ paṇḍitā avuṭṭhikasamoti āhu kathayantīti.
ဧကစ္စာနံ န ဒဒာတီတိ ဝိဇ္ဇမာနေပိ မဟတိ ဒာတဗ္ဗဓမ္မေ ဧကေသံ သတ္တာနံ တေသု ကောဓဝသေန ဝာ, ဒေယ္ယဓမ္မေ လောဘဝသေန ဝာ န ဒဒာတိ။ ဧကစ္စာနံ ပဝေစ္ဆတီတိ ဧကေသံယေဝ ပန ဒဒာတိ။ မေဓာဝိနောတိ ပညဝန္တော ပဏ္ဍိတာ ဇနာ။
Ekaccānaṃna dadātīti vijjamānepi mahati dātabbadhamme ekesaṃ sattānaṃ tesu kodhavasena vā, deyyadhamme lobhavasena vā na dadāti. Ekaccānaṃ pavecchatīti ekesaṃyeva pana dadāti. Medhāvinoti paññavanto paṇḍitā janā.
သုဘိက္ခဝာစောတိ ယော ဥပဂတာနံ ယာစကာနံ ‘‘အန္နံ ဒေထ, ပာနံ ဒေထာ’’တိအာဒိနာ တံ တံ ဒာပေတိ, သော သုလဘဘိက္ခတာယ သုဘိက္ခာ ဝာစာ ဧတသ္သာတိ သုဘိက္ခဝာစော။ ‘‘သုဘိက္ခဝသ္သီ’’တိပိ ပဌန္တိ။ ယထာ လောကော သုဘိက္ခော ဟောတိ, ဧဝံ သဗ္ဗတ္ထာဘိဝသ္သိတမဟာမေဃော သုဘိက္ခဝသ္သီ နာမ ဟောတိ။ ဧဝမယမ္ပိ မဟာဒာနေဟိ သဗ္ဗတ္ထာဘိဝသ္သီ သုဘိက္ခဝသ္သီတိ။ အာမောဒမာနော ပကိရေတီတိ တုဋ္ဌဟဋ္ဌမာနသော သဟတ္ထေန ဒာနံ ဒေန္တော ပဋိဂ္ဂာဟကခေတ္တေ ဒေယ္ယဓမ္မံ ပကိရေန္တော ဝိယ ဟောတိ, ဝာစာယပိ ‘‘ဒေထ ဒေထာ’’တိ ဘာသတိ။
Subhikkhavācoti yo upagatānaṃ yācakānaṃ ‘‘annaṃ detha, pānaṃ dethā’’tiādinā taṃ taṃ dāpeti, so sulabhabhikkhatāya subhikkhā vācā etassāti subhikkhavāco. ‘‘Subhikkhavassī’’tipi paṭhanti. Yathā loko subhikkho hoti, evaṃ sabbatthābhivassitamahāmegho subhikkhavassī nāma hoti. Evamayampi mahādānehi sabbatthābhivassī subhikkhavassīti. Āmodamāno pakiretīti tuṭṭhahaṭṭhamānaso sahatthena dānaṃ dento paṭiggāhakakhette deyyadhammaṃ pakirento viya hoti, vācāyapi ‘‘detha dethā’’ti bhāsati.
ဣဒာနိ နံ သုဘိက္ခဝသ္သိတဘာဝံ ဒသ္သေတုံ ‘‘ယထာပိ မေဃော’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ တတ္ရာယံ သင္ခေပတ္ထော – ယထာ မဟာမေဃော ပဌမံ မန္ဒနိဂ္ဃောသေန ထနယိတ္ဝာ ပုန သကလနဒီကန္ဒရာနိ ဧကနိန္နာဒံ ကရောန္တော ဂဇ္ဇယိတ္ဝာ ပဝသ္သတိ, သဗ္ဗတ္ထကမေဝ ဝာရိနာ ဥဒကေန ထလံ နိန္နဉ္စ အဘိသန္ဒန္တော ပူရေတိ ဧကောဃံ ကရောတိ, ဧဝမေဝ ဣဓ ဣမသ္မိံ သတ္တလောကေ ဧကစ္စော ဥဠာရပုဂ္ဂလော သဗ္ဗသမတာယ သော မဟာမေဃော ဝိယ ဝသ္သိတဗ္ဗတ္တာ တာဒိသော ယထာ ဓနံ ဥဋ္ဌာနာဓိဂတံ အတ္တနော ဥဋ္ဌာနဝီရိယာဘိနိဗ္ဗတ္တံ ဟောတိ, ဧဝံ အနလသော ဟုတ္ဝာ တဉ္စ ဓမ္မေန ဉာယေန သံဟရိတ္ဝာ တန္နိဗ္ဗတ္တေန အန္နေန ပာနေန အညေန စ ဒေယ္ယဓမ္မေန ပတ္တေ သမ္ပတ္တေ ဝနိဗ္ဗကေ သမ္မာ သမ္မဒေဝ ဒေသကာလာနုရူပဉ္စေဝ ဣစ္ဆာနုရူပဉ္စ တပ္ပေတိ သမ္ပဝာရေတီတိ။
Idāni naṃ subhikkhavassitabhāvaṃ dassetuṃ ‘‘yathāpi megho’’tiādi vuttaṃ. Tatrāyaṃ saṅkhepattho – yathā mahāmegho paṭhamaṃ mandanigghosena thanayitvā puna sakalanadīkandarāni ekaninnādaṃ karonto gajjayitvā pavassati, sabbatthakameva vārinā udakena thalaṃ ninnañca abhisandanto pūreti ekoghaṃ karoti, evameva idha imasmiṃ sattaloke ekacco uḷārapuggalo sabbasamatāya so mahāmegho viya vassitabbattā tādiso yathā dhanaṃ uṭṭhānādhigataṃ attano uṭṭhānavīriyābhinibbattaṃ hoti, evaṃ analaso hutvā tañca dhammena ñāyena saṃharitvā tannibbattena annena pānena aññena ca deyyadhammena patte sampatte vanibbake sammā sammadeva desakālānurūpañceva icchānurūpañca tappeti sampavāretīti.
ဆဋ္ဌသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။
Chaṭṭhasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
တိပိဋက (မူလ) • Tipiṭaka (Mūla) / သုတ္တပိဋက • Suttapiṭaka / ခုဒ္ဒကနိကာယ • Khuddakanikāya / ဣတိဝုတ္တကပာဠိ • Itivuttakapāḷi / ၆. အဝုဋ္ဌိကသုတ္တံ • 6. Avuṭṭhikasuttaṃ
