Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / विभङ्गपाळि • Vibhaṅgapāḷi

    २. आयतनविभङ्गो

    2. Āyatanavibhaṅgo

    १. सुत्तन्तभाजनीयं

    1. Suttantabhājanīyaṃ

    १५४. द्वादसायतनानि – चक्खायतनं, रूपायतनं, सोतायतनं, सद्दायतनं, घानायतनं, गन्धायतनं, जिव्हायतनं, रसायतनं, कायायतनं, फोट्ठब्बायतनं, मनायतनं, धम्मायतनं।

    154. Dvādasāyatanāni – cakkhāyatanaṃ, rūpāyatanaṃ, sotāyatanaṃ, saddāyatanaṃ, ghānāyatanaṃ, gandhāyatanaṃ, jivhāyatanaṃ, rasāyatanaṃ, kāyāyatanaṃ, phoṭṭhabbāyatanaṃ, manāyatanaṃ, dhammāyatanaṃ.

    चक्खुं अनिच्‍चं दुक्खं अनत्ता विपरिणामधम्मं। रूपा अनिच्‍चा दुक्खा अनत्ता विपरिणामधम्मा। सोतं अनिच्‍चं दुक्खं अनत्ता विपरिणामधम्मं। सद्दा अनिच्‍चा दुक्खा अनत्ता विपरिणामधम्मा। घानं अनिच्‍चं दुक्खं अनत्ता विपरिणामधम्मं। गन्धा अनिच्‍चा दुक्खा अनत्ता विपरिणामधम्मा। जिव्हा अनिच्‍चा दुक्खा अनत्ता विपरिणामधम्मा। रसा अनिच्‍चा दुक्खा अनत्ता विपरिणामधम्मा। कायो अनिच्‍चो दुक्खो अनत्ता विपरिणामधम्मो। फोट्ठब्बा अनिच्‍चा दुक्खा अनत्ता विपरिणामधम्मा। मनो अनिच्‍चो दुक्खो अनत्ता विपरिणामधम्मो। धम्मा अनिच्‍चा दुक्खा अनत्ता विपरिणामधम्मा।

    Cakkhuṃ aniccaṃ dukkhaṃ anattā vipariṇāmadhammaṃ. Rūpā aniccā dukkhā anattā vipariṇāmadhammā. Sotaṃ aniccaṃ dukkhaṃ anattā vipariṇāmadhammaṃ. Saddā aniccā dukkhā anattā vipariṇāmadhammā. Ghānaṃ aniccaṃ dukkhaṃ anattā vipariṇāmadhammaṃ. Gandhā aniccā dukkhā anattā vipariṇāmadhammā. Jivhā aniccā dukkhā anattā vipariṇāmadhammā. Rasā aniccā dukkhā anattā vipariṇāmadhammā. Kāyo anicco dukkho anattā vipariṇāmadhammo. Phoṭṭhabbā aniccā dukkhā anattā vipariṇāmadhammā. Mano anicco dukkho anattā vipariṇāmadhammo. Dhammā aniccā dukkhā anattā vipariṇāmadhammā.

    सुत्तन्तभाजनीयं।

    Suttantabhājanīyaṃ.

    २. अभिधम्मभाजनीयं

    2. Abhidhammabhājanīyaṃ

    १५५. द्वादसायतनानि – चक्खायतनं, सोतायतनं, घानायतनं, जिव्हायतनं, कायायतनं, मनायतनं, रूपायतनं, सद्दायतनं, गन्धायतनं, रसायतनं, फोट्ठब्बायतनं, धम्मायतनं।

    155. Dvādasāyatanāni – cakkhāyatanaṃ, sotāyatanaṃ, ghānāyatanaṃ, jivhāyatanaṃ, kāyāyatanaṃ, manāyatanaṃ, rūpāyatanaṃ, saddāyatanaṃ, gandhāyatanaṃ, rasāyatanaṃ, phoṭṭhabbāyatanaṃ, dhammāyatanaṃ.

    १५६. तत्थ कतमं चक्खायतनं? यं चक्खु 1 चतुन्‍नं महाभूतानं उपादाय पसादो अत्तभावपरियापन्‍नो अनिदस्सनो सप्पटिघो, येन चक्खुना अनिदस्सनेन सप्पटिघेन रूपं सनिदस्सनं सप्पटिघं पस्सि वा पस्सति वा पस्सिस्सति वा पस्से वा, चक्खुम्पेतं चक्खायतनम्पेतं चक्खुधातुपेसा चक्खुन्द्रियम्पेतं लोकोपेसो द्वारापेसा समुद्दोपेसो पण्डरम्पेतं खेत्तम्पेतं वत्थुम्पेतं नेत्तम्पेतं नयनम्पेतं ओरिमं तीरम्पेतं सुञ्‍ञो गामोपेसो। इदं वुच्‍चति ‘‘चक्खायतनं’’ ।

    156. Tattha katamaṃ cakkhāyatanaṃ? Yaṃ cakkhu 2 catunnaṃ mahābhūtānaṃ upādāya pasādo attabhāvapariyāpanno anidassano sappaṭigho, yena cakkhunā anidassanena sappaṭighena rūpaṃ sanidassanaṃ sappaṭighaṃ passi vā passati vā passissati vā passe vā, cakkhumpetaṃ cakkhāyatanampetaṃ cakkhudhātupesā cakkhundriyampetaṃ lokopeso dvārāpesā samuddopeso paṇḍarampetaṃ khettampetaṃ vatthumpetaṃ nettampetaṃ nayanampetaṃ orimaṃ tīrampetaṃ suñño gāmopeso. Idaṃ vuccati ‘‘cakkhāyatanaṃ’’ .

    १५७. तत्थ कतमं सोतायतनं? यं सोतं चतुन्‍नं महाभूतानं उपादाय पसादो अत्तभावपरियापन्‍नो अनिदस्सनो सप्पटिघो, येन सोतेन अनिदस्सनेन सप्पटिघेन सद्दं अनिदस्सनं सप्पटिघं सुणि वा सुणाति वा सुणिस्सति वा सुणे वा, सोतम्पेतं सोतायतनम्पेतं सोतधातुपेसा सोतिन्द्रियम्पेतं लोकोपेसो द्वारापेसा समुद्दोपेसो पण्डरम्पेतं खेत्तम्पेतं वत्थुम्पेतं ओरिमं तीरम्पेतं सुञ्‍ञो गामोपेसो। इदं वुच्‍चति ‘‘सोतायतनं’’।

    157. Tattha katamaṃ sotāyatanaṃ? Yaṃ sotaṃ catunnaṃ mahābhūtānaṃ upādāya pasādo attabhāvapariyāpanno anidassano sappaṭigho, yena sotena anidassanena sappaṭighena saddaṃ anidassanaṃ sappaṭighaṃ suṇi vā suṇāti vā suṇissati vā suṇe vā, sotampetaṃ sotāyatanampetaṃ sotadhātupesā sotindriyampetaṃ lokopeso dvārāpesā samuddopeso paṇḍarampetaṃ khettampetaṃ vatthumpetaṃ orimaṃ tīrampetaṃ suñño gāmopeso. Idaṃ vuccati ‘‘sotāyatanaṃ’’.

    १५८. तत्थ कतमं घानायतनं? यं घानं चतुन्‍नं महाभूतानं उपादाय पसादो अत्तभावपरियापन्‍नो अनिदस्सनो सप्पटिघो, येन घानेन अनिदस्सनेन सप्पटिघेन गन्धं अनिदस्सनं सप्पटिघं घायि वा घायति वा घायिस्सति वा घाये वा, घानम्पेतं घानायतनम्पेतं घानधातुपेसा घानिन्द्रियम्पेतं लोकोपेसो द्वारापेसा समुद्दोपेसो पण्डरम्पेतं खेत्तम्पेतं वत्थुम्पेतं ओरिमं तीरम्पेतं सुञ्‍ञो गामोपेसो। इदं वुच्‍चति ‘‘घानायतनं’’।

    158. Tattha katamaṃ ghānāyatanaṃ? Yaṃ ghānaṃ catunnaṃ mahābhūtānaṃ upādāya pasādo attabhāvapariyāpanno anidassano sappaṭigho, yena ghānena anidassanena sappaṭighena gandhaṃ anidassanaṃ sappaṭighaṃ ghāyi vā ghāyati vā ghāyissati vā ghāye vā, ghānampetaṃ ghānāyatanampetaṃ ghānadhātupesā ghānindriyampetaṃ lokopeso dvārāpesā samuddopeso paṇḍarampetaṃ khettampetaṃ vatthumpetaṃ orimaṃ tīrampetaṃ suñño gāmopeso. Idaṃ vuccati ‘‘ghānāyatanaṃ’’.

    १५९. तत्थ कतमं जिव्हायतनं? या जिव्हा चतुन्‍नं महाभूतानं उपादाय पसादो अत्तभावपरियापन्‍नो अनिदस्सनो सप्पटिघो, याय जिव्हाय अनिदस्सनाय सप्पटिघाय रसं अनिदस्सनं सप्पटिघं सायि वा सायति वा सायिस्सति वा साये वा, जिव्हापेसा जिव्हायतनम्पेतं जिव्हाधातुपेसा जीव्हिन्द्रियम्पेतं लोकोपेसो द्वारापेसा समुद्दोपेसो पण्डरम्पेतं खेत्तम्पेतं वत्थुम्पेतं ओरिमं तीरम्पेतं सुञ्‍ञो गामोपेसो। इदं वुच्‍चति ‘‘जिव्हायतनं’’।

    159. Tattha katamaṃ jivhāyatanaṃ? Yā jivhā catunnaṃ mahābhūtānaṃ upādāya pasādo attabhāvapariyāpanno anidassano sappaṭigho, yāya jivhāya anidassanāya sappaṭighāya rasaṃ anidassanaṃ sappaṭighaṃ sāyi vā sāyati vā sāyissati vā sāye vā, jivhāpesā jivhāyatanampetaṃ jivhādhātupesā jīvhindriyampetaṃ lokopeso dvārāpesā samuddopeso paṇḍarampetaṃ khettampetaṃ vatthumpetaṃ orimaṃ tīrampetaṃ suñño gāmopeso. Idaṃ vuccati ‘‘jivhāyatanaṃ’’.

    १६०. तत्थ कतमं कायायतनं? यो कायो चतुन्‍नं महाभूतानं उपादाय पसादो अत्तभावपरियापन्‍नो अनिदस्सनो सप्पटिघो, येन कायेन अनिदस्सनेन सप्पटिघेन फोट्ठब्बं अनिदस्सनं सप्पटिघं फुसि वा फुसति वा फुसिस्सति वा फुसे वा, कायोपेसो कायायतनम्पेतं कायधातुपेसा कायिन्द्रियम्पेतं लोकोपेसो द्वारापेसा समुद्दोपेसो पण्डरम्पेतं खेत्तम्पेतं वत्थुम्पेतं ओरिमं तीरम्पेतं सुञ्‍ञो गामोपेसो। इदं वुच्‍चति ‘‘कायायतनं’’।

    160. Tattha katamaṃ kāyāyatanaṃ? Yo kāyo catunnaṃ mahābhūtānaṃ upādāya pasādo attabhāvapariyāpanno anidassano sappaṭigho, yena kāyena anidassanena sappaṭighena phoṭṭhabbaṃ anidassanaṃ sappaṭighaṃ phusi vā phusati vā phusissati vā phuse vā, kāyopeso kāyāyatanampetaṃ kāyadhātupesā kāyindriyampetaṃ lokopeso dvārāpesā samuddopeso paṇḍarampetaṃ khettampetaṃ vatthumpetaṃ orimaṃ tīrampetaṃ suñño gāmopeso. Idaṃ vuccati ‘‘kāyāyatanaṃ’’.

    १६१. तत्थ कतमं मनायतनं? एकविधेन मनायतनं – फस्ससम्पयुत्तं।

    161. Tattha katamaṃ manāyatanaṃ? Ekavidhena manāyatanaṃ – phassasampayuttaṃ.

    दुविधेन मनायतनं – अत्थि सहेतुकं, अत्थि अहेतुकं।

    Duvidhena manāyatanaṃ – atthi sahetukaṃ, atthi ahetukaṃ.

    तिविधेन मनायतनं – अत्थि कुसलं, अत्थि अकुसलं, अत्थि अब्याकतं।

    Tividhena manāyatanaṃ – atthi kusalaṃ, atthi akusalaṃ, atthi abyākataṃ.

    चतुब्बिधेन मनायतनं – अत्थि कामावचरं, अत्थि रूपावचरं, अत्थि अरूपावचरं, अत्थि अपरियापन्‍नं।

    Catubbidhena manāyatanaṃ – atthi kāmāvacaraṃ, atthi rūpāvacaraṃ, atthi arūpāvacaraṃ, atthi apariyāpannaṃ.

    पञ्‍चविधेन मनायतनं – अत्थि सुखिन्द्रियसम्पयुत्तं, अत्थि दुक्खिन्द्रियसम्पयुत्तं, अत्थि सोमनस्सिन्द्रियसम्पयुत्तं, अत्थि दोमनस्सिन्द्रियसम्पयुत्तं, अत्थि उपेक्खिन्द्रियसम्पयुत्तं।

    Pañcavidhena manāyatanaṃ – atthi sukhindriyasampayuttaṃ, atthi dukkhindriyasampayuttaṃ, atthi somanassindriyasampayuttaṃ, atthi domanassindriyasampayuttaṃ, atthi upekkhindriyasampayuttaṃ.

    छब्बिधेन मनायतनं – चक्खुविञ्‍ञाणं, सोतविञ्‍ञाणं, घानविञ्‍ञाणं, जिव्हाविञ्‍ञाणं, कायविञ्‍ञाणं, मनोविञ्‍ञाणं। एवं छब्बिधेन मनायतनं।

    Chabbidhena manāyatanaṃ – cakkhuviññāṇaṃ, sotaviññāṇaṃ, ghānaviññāṇaṃ, jivhāviññāṇaṃ, kāyaviññāṇaṃ, manoviññāṇaṃ. Evaṃ chabbidhena manāyatanaṃ.

    सत्तविधेन मनायतनं – चक्खुविञ्‍ञाणं, सोतविञ्‍ञाणं, घानविञ्‍ञाणं, जिव्हाविञ्‍ञाणं, कायविञ्‍ञाणं, मनोधातु, मनोविञ्‍ञाणधातु। एवं सत्तविधेन मनायतनं।

    Sattavidhena manāyatanaṃ – cakkhuviññāṇaṃ, sotaviññāṇaṃ, ghānaviññāṇaṃ, jivhāviññāṇaṃ, kāyaviññāṇaṃ, manodhātu, manoviññāṇadhātu. Evaṃ sattavidhena manāyatanaṃ.

    अट्ठविधेन मनायतनं – चक्खुविञ्‍ञाणं, सोतविञ्‍ञाणं, घानविञ्‍ञाणं, जिव्हाविञ्‍ञाणं, कायविञ्‍ञाणं अत्थि सुखसहगतं, अत्थि दुक्खसहगतं, मनोधातु, मनोविञ्‍ञाणधातु। एवं अट्ठविधेन मनायतनं।

    Aṭṭhavidhena manāyatanaṃ – cakkhuviññāṇaṃ, sotaviññāṇaṃ, ghānaviññāṇaṃ, jivhāviññāṇaṃ, kāyaviññāṇaṃ atthi sukhasahagataṃ, atthi dukkhasahagataṃ, manodhātu, manoviññāṇadhātu. Evaṃ aṭṭhavidhena manāyatanaṃ.

    नवविधेन मनायतनं – चक्खुविञ्‍ञाणं, सोतविञ्‍ञाणं, घानविञ्‍ञाणं, जिव्हाविञ्‍ञाणं, कायविञ्‍ञाणं, मनोधातु, मनोविञ्‍ञाणधातु अत्थि कुसलं, अत्थि अकुसलं, अत्थि अब्याकतं। एवं नवविधेन मनायतनं।

    Navavidhena manāyatanaṃ – cakkhuviññāṇaṃ, sotaviññāṇaṃ, ghānaviññāṇaṃ, jivhāviññāṇaṃ, kāyaviññāṇaṃ, manodhātu, manoviññāṇadhātu atthi kusalaṃ, atthi akusalaṃ, atthi abyākataṃ. Evaṃ navavidhena manāyatanaṃ.

    दसविधेन मनायतनं – चक्खुविञ्‍ञाणं, सोतविञ्‍ञाणं, घानविञ्‍ञाणं, जिव्हाविञ्‍ञाणं, कायविञ्‍ञाणं अत्थि सुखसहगतं, अत्थि दुक्खसहगतं, मनोधातु, मनोविञ्‍ञाणधातु अत्थि कुसलं, अत्थि अकुसलं, अत्थि अब्याकतं। एवं दसविधेन मनायतनं।

    Dasavidhena manāyatanaṃ – cakkhuviññāṇaṃ, sotaviññāṇaṃ, ghānaviññāṇaṃ, jivhāviññāṇaṃ, kāyaviññāṇaṃ atthi sukhasahagataṃ, atthi dukkhasahagataṃ, manodhātu, manoviññāṇadhātu atthi kusalaṃ, atthi akusalaṃ, atthi abyākataṃ. Evaṃ dasavidhena manāyatanaṃ.

    एकविधेन मनायतनं – फस्ससम्पयुत्तं।

    Ekavidhena manāyatanaṃ – phassasampayuttaṃ.

    दुविधेन मनायतनं – अत्थि सहेतुकं, अत्थि अहेतुकं।

    Duvidhena manāyatanaṃ – atthi sahetukaṃ, atthi ahetukaṃ.

    तिविधेन मनायतनं – अत्थि सुखाय वेदनाय सम्पयुत्तं, अत्थि दुक्खाय वेदनाय सम्पयुत्तं, अत्थि अदुक्खमसुखाय वेदनाय सम्पयुत्तं…पे॰…। एवं बहुविधेन मनायतनं। इदं वुच्‍चति ‘‘मनायतनं’’।

    Tividhena manāyatanaṃ – atthi sukhāya vedanāya sampayuttaṃ, atthi dukkhāya vedanāya sampayuttaṃ, atthi adukkhamasukhāya vedanāya sampayuttaṃ…pe…. Evaṃ bahuvidhena manāyatanaṃ. Idaṃ vuccati ‘‘manāyatanaṃ’’.

    १६२. तत्थ कतमं रूपायतनं? यं रूपं चतुन्‍नं महाभूतानं उपादाय वण्णनिभा सनिदस्सनं सप्पटिघं नीलं पीतकं लोहितकं 3 ओदातं काळकं मञ्‍जिट्ठकं 4 हरि हरिवण्णं अम्बङ्कुरवण्णं दीघं रस्सं अणुं थूलं वट्टं परिमण्डलं चतुरस्सं छळंसं अट्ठंसं सोळसंसं निन्‍नं थलं छाया आतपो आलोको अन्धकारो अब्भा महिका धूमो रजो चन्दमण्डलस्स वण्णनिभा सूरियमण्डलस्स 5 वण्णनिभा तारकरूपानं वण्णनिभा आदासमण्डलस्स वण्णनिभा मणिसङ्खमुत्तवेळुरियस्स वण्णनिभा जातरूपरजतस्स वण्णनिभा, यं वा पनञ्‍ञम्पि अत्थि रूपं चतुन्‍नं महाभूतानं उपादाय वण्णनिभा सनिदस्सनं सप्पटिघं, यं रूपं सनिदस्सनं सप्पटिघं चक्खुना अनिदस्सनेन सप्पटिघेन पस्सि वा पस्सति वा पस्सिस्सति वा पस्से वा, रूपम्पेतं रूपायतनम्पेतं रूपधातुपेसा। इदं वुच्‍चति ‘‘रूपायतनं’’।

    162. Tattha katamaṃ rūpāyatanaṃ? Yaṃ rūpaṃ catunnaṃ mahābhūtānaṃ upādāya vaṇṇanibhā sanidassanaṃ sappaṭighaṃ nīlaṃ pītakaṃ lohitakaṃ 6 odātaṃ kāḷakaṃ mañjiṭṭhakaṃ 7 hari harivaṇṇaṃ ambaṅkuravaṇṇaṃ dīghaṃ rassaṃ aṇuṃ thūlaṃ vaṭṭaṃ parimaṇḍalaṃ caturassaṃ chaḷaṃsaṃ aṭṭhaṃsaṃ soḷasaṃsaṃ ninnaṃ thalaṃ chāyā ātapo āloko andhakāro abbhā mahikā dhūmo rajo candamaṇḍalassa vaṇṇanibhā sūriyamaṇḍalassa 8 vaṇṇanibhā tārakarūpānaṃ vaṇṇanibhā ādāsamaṇḍalassa vaṇṇanibhā maṇisaṅkhamuttaveḷuriyassa vaṇṇanibhā jātarūparajatassa vaṇṇanibhā, yaṃ vā panaññampi atthi rūpaṃ catunnaṃ mahābhūtānaṃ upādāya vaṇṇanibhā sanidassanaṃ sappaṭighaṃ, yaṃ rūpaṃ sanidassanaṃ sappaṭighaṃ cakkhunā anidassanena sappaṭighena passi vā passati vā passissati vā passe vā, rūpampetaṃ rūpāyatanampetaṃ rūpadhātupesā. Idaṃ vuccati ‘‘rūpāyatanaṃ’’.

    १६३. तत्थ कतमं सद्दायतनं? यो सद्दो चतुन्‍नं महाभूतानं उपादाय अनिदस्सनो सप्पटिघो भेरिसद्दो मुदिङ्गसद्दो 9 सङ्खसद्दो पणवसद्दो गीतसद्दो वादितसद्दो सम्मसद्दो पाणिसद्दो सत्तानं निग्घोससद्दो धातूनं सन्‍निघातसद्दो वातसद्दो उदकसद्दो मनुस्ससद्दो अमनुस्ससद्दो, यो वा पनञ्‍ञोपि अत्थि सद्दो चतुन्‍नं महाभूतानं उपादाय अनिदस्सनो सप्पटिघो, यं सद्दं अनिदस्सनं सप्पटिघं सोतेन अनिदस्सनेन सप्पटिघेन सुणि वा सुणाति वा सुणिस्सति वा सुणे वा, सद्दोपेसो सद्दायतनम्पेतं सद्दधातुपेसा। इदं वुच्‍चति ‘‘सद्दायतनं’’।

    163. Tattha katamaṃ saddāyatanaṃ? Yo saddo catunnaṃ mahābhūtānaṃ upādāya anidassano sappaṭigho bherisaddo mudiṅgasaddo 10 saṅkhasaddo paṇavasaddo gītasaddo vāditasaddo sammasaddo pāṇisaddo sattānaṃ nigghosasaddo dhātūnaṃ sannighātasaddo vātasaddo udakasaddo manussasaddo amanussasaddo, yo vā panaññopi atthi saddo catunnaṃ mahābhūtānaṃ upādāya anidassano sappaṭigho, yaṃ saddaṃ anidassanaṃ sappaṭighaṃ sotena anidassanena sappaṭighena suṇi vā suṇāti vā suṇissati vā suṇe vā, saddopeso saddāyatanampetaṃ saddadhātupesā. Idaṃ vuccati ‘‘saddāyatanaṃ’’.

    १६४. तत्थ कतमं गन्धायतनं? यो गन्धो चतुन्‍नं महाभूतानं उपादाय अनिदस्सनो सप्पटिघो मूलगन्धो सारगन्धो तचगन्धो पत्तगन्धो पुप्फगन्धो फलगन्धो आमगन्धो विस्सगन्धो सुगन्धो दुग्गन्धो, यो वा पनञ्‍ञोपि अत्थि गन्धो चतुन्‍नं महाभूतानं उपादाय अनिदस्सनो सप्पटिघो , यं गन्धं अनिदस्सनं सप्पटिघं घानेन अनिदस्सनेन सप्पटिघेन घायि वा घायति वा घायिस्सति वा घाये वा, गन्धोपेसो गन्धायतनम्पेतं गन्धधातुपेसा। इदं वुच्‍चति ‘‘गन्धायतनं’’।

    164. Tattha katamaṃ gandhāyatanaṃ? Yo gandho catunnaṃ mahābhūtānaṃ upādāya anidassano sappaṭigho mūlagandho sāragandho tacagandho pattagandho pupphagandho phalagandho āmagandho vissagandho sugandho duggandho, yo vā panaññopi atthi gandho catunnaṃ mahābhūtānaṃ upādāya anidassano sappaṭigho , yaṃ gandhaṃ anidassanaṃ sappaṭighaṃ ghānena anidassanena sappaṭighena ghāyi vā ghāyati vā ghāyissati vā ghāye vā, gandhopeso gandhāyatanampetaṃ gandhadhātupesā. Idaṃ vuccati ‘‘gandhāyatanaṃ’’.

    १६५. तत्थ कतमं रसायतनं? यो रसो चतुन्‍नं महाभूतानं उपादाय अनिदस्सनो सप्पटिघो मूलरसो खन्धरसो तचरसो पत्तरसो पुप्फरसो फलरसो अम्बिलं मधुरं तित्तकं कटुकं लोणिकं 11 खारिकं लम्बिकं कसावो सादु असादु, यो वा पनञ्‍ञोपि अत्थि रसो चतुन्‍नं महाभूतानं उपादाय अनिदस्सनो सप्पटिघो, यं रसं अनिदस्सनं सप्पटिघं जिव्हाय अनिदस्सनाय सप्पटिघाय सायि वा सायति वा सायिस्सति वा साये वा, रसोपेसो रसायतनम्पेतं रसधातुपेसा। इदं वुच्‍चति ‘‘रसायतनं’’।

    165. Tattha katamaṃ rasāyatanaṃ? Yo raso catunnaṃ mahābhūtānaṃ upādāya anidassano sappaṭigho mūlaraso khandharaso tacaraso pattaraso puppharaso phalaraso ambilaṃ madhuraṃ tittakaṃ kaṭukaṃ loṇikaṃ 12 khārikaṃ lambikaṃ kasāvo sādu asādu, yo vā panaññopi atthi raso catunnaṃ mahābhūtānaṃ upādāya anidassano sappaṭigho, yaṃ rasaṃ anidassanaṃ sappaṭighaṃ jivhāya anidassanāya sappaṭighāya sāyi vā sāyati vā sāyissati vā sāye vā, rasopeso rasāyatanampetaṃ rasadhātupesā. Idaṃ vuccati ‘‘rasāyatanaṃ’’.

    १६६. तत्थ कतमं फोट्ठब्बायतनं? पथवीधातु तेजोधातु वायोधातु कक्खळं मुदुकं सण्हं फरुसं सुखसम्फस्सं दुक्खसम्फस्सं गरुकं लहुकं, यं फोट्ठब्बं अनिदस्सनं सप्पटिघं कायेन अनिदस्सनेन सप्पटिघेन फुसि वा फुसति वा फुसिस्सति वा फुसे वा, फोट्ठब्बोपेसो फोट्ठब्बायतनम्पेतं फोट्ठब्बधातुपेसा। इदं वुच्‍चति ‘‘फोट्ठब्बायतनं’’।

    166. Tattha katamaṃ phoṭṭhabbāyatanaṃ? Pathavīdhātu tejodhātu vāyodhātu kakkhaḷaṃ mudukaṃ saṇhaṃ pharusaṃ sukhasamphassaṃ dukkhasamphassaṃ garukaṃ lahukaṃ, yaṃ phoṭṭhabbaṃ anidassanaṃ sappaṭighaṃ kāyena anidassanena sappaṭighena phusi vā phusati vā phusissati vā phuse vā, phoṭṭhabbopeso phoṭṭhabbāyatanampetaṃ phoṭṭhabbadhātupesā. Idaṃ vuccati ‘‘phoṭṭhabbāyatanaṃ’’.

    १६७. तत्थ कतमं धम्मायतनं? वेदनाक्खन्धो, सञ्‍ञाक्खन्धो, सङ्खारक्खन्धो, यञ्‍च रूपं अनिदस्सनअप्पटिघं धम्मायतनपरियापन्‍नं, असङ्खता च धातु।

    167. Tattha katamaṃ dhammāyatanaṃ? Vedanākkhandho, saññākkhandho, saṅkhārakkhandho, yañca rūpaṃ anidassanaappaṭighaṃ dhammāyatanapariyāpannaṃ, asaṅkhatā ca dhātu.

    तत्थ कतमो वेदनाक्खन्धो? एकविधेन वेदनाक्खन्धो – फस्ससम्पयुत्तो। दुविधेन वेदनाक्खन्धो – अत्थि सहेतुको, अत्थि अहेतुको। तिविधेन वेदनाक्खन्धो – अत्थि कुसलो, अत्थि अकुसलो, अत्थि अब्याकतो…पे॰… एवं दसविधेन वेदनाक्खन्धो…पे॰… एवं बहुविधेन वेदनाक्खन्धो। अयं वुच्‍चति ‘‘वेदनाक्खन्धो’’।

    Tattha katamo vedanākkhandho? Ekavidhena vedanākkhandho – phassasampayutto. Duvidhena vedanākkhandho – atthi sahetuko, atthi ahetuko. Tividhena vedanākkhandho – atthi kusalo, atthi akusalo, atthi abyākato…pe… evaṃ dasavidhena vedanākkhandho…pe… evaṃ bahuvidhena vedanākkhandho. Ayaṃ vuccati ‘‘vedanākkhandho’’.

    तत्थ कतमो सञ्‍ञाक्खन्धो? एकविधेन सञ्‍ञाक्खन्धो – फस्ससम्पयुत्तो। दुविधेन सञ्‍ञाक्खन्धो – अत्थि सहेतुको, अत्थि अहेतुको। तिविधेन सञ्‍ञाक्खन्धो – अत्थि कुसलो, अत्थि अकुसलो, अत्थि अब्याकतो…पे॰… एवं दसविधेन सञ्‍ञाक्खन्धो…पे॰… एवं बहुविधेन सञ्‍ञाक्खन्धो। अयं वुच्‍चति ‘‘सञ्‍ञाक्खन्धो’’।

    Tattha katamo saññākkhandho? Ekavidhena saññākkhandho – phassasampayutto. Duvidhena saññākkhandho – atthi sahetuko, atthi ahetuko. Tividhena saññākkhandho – atthi kusalo, atthi akusalo, atthi abyākato…pe… evaṃ dasavidhena saññākkhandho…pe… evaṃ bahuvidhena saññākkhandho. Ayaṃ vuccati ‘‘saññākkhandho’’.

    तत्थ कतमो सङ्खारक्खन्धो? एकविधेन सङ्खारक्खन्धो – चित्तसम्पयुत्तो। दुविधेन सङ्खारक्खन्धो – अत्थि हेतु, अत्थि न हेतु। तिविधेन सङ्खारक्खन्धो – अत्थि कुसलो, अत्थि अकुसलो, अत्थि अब्याकतो…पे॰… एवं दसविधेन सङ्खारक्खन्धो…पे॰… एवं बहुविधेन सङ्खारक्खन्धो। अयं वुच्‍चति ‘‘सङ्खारक्खन्धो’’।

    Tattha katamo saṅkhārakkhandho? Ekavidhena saṅkhārakkhandho – cittasampayutto. Duvidhena saṅkhārakkhandho – atthi hetu, atthi na hetu. Tividhena saṅkhārakkhandho – atthi kusalo, atthi akusalo, atthi abyākato…pe… evaṃ dasavidhena saṅkhārakkhandho…pe… evaṃ bahuvidhena saṅkhārakkhandho. Ayaṃ vuccati ‘‘saṅkhārakkhandho’’.

    तत्थ कतमं रूपं अनिदस्सनअप्पटिघं धम्मायतनपरियापन्‍नं? इत्थिन्द्रियं पुरिसिन्द्रियं…पे॰… कबळीकारो आहारो। इदं वुच्‍चति रूपं ‘‘अनिदस्सनअप्पटिघं धम्मायतनपरियापन्‍नं’’।

    Tattha katamaṃ rūpaṃ anidassanaappaṭighaṃ dhammāyatanapariyāpannaṃ? Itthindriyaṃ purisindriyaṃ…pe… kabaḷīkāro āhāro. Idaṃ vuccati rūpaṃ ‘‘anidassanaappaṭighaṃ dhammāyatanapariyāpannaṃ’’.

    तत्थ कतमा असङ्खता धातु? रागक्खयो , दोसक्खयो, मोहक्खयो – अयं वुच्‍चति ‘‘असङ्खता धातु’’।

    Tattha katamā asaṅkhatā dhātu? Rāgakkhayo , dosakkhayo, mohakkhayo – ayaṃ vuccati ‘‘asaṅkhatā dhātu’’.

    इदं वुच्‍चति धम्मायतनं।

    Idaṃ vuccati dhammāyatanaṃ.

    अभिधम्मभाजनीयं।

    Abhidhammabhājanīyaṃ.

    ३. पञ्हापुच्छकं

    3. Pañhāpucchakaṃ

    १६८. द्वादसायतनानि – चक्खायतनं, रूपायतनं, सोतायतनं, सद्दायतनं, घानायतनं, गन्धायतनं, जिव्हायतनं, रसायतनं, कायायतनं, फोट्ठब्बायतनं, मनायतनं, धम्मायतनं।

    168. Dvādasāyatanāni – cakkhāyatanaṃ, rūpāyatanaṃ, sotāyatanaṃ, saddāyatanaṃ, ghānāyatanaṃ, gandhāyatanaṃ, jivhāyatanaṃ, rasāyatanaṃ, kāyāyatanaṃ, phoṭṭhabbāyatanaṃ, manāyatanaṃ, dhammāyatanaṃ.

    १६९. द्वादसन्‍नं आयतनानं कति कुसला, कति अकुसला, कति अब्याकता…पे॰… कति सरणा, कति अरणा?

    169. Dvādasannaṃ āyatanānaṃ kati kusalā, kati akusalā, kati abyākatā…pe… kati saraṇā, kati araṇā?

    १. तिकं

    1. Tikaṃ

    १७०. दसायतना अब्याकता। द्वायतना सिया कुसला, सिया अकुसला, सिया अब्याकता। दसायतना न वत्तब्बा – ‘‘सुखाय वेदनाय सम्पयुत्ता’’तिपि, ‘‘दुक्खाय वेदनाय सम्पयुत्ता’’तिपि, ‘‘अदुक्खमसुखाय वेदनाय सम्पयुत्ता’’तिपि। मनायतनं सिया सुखाय वेदनाय सम्पयुत्तं, सिया दुक्खाय वेदनाय सम्पयुत्तं, सिया अदुक्खमसुखाय वेदनाय सम्पयुत्तं। धम्मायतनं सिया सुखाय वेदनाय सम्पयुत्तं, सिया दुक्खाय वेदनाय सम्पयुत्तं, सिया अदुक्खमसुखाय वेदनाय सम्पयुत्तं, सिया न वत्तब्बं – ‘‘सुखाय वेदनाय सम्पयुत्त’’न्तिपि, ‘‘दुक्खाय वेदनाय सम्पयुत्त’’न्तिपि, ‘‘अदुक्खमसुखाय वेदनाय सम्पयुत्त’’न्तिपि। दसायतना नेवविपाकनविपाकधम्मधम्मा। द्वायतना सिया विपाका, सिया विपाकधम्मधम्मा, सिया नेवविपाकनविपाकधम्मधम्मा।

    170. Dasāyatanā abyākatā. Dvāyatanā siyā kusalā, siyā akusalā, siyā abyākatā. Dasāyatanā na vattabbā – ‘‘sukhāya vedanāya sampayuttā’’tipi, ‘‘dukkhāya vedanāya sampayuttā’’tipi, ‘‘adukkhamasukhāya vedanāya sampayuttā’’tipi. Manāyatanaṃ siyā sukhāya vedanāya sampayuttaṃ, siyā dukkhāya vedanāya sampayuttaṃ, siyā adukkhamasukhāya vedanāya sampayuttaṃ. Dhammāyatanaṃ siyā sukhāya vedanāya sampayuttaṃ, siyā dukkhāya vedanāya sampayuttaṃ, siyā adukkhamasukhāya vedanāya sampayuttaṃ, siyā na vattabbaṃ – ‘‘sukhāya vedanāya sampayutta’’ntipi, ‘‘dukkhāya vedanāya sampayutta’’ntipi, ‘‘adukkhamasukhāya vedanāya sampayutta’’ntipi. Dasāyatanā nevavipākanavipākadhammadhammā. Dvāyatanā siyā vipākā, siyā vipākadhammadhammā, siyā nevavipākanavipākadhammadhammā.

    पञ्‍चायतना उपादिन्‍नुपादानिया। सद्दायतनं अनुपादिन्‍नुपादानियं। चत्तारो आयतना सिया उपादिन्‍नुपादानिया, सिया अनुपादिन्‍नुपादानिया, सिया अनुपादानिया। द्वायतना सिया उपादिन्‍नुपादानिया, सिया अनुपादिन्‍नुपादानिया, सिया अनुपादिन्‍नअनुपादानिया। दसायतना असंकिलिट्ठसंकिलेसिका। द्वायतना सिया संकिलिट्ठसंकिलेसिका, सिया असंकिलिट्ठसंकिलेसिका, सिया असंकिलिट्ठअसंकिलेसिका। दसायतना अवितक्‍कअविचारा। मनायतनं सिया सवितक्‍कसविचारं, सिया अवितक्‍कविचारमत्तं, सिया अवितक्‍कअविचारं। धम्मायतनं सिया सवितक्‍कसविचारं, सिया अवितक्‍कविचारमत्तं, सिया अवितक्‍कअविचारं , सिया न वत्तब्बं – ‘‘सवितक्‍कसविचार’’न्तिपि, ‘‘अवितक्‍कविचारमत्त’’न्तिपि, ‘‘अवितक्‍कअविचार’’न्तिपि। दसायतना न वत्तब्बा – ‘‘पीतिसहगता’’तिपि, ‘‘सुखसहगता’’तिपि, ‘‘उपेक्खासहगता’’तिपि। द्वायतना सिया पीतिसहगता, सिया सुखसहगता, सिया उपेक्खासहगता, सिया न वत्तब्बा – ‘‘पीतिसहगता’’तिपि, ‘‘सुखसहगता’’तिपि, ‘‘उपेक्खासहगता’’तिपि।

    Pañcāyatanā upādinnupādāniyā. Saddāyatanaṃ anupādinnupādāniyaṃ. Cattāro āyatanā siyā upādinnupādāniyā, siyā anupādinnupādāniyā, siyā anupādāniyā. Dvāyatanā siyā upādinnupādāniyā, siyā anupādinnupādāniyā, siyā anupādinnaanupādāniyā. Dasāyatanā asaṃkiliṭṭhasaṃkilesikā. Dvāyatanā siyā saṃkiliṭṭhasaṃkilesikā, siyā asaṃkiliṭṭhasaṃkilesikā, siyā asaṃkiliṭṭhaasaṃkilesikā. Dasāyatanā avitakkaavicārā. Manāyatanaṃ siyā savitakkasavicāraṃ, siyā avitakkavicāramattaṃ, siyā avitakkaavicāraṃ. Dhammāyatanaṃ siyā savitakkasavicāraṃ, siyā avitakkavicāramattaṃ, siyā avitakkaavicāraṃ , siyā na vattabbaṃ – ‘‘savitakkasavicāra’’ntipi, ‘‘avitakkavicāramatta’’ntipi, ‘‘avitakkaavicāra’’ntipi. Dasāyatanā na vattabbā – ‘‘pītisahagatā’’tipi, ‘‘sukhasahagatā’’tipi, ‘‘upekkhāsahagatā’’tipi. Dvāyatanā siyā pītisahagatā, siyā sukhasahagatā, siyā upekkhāsahagatā, siyā na vattabbā – ‘‘pītisahagatā’’tipi, ‘‘sukhasahagatā’’tipi, ‘‘upekkhāsahagatā’’tipi.

    दसायतना नेव दस्सनेन न भावनाय पहातब्बा। द्वायतना सिया दस्सनेन पहातब्बा, सिया भावनाय पहातब्बा, सिया नेव दस्सनेन न भावनाय पहातब्बा। दसायतना नेव दस्सनेन न भावनाय पहातब्बहेतुका। द्वायतना सिया दस्सनेन पहातब्बहेतुका, सिया भावनाय पहातब्बहेतुका, सिया नेव दस्सनेन न भावनाय पहातब्बहेतुका। दसायतना नेवाचयगामिनापचयगामिनो। द्वायतना सिया आचयगामिनो, सिया अपचयगामिनो, सिया नेवाचयगामिनापचयगामिनो। दसायतना नेवसेक्खनासेक्खा। द्वायतना सिया सेक्खा, सिया असेक्खा , सिया नेवसेक्खनासेक्खा। दसायतना परित्ता। द्वायतना सिया परित्ता, सिया महग्गता, सिया अप्पमाणा। दसायतना अनारम्मणा। द्वायतना सिया परित्तारम्मणा, सिया महग्गतारम्मणा, सिया अप्पमाणारम्मणा, सिया न वत्तब्बा – ‘‘परित्तारम्मणा’’तिपि, ‘‘महग्गतारम्मणा’’तिपि, ‘‘अप्पमाणारम्मणा’’तिपि। दसायतना मज्झिमा। द्वायतना सिया हीना, सिया मज्झिमा, सिया पणीता। दसायतना अनियता। द्वायतना सिया मिच्छत्तनियता, सिया सम्मत्तनियता, सिया अनियता।

    Dasāyatanā neva dassanena na bhāvanāya pahātabbā. Dvāyatanā siyā dassanena pahātabbā, siyā bhāvanāya pahātabbā, siyā neva dassanena na bhāvanāya pahātabbā. Dasāyatanā neva dassanena na bhāvanāya pahātabbahetukā. Dvāyatanā siyā dassanena pahātabbahetukā, siyā bhāvanāya pahātabbahetukā, siyā neva dassanena na bhāvanāya pahātabbahetukā. Dasāyatanā nevācayagāmināpacayagāmino. Dvāyatanā siyā ācayagāmino, siyā apacayagāmino, siyā nevācayagāmināpacayagāmino. Dasāyatanā nevasekkhanāsekkhā. Dvāyatanā siyā sekkhā, siyā asekkhā , siyā nevasekkhanāsekkhā. Dasāyatanā parittā. Dvāyatanā siyā parittā, siyā mahaggatā, siyā appamāṇā. Dasāyatanā anārammaṇā. Dvāyatanā siyā parittārammaṇā, siyā mahaggatārammaṇā, siyā appamāṇārammaṇā, siyā na vattabbā – ‘‘parittārammaṇā’’tipi, ‘‘mahaggatārammaṇā’’tipi, ‘‘appamāṇārammaṇā’’tipi. Dasāyatanā majjhimā. Dvāyatanā siyā hīnā, siyā majjhimā, siyā paṇītā. Dasāyatanā aniyatā. Dvāyatanā siyā micchattaniyatā, siyā sammattaniyatā, siyā aniyatā.

    दसायतना अनारम्मणा। द्वायतना सिया मग्गारम्मणा, सिया मग्गहेतुका, सिया मग्गाधिपतिनो, सिया न वत्तब्बा – ‘‘मग्गारम्मणा’’तिपि, ‘‘मग्गहेतुका’’तिपि, ‘‘मग्गाधिपतिनो’’तिपि। पञ्‍चायतना सिया उप्पन्‍ना, सिया उप्पादिनो, न वत्तब्बा – ‘‘अनुप्पन्‍ना’’ति। सद्दायतनं सिया उप्पन्‍नं, सिया अनुप्पन्‍नं, न वत्तब्बं – ‘‘उप्पादी’’ति। पञ्‍चायतना सिया उप्पन्‍ना, सिया अनुप्पन्‍ना, सिया उप्पादिनो। धम्मायतनं सिया उप्पन्‍नं, सिया अनुप्पन्‍नं, सिया उप्पादि, सिया न वत्तब्बं – ‘‘उप्पन्‍न’’न्तिपि, ‘‘अनुप्पन्‍न’’न्तिपि, ‘‘उप्पादी’’तिपि। एकादसायतना सिया अतीता, सिया अनागता, सिया पच्‍चुप्पन्‍ना। धम्मायतनं सिया अतीतं, सिया अनागतं, सिया पच्‍चुप्पन्‍नं, सिया न वत्तब्बं – ‘‘अतीत’’न्तिपि, ‘‘अनागत’’न्तिपि, ‘‘पच्‍चुप्पन्‍न’’न्तिपि। दसायतना अनारम्मणा। द्वायतना सिया अतीतारम्मणा, सिया अनागतारम्मणा , सिया पच्‍चुप्पन्‍नारम्मणा, सिया न वत्तब्बा – ‘‘अतीतारम्मणा’’तिपि, ‘‘अनागतारम्मणा’’तिपि, ‘‘पच्‍चुप्पन्‍नारम्मणा’’तिपि; सिया अज्झत्ता, सिया बहिद्धा, सिया अज्झत्तबहिद्धा। दसायतना अनारम्मणा। द्वायतना सिया अज्झत्तारम्मणा, सिया बहिद्धारम्मणा, सिया अज्झत्तबहिद्धारम्मणा, सिया न वत्तब्बा – ‘‘अज्झत्तारम्मणा’’तिपि, ‘‘बहिद्धारम्मणा’’तिपि, ‘‘अज्झत्तबहिद्धारम्मणा’’तिपि। रूपायतनं सनिदस्सनसप्पटिघं। नवायतना अनिदस्सनसप्पटिघा। द्वायतना अनिदस्सनअप्पटिघा।

    Dasāyatanā anārammaṇā. Dvāyatanā siyā maggārammaṇā, siyā maggahetukā, siyā maggādhipatino, siyā na vattabbā – ‘‘maggārammaṇā’’tipi, ‘‘maggahetukā’’tipi, ‘‘maggādhipatino’’tipi. Pañcāyatanā siyā uppannā, siyā uppādino, na vattabbā – ‘‘anuppannā’’ti. Saddāyatanaṃ siyā uppannaṃ, siyā anuppannaṃ, na vattabbaṃ – ‘‘uppādī’’ti. Pañcāyatanā siyā uppannā, siyā anuppannā, siyā uppādino. Dhammāyatanaṃ siyā uppannaṃ, siyā anuppannaṃ, siyā uppādi, siyā na vattabbaṃ – ‘‘uppanna’’ntipi, ‘‘anuppanna’’ntipi, ‘‘uppādī’’tipi. Ekādasāyatanā siyā atītā, siyā anāgatā, siyā paccuppannā. Dhammāyatanaṃ siyā atītaṃ, siyā anāgataṃ, siyā paccuppannaṃ, siyā na vattabbaṃ – ‘‘atīta’’ntipi, ‘‘anāgata’’ntipi, ‘‘paccuppanna’’ntipi. Dasāyatanā anārammaṇā. Dvāyatanā siyā atītārammaṇā, siyā anāgatārammaṇā , siyā paccuppannārammaṇā, siyā na vattabbā – ‘‘atītārammaṇā’’tipi, ‘‘anāgatārammaṇā’’tipi, ‘‘paccuppannārammaṇā’’tipi; siyā ajjhattā, siyā bahiddhā, siyā ajjhattabahiddhā. Dasāyatanā anārammaṇā. Dvāyatanā siyā ajjhattārammaṇā, siyā bahiddhārammaṇā, siyā ajjhattabahiddhārammaṇā, siyā na vattabbā – ‘‘ajjhattārammaṇā’’tipi, ‘‘bahiddhārammaṇā’’tipi, ‘‘ajjhattabahiddhārammaṇā’’tipi. Rūpāyatanaṃ sanidassanasappaṭighaṃ. Navāyatanā anidassanasappaṭighā. Dvāyatanā anidassanaappaṭighā.

    २. दुकं

    2. Dukaṃ

    १७१. एकादसायतना न हेतू। धम्मायतनं सिया हेतु, सिया न हेतु। दसायतना अहेतुका। द्वायतना सिया सहेतुका, सिया अहेतुका। दसायतना हेतुविप्पयुत्ता। द्वायतना सिया हेतुसम्पयुत्ता, सिया हेतुविप्पयुत्ता। दसायतना न वत्तब्बा – ‘‘हेतू चेव सहेतुका चा’’तिपि, ‘‘सहेतुका चेव न च हेतू’’तिपि। मनायतनं न वत्तब्बं – ‘‘हेतु चेव सहेतुकञ्‍चा’’ति, सिया सहेतुकञ्‍चेव न च हेतु, सिया न वत्तब्बं – ‘‘सहेतुकञ्‍चेव न च हेतू’’ति। धम्मायतनं सिया हेतु चेव सहेतुकञ्‍च, सिया सहेतुकञ्‍चेव न च हेतु, सिया न वत्तब्बं – ‘‘हेतु चेव सहेतुकञ्‍चा’’तिपि, ‘‘सहेतुकञ्‍चेव न च हेतू’’तिपि। दसायतना न वत्तब्बा – ‘‘हेतू चेव हेतुसम्पयुत्ता चा’’तिपि, ‘‘हेतुसम्पयुत्ता चेव न च हेतू’’तिपि। मनायतनं न वत्तब्बं – ‘‘हेतु चेव हेतुसम्पयुत्तञ्‍चा’’ति, सिया हेतुसम्पयुत्तञ्‍चेव न च हेतु, सिया न वत्तब्बं – ‘‘हेतुसम्पयुत्तञ्‍चेव न च हेतू’’ति। धम्मायतनं सिया हेतु चेव हेतुसम्पयुत्तञ्‍च, सिया हेतुसम्पयुत्तञ्‍चेव न च हेतु, सिया न वत्तब्बं – ‘‘हेतु चेव हेतुसम्पयुत्तञ्‍चा’’तिपि, ‘‘हेतुसम्पयुत्तञ्‍चेव न च हेतू’’तिपि। दसायतना न हेतूअहेतुका। मनायतनं सिया न हेतुसहेतुकं, सिया न हेतुअहेतुकं। धम्मायतनं सिया न हेतुसहेतुकं, सिया न हेतुअहेतुकं, सिया न वत्तब्बं – ‘‘न हेतुसहेतुक’’न्तिपि, ‘‘न हेतुअहेतुक’’न्तिपि।

    171. Ekādasāyatanā na hetū. Dhammāyatanaṃ siyā hetu, siyā na hetu. Dasāyatanā ahetukā. Dvāyatanā siyā sahetukā, siyā ahetukā. Dasāyatanā hetuvippayuttā. Dvāyatanā siyā hetusampayuttā, siyā hetuvippayuttā. Dasāyatanā na vattabbā – ‘‘hetū ceva sahetukā cā’’tipi, ‘‘sahetukā ceva na ca hetū’’tipi. Manāyatanaṃ na vattabbaṃ – ‘‘hetu ceva sahetukañcā’’ti, siyā sahetukañceva na ca hetu, siyā na vattabbaṃ – ‘‘sahetukañceva na ca hetū’’ti. Dhammāyatanaṃ siyā hetu ceva sahetukañca, siyā sahetukañceva na ca hetu, siyā na vattabbaṃ – ‘‘hetu ceva sahetukañcā’’tipi, ‘‘sahetukañceva na ca hetū’’tipi. Dasāyatanā na vattabbā – ‘‘hetū ceva hetusampayuttā cā’’tipi, ‘‘hetusampayuttā ceva na ca hetū’’tipi. Manāyatanaṃ na vattabbaṃ – ‘‘hetu ceva hetusampayuttañcā’’ti, siyā hetusampayuttañceva na ca hetu, siyā na vattabbaṃ – ‘‘hetusampayuttañceva na ca hetū’’ti. Dhammāyatanaṃ siyā hetu ceva hetusampayuttañca, siyā hetusampayuttañceva na ca hetu, siyā na vattabbaṃ – ‘‘hetu ceva hetusampayuttañcā’’tipi, ‘‘hetusampayuttañceva na ca hetū’’tipi. Dasāyatanā na hetūahetukā. Manāyatanaṃ siyā na hetusahetukaṃ, siyā na hetuahetukaṃ. Dhammāyatanaṃ siyā na hetusahetukaṃ, siyā na hetuahetukaṃ, siyā na vattabbaṃ – ‘‘na hetusahetuka’’ntipi, ‘‘na hetuahetuka’’ntipi.

    एकादसायतना सप्पच्‍चया। धम्मायतनं सिया सप्पच्‍चयं, सिया अप्पच्‍चयं। एकादसायतना सङ्खता। धम्मायतनं सिया सङ्खतं, सिया असङ्खतं। रूपायतनं सनिदस्सनं। एकादसायतना अनिदस्सना। दसायतना सप्पटिघा। द्वायतना अप्पटिघा। दसायतना रूपा। मनायतनं अरूपं। धम्मायतनं सिया रूपं, सिया अरूपं। दसायतना लोकिया। द्वायतना सिया लोकिया, सिया लोकुत्तरा; केनचि विञ्‍ञेय्या, केनचि न विञ्‍ञेय्या।

    Ekādasāyatanā sappaccayā. Dhammāyatanaṃ siyā sappaccayaṃ, siyā appaccayaṃ. Ekādasāyatanā saṅkhatā. Dhammāyatanaṃ siyā saṅkhataṃ, siyā asaṅkhataṃ. Rūpāyatanaṃ sanidassanaṃ. Ekādasāyatanā anidassanā. Dasāyatanā sappaṭighā. Dvāyatanā appaṭighā. Dasāyatanā rūpā. Manāyatanaṃ arūpaṃ. Dhammāyatanaṃ siyā rūpaṃ, siyā arūpaṃ. Dasāyatanā lokiyā. Dvāyatanā siyā lokiyā, siyā lokuttarā; kenaci viññeyyā, kenaci na viññeyyā.

    एकादसायतना नो आसवा। धम्मायतनं सिया आसवो, सिया नो आसवो। दसायतना सासवा। द्वायतना सिया सासवा, सिया अनासवा। दसायतना आसवविप्पयुत्ता। द्वायतना सिया आसवसम्पयुत्ता, सिया आसवविप्पयुत्ता। दसायतना न वत्तब्बा – ‘‘आसवा चेव सासवा चा’’ति, ‘‘सासवा चेव नो च आसवा’’। मनायतनं न वत्तब्बं – ‘‘आसवो चेव सासवञ्‍चा’’ति, सिया सासवञ्‍चेव नो च आसवो, सिया न वत्तब्बं – ‘‘सासवञ्‍चेव नो च आसवो’’ति। धम्मायतनं सिया आसवो चेव सासवञ्‍च, सिया सासवञ्‍चेव नो च आसवो, सिया न वत्तब्बं – ‘‘आसवो चेव सासवञ्‍चा’’तिपि, ‘‘सासवञ्‍चेव नो च आसवो’’तिपि। दसायतना न वत्तब्बा – ‘‘आसवा चेव आसवसम्पयुत्ता चा’’तिपि, ‘‘आसवसम्पयुत्ता चेव नो च आसवा’’तिपि। मनायतनं न वत्तब्बं – ‘‘आसवो चेव आसवसम्पयुत्तञ्‍चा’’ति, सिया आसवसम्पयुत्तञ्‍चेव नो च आसवो, सिया न वत्तब्बं – ‘‘आसवसम्पयुत्तञ्‍चेव नो च आसवो’’ति। धम्मायतनं सिया आसवो चेव आसवसम्पयुत्तञ्‍च, सिया आसवसम्पयुत्तञ्‍चेव नो च आसवो, सिया न वत्तब्बं – ‘‘आसवो चेव आसवसम्पयुत्तञ्‍चा’’तिपि, ‘‘आसवसम्पयुत्तञ्‍चेव नो च आसवो’’तिपि। दसायतना आसवविप्पयुत्तसासवा। द्वायतना सिया आसवविप्पयुत्तसासवा, सिया आसवविप्पयुत्तअनासवा, सिया न वत्तब्बा – ‘‘आसवविप्पयुत्तसासवा’’तिपि, ‘‘आसवविप्पयुत्तअनासवा’’तिपि।

    Ekādasāyatanā no āsavā. Dhammāyatanaṃ siyā āsavo, siyā no āsavo. Dasāyatanā sāsavā. Dvāyatanā siyā sāsavā, siyā anāsavā. Dasāyatanā āsavavippayuttā. Dvāyatanā siyā āsavasampayuttā, siyā āsavavippayuttā. Dasāyatanā na vattabbā – ‘‘āsavā ceva sāsavā cā’’ti, ‘‘sāsavā ceva no ca āsavā’’. Manāyatanaṃ na vattabbaṃ – ‘‘āsavo ceva sāsavañcā’’ti, siyā sāsavañceva no ca āsavo, siyā na vattabbaṃ – ‘‘sāsavañceva no ca āsavo’’ti. Dhammāyatanaṃ siyā āsavo ceva sāsavañca, siyā sāsavañceva no ca āsavo, siyā na vattabbaṃ – ‘‘āsavo ceva sāsavañcā’’tipi, ‘‘sāsavañceva no ca āsavo’’tipi. Dasāyatanā na vattabbā – ‘‘āsavā ceva āsavasampayuttā cā’’tipi, ‘‘āsavasampayuttā ceva no ca āsavā’’tipi. Manāyatanaṃ na vattabbaṃ – ‘‘āsavo ceva āsavasampayuttañcā’’ti, siyā āsavasampayuttañceva no ca āsavo, siyā na vattabbaṃ – ‘‘āsavasampayuttañceva no ca āsavo’’ti. Dhammāyatanaṃ siyā āsavo ceva āsavasampayuttañca, siyā āsavasampayuttañceva no ca āsavo, siyā na vattabbaṃ – ‘‘āsavo ceva āsavasampayuttañcā’’tipi, ‘‘āsavasampayuttañceva no ca āsavo’’tipi. Dasāyatanā āsavavippayuttasāsavā. Dvāyatanā siyā āsavavippayuttasāsavā, siyā āsavavippayuttaanāsavā, siyā na vattabbā – ‘‘āsavavippayuttasāsavā’’tipi, ‘‘āsavavippayuttaanāsavā’’tipi.

    एकादसायतना नो संयोजना। धम्मायतनं सिया संयोजनं, सिया नो संयोजनं। दसायतना संयोजनिया। द्वायतना सिया संयोजनिया, सिया असंयोजनिया। दसायतना संयोजनविप्पयुत्ता। द्वायतना सिया संयोजनसम्पयुत्ता, सिया संयोजनविप्पयुत्ता। दसायतना न वत्तब्बा – ‘‘संयोजना चेव संयोजनिया चा’’ति, संयोजनिया चेव नो च संयोजना। मनायतनं न वत्तब्बं – ‘‘संयोजनञ्‍चेव संयोजनियञ्‍चा’’ति, सिया संयोजनियञ्‍चेव नो च संयोजनं, सिया न वत्तब्बं – ‘‘संयोजनियञ्‍चेव नो च संयोजन’’न्ति। धम्मायतनं सिया संयोजनञ्‍चेव संयोजनियञ्‍च, सिया संयोजनियञ्‍चेव नो च संयोजनं, सिया न वत्तब्बं – ‘‘संयोजनञ्‍चेव संयोजनिय’’न्तिपि, ‘‘संयोजनियञ्‍चेव नो च संयोजन’’न्तिपि। दसायतना न वत्तब्बा – ‘‘संयोजना चेव संयोजनसम्पयुत्ता चा’’तिपि, ‘‘संयोजनसम्पयुत्ता चेव नो च संयोजना’’तिपि। मनायतनं न वत्तब्बं – ‘‘संयोजनञ्‍चेव संयोजनसम्पयुत्तञ्‍चा’’ति, सिया संयोजनसम्पयुत्तञ्‍चेव नो च संयोजनं, सिया न वत्तब्बं – ‘‘संयोजनसम्पयुत्तञ्‍चेव नो च संयोजन’’न्ति। धम्मायतनं सिया संयोजनञ्‍चेव संयोजनसम्पयुत्तञ्‍च, सिया संयोजनसम्पयुत्तञ्‍चेव नो च संयोजनं, सिया न वत्तब्बं – ‘‘संयोजनञ्‍चेव संयोजनसम्पयुत्तञ्‍चा’’तिपि, ‘‘संयोजनसम्पयुत्तञ्‍चेव नो च संयोजन’’न्तिपि। दसायतना संयोजनविप्पयुत्तसंयोजनिया । द्वायतना सिया संयोजनविप्पयुत्तसंयोजनिया, सिया संयोजनविप्पयुत्तअसंयोजनिया, सिया न वत्तब्बा – ‘‘संयोजनविप्पयुत्तसंयोजनिया’’तिपि, ‘‘संयोजनविप्पयुत्तअसंयोजनिया’’तिपि।

    Ekādasāyatanā no saṃyojanā. Dhammāyatanaṃ siyā saṃyojanaṃ, siyā no saṃyojanaṃ. Dasāyatanā saṃyojaniyā. Dvāyatanā siyā saṃyojaniyā, siyā asaṃyojaniyā. Dasāyatanā saṃyojanavippayuttā. Dvāyatanā siyā saṃyojanasampayuttā, siyā saṃyojanavippayuttā. Dasāyatanā na vattabbā – ‘‘saṃyojanā ceva saṃyojaniyā cā’’ti, saṃyojaniyā ceva no ca saṃyojanā. Manāyatanaṃ na vattabbaṃ – ‘‘saṃyojanañceva saṃyojaniyañcā’’ti, siyā saṃyojaniyañceva no ca saṃyojanaṃ, siyā na vattabbaṃ – ‘‘saṃyojaniyañceva no ca saṃyojana’’nti. Dhammāyatanaṃ siyā saṃyojanañceva saṃyojaniyañca, siyā saṃyojaniyañceva no ca saṃyojanaṃ, siyā na vattabbaṃ – ‘‘saṃyojanañceva saṃyojaniya’’ntipi, ‘‘saṃyojaniyañceva no ca saṃyojana’’ntipi. Dasāyatanā na vattabbā – ‘‘saṃyojanā ceva saṃyojanasampayuttā cā’’tipi, ‘‘saṃyojanasampayuttā ceva no ca saṃyojanā’’tipi. Manāyatanaṃ na vattabbaṃ – ‘‘saṃyojanañceva saṃyojanasampayuttañcā’’ti, siyā saṃyojanasampayuttañceva no ca saṃyojanaṃ, siyā na vattabbaṃ – ‘‘saṃyojanasampayuttañceva no ca saṃyojana’’nti. Dhammāyatanaṃ siyā saṃyojanañceva saṃyojanasampayuttañca, siyā saṃyojanasampayuttañceva no ca saṃyojanaṃ, siyā na vattabbaṃ – ‘‘saṃyojanañceva saṃyojanasampayuttañcā’’tipi, ‘‘saṃyojanasampayuttañceva no ca saṃyojana’’ntipi. Dasāyatanā saṃyojanavippayuttasaṃyojaniyā . Dvāyatanā siyā saṃyojanavippayuttasaṃyojaniyā, siyā saṃyojanavippayuttaasaṃyojaniyā, siyā na vattabbā – ‘‘saṃyojanavippayuttasaṃyojaniyā’’tipi, ‘‘saṃyojanavippayuttaasaṃyojaniyā’’tipi.

    एकादसायतना नो गन्था। धम्मायतनं सिया गन्थो, सिया नो गन्थो। दसायतना गन्थनिया। द्वायतना सिया गन्थनिया, सिया अगन्थनिया। दसायतना गन्थविप्पयुत्ता। द्वायतना सिया गन्थसम्पयुत्ता, सिया गन्थविप्पयुत्ता। दसायतना न वत्तब्बा – ‘‘गन्था चेव गन्थनिया चा’’ति, गन्थनिया चेव नो च गन्था। मनायतनं न वत्तब्बं – ‘‘गन्थो चेव गन्थनियञ्‍चा’’ति, सिया गन्थनियञ्‍चेव नो च गन्थो, सिया न वत्तब्बं – ‘‘गन्थनियञ्‍चेव नो च गन्थो’’ति। धम्मायतनं सिया गन्थो चेव गन्थनियञ्‍च, सिया गन्थनियञ्‍चेव नो च गन्थो, सिया न वत्तब्बं – ‘‘गन्थो चेव गन्थनियञ्‍चा’’तिपि, ‘‘गन्थनियञ्‍चेव नो च गन्थो’’तिपि। दसायतना न वत्तब्बा – ‘‘गन्था चेव गन्थसम्पयुत्ता चा’’तिपि, ‘‘गन्थसम्पयुत्ता चेव नो च गन्था’’तिपि। मनायतनं न वत्तब्बं – ‘‘गन्थो चेव गन्थसम्पयुत्तञ्‍चा’’ति, सिया गन्थसम्पयुत्तञ्‍चेव नो च गन्थो, सिया न वत्तब्बं – ‘‘गन्थसम्पयुत्तञ्‍चेव नो च गन्थो’’ति। धम्मायतनं सिया गन्थो चेव गन्थसम्पयुत्तञ्‍च, सिया गन्थसम्पयुत्तञ्‍चेव नो च गन्थो, सिया न वत्तब्बं – ‘‘गन्थो चेव गन्थसम्पयुत्तञ्‍चा’’तिपि, ‘‘गन्थसम्पयुत्तञ्‍चेव नो च गन्थो’’तिपि। दसायतना गन्थविप्पयुत्तगन्थनिया। द्वायतना सिया गन्थविप्पयुत्तगन्थनिया, सिया गन्थविप्पयुत्तअगन्थनिया, सिया न वत्तब्बा – ‘‘गन्थविप्पयुत्तगन्थनिया’’तिपि, ‘‘गन्थविप्पयुत्तअगन्थनिया’’तिपि।

    Ekādasāyatanā no ganthā. Dhammāyatanaṃ siyā gantho, siyā no gantho. Dasāyatanā ganthaniyā. Dvāyatanā siyā ganthaniyā, siyā aganthaniyā. Dasāyatanā ganthavippayuttā. Dvāyatanā siyā ganthasampayuttā, siyā ganthavippayuttā. Dasāyatanā na vattabbā – ‘‘ganthā ceva ganthaniyā cā’’ti, ganthaniyā ceva no ca ganthā. Manāyatanaṃ na vattabbaṃ – ‘‘gantho ceva ganthaniyañcā’’ti, siyā ganthaniyañceva no ca gantho, siyā na vattabbaṃ – ‘‘ganthaniyañceva no ca gantho’’ti. Dhammāyatanaṃ siyā gantho ceva ganthaniyañca, siyā ganthaniyañceva no ca gantho, siyā na vattabbaṃ – ‘‘gantho ceva ganthaniyañcā’’tipi, ‘‘ganthaniyañceva no ca gantho’’tipi. Dasāyatanā na vattabbā – ‘‘ganthā ceva ganthasampayuttā cā’’tipi, ‘‘ganthasampayuttā ceva no ca ganthā’’tipi. Manāyatanaṃ na vattabbaṃ – ‘‘gantho ceva ganthasampayuttañcā’’ti, siyā ganthasampayuttañceva no ca gantho, siyā na vattabbaṃ – ‘‘ganthasampayuttañceva no ca gantho’’ti. Dhammāyatanaṃ siyā gantho ceva ganthasampayuttañca, siyā ganthasampayuttañceva no ca gantho, siyā na vattabbaṃ – ‘‘gantho ceva ganthasampayuttañcā’’tipi, ‘‘ganthasampayuttañceva no ca gantho’’tipi. Dasāyatanā ganthavippayuttaganthaniyā. Dvāyatanā siyā ganthavippayuttaganthaniyā, siyā ganthavippayuttaaganthaniyā, siyā na vattabbā – ‘‘ganthavippayuttaganthaniyā’’tipi, ‘‘ganthavippayuttaaganthaniyā’’tipi.

    एकादसायतना नो ओघा…पे॰… नो योगा…पे॰… नो नीवरणा। धम्मायतनं सिया नीवरणं, सिया नो नीवरणं। दसायतना नीवरणिया। द्वायतना सिया नीवरणिया, सिया अनीवरणिया। दसायतना नीवरणविप्पयुत्ता। द्वायतना सिया नीवरणसम्पयुत्ता, सिया नीवरणविप्पयुत्ता। दसायतना न वत्तब्बा – ‘‘नीवरणा चेव नीवरणिया चा’’ति, नीवरणिया चेव नो च नीवरणा। मनायतनं न वत्तब्बं – ‘‘नीवरणञ्‍चेव नीवरणियञ्‍चा’’ति , सिया नीवरणियञ्‍चेव नो च नीवरणं, सिया न वत्तब्बं – ‘‘नीवरणियञ्‍चेव नो च नीवरण’’न्ति। धम्मायतनं सिया नीवरणञ्‍चेव नीवरणियञ्‍च, सिया नीवरणियञ्‍चेव नो च नीवरणं, सिया न वत्तब्बं – ‘‘नीवरणञ्‍चेव नीवरणियञ्‍चा’’तिपि, ‘‘नीवरणियञ्‍चेव नो च नीवरण’’न्तिपि। दसायतना न वत्तब्बा – ‘‘नीवरणा चेव नीवरणसम्पयुत्ता चा’’तिपि, ‘‘नीवरणसम्पयुत्ता चेव नो च नीवरणा’’तिपि। मनायतनं न वत्तब्बं – ‘‘नीवरणञ्‍चेव नीवरणसम्पयुत्तञ्‍चा’’ति, सिया नीवरणसम्पयुत्तञ्‍चेव नो च नीवरणं, सिया न वत्तब्बं – ‘‘नीवरणसम्पयुत्तञ्‍चेव नो च नीवरण’’न्ति। धम्मायतनं सिया नीवरणञ्‍चेव नीवरणसम्पयुत्तञ्‍च, सिया नीवरणसम्पयुत्तञ्‍चेव नो च नीवरणं, सिया न वत्तब्बं – ‘‘नीवरणञ्‍चेव नीवरणसम्पयुत्तञ्‍चा’’तिपि, ‘‘नीवरणसम्पयुत्तञ्‍चेव नो च नीवरण’’न्तिपि। दसायतना नीवरणविप्पयुत्तनीवरणिया। द्वायतना सिया नीवरणविप्पयुत्तनीवरणिया, सिया नीवरणविप्पयुत्तअनीवरणिया, सिया न वत्तब्बा – ‘‘नीवरणविप्पयुत्तनीवरणिया’’तिपि, ‘‘नीवरणविप्पयुत्तअनीवरणिया’’तिपि।

    Ekādasāyatanā no oghā…pe… no yogā…pe… no nīvaraṇā. Dhammāyatanaṃ siyā nīvaraṇaṃ, siyā no nīvaraṇaṃ. Dasāyatanā nīvaraṇiyā. Dvāyatanā siyā nīvaraṇiyā, siyā anīvaraṇiyā. Dasāyatanā nīvaraṇavippayuttā. Dvāyatanā siyā nīvaraṇasampayuttā, siyā nīvaraṇavippayuttā. Dasāyatanā na vattabbā – ‘‘nīvaraṇā ceva nīvaraṇiyā cā’’ti, nīvaraṇiyā ceva no ca nīvaraṇā. Manāyatanaṃ na vattabbaṃ – ‘‘nīvaraṇañceva nīvaraṇiyañcā’’ti , siyā nīvaraṇiyañceva no ca nīvaraṇaṃ, siyā na vattabbaṃ – ‘‘nīvaraṇiyañceva no ca nīvaraṇa’’nti. Dhammāyatanaṃ siyā nīvaraṇañceva nīvaraṇiyañca, siyā nīvaraṇiyañceva no ca nīvaraṇaṃ, siyā na vattabbaṃ – ‘‘nīvaraṇañceva nīvaraṇiyañcā’’tipi, ‘‘nīvaraṇiyañceva no ca nīvaraṇa’’ntipi. Dasāyatanā na vattabbā – ‘‘nīvaraṇā ceva nīvaraṇasampayuttā cā’’tipi, ‘‘nīvaraṇasampayuttā ceva no ca nīvaraṇā’’tipi. Manāyatanaṃ na vattabbaṃ – ‘‘nīvaraṇañceva nīvaraṇasampayuttañcā’’ti, siyā nīvaraṇasampayuttañceva no ca nīvaraṇaṃ, siyā na vattabbaṃ – ‘‘nīvaraṇasampayuttañceva no ca nīvaraṇa’’nti. Dhammāyatanaṃ siyā nīvaraṇañceva nīvaraṇasampayuttañca, siyā nīvaraṇasampayuttañceva no ca nīvaraṇaṃ, siyā na vattabbaṃ – ‘‘nīvaraṇañceva nīvaraṇasampayuttañcā’’tipi, ‘‘nīvaraṇasampayuttañceva no ca nīvaraṇa’’ntipi. Dasāyatanā nīvaraṇavippayuttanīvaraṇiyā. Dvāyatanā siyā nīvaraṇavippayuttanīvaraṇiyā, siyā nīvaraṇavippayuttaanīvaraṇiyā, siyā na vattabbā – ‘‘nīvaraṇavippayuttanīvaraṇiyā’’tipi, ‘‘nīvaraṇavippayuttaanīvaraṇiyā’’tipi.

    एकादसायतना नो परामासा। धम्मायतनं सिया परामासो, सिया नो परामासो। दसायतना परामट्ठा। द्वायतना सिया परामट्ठा, सिया अपरामट्ठा। दसायतना परामासविप्पयुत्ता। मनायतनं सिया परामाससम्पयुत्तं, सिया परामासविप्पयुत्तं। धम्मायतनं सिया परामाससम्पयुत्तं, सिया परामासविप्पयुत्तं, सिया न वत्तब्बं – ‘‘परामाससम्पयुत्त’’न्तिपि, ‘‘परामासविप्पयुत्त’’न्तिपि। दसायतना न वत्तब्बा – ‘‘परामासा चेव परामट्ठा चा’’ति, ‘‘परामट्ठा चेव नो च परामासा’’। मनायतनं न वत्तब्बं – ‘‘परामासो चेव परामट्ठञ्‍चा’’ति, सिया परामट्ठञ्‍चेव नो च परामासो, सिया न वत्तब्बं – ‘‘परामट्ठञ्‍चेव नो च परामासो’’ति। धम्मायतनं सिया परामासो चेव परामट्ठञ्‍च, सिया परामट्ठञ्‍चेव नो च परामासो, सिया न वत्तब्बं – ‘‘परामासो चेव परामट्ठञ्‍चा’’तिपि, ‘‘परामट्ठञ्‍चेव नो च परामासो’’तिपि। दसायतना परामासविप्पयुत्तपरामट्ठा। द्वायतना सिया परामासविप्पयुत्तपरामट्ठा , सिया परामासविप्पयुत्तअपरामट्ठा, सिया न वत्तब्बा – ‘‘परामासविप्पयुत्तपरामट्ठा’’तिपि , ‘‘परामासविप्पयुत्तअपरामट्ठा’’तिपि।

    Ekādasāyatanā no parāmāsā. Dhammāyatanaṃ siyā parāmāso, siyā no parāmāso. Dasāyatanā parāmaṭṭhā. Dvāyatanā siyā parāmaṭṭhā, siyā aparāmaṭṭhā. Dasāyatanā parāmāsavippayuttā. Manāyatanaṃ siyā parāmāsasampayuttaṃ, siyā parāmāsavippayuttaṃ. Dhammāyatanaṃ siyā parāmāsasampayuttaṃ, siyā parāmāsavippayuttaṃ, siyā na vattabbaṃ – ‘‘parāmāsasampayutta’’ntipi, ‘‘parāmāsavippayutta’’ntipi. Dasāyatanā na vattabbā – ‘‘parāmāsā ceva parāmaṭṭhā cā’’ti, ‘‘parāmaṭṭhā ceva no ca parāmāsā’’. Manāyatanaṃ na vattabbaṃ – ‘‘parāmāso ceva parāmaṭṭhañcā’’ti, siyā parāmaṭṭhañceva no ca parāmāso, siyā na vattabbaṃ – ‘‘parāmaṭṭhañceva no ca parāmāso’’ti. Dhammāyatanaṃ siyā parāmāso ceva parāmaṭṭhañca, siyā parāmaṭṭhañceva no ca parāmāso, siyā na vattabbaṃ – ‘‘parāmāso ceva parāmaṭṭhañcā’’tipi, ‘‘parāmaṭṭhañceva no ca parāmāso’’tipi. Dasāyatanā parāmāsavippayuttaparāmaṭṭhā. Dvāyatanā siyā parāmāsavippayuttaparāmaṭṭhā , siyā parāmāsavippayuttaaparāmaṭṭhā, siyā na vattabbā – ‘‘parāmāsavippayuttaparāmaṭṭhā’’tipi , ‘‘parāmāsavippayuttaaparāmaṭṭhā’’tipi.

    दसायतना अनारम्मणा। मनायतनं सारम्मणं। धम्मायतनं सिया सारम्मणं, सिया अनारम्मणं। मनायतनं चित्तं। एकादसायतना नो चित्ता। एकादसायतना अचेतसिका। धम्मायतनं सिया चेतसिकं, सिया अचेतसिकं। दसायतना चित्तविप्पयुत्ता। धम्मायतनं सिया चित्तसम्पयुत्तं, सिया चित्तविप्पयुत्तं। मनायतनं न वत्तब्बं – ‘‘चित्तेन सम्पयुत्त’’न्तिपि , ‘‘चित्तेन विप्पयुत्त’’न्तिपि। दसायतना चित्तविसंसट्ठा। धम्मायतनं सिया चित्तसंसट्ठं, सिया चित्तविसंसट्ठं। मनायतनं न वत्तब्बं – ‘‘चित्तेन संसट्ठ’’न्तिपि, ‘‘चित्तेन विसंसट्ठ’’न्तिपि। छायतना नो चित्तसमुट्ठाना। छायतना सिया चित्तसमुट्ठाना, सिया नो चित्तसमुट्ठाना। एकादसायतना नो चित्तसहभुनो। धम्मायतनं सिया चित्तसहभू , सिया नो चित्तसहभू। एकादसायतना नो चित्तानुपरिवत्तिनो। धम्मायतनं सिया चित्तानुपरिवत्ति, सिया नो चित्तानुपरिवत्ति। एकादसायतना नो चित्तसंसट्ठसमुट्ठाना। धम्मायतनं सिया चित्तसंसट्ठसमुट्ठानं, सिया नो चित्तसंसट्ठसमुट्ठानं। एकादसायतना नो चित्तसंसट्ठसमुट्ठानसहभुनो। धम्मायतनं सिया चित्तसंसट्ठसमुट्ठानसहभू, सिया नो चित्तसंसट्ठसमुट्ठानसहभू। एकादसायतना नो चित्तसंसट्ठसमुट्ठानानुपरिवत्तिनो। धम्मायतनं सिया चित्तसंसट्ठसमुट्ठानानुपरिवत्ति, सिया नो चित्तसंसट्ठसमुट्ठानानुपरिवत्ति।

    Dasāyatanā anārammaṇā. Manāyatanaṃ sārammaṇaṃ. Dhammāyatanaṃ siyā sārammaṇaṃ, siyā anārammaṇaṃ. Manāyatanaṃ cittaṃ. Ekādasāyatanā no cittā. Ekādasāyatanā acetasikā. Dhammāyatanaṃ siyā cetasikaṃ, siyā acetasikaṃ. Dasāyatanā cittavippayuttā. Dhammāyatanaṃ siyā cittasampayuttaṃ, siyā cittavippayuttaṃ. Manāyatanaṃ na vattabbaṃ – ‘‘cittena sampayutta’’ntipi , ‘‘cittena vippayutta’’ntipi. Dasāyatanā cittavisaṃsaṭṭhā. Dhammāyatanaṃ siyā cittasaṃsaṭṭhaṃ, siyā cittavisaṃsaṭṭhaṃ. Manāyatanaṃ na vattabbaṃ – ‘‘cittena saṃsaṭṭha’’ntipi, ‘‘cittena visaṃsaṭṭha’’ntipi. Chāyatanā no cittasamuṭṭhānā. Chāyatanā siyā cittasamuṭṭhānā, siyā no cittasamuṭṭhānā. Ekādasāyatanā no cittasahabhuno. Dhammāyatanaṃ siyā cittasahabhū , siyā no cittasahabhū. Ekādasāyatanā no cittānuparivattino. Dhammāyatanaṃ siyā cittānuparivatti, siyā no cittānuparivatti. Ekādasāyatanā no cittasaṃsaṭṭhasamuṭṭhānā. Dhammāyatanaṃ siyā cittasaṃsaṭṭhasamuṭṭhānaṃ, siyā no cittasaṃsaṭṭhasamuṭṭhānaṃ. Ekādasāyatanā no cittasaṃsaṭṭhasamuṭṭhānasahabhuno. Dhammāyatanaṃ siyā cittasaṃsaṭṭhasamuṭṭhānasahabhū, siyā no cittasaṃsaṭṭhasamuṭṭhānasahabhū. Ekādasāyatanā no cittasaṃsaṭṭhasamuṭṭhānānuparivattino. Dhammāyatanaṃ siyā cittasaṃsaṭṭhasamuṭṭhānānuparivatti, siyā no cittasaṃsaṭṭhasamuṭṭhānānuparivatti.

    छायतना अज्झत्तिका। छायतना बाहिरा। नवायतना उपादा। द्वायतना नो उपादा। धम्मायतनं सिया उपादा, सिया नो उपादा। पञ्‍चायतना उपादिन्‍ना। सद्दायतनं अनुपादिन्‍नं। छायतना सिया उपादिन्‍ना, सिया अनुपादिन्‍ना। एकादसायतना नो उपादाना। धम्मायतनं सिया उपादानं, सिया नो उपादानं। दसायतना उपादानिया। द्वायतना सिया उपादानिया, सिया अनुपादानिया। दसायतना उपादानविप्पयुत्ता। द्वायतना सिया उपादानसम्पयुत्ता, सिया उपादानविप्पयुत्ता। दसायतना न वत्तब्बा – ‘‘उपादाना चेव उपादानिया चा’’ति, उपादानिया चेव नो च उपादाना। मनायतनं न वत्तब्बं – ‘‘उपादानञ्‍चेव उपादानियञ्‍चा’’ति, सिया उपादानियञ्‍चेव नो च उपादानं, सिया न वत्तब्बं – ‘‘उपादानियञ्‍चेव नो च उपादान’’न्ति। धम्मायतनं सिया उपादानञ्‍चेव उपादानियञ्‍च, सिया उपादानियञ्‍चेव नो च उपादानं, सिया न वत्तब्बं – ‘‘उपादानञ्‍चेव उपादानियञ्‍चा’’तिपि, ‘‘उपादानियञ्‍चेव नो च उपादान’’न्तिपि। दसायतना न वत्तब्बा – ‘‘उपादाना चेव उपादानसम्पयुत्ता चा’’तिपि, ‘‘उपादानसम्पयुत्ता चेव नो च उपादाना’’तिपि। मनायतनं न वत्तब्बं – ‘‘उपादानियञ्‍चेव उपादानसम्पयुत्तञ्‍चा’’ति, सिया उपादानसम्पयुत्तञ्‍चेव नो च उपादानं, सिया न वत्तब्बं – ‘‘उपादानसम्पयुत्तञ्‍चेव नो च उपादान’’न्ति। धम्मायतनं सिया उपादानञ्‍चेव उपादानसम्पयुत्तञ्‍च, सिया उपादानसम्पयुत्तञ्‍चेव नो च उपादानं , सिया न वत्तब्बं – ‘‘उपादानञ्‍चेव उपादानसम्पयुत्तञ्‍चा’’तिपि, ‘‘उपादानसम्पयुत्तञ्‍चेव नो च उपादान’’न्तिपि। दसायतना उपादानविप्पयुत्तउपादानिया। द्वायतना सिया उपादानसम्पयुत्तउपादानिया, सिया उपादानविप्पयुत्तअनुपादानिया, सिया न वत्तब्बा – ‘‘उपादानविप्पयुत्तउपादानिया’’तिपि, ‘‘उपादानविप्पयुत्तअनुपादानिया’’तिपि।

    Chāyatanā ajjhattikā. Chāyatanā bāhirā. Navāyatanā upādā. Dvāyatanā no upādā. Dhammāyatanaṃ siyā upādā, siyā no upādā. Pañcāyatanā upādinnā. Saddāyatanaṃ anupādinnaṃ. Chāyatanā siyā upādinnā, siyā anupādinnā. Ekādasāyatanā no upādānā. Dhammāyatanaṃ siyā upādānaṃ, siyā no upādānaṃ. Dasāyatanā upādāniyā. Dvāyatanā siyā upādāniyā, siyā anupādāniyā. Dasāyatanā upādānavippayuttā. Dvāyatanā siyā upādānasampayuttā, siyā upādānavippayuttā. Dasāyatanā na vattabbā – ‘‘upādānā ceva upādāniyā cā’’ti, upādāniyā ceva no ca upādānā. Manāyatanaṃ na vattabbaṃ – ‘‘upādānañceva upādāniyañcā’’ti, siyā upādāniyañceva no ca upādānaṃ, siyā na vattabbaṃ – ‘‘upādāniyañceva no ca upādāna’’nti. Dhammāyatanaṃ siyā upādānañceva upādāniyañca, siyā upādāniyañceva no ca upādānaṃ, siyā na vattabbaṃ – ‘‘upādānañceva upādāniyañcā’’tipi, ‘‘upādāniyañceva no ca upādāna’’ntipi. Dasāyatanā na vattabbā – ‘‘upādānā ceva upādānasampayuttā cā’’tipi, ‘‘upādānasampayuttā ceva no ca upādānā’’tipi. Manāyatanaṃ na vattabbaṃ – ‘‘upādāniyañceva upādānasampayuttañcā’’ti, siyā upādānasampayuttañceva no ca upādānaṃ, siyā na vattabbaṃ – ‘‘upādānasampayuttañceva no ca upādāna’’nti. Dhammāyatanaṃ siyā upādānañceva upādānasampayuttañca, siyā upādānasampayuttañceva no ca upādānaṃ , siyā na vattabbaṃ – ‘‘upādānañceva upādānasampayuttañcā’’tipi, ‘‘upādānasampayuttañceva no ca upādāna’’ntipi. Dasāyatanā upādānavippayuttaupādāniyā. Dvāyatanā siyā upādānasampayuttaupādāniyā, siyā upādānavippayuttaanupādāniyā, siyā na vattabbā – ‘‘upādānavippayuttaupādāniyā’’tipi, ‘‘upādānavippayuttaanupādāniyā’’tipi.

    एकादसायतना नो किलेसा। धम्मायतनं सिया किलेसो, सिया नो किलेसो। दसायतना संकिलेसिका। द्वायतना सिया संकिलेसिका, सिया असंकिलेसिका। दसायतना असंकिलिट्ठा। द्वायतना सिया संकिलिट्ठा, सिया असंकिलिट्ठा। दसायतना किलेसविप्पयुत्ता। द्वायतना सिया किलेससम्पयुत्ता, सिया किलेसविप्पयुत्ता। दसायतना न वत्तब्बा – ‘‘किलेसा चेव संकिलेसिका चा’’ति, ‘‘संकिलेसिका चेव नो च किलेसा’’। मनायतनं न वत्तब्बं – ‘‘किलेसो चेव संकिलेसिकञ्‍चा’’ति, सिया संकिलेसिकञ्‍चेव नो च किलेसो, सिया न वत्तब्बं – ‘‘संकिलेसिकञ्‍चेव नो च किलेसो’’ति। धम्मायतनं सिया किलेसो चेव संकिलेसिकञ्‍च, सिया संकिलेसिकञ्‍चेव नो च किलेसो, सिया न वत्तब्बं – ‘‘किलेसो चेव संकिलेसिकञ्‍चा’’तिपि, ‘‘संकिलेसिकञ्‍चेव नो च किलेसो’’तिपि। दसायतना न वत्तब्बा – ‘‘किलेसा चेव संकिलिट्ठा चा’’तिपि, ‘‘संकिलिट्ठा चेव नो च किलेसा’’तिपि। मनायतनं न वत्तब्बं – ‘‘किलेसो चेव संकिलिट्ठञ्‍चा’’ति, सिया संकिलिट्ठञ्‍चेव नो च किलेसो, सिया न वत्तब्बं – ‘‘संकिलिट्ठञ्‍चेव नो च किलेसो’’ति। धम्मायतनं सिया किलेसो चेव संकिलिट्ठञ्‍च, सिया संकिलिट्ठञ्‍चेव नो च किलेसो, सिया न वत्तब्बं – ‘‘किलेसो चेव संकिलिट्ठञ्‍चा’’तिपि, ‘‘संकिलिट्ठञ्‍चेव नो च किलेसो’’तिपि।

    Ekādasāyatanā no kilesā. Dhammāyatanaṃ siyā kileso, siyā no kileso. Dasāyatanā saṃkilesikā. Dvāyatanā siyā saṃkilesikā, siyā asaṃkilesikā. Dasāyatanā asaṃkiliṭṭhā. Dvāyatanā siyā saṃkiliṭṭhā, siyā asaṃkiliṭṭhā. Dasāyatanā kilesavippayuttā. Dvāyatanā siyā kilesasampayuttā, siyā kilesavippayuttā. Dasāyatanā na vattabbā – ‘‘kilesā ceva saṃkilesikā cā’’ti, ‘‘saṃkilesikā ceva no ca kilesā’’. Manāyatanaṃ na vattabbaṃ – ‘‘kileso ceva saṃkilesikañcā’’ti, siyā saṃkilesikañceva no ca kileso, siyā na vattabbaṃ – ‘‘saṃkilesikañceva no ca kileso’’ti. Dhammāyatanaṃ siyā kileso ceva saṃkilesikañca, siyā saṃkilesikañceva no ca kileso, siyā na vattabbaṃ – ‘‘kileso ceva saṃkilesikañcā’’tipi, ‘‘saṃkilesikañceva no ca kileso’’tipi. Dasāyatanā na vattabbā – ‘‘kilesā ceva saṃkiliṭṭhā cā’’tipi, ‘‘saṃkiliṭṭhā ceva no ca kilesā’’tipi. Manāyatanaṃ na vattabbaṃ – ‘‘kileso ceva saṃkiliṭṭhañcā’’ti, siyā saṃkiliṭṭhañceva no ca kileso, siyā na vattabbaṃ – ‘‘saṃkiliṭṭhañceva no ca kileso’’ti. Dhammāyatanaṃ siyā kileso ceva saṃkiliṭṭhañca, siyā saṃkiliṭṭhañceva no ca kileso, siyā na vattabbaṃ – ‘‘kileso ceva saṃkiliṭṭhañcā’’tipi, ‘‘saṃkiliṭṭhañceva no ca kileso’’tipi.

    दसायतना न वत्तब्बा – ‘‘किलेसा चेव किलेससम्पयुत्ता चा’’तिपि, ‘‘किलेससम्पयुत्ता चेव नो च न किलेसा’’तिपि। मनायतनं न वत्तब्बं – ‘‘किलेसो चेव किलेससम्पयुत्तञ्‍चा’’ति , सिया किलेससम्पयुत्तञ्‍चेव नो च किलेसो, सिया न वत्तब्बं – ‘‘किलेससम्पयुत्तञ्‍चेव नो च किलेसो’’ति। धम्मायतनं सिया किलेसो चेव किलेससम्पयुत्तञ्‍च, सिया किलेससम्पयुत्तञ्‍चेव नो च किलेसो, सिया न वत्तब्बं – ‘‘किलेसो चेव किलेससम्पयुत्तञ्‍चा’’तिपि, ‘‘किलेससम्पयुत्तञ्‍चेव नो च किलेसो’’तिपि। दसायतना किलेसविप्पयुत्तसंकिलेसिका। द्वायतना सिया किलेसविप्पयुत्तसंकिलेसिका, सिया किलेसविप्पयुत्तअसंकिलेसिका , सिया न वत्तब्बा – ‘‘किलेसविप्पयुत्तसंकिलेसिका’’तिपि, ‘‘किलेसविप्पयुत्तअसंकिलेसिका’’तिपि ।

    Dasāyatanā na vattabbā – ‘‘kilesā ceva kilesasampayuttā cā’’tipi, ‘‘kilesasampayuttā ceva no ca na kilesā’’tipi. Manāyatanaṃ na vattabbaṃ – ‘‘kileso ceva kilesasampayuttañcā’’ti , siyā kilesasampayuttañceva no ca kileso, siyā na vattabbaṃ – ‘‘kilesasampayuttañceva no ca kileso’’ti. Dhammāyatanaṃ siyā kileso ceva kilesasampayuttañca, siyā kilesasampayuttañceva no ca kileso, siyā na vattabbaṃ – ‘‘kileso ceva kilesasampayuttañcā’’tipi, ‘‘kilesasampayuttañceva no ca kileso’’tipi. Dasāyatanā kilesavippayuttasaṃkilesikā. Dvāyatanā siyā kilesavippayuttasaṃkilesikā, siyā kilesavippayuttaasaṃkilesikā , siyā na vattabbā – ‘‘kilesavippayuttasaṃkilesikā’’tipi, ‘‘kilesavippayuttaasaṃkilesikā’’tipi .

    दसायतना न दस्सनेन पहातब्बा। द्वायतना सिया दस्सनेन पहातब्बा, सिया न दस्सनेन पहातब्बा। दसायतना न भावनाय पहातब्बा। द्वायतना सिया भावनाय पहातब्बा, सिया न भावनाय पहातब्बा। दसायतना न दस्सनेन पहातब्बहेतुका। द्वायतना सिया दस्सनेन पहातब्बहेतुका, सिया न दस्सनेन पहातब्बहेतुका। दसायतना न भावनाय पहातब्बहेतुका। द्वायतना सिया भावनाय पहातब्बहेतुका, सिया न भावनाय पहातब्बहेतुका। दसायतना अवितक्‍का। द्वायतना सिया सवितक्‍का, सिया अवितक्‍का। दसायतना अविचारा। द्वायतना सिया सविचारा, सिया अविचारा। दसायतना अप्पीतिका। द्वायतना सिया सप्पीतिका, सिया अप्पीतिका। दसायतना न पीतिसहगता। द्वायतना सिया पीतिसहगता, सिया न पीतिसहगता। दसायतना न सुखसहगता। द्वायतना सिया सुखसहगता, सिया न सुखसहगता। दसायतना न उपेक्खासहगता। द्वायतना सिया उपेक्खासहगता, सिया न उपेक्खासहगता।

    Dasāyatanā na dassanena pahātabbā. Dvāyatanā siyā dassanena pahātabbā, siyā na dassanena pahātabbā. Dasāyatanā na bhāvanāya pahātabbā. Dvāyatanā siyā bhāvanāya pahātabbā, siyā na bhāvanāya pahātabbā. Dasāyatanā na dassanena pahātabbahetukā. Dvāyatanā siyā dassanena pahātabbahetukā, siyā na dassanena pahātabbahetukā. Dasāyatanā na bhāvanāya pahātabbahetukā. Dvāyatanā siyā bhāvanāya pahātabbahetukā, siyā na bhāvanāya pahātabbahetukā. Dasāyatanā avitakkā. Dvāyatanā siyā savitakkā, siyā avitakkā. Dasāyatanā avicārā. Dvāyatanā siyā savicārā, siyā avicārā. Dasāyatanā appītikā. Dvāyatanā siyā sappītikā, siyā appītikā. Dasāyatanā na pītisahagatā. Dvāyatanā siyā pītisahagatā, siyā na pītisahagatā. Dasāyatanā na sukhasahagatā. Dvāyatanā siyā sukhasahagatā, siyā na sukhasahagatā. Dasāyatanā na upekkhāsahagatā. Dvāyatanā siyā upekkhāsahagatā, siyā na upekkhāsahagatā.

    दसायतना कामावचरा। द्वायतना सिया कामावचरा, सिया न कामावचरा। दसायतना न रूपावचरा। द्वायतना सिया रूपावचरा, सिया न रूपावचरा। दसायतना न अरूपावचरा। द्वायतना सिया अरूपावचरा, सिया न अरूपावचरा। दसायतना परियापन्‍ना। द्वायतना सिया परियापन्‍ना, सिया अपरियापन्‍ना। दसायतना अनिय्यानिका। द्वायतना सिया निय्यानिका , सिया अनिय्यानिका। दसायतना अनियता। द्वायतना सिया नियता, सिया अनियता। दसायतना सउत्तरा। द्वायतना सिया सउत्तरा, सिया अनुत्तरा। दसायतना अरणा। द्वायतना सिया सरणा, सिया अरणाति।

    Dasāyatanā kāmāvacarā. Dvāyatanā siyā kāmāvacarā, siyā na kāmāvacarā. Dasāyatanā na rūpāvacarā. Dvāyatanā siyā rūpāvacarā, siyā na rūpāvacarā. Dasāyatanā na arūpāvacarā. Dvāyatanā siyā arūpāvacarā, siyā na arūpāvacarā. Dasāyatanā pariyāpannā. Dvāyatanā siyā pariyāpannā, siyā apariyāpannā. Dasāyatanā aniyyānikā. Dvāyatanā siyā niyyānikā , siyā aniyyānikā. Dasāyatanā aniyatā. Dvāyatanā siyā niyatā, siyā aniyatā. Dasāyatanā sauttarā. Dvāyatanā siyā sauttarā, siyā anuttarā. Dasāyatanā araṇā. Dvāyatanā siyā saraṇā, siyā araṇāti.

    पञ्हापुच्छकं।

    Pañhāpucchakaṃ.

    आयतनविभङ्गो निट्ठितो।

    Āyatanavibhaṅgo niṭṭhito.







    Footnotes:
    1. चक्खुं (सी॰ स्या॰ क॰) ध॰ स॰ ५९६-५९९
    2. cakkhuṃ (sī. syā. ka.) dha. sa. 596-599
    3. पीतं लोहितं (सी॰)
    4. मञ्‍जेट्ठकं (सी॰ स्या॰)
    5. सुरियमण्डलस्स (सी॰ स्या॰ कं॰)
    6. pītaṃ lohitaṃ (sī.)
    7. mañjeṭṭhakaṃ (sī. syā.)
    8. suriyamaṇḍalassa (sī. syā. kaṃ.)
    9. मुतिङ्गसद्धो (सी॰)
    10. mutiṅgasaddho (sī.)
    11. लपिलकं (सी॰), लम्पिकं (क॰ सी॰)
    12. lapilakaṃ (sī.), lampikaṃ (ka. sī.)



    Related texts:



    अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / अभिधम्मपिटक (अट्ठकथा) • Abhidhammapiṭaka (aṭṭhakathā) / सम्मोहविनोदनी-अट्ठकथा • Sammohavinodanī-aṭṭhakathā
    १. सुत्तन्तभाजनीयवण्णना • 1. Suttantabhājanīyavaṇṇanā
    २. अभिधम्मभाजनीयवण्णना • 2. Abhidhammabhājanīyavaṇṇanā
    ३. पञ्हापुच्छकवण्णना • 3. Pañhāpucchakavaṇṇanā

    टीका • Tīkā / अभिधम्मपिटक (टीका) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / विभङ्ग-मूलटीका • Vibhaṅga-mūlaṭīkā / २. आयतनविभङ्गो • 2. Āyatanavibhaṅgo

    टीका • Tīkā / अभिधम्मपिटक (टीका) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / विभङ्ग-अनुटीका • Vibhaṅga-anuṭīkā / २. आयतनविभङ्गो • 2. Āyatanavibhaṅgo


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact