| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / อปทาน-อฎฺฐกถา • Apadāna-aṭṭhakathā |
๘. อายาคทายกเตฺถรอปทานวณฺณนา
8. Āyāgadāyakattheraapadānavaṇṇanā
นิพฺพุเต โลกนาถมฺหีติอาทิกํ อายสฺมโต อายาคทายกเตฺถรสฺส อปทานํฯ อยมฺปิ ปุริมพุเทฺธสุ กตาธิกาโร ตตฺถ ตตฺถ ภเว วิวฎฺฎูปนิสฺสยานิ ปุญฺญานิ อุปจินโนฺต สิขิสฺส ภควโต ปรินิพฺพุตกาเล เอกสฺมิํ กุลเคเห นิพฺพโตฺต สาสเน ปสโนฺน วฑฺฒกีนํ มูลํ ทตฺวา อติมโนหรํ ทีฆํ โภชนสาลํ การาเปตฺวา ภิกฺขุสงฺฆํ นิมเนฺตตฺวา ปณีเตนาหาเรน โภเชตฺวา มหาทานํ ทตฺวา จิตฺตํ ปสาเทสิฯ โส ยาวตายุกํ ปุญฺญานิ กตฺวา เทวมนุเสฺสสุเยว สํสรโนฺต อุภยสมฺปตฺติํ อนุภวิตฺวา อิมสฺมิํ พุทฺธุปฺปาเท กุลเคเห นิพฺพโตฺต ปฎิลทฺธสโทฺธ ปพฺพชิตฺวา ฆเฎโนฺต วายมโนฺต วิปสฺสนํ วเฑฺฒตฺวา น จิรเสฺสว อรหตฺตํ ปาปุณิฯ ปุเพฺพ กตปุญฺญวเสน อายาคเตฺถโรติ ปากโฎฯ
Nibbutelokanāthamhītiādikaṃ āyasmato āyāgadāyakattherassa apadānaṃ. Ayampi purimabuddhesu katādhikāro tattha tattha bhave vivaṭṭūpanissayāni puññāni upacinanto sikhissa bhagavato parinibbutakāle ekasmiṃ kulagehe nibbatto sāsane pasanno vaḍḍhakīnaṃ mūlaṃ datvā atimanoharaṃ dīghaṃ bhojanasālaṃ kārāpetvā bhikkhusaṅghaṃ nimantetvā paṇītenāhārena bhojetvā mahādānaṃ datvā cittaṃ pasādesi. So yāvatāyukaṃ puññāni katvā devamanussesuyeva saṃsaranto ubhayasampattiṃ anubhavitvā imasmiṃ buddhuppāde kulagehe nibbatto paṭiladdhasaddho pabbajitvā ghaṭento vāyamanto vipassanaṃ vaḍḍhetvā na cirasseva arahattaṃ pāpuṇi. Pubbe katapuññavasena āyāgattheroti pākaṭo.
๙๔. เอวํ โส กตปุญฺญสมฺภารวเสน อรหตฺตํ ปตฺวา อตฺตนา ปุเพฺพ กตกุสลกมฺมํ สริตฺวา โสมนสฺสชาโต ปุพฺพจริตาปทานํ ปกาเสโนฺต นิพฺพุเต โลกนาถมฺหีติอาทิมาหฯ ตตฺถ นิพฺพุเตติ วทตํ ‘‘มยํ พุทฺธา’’ติ วทนฺตานํ อนฺตเร วเร อุตฺตเม สิขิมฺหิ ภควติ ปรินิพฺพุเตติ อโตฺถฯ หโฎฺฐ หเฎฺฐน จิเตฺตนาติ สทฺธตาย หฎฺฐปหโฎฺฐ โสมนสฺสยุตฺตจิตฺตตาย ปหเฎฺฐน จิเตฺตน อุตฺตมํ ถูปํ เสฎฺฐํ เจติยํ อวนฺทิํ ปณามยินฺติ อโตฺถฯ
94. Evaṃ so katapuññasambhāravasena arahattaṃ patvā attanā pubbe katakusalakammaṃ saritvā somanassajāto pubbacaritāpadānaṃ pakāsento nibbute lokanāthamhītiādimāha. Tattha nibbuteti vadataṃ ‘‘mayaṃ buddhā’’ti vadantānaṃ antare vare uttame sikhimhi bhagavati parinibbuteti attho. Haṭṭho haṭṭhena cittenāti saddhatāya haṭṭhapahaṭṭho somanassayuttacittatāya pahaṭṭhena cittena uttamaṃ thūpaṃ seṭṭhaṃ cetiyaṃ avandiṃ paṇāmayinti attho.
๙๕. วฑฺฒกีหิ กถาเปตฺวาติ ‘‘โภชนสาลาย ปมาณํ กิตฺตก’’นฺติ ปมาณํ กถาเปตฺวาติ อโตฺถฯ มูลํ ทตฺวานหํ ตทาติ ตทา ตสฺมิํ กาเล อหํ กมฺมกรณตฺถาย เตสํ วฑฺฒกีนํ มูลํ ทตฺวา อายาคํ อายตํ ทีฆํ โภชนสาลํ อหํ สนฺตุโฎฺฐ โสมนสฺสจิเตฺตน การเปสหํ การาเปสิํ อหนฺติ อโตฺถฯ เสสํ สุวิเญฺญยฺยเมวาติฯ
95.Vaḍḍhakīhi kathāpetvāti ‘‘bhojanasālāya pamāṇaṃ kittaka’’nti pamāṇaṃ kathāpetvāti attho. Mūlaṃ datvānahaṃ tadāti tadā tasmiṃ kāle ahaṃ kammakaraṇatthāya tesaṃ vaḍḍhakīnaṃ mūlaṃ datvā āyāgaṃ āyataṃ dīghaṃ bhojanasālaṃ ahaṃ santuṭṭho somanassacittena kārapesahaṃ kārāpesiṃ ahanti attho. Sesaṃ suviññeyyamevāti.
๙๗. อายาคสฺส อิทํ ผลนฺติ โภชนสาลทานสฺส อิทํ วิปากนฺติ อโตฺถฯ
97.Āyāgassa idaṃ phalanti bhojanasāladānassa idaṃ vipākanti attho.
อายาคทายกเตฺถรอปทานวณฺณนา สมตฺตาฯ
Āyāgadāyakattheraapadānavaṇṇanā samattā.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / สุตฺตปิฎก • Suttapiṭaka / ขุทฺทกนิกาย • Khuddakanikāya / อปทานปาฬิ • Apadānapāḷi / ๘. อายาคทายกเตฺถรอปทานํ • 8. Āyāgadāyakattheraapadānaṃ
