| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / සංයුත්‌තනිකාය (ටීකා) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
3. අයොගුළවග්‌ගො
3. Ayoguḷavaggo
2. අයොගුළසුත්‌තවණ්‌ණනා
2. Ayoguḷasuttavaṇṇanā
834. ඉමිනා චතුමහාභූතමයෙනාති ඉමිනා සබ්‌බලොකපච්‌චක්‌ඛෙන චතූහි මහාභූතෙහි නිබ්‌බත්‌තෙන චතුමහාභූතමයෙන. මනොමයො පන නිම්‌මිතකායො භගවතො රුචිවසෙන පරෙසං පච්‌චක්‌ඛො හොති. ඔමාතීති අවමාති. අව-පුබ්‌බො හි මා-සද්‌දො සත්‌තිඅත්‌ථොපි හොතීති ‘‘පහොති සක්‌කොතී’’ති අත්‌ථො වුත්‌තො. අසම්‌භින්‌නපදන්‌ති අසාධාරණපදං අඤ්‌ඤත්‌ථ අනාගතත්‌තා. කායස්‌ස චිත්‌තෙ සමොදහනං ආරොපනං තන්‌නිස්‌සිතතාකරණඤ්‌ච අත්‌ථතො චිත්‌තගතියා පවත්‌තනමෙවාති ආහ ‘‘චිත්‌තගතියා පෙසෙතී’’ති.
834.Iminā catumahābhūtamayenāti iminā sabbalokapaccakkhena catūhi mahābhūtehi nibbattena catumahābhūtamayena. Manomayo pana nimmitakāyo bhagavato rucivasena paresaṃ paccakkho hoti. Omātīti avamāti. Ava-pubbo hi mā-saddo sattiatthopi hotīti ‘‘pahoti sakkotī’’ti attho vutto. Asambhinnapadanti asādhāraṇapadaṃ aññattha anāgatattā. Kāyassa citte samodahanaṃ āropanaṃ tannissitatākaraṇañca atthato cittagatiyā pavattanamevāti āha ‘‘cittagatiyā pesetī’’ti.
තත්‌ථ චිත්‌තගතිගමනං නාම චිත්‌තවසෙන කායස්‌ස පරිණාමනෙන ‘‘අයං කායො ඉමං චිත්‌තං විය හොතූ’’ති කායස්‌ස චිත්‌තෙන සමානගතිකතාඨපනං. කථං පන කායො දන්‌ධපවත්‌තිකො ලහුපවත්‌තිනා චිත්‌තෙන සමානගතිකො හොතීති? න සබ්‌බථා සමානගතිකො. යථෙව හි කායවසෙන චිත්‌තපරිණාමනෙ චිත්‌තං සබ්‌බථා කායෙන සමානගතිකං න හොති. න හි කදාචි තං සභාවසිද්‌ධෙන අත්‌තනො ඛණෙන අවත්‌තිත්‌වා දන්‌ධවුත්‌තිකස්‌ස රූපධම්‌මස්‌ස වසෙන පවත්‌තිතුං සක්‌කොති, ‘‘ඉදං චිත්‌තං අයං කායො විය හොතූ’’ති පන අධිට්‌ඨානෙන දන්‌ධගතිකස්‌ස කායස්‌ස අනුවත්‌තනතො යාව ඉච්‌ඡිතට්‌ඨානප්‌පත්‌ති, තාව කායගතිඅනුලොමෙනෙව හුත්‌වා සන්‌තානවසෙන පවත්‌තමානං චිත්‌තං කායගතියා පරිණාමිතං නාම හොති. එවං ‘‘අයං කායො ඉදං චිත්‌තං විය හොතූ’’ති අධිට්‌ඨානෙන පගෙව සුඛලහුසඤ්‌ඤාය සම්‌පාදිතත්‌තා අභාවිතිද්‌ධිපාදානං විය දන්‌ධං අවත්‌තිත්‌වා යථා ලහුකං කතිපයචිත්‌තවාරෙනෙව ඉච්‌ඡිතට්‌ඨානප්‌පත්‌ති හොති, එවං පවත්‌තමානො කායො චිත්‌තගතියා පරිණාමිතො නාම හොති, න එකචිත්‌තක්‌ඛණෙනෙව ඉච්‌ඡිතට්‌ඨානප්‌පත්‌තියා, එවඤ්‌ච කත්‌වා බාහාසමිඤ්‌ජනපසාරණූපමාපි උපචාරෙන විනා සුට්‌ඨුතරං යුත්‌තා හොතීති. අඤ්‌ඤථා ධම්‌මතාවිලොමතා සියා, නාපි ධම්‌මානං ලක්‌ඛණඤ්‌ඤථත්‌තං ඉද්‌ධිබලෙන කාතුං සක්‌කා, භාවඤ්‌ඤථත්‌තමෙව පන කාතුං සක්‌කාති.
Tattha cittagatigamanaṃ nāma cittavasena kāyassa pariṇāmanena ‘‘ayaṃ kāyo imaṃ cittaṃ viya hotū’’ti kāyassa cittena samānagatikatāṭhapanaṃ. Kathaṃ pana kāyo dandhapavattiko lahupavattinā cittena samānagatiko hotīti? Na sabbathā samānagatiko. Yatheva hi kāyavasena cittapariṇāmane cittaṃ sabbathā kāyena samānagatikaṃ na hoti. Na hi kadāci taṃ sabhāvasiddhena attano khaṇena avattitvā dandhavuttikassa rūpadhammassa vasena pavattituṃ sakkoti, ‘‘idaṃ cittaṃ ayaṃ kāyo viya hotū’’ti pana adhiṭṭhānena dandhagatikassa kāyassa anuvattanato yāva icchitaṭṭhānappatti, tāva kāyagatianulomeneva hutvā santānavasena pavattamānaṃ cittaṃ kāyagatiyā pariṇāmitaṃ nāma hoti. Evaṃ ‘‘ayaṃ kāyo idaṃ cittaṃ viya hotū’’ti adhiṭṭhānena pageva sukhalahusaññāya sampāditattā abhāvitiddhipādānaṃ viya dandhaṃ avattitvā yathā lahukaṃ katipayacittavāreneva icchitaṭṭhānappatti hoti, evaṃ pavattamāno kāyo cittagatiyā pariṇāmito nāma hoti, na ekacittakkhaṇeneva icchitaṭṭhānappattiyā, evañca katvā bāhāsamiñjanapasāraṇūpamāpi upacārena vinā suṭṭhutaraṃ yuttā hotīti. Aññathā dhammatāvilomatā siyā, nāpi dhammānaṃ lakkhaṇaññathattaṃ iddhibalena kātuṃ sakkā, bhāvaññathattameva pana kātuṃ sakkāti.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / සුත්‌තපිටක • Suttapiṭaka / සංයුත්‌තනිකාය • Saṃyuttanikāya / 2. අයොගුළසුත්‌තං • 2. Ayoguḷasuttaṃ
අට්‌ඨකථා • Aṭṭhakathā / සුත්‌තපිටක (අට්‌ඨකථා) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / සංයුත්‌තනිකාය (අට්‌ඨකථා) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / 2. අයොගුළසුත්‌තවණ්‌ණනා • 2. Ayoguḷasuttavaṇṇanā
