Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / പഞ്ചപകരണ-അട്ഠകഥാ • Pañcapakaraṇa-aṭṭhakathā |
൩. ആയതനയമകം
3. Āyatanayamakaṃ
൧. പണ്ണത്തിഉദ്ദേസവാരവണ്ണനാ
1. Paṇṇattiuddesavāravaṇṇanā
൧-൯. ഇദാനി മൂലയമകേ ദേസിതേയേവ കുസലാദിധമ്മേ ആയതനവസേനാപി സങ്ഗണ്ഹിത്വാ ഖന്ധയമകാനന്തരം ദേസിതസ്സ ആയതനയമകസ്സ വണ്ണനാ ഹോതി. തത്ഥ ഖന്ധയമകേ വുത്തനയേനേവ പാളിവവത്ഥാനം വേദിതബ്ബം. യഥേവ ഹി തത്ഥ പണ്ണത്തിവാരോ, പവത്തിവാരോ, പരിഞ്ഞാവാരോതി തയോ മഹാവാരാ ഹോന്തി, തഥാ ഇധാപി. വചനത്ഥോപി നേസം തത്ഥ വുത്തനയേനേവ വേദിതബ്ബോ. ഇധാപി ച പണ്ണത്തിവാരോ ഉദ്ദേസനിദ്ദേസവസേന ദ്വിധാ വവത്ഥിതോ. ഇതരേ നിദ്ദേസവസേനേവ. ‘തത്ഥ ദ്വാദസായതനാനീ’തി പദം ആദിം കത്വാ യാവ നായതനാ ന മനോതി, താവ പണ്ണത്തിവാരസ്സ ഉദ്ദേസവാരോ വേദിതബ്ബോ. തത്ഥ ദ്വാദസായതനാനീതി അയം യമകവസേന പുച്ഛിതബ്ബാനം ആയതനാനം ഉദ്ദേസോ. ചക്ഖായതനം…പേ॰… ധമ്മായതനന്തി തേസഞ്ഞേവ പഭേദതോ നാമവവത്ഥാനം. യമകവസേന പുച്ഛാസുഖത്ഥഞ്ചേത്ഥ പഠമം പടിപാടിയാ അജ്ഝത്തരൂപായതനാനി വുത്താനി. പച്ഛാ ബാഹിരരൂപായതനാനി. പരിയോസാനേ മനായതനധമ്മായതനാനി.
1-9. Idāni mūlayamake desiteyeva kusalādidhamme āyatanavasenāpi saṅgaṇhitvā khandhayamakānantaraṃ desitassa āyatanayamakassa vaṇṇanā hoti. Tattha khandhayamake vuttanayeneva pāḷivavatthānaṃ veditabbaṃ. Yatheva hi tattha paṇṇattivāro, pavattivāro, pariññāvāroti tayo mahāvārā honti, tathā idhāpi. Vacanatthopi nesaṃ tattha vuttanayeneva veditabbo. Idhāpi ca paṇṇattivāro uddesaniddesavasena dvidhā vavatthito. Itare niddesavaseneva. ‘Tattha dvādasāyatanānī’ti padaṃ ādiṃ katvā yāva nāyatanā na manoti, tāva paṇṇattivārassa uddesavāro veditabbo. Tattha dvādasāyatanānīti ayaṃ yamakavasena pucchitabbānaṃ āyatanānaṃ uddeso. Cakkhāyatanaṃ…pe… dhammāyatananti tesaññeva pabhedato nāmavavatthānaṃ. Yamakavasena pucchāsukhatthañcettha paṭhamaṃ paṭipāṭiyā ajjhattarūpāyatanāni vuttāni. Pacchā bāhirarūpāyatanāni. Pariyosāne manāyatanadhammāyatanāni.
യഥാ പന ഹേട്ഠാ ഖന്ധവസേന, ഏവമിധ ഇമേസം ആയതനാനം വസേന പദസോധനവാരോ, പദസോധനമൂലചക്കവാരോ, സുദ്ധായതനവാരോ, സുദ്ധായതനമൂലചക്കവാരോതി, ചത്താരോവ നയവാരാ ഹോന്തി. ഏകേകോ ചേത്ഥ അനുലോമപടിലോമവസേന ദുവിധോയേവ. തേസമത്ഥോ തത്ഥ വുത്തനയേനേവ വേദിതബ്ബോ. യഥാ പന ഖന്ധയമകേ പദസോധനവാരസ്സ അനുലോമവാരേ ‘രൂപം രൂപക്ഖന്ധോ, രൂപക്ഖന്ധോ രൂപ’ന്തിആദീനി പഞ്ച യമകാനി, തഥാ ഇധ ‘ചക്ഖു, ചക്ഖായതനം; ചക്ഖായതനം; ചക്ഖൂ’തിആദീനി ദ്വാദസ. പടിലോമവാരേപി ‘ന ചക്ഖു, ന ചക്ഖായതനം; ന ചക്ഖായതനം, ന ചക്ഖൂ’തിആദീനി ദ്വാദസ , പദസോധനമൂലചക്കവാരസ്സ പനേത്ഥ അനുലോമവാരേ ഏകേകായതനമൂലകാനി ഏകാദസ ഏകാദസ കത്വാ ദ്വത്തിംസസതം യമകാനി. പടിലോമവാരേപി ദ്വത്തിംസസതമേവ. സുദ്ധായതനവാരസ്സാപി അനുലോമവാരേ ദ്വാദസ, പടിലോമവാരേ ദ്വാദസ, സുദ്ധായതനമൂലചക്കവാരസ്സാപി അനുലോമവാരേ ഏകേകായതനമൂലകാനി ഏകാദസ ഏകാദസ കത്വാ ദ്വത്തിംസസതം യമകാനി. പടിലോമവാരേപി ദ്വത്തിംസസതമേവാതി ഏവമിധ ഛസത്തതാധികേഹി പഞ്ചഹി യമകസതേഹി, ദ്വിപഞ്ഞാസാധികേഹി ഏകാദസഹി പുച്ഛാസതേഹി, ചതുരാധികേഹി തേവീസായ അത്ഥസതേഹി ച പടിമണ്ഡിതോ പണ്ണത്തിവാരസ്സ ഉദ്ദേസവാരോ വേദിതബ്ബോ.
Yathā pana heṭṭhā khandhavasena, evamidha imesaṃ āyatanānaṃ vasena padasodhanavāro, padasodhanamūlacakkavāro, suddhāyatanavāro, suddhāyatanamūlacakkavāroti, cattārova nayavārā honti. Ekeko cettha anulomapaṭilomavasena duvidhoyeva. Tesamattho tattha vuttanayeneva veditabbo. Yathā pana khandhayamake padasodhanavārassa anulomavāre ‘rūpaṃ rūpakkhandho, rūpakkhandho rūpa’ntiādīni pañca yamakāni, tathā idha ‘cakkhu, cakkhāyatanaṃ; cakkhāyatanaṃ; cakkhū’tiādīni dvādasa. Paṭilomavārepi ‘na cakkhu, na cakkhāyatanaṃ; na cakkhāyatanaṃ, na cakkhū’tiādīni dvādasa , padasodhanamūlacakkavārassa panettha anulomavāre ekekāyatanamūlakāni ekādasa ekādasa katvā dvattiṃsasataṃ yamakāni. Paṭilomavārepi dvattiṃsasatameva. Suddhāyatanavārassāpi anulomavāre dvādasa, paṭilomavāre dvādasa, suddhāyatanamūlacakkavārassāpi anulomavāre ekekāyatanamūlakāni ekādasa ekādasa katvā dvattiṃsasataṃ yamakāni. Paṭilomavārepi dvattiṃsasatamevāti evamidha chasattatādhikehi pañcahi yamakasatehi, dvipaññāsādhikehi ekādasahi pucchāsatehi, caturādhikehi tevīsāya atthasatehi ca paṭimaṇḍito paṇṇattivārassa uddesavāro veditabbo.
പണ്ണത്തിഉദ്ദേസവാരവണ്ണനാ.
Paṇṇattiuddesavāravaṇṇanā.
൧. പണ്ണത്തിനിദ്ദേസവാരവണ്ണനാ
1. Paṇṇattiniddesavāravaṇṇanā
൧൦-൧൭. നിദ്ദേസവാരേ പന ഹേട്ഠാ ഖന്ധയമകസ്സ പണ്ണത്തിവാരനിദ്ദേസേ വുത്തനയേനേവ അത്ഥോ വേദിതബ്ബോ. അഞ്ഞത്ര വിസേസാ. തത്രായം വിസേസോ – ദിബ്ബചക്ഖൂതി ദുതിയവിജ്ജാഞാണം. പഞ്ഞാചക്ഖൂതി തതിയവിജ്ജാഞാണം. ദിബ്ബസോതന്തി ദുതിയഅഭിഞ്ഞാഞാണം. തണ്ഹാസോതന്തി തണ്ഹാവ. അവസേസോ കായോതി നാമകായോ, രൂപകായോ, ഹത്ഥികായോ, അസ്സകായോതി ഏവമാദി. അവസേസം രൂപന്തി രൂപായതനതോ സേസം ഭൂതുപാദായരൂപഞ്ചേവ പിയരൂപസാതരൂപഞ്ച. സീലഗന്ധോതിആദീനി വായനട്ഠേന സീലാദീനംയേവ നാമാനി. അത്ഥരസോതിആദീനിപി സാധുമധുരട്ഠേന അത്ഥാദീനഞ്ഞേവ നാമാനി. അവസേസോ ധമ്മോതി പരിയത്തിധമ്മാദിഅനേകപ്പഭേദോതി അയമേത്ഥ വിസേസോ.
10-17. Niddesavāre pana heṭṭhā khandhayamakassa paṇṇattivāraniddese vuttanayeneva attho veditabbo. Aññatra visesā. Tatrāyaṃ viseso – dibbacakkhūti dutiyavijjāñāṇaṃ. Paññācakkhūti tatiyavijjāñāṇaṃ. Dibbasotanti dutiyaabhiññāñāṇaṃ. Taṇhāsotanti taṇhāva. Avaseso kāyoti nāmakāyo, rūpakāyo, hatthikāyo, assakāyoti evamādi. Avasesaṃ rūpanti rūpāyatanato sesaṃ bhūtupādāyarūpañceva piyarūpasātarūpañca. Sīlagandhotiādīni vāyanaṭṭhena sīlādīnaṃyeva nāmāni. Attharasotiādīnipi sādhumadhuraṭṭhena atthādīnaññeva nāmāni. Avaseso dhammoti pariyattidhammādianekappabhedoti ayamettha viseso.
പണ്ണത്തിനിദ്ദേസവാരവണ്ണനാ.
Paṇṇattiniddesavāravaṇṇanā.
൨. പവത്തിവാരവണ്ണനാ
2. Pavattivāravaṇṇanā
൧൮-൨൧. ഇധാപി ച പവത്തിവാരസ്സ ഉപ്പാദവാരാദീസു തീസു അന്തരവാരേസു ഏകേകസ്മിം ഛളേവ കാലഭേദാ. തേസം ഏകേകസ്മിം കാലേ പുഗ്ഗലവാരാദയോ തയോ വാരാ. തേ സബ്ബേപി അനുലോമപടിലോമനയവസേന ദുവിധാവ ഹോന്തി. തത്ഥ പച്ചുപ്പന്നകാലേ പുഗ്ഗലവാരസ്സ അനുലോമനയേ യഥാ ഖന്ധയമകേ രൂപക്ഖന്ധമൂലകാനി ചത്താരി, വേദനാക്ഖന്ധമൂലകാനി തീണി, സഞ്ഞാക്ഖന്ധമൂലകാനി ദ്വേ, സങ്ഖാരക്ഖന്ധമൂലകം ഏകന്തി അഗ്ഗഹിതഗ്ഗഹണേന ദസ യമകാനി ഹോന്തി. ഏവം ‘‘യസ്സ ചക്ഖായതനം ഉപ്പജ്ജതി, തസ്സ സോതായതനം ഉപ്പജ്ജതി; യസ്സ വാ പന സോതായതനം ഉപ്പജ്ജതി, തസ്സ ചക്ഖായതനം ഉപ്പജ്ജതി; യസ്സ ചക്ഖായതനം ഉപ്പജ്ജതി, തസ്സ ഘാണായതനം, ജിവ്ഹായതനം, കായായതനം, രൂപായതനം, സദ്ദായതനം, ഗന്ധായതനം, രസായതനം, ഫോട്ഠബ്ബായതനം, മനായതനം, ധമ്മായതനം, ഉപ്പജ്ജതി; യസ്സ വാ പന ധമ്മായതനം ഉപ്പജ്ജതി, തസ്സ ചക്ഖായതനം ഉപ്പജ്ജതീ’’തി ഏവം ചക്ഖായതനമൂലകാനി ഏകാദസ. ‘‘യസ്സ സോതായതനം ഉപ്പജ്ജതി, തസ്സ ഘാനായതനം ഉപ്പജ്ജതീ’’തിആദിനാ നയേന സോതായതനമൂലകാനി ദസ; ഘാനായതനമൂലകാനി നവ, ജിവ്ഹായതനമൂലകാനി അട്ഠ; കായായതനമൂലകാനി സത്ത; രൂപായതനമൂലകാനി ഛ; സദ്ദായതനമൂലകാനി പഞ്ച; ഗന്ധായതനമൂലകാനി ചത്താരി; രസായതനമൂലകാനി തീണി; ഫോട്ഠബ്ബായതനമൂലകാനി ദ്വേ; മനായതനമൂലകം ഏകന്തി അഗ്ഗഹിതഗ്ഗഹണേന ഛസട്ഠി യമകാനി ഹോന്തി.
18-21. Idhāpi ca pavattivārassa uppādavārādīsu tīsu antaravāresu ekekasmiṃ chaḷeva kālabhedā. Tesaṃ ekekasmiṃ kāle puggalavārādayo tayo vārā. Te sabbepi anulomapaṭilomanayavasena duvidhāva honti. Tattha paccuppannakāle puggalavārassa anulomanaye yathā khandhayamake rūpakkhandhamūlakāni cattāri, vedanākkhandhamūlakāni tīṇi, saññākkhandhamūlakāni dve, saṅkhārakkhandhamūlakaṃ ekanti aggahitaggahaṇena dasa yamakāni honti. Evaṃ ‘‘yassa cakkhāyatanaṃ uppajjati, tassa sotāyatanaṃ uppajjati; yassa vā pana sotāyatanaṃ uppajjati, tassa cakkhāyatanaṃ uppajjati; yassa cakkhāyatanaṃ uppajjati, tassa ghāṇāyatanaṃ, jivhāyatanaṃ, kāyāyatanaṃ, rūpāyatanaṃ, saddāyatanaṃ, gandhāyatanaṃ, rasāyatanaṃ, phoṭṭhabbāyatanaṃ, manāyatanaṃ, dhammāyatanaṃ, uppajjati; yassa vā pana dhammāyatanaṃ uppajjati, tassa cakkhāyatanaṃ uppajjatī’’ti evaṃ cakkhāyatanamūlakāni ekādasa. ‘‘Yassa sotāyatanaṃ uppajjati, tassa ghānāyatanaṃ uppajjatī’’tiādinā nayena sotāyatanamūlakāni dasa; ghānāyatanamūlakāni nava, jivhāyatanamūlakāni aṭṭha; kāyāyatanamūlakāni satta; rūpāyatanamūlakāni cha; saddāyatanamūlakāni pañca; gandhāyatanamūlakāni cattāri; rasāyatanamūlakāni tīṇi; phoṭṭhabbāyatanamūlakāni dve; manāyatanamūlakaṃ ekanti aggahitaggahaṇena chasaṭṭhi yamakāni honti.
തത്ഥ ചക്ഖായതനമൂലകേസു ഏകാദസസു ‘‘യസ്സ ചക്ഖായതനം ഉപ്പജ്ജതി, തസ്സ സോതായതനം, ഘാനായതനം, രൂപായതനം, മനായതനം, ധമ്മായതനം ഉപ്പജ്ജതീ’’തി ഇമാനി പഞ്ചേവ വിസ്സജ്ജിതാനി. തേസു പഠമം വിസ്സജ്ജേതബ്ബം താവ വിസ്സജ്ജിതം. ദുതിയം കിഞ്ചാപി പഠമേന സദിസവിസ്സജ്ജനം, ചക്ഖുസോതായതനാനം പവത്തിട്ഠാനേ പന ഘാനായതനസ്സ ന ഏകന്തേന പവത്തിതോ ‘‘കഥം നു ഖോ ഏതം വിസ്സജ്ജേതബ്ബ’’ന്തി വിമതിനിവാരണത്ഥം വിസ്സജ്ജിതം. രൂപായതനമനായതനധമ്മായതനേഹി സദ്ധിം തീണി യമകാനി അസദിസവിസ്സജ്ജനത്താ വിസ്സജ്ജിതാനി. സേസേസു ജിവ്ഹായതനകായായതനേഹി താവ സദ്ധിം ദ്വേ യമകാനി പുരിമേഹി ദ്വീഹി സദ്ധിം സദിസവിസ്സജ്ജനാനി. സദ്ദായതനസ്സ പടിസന്ധിക്ഖണേ അനുപ്പത്തിതോ തേന സദ്ധിം യമകസ്സ വിസ്സജ്ജനമേവ നത്ഥി. ഗന്ധരസഫോട്ഠബ്ബായതനേഹിപി സദ്ധിം തീണി യമകാനി പുരിമേഹി ദ്വീഹി സദിസവിസ്സജ്ജനാനേവ ഹോന്തീതി തന്തിയാ ലഹുഭാവത്ഥം സങ്ഖിത്താനി. സോതായതനമൂലകേസു യം ലബ്ഭതി , തം പുരിമേഹി സദിസവിസ്സജ്ജനമേവാതി ഏകമ്പി പാളിം നാരുള്ഹം. ഘാനായതനമൂലകേസു രൂപായതനേന സദ്ധിം ഏകം, മനായതനധമ്മായതനേഹി സദ്ധിം ദ്വേതി തീണി യമകാനി പാളിം ആരുള്ഹാനി. സേസാനി ഘാനായതനയമകേന സദിസവിസ്സജ്ജനത്താ നാരുള്ഹാനി. തഥാ ജിവ്ഹായതനകായായതനമൂലകാനി. രൂപായതനമൂലകേസു മനായതനധമ്മായതനേഹി സദ്ധിം ദ്വേയേവ വിസ്സജ്ജിതാനി. ഗന്ധരസഫോട്ഠബ്ബേഹി പന സദ്ധിം തീണി രൂപായതനമനായതനേഹി സദ്ധിം സദിസവിസ്സജ്ജനാനി. യഥേവ ഹേത്ഥ ‘‘സരൂപകാനം അചിത്തകാന’’ന്തിആദി വുത്തം, തഥാ ഇധാപി ‘‘സരൂപകാനം അഗന്ധകാനം, അരസകാനം അഫോട്ഠബ്ബകാന’’ന്തി യോജനാ വേദിതബ്ബാ. ഗന്ധാദീനി ചേത്ഥ ആയതനഭൂതാനേവ അധിപ്പേതാനി. തസ്മാ ‘‘സരൂപകാനം സഗന്ധായതനാന’’ന്തി ആയതനവസേനേത്ഥ അത്ഥോ ദട്ഠബ്ബോ.
Tattha cakkhāyatanamūlakesu ekādasasu ‘‘yassa cakkhāyatanaṃ uppajjati, tassa sotāyatanaṃ, ghānāyatanaṃ, rūpāyatanaṃ, manāyatanaṃ, dhammāyatanaṃ uppajjatī’’ti imāni pañceva vissajjitāni. Tesu paṭhamaṃ vissajjetabbaṃ tāva vissajjitaṃ. Dutiyaṃ kiñcāpi paṭhamena sadisavissajjanaṃ, cakkhusotāyatanānaṃ pavattiṭṭhāne pana ghānāyatanassa na ekantena pavattito ‘‘kathaṃ nu kho etaṃ vissajjetabba’’nti vimatinivāraṇatthaṃ vissajjitaṃ. Rūpāyatanamanāyatanadhammāyatanehi saddhiṃ tīṇi yamakāni asadisavissajjanattā vissajjitāni. Sesesu jivhāyatanakāyāyatanehi tāva saddhiṃ dve yamakāni purimehi dvīhi saddhiṃ sadisavissajjanāni. Saddāyatanassa paṭisandhikkhaṇe anuppattito tena saddhiṃ yamakassa vissajjanameva natthi. Gandharasaphoṭṭhabbāyatanehipi saddhiṃ tīṇi yamakāni purimehi dvīhi sadisavissajjanāneva hontīti tantiyā lahubhāvatthaṃ saṅkhittāni. Sotāyatanamūlakesu yaṃ labbhati , taṃ purimehi sadisavissajjanamevāti ekampi pāḷiṃ nāruḷhaṃ. Ghānāyatanamūlakesu rūpāyatanena saddhiṃ ekaṃ, manāyatanadhammāyatanehi saddhiṃ dveti tīṇi yamakāni pāḷiṃ āruḷhāni. Sesāni ghānāyatanayamakena sadisavissajjanattā nāruḷhāni. Tathā jivhāyatanakāyāyatanamūlakāni. Rūpāyatanamūlakesu manāyatanadhammāyatanehi saddhiṃ dveyeva vissajjitāni. Gandharasaphoṭṭhabbehi pana saddhiṃ tīṇi rūpāyatanamanāyatanehi saddhiṃ sadisavissajjanāni. Yatheva hettha ‘‘sarūpakānaṃ acittakāna’’ntiādi vuttaṃ, tathā idhāpi ‘‘sarūpakānaṃ agandhakānaṃ, arasakānaṃ aphoṭṭhabbakāna’’nti yojanā veditabbā. Gandhādīni cettha āyatanabhūtāneva adhippetāni. Tasmā ‘‘sarūpakānaṃ sagandhāyatanāna’’nti āyatanavasenettha attho daṭṭhabbo.
സദ്ദായതനമൂലകാനി അത്ഥാഭാവതോ പാളിം നാരുള്ഹാനേവ. ഗന്ധരസഫോട്ഠബ്ബമൂലകാനി ചത്താരി തീണി ദ്വേ ച ഹേട്ഠിമേഹി സദിസവിസ്സജ്ജനത്താ പാളിം നാരുള്ഹാനി. മനായതനമൂലകം വിസ്സജ്ജിതമേവാതി ഏവമേതാനി പച്ചുപ്പന്നകാലേ പുഗ്ഗലവാരസ്സ അനുലോമനയേ കതിപയയമകവിസ്സജ്ജനേനേവ ഛസട്ഠിയമകാനി വിസ്സജ്ജിതാനി നാമ ഹോന്തീതി വേദിതബ്ബാനി. യഥാ ച പുഗ്ഗലവാരേ, ഏവം ഓകാസവാരേപി പുഗ്ഗലോകാസവാരേപി ഛസട്ഠീതി പച്ചുപ്പന്നകാലേ തീസു വാരേസു അനുലോമനയേ അട്ഠനവുതിസതം യമകാനി ഹോന്തി. യഥാ ച അനുലോമനയേ, ഏവം പടിലോമനയേപീതി സബ്ബാനിപി പച്ചുപ്പന്നകാലേ ഛന്നവുതാധികാനി തീണി യമകസതാനി ഹോന്തി. തേസു ദ്വാനവുതാധികാനി സത്ത പുച്ഛാസതാനി, ചതുരാസീതാധികാനി ച പന്നരസ അത്ഥസതാനി ഹോന്തീതി വേദിതബ്ബാനി. ഏവം സേസേസുപി പഞ്ചസു കാലഭേദേസൂതി സബ്ബാനിപി ഛസത്തതാധികാനി തേവീസതി യമകസതാനി. തതോ ദിഗുണാ പുച്ഛാ, തതോ ദിഗുണാ അത്ഥാതി ഇദമേത്ഥ ഉപ്പാദവാരേ പാളിവവത്ഥാനം. നിരോധവാരഉപ്പാദനിരോധവാരേസുപി ഏസേവ നയോതി. സബ്ബസ്മിമ്പി പവത്തിവാരേ അട്ഠവീസാനി ഏകസത്തതി യമകസതാനി. തതോ ദിഗുണാ പുച്ഛാ, തതോ ദിഗുണാ അത്ഥാ വേദിതബ്ബാ. പാളി പന മനായതനം ധമ്മായതനഞ്ച ഏകസദിസം, നാനം നത്ഥി. ഉപരി പന ‘‘വാരസങ്ഖേപോ ഹോതീ’’തിആദീനി വത്വാ തത്ഥ തത്ഥ സങ്ഖിത്താ. തസ്മാ യം തത്ഥ തത്ഥ സങ്ഖിത്തം, തം സബ്ബം അസമ്മുയ്ഹന്തേഹി സല്ലക്ഖേതബ്ബം.
Saddāyatanamūlakāni atthābhāvato pāḷiṃ nāruḷhāneva. Gandharasaphoṭṭhabbamūlakāni cattāri tīṇi dve ca heṭṭhimehi sadisavissajjanattā pāḷiṃ nāruḷhāni. Manāyatanamūlakaṃ vissajjitamevāti evametāni paccuppannakāle puggalavārassa anulomanaye katipayayamakavissajjaneneva chasaṭṭhiyamakāni vissajjitāni nāma hontīti veditabbāni. Yathā ca puggalavāre, evaṃ okāsavārepi puggalokāsavārepi chasaṭṭhīti paccuppannakāle tīsu vāresu anulomanaye aṭṭhanavutisataṃ yamakāni honti. Yathā ca anulomanaye, evaṃ paṭilomanayepīti sabbānipi paccuppannakāle channavutādhikāni tīṇi yamakasatāni honti. Tesu dvānavutādhikāni satta pucchāsatāni, caturāsītādhikāni ca pannarasa atthasatāni hontīti veditabbāni. Evaṃ sesesupi pañcasu kālabhedesūti sabbānipi chasattatādhikāni tevīsati yamakasatāni. Tato diguṇā pucchā, tato diguṇā atthāti idamettha uppādavāre pāḷivavatthānaṃ. Nirodhavārauppādanirodhavāresupi eseva nayoti. Sabbasmimpi pavattivāre aṭṭhavīsāni ekasattati yamakasatāni. Tato diguṇā pucchā, tato diguṇā atthā veditabbā. Pāḷi pana manāyatanaṃ dhammāyatanañca ekasadisaṃ, nānaṃ natthi. Upari pana ‘‘vārasaṅkhepo hotī’’tiādīni vatvā tattha tattha saṅkhittā. Tasmā yaṃ tattha tattha saṅkhittaṃ, taṃ sabbaṃ asammuyhantehi sallakkhetabbaṃ.
അത്ഥവിനിച്ഛയേ പനേത്ഥ ഇദം നയമുഖം. സചക്ഖുകാനം അസോതകാനന്തി അപായേ ജാതിബധിരഓപപാതികം സന്ധായ വുത്തം. സോ ഹി സചക്ഖുകോ അസോതകോ ഹുത്വാ ഉപപജ്ജതി. യഥാഹ – ‘‘കാമധാതുയാ ഉപപത്തിക്ഖണേ കസ്സചി അപരാനി ദസായതനാനി പാതുഭവന്തി. ഓപപാതികാനം പേതാനം , ഓപപാതികാനം അസുരാനം, ഓപപാതികാനം തിരച്ഛാനഗതാനം, ഓപപാതികാനം നേരയികാനം; ജച്ചബധിരാനം ഉപപത്തിക്ഖണേ ദസായതനാനി പാതുഭവന്തി, ചക്ഖായതനം രൂപഘാനഗന്ധജിവ്ഹാരസകായഫോട്ഠബ്ബായതനം മനായതനം ധമ്മായതന’’ന്തി. സചക്ഖുകാനം സസോതകാനന്തി സുഗതിദുഗ്ഗതീസു പരിപുണ്ണായതനേ ച ഓപപാതികേ രൂപീബ്രഹ്മാനോ ച സന്ധായ വുത്തം. തേ ഹി സചക്ഖുകാ സസോതകാ ഹുത്വാ ഉപപജ്ജന്തി. യഥാഹ – ‘‘കാമധാതുയാ ഉപപത്തിക്ഖണേ കസ്സചി ഏകാദസായതനാനി പാതുഭവന്തി; കാമാവചരാനം ദേവാനം, പഠമകപ്പികാനം മനുസ്സാനം, ഓപപാതികാനം പേതാനം, ഓപപാതികാനം അസുരാനം, ഓപപാതികാനം തിരച്ഛാനഗതാനം, ഓപപാതികാനം നേരയികാനം, പരിപുണ്ണായതനാനം. രൂപധാതുയാ ഉപപത്തിക്ഖണേ പഞ്ചായതനാനി പാതുഭവന്തി, ചക്ഖായതനം രൂപസോതമനായതനം ധമ്മായതന’’ന്തി.
Atthavinicchaye panettha idaṃ nayamukhaṃ. Sacakkhukānaṃ asotakānanti apāye jātibadhiraopapātikaṃ sandhāya vuttaṃ. So hi sacakkhuko asotako hutvā upapajjati. Yathāha – ‘‘kāmadhātuyā upapattikkhaṇe kassaci aparāni dasāyatanāni pātubhavanti. Opapātikānaṃ petānaṃ , opapātikānaṃ asurānaṃ, opapātikānaṃ tiracchānagatānaṃ, opapātikānaṃ nerayikānaṃ; jaccabadhirānaṃ upapattikkhaṇe dasāyatanāni pātubhavanti, cakkhāyatanaṃ rūpaghānagandhajivhārasakāyaphoṭṭhabbāyatanaṃ manāyatanaṃ dhammāyatana’’nti. Sacakkhukānaṃ sasotakānanti sugatiduggatīsu paripuṇṇāyatane ca opapātike rūpībrahmāno ca sandhāya vuttaṃ. Te hi sacakkhukā sasotakā hutvā upapajjanti. Yathāha – ‘‘kāmadhātuyā upapattikkhaṇe kassaci ekādasāyatanāni pātubhavanti; kāmāvacarānaṃ devānaṃ, paṭhamakappikānaṃ manussānaṃ, opapātikānaṃ petānaṃ, opapātikānaṃ asurānaṃ, opapātikānaṃ tiracchānagatānaṃ, opapātikānaṃ nerayikānaṃ, paripuṇṇāyatanānaṃ. Rūpadhātuyā upapattikkhaṇe pañcāyatanāni pātubhavanti, cakkhāyatanaṃ rūpasotamanāyatanaṃ dhammāyatana’’nti.
അഘാനകാനന്തി ബ്രഹ്മപാരിസജ്ജാദയോ സന്ധായ വുത്തം. തേ ഹി സചക്ഖുകാ അഘാനകാ ഹുത്വാ ഉപപജ്ജന്തി. കാമധാതുയം പന അഘാനകോ ഓപപാതികോ നത്ഥി. യദി ഭവേയ്യ ‘‘കസ്സചി അട്ഠായതനാനി പാതുഭവന്തീ’’തി വേദയ്യ. യോ ഗബ്ഭസേയ്യകോ പന അഘാനകോ സിയാ, സോ ‘‘സചക്ഖുകാന’’ന്തി വചനതോ ഇധ അനധിപ്പേതോ. സചക്ഖുകാനം സഘാനകാനന്തി ജച്ചബധിരമ്പി പരിപുണ്ണായതനമ്പി ഓപപാതികം സന്ധായ വുത്തം. സഘാനകാനം അചക്ഖുകാനന്തി ജച്ചന്ധമ്പി ജച്ചബധിരമ്പി ഓപപാതികം സന്ധായ വുത്തമേവ. സഘാനകാനം സചക്ഖുകാനന്തി പരിപുണ്ണായതനമേവ ഓപപാതികം സന്ധായ വുത്തം.
Aghānakānanti brahmapārisajjādayo sandhāya vuttaṃ. Te hi sacakkhukā aghānakā hutvā upapajjanti. Kāmadhātuyaṃ pana aghānako opapātiko natthi. Yadi bhaveyya ‘‘kassaci aṭṭhāyatanāni pātubhavantī’’ti vedayya. Yo gabbhaseyyako pana aghānako siyā, so ‘‘sacakkhukāna’’nti vacanato idha anadhippeto. Sacakkhukānaṃ saghānakānanti jaccabadhirampi paripuṇṇāyatanampi opapātikaṃ sandhāya vuttaṃ. Saghānakānaṃ acakkhukānanti jaccandhampi jaccabadhirampi opapātikaṃ sandhāya vuttameva. Saghānakānaṃ sacakkhukānanti paripuṇṇāyatanameva opapātikaṃ sandhāya vuttaṃ.
സരൂപകാനം അചക്ഖുകാനന്തി ഏത്ഥ ജച്ചന്ധജച്ചബധിരഓപപാതികേസു അഞ്ഞതരോപി ഗബ്ഭസേയ്യകോപി ലബ്ഭതിയേവ. സചിത്തകാനം അചക്ഖുകാനന്തി ഏത്ഥ ഹേട്ഠാ വുത്തേഹി ജച്ചന്ധാദീഹി തീഹി സദ്ധിം അരൂപിനോപി ലബ്ഭന്തി. അചക്ഖുകാനന്തി ഏത്ഥ പുരിമപദേ വുത്തേഹി ചതൂഹി സദ്ധിം അസഞ്ഞസത്താപി ലബ്ഭന്തി. സരൂപകാനം അഘാനകാനന്തി ഏത്ഥ ഗബ്ഭസേയ്യകാ ച അസഞ്ഞസത്താ ച സേസരൂപീബ്രഹ്മാനോ ച ലബ്ഭന്തി. സചിത്തകാനം അഘാനകാനന്തി ഏത്ഥ ഗബ്ഭസേയ്യകാ ച രൂപാരൂപബ്രഹ്മാനോ ച ലബ്ഭന്തി. അചിത്തകാനം അരൂപകാനന്തിപദേസു പന ഏകവോകാരചതുവോകാരസത്താവ ലബ്ഭന്തീതി ഇമിനാ നയേന സബ്ബേസു പുഗ്ഗലവാരേസു പുഗ്ഗലവിഭാഗോ വേദിതബ്ബോ.
Sarūpakānaṃ acakkhukānanti ettha jaccandhajaccabadhiraopapātikesu aññataropi gabbhaseyyakopi labbhatiyeva. Sacittakānaṃ acakkhukānanti ettha heṭṭhā vuttehi jaccandhādīhi tīhi saddhiṃ arūpinopi labbhanti. Acakkhukānanti ettha purimapade vuttehi catūhi saddhiṃ asaññasattāpi labbhanti. Sarūpakānaṃ aghānakānanti ettha gabbhaseyyakā ca asaññasattā ca sesarūpībrahmāno ca labbhanti. Sacittakānaṃ aghānakānanti ettha gabbhaseyyakā ca rūpārūpabrahmāno ca labbhanti. Acittakānaṃ arūpakānantipadesu pana ekavokāracatuvokārasattāva labbhantīti iminā nayena sabbesu puggalavāresu puggalavibhāgo veditabbo.
൨൨-൨൫൪. ഓകാസവാരേ യത്ഥ ചക്ഖായതനന്തി രൂപീബ്രഹ്മലോകം പുച്ഛതി. തേനേവ ആമന്താതി വുത്തം . തസ്മിഞ്ഹി തലേ നിയമതോ താനി ആയതനാനി പടിസന്ധിയം ഉപ്പജ്ജന്തി. ഇദമേത്ഥ നയമുഖം. ഇമിനാ നയമുഖേന സകലേപി പവത്തിവാരേ അത്ഥോ വേദിതബ്ബോ. പരിഞ്ഞാവാരോ ഖന്ധയമകേ വുത്തനയോയേവാതി.
22-254. Okāsavāre yattha cakkhāyatananti rūpībrahmalokaṃ pucchati. Teneva āmantāti vuttaṃ . Tasmiñhi tale niyamato tāni āyatanāni paṭisandhiyaṃ uppajjanti. Idamettha nayamukhaṃ. Iminā nayamukhena sakalepi pavattivāre attho veditabbo. Pariññāvāro khandhayamake vuttanayoyevāti.
പവത്തിവാരവണ്ണനാ.
Pavattivāravaṇṇanā.
ആയതനയമകവണ്ണനാ നിട്ഠിതാ.
Āyatanayamakavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
തിപിടക (മൂല) • Tipiṭaka (Mūla) / അഭിധമ്മപിടക • Abhidhammapiṭaka / യമകപാളി • Yamakapāḷi / ൩. ആയതനയമകം • 3. Āyatanayamakaṃ
ടീകാ • Tīkā / അഭിധമ്മപിടക (ടീകാ) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / പഞ്ചപകരണ-മൂലടീകാ • Pañcapakaraṇa-mūlaṭīkā / ൩. ആയതനയമകം • 3. Āyatanayamakaṃ
ടീകാ • Tīkā / അഭിധമ്മപിടക (ടീകാ) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / പഞ്ചപകരണ-അനുടീകാ • Pañcapakaraṇa-anuṭīkā / ൩. ആയതനയമകം • 3. Āyatanayamakaṃ