| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / องฺคุตฺตรนิกาย (ฎีกา) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) |
๕-๑๐. อโยนิโสสุตฺตาทิวณฺณนา
5-10. Ayonisosuttādivaṇṇanā
๕-๑๐. ปญฺจเม กติ นุ โข อนุสฺสติฎฺฐานานีติอาทิ ฉเกฺก อาวิ ภวิสฺสตีติฯ เอวํ จินฺติตนฺติ อโยนิโส จินฺติตํฯ อปญฺหเมว ปญฺหนฺติ กเถสีติ อปญฺหเมว ปโญฺห อยนฺติ มญฺญมาโน วิสฺสเชฺชสิฯ ทสวิธํ พฺยญฺชนพุทฺธิํ อปริหาเปตฺวาติ –
5-10. Pañcame kati nu kho anussatiṭṭhānānītiādi chakke āvi bhavissatīti. Evaṃ cintitanti ayoniso cintitaṃ. Apañhameva pañhanti kathesīti apañhameva pañho ayanti maññamāno vissajjesi. Dasavidhaṃ byañjanabuddhiṃ aparihāpetvāti –
‘‘สิถิลํ ธนิตญฺจ ทีฆรสฺสํ, ครุกํ ลหุกญฺจ นิคฺคหีตํ;
‘‘Sithilaṃ dhanitañca dīgharassaṃ, garukaṃ lahukañca niggahītaṃ;
สมฺพนฺธํ ววตฺถิตํ วิมุตฺตํ, ทสธา พฺยญฺชนพุทฺธิยา ปเภโท’’ติฯ (ที. นิ. อฎฺฐ. ๑.๑๙๐; ม. นิ. อฎฺฐ. ๒.๒๙๑; ปริ. อฎฺฐ. ๔๘๕; วิ. สงฺค. อฎฺฐ. ๒๕๒) –
Sambandhaṃ vavatthitaṃ vimuttaṃ, dasadhā byañjanabuddhiyā pabhedo’’ti. (dī. ni. aṭṭha. 1.190; ma. ni. aṭṭha. 2.291; pari. aṭṭha. 485; vi. saṅga. aṭṭha. 252) –
เอวํ วุตฺตํ ทสวิธํ พฺยญฺชนพุทฺธิํ อปริหาเปตฺวาฯ
Evaṃ vuttaṃ dasavidhaṃ byañjanabuddhiṃ aparihāpetvā.
ตตฺถ ฐานกรณานิ สิถิลานิ กตฺวา อุจฺจาเรตพฺพํ อกฺขรํ สิถิลํ, ตานิเยว ธนิตานิ อสิถิลานิ กตฺวา อุจฺจาเรตพฺพํ อกฺขรํ ธนิตํฯ ทฺวิมตฺตกาลํ ทีฆํ, เอกมตฺตกาลํ รสฺสํฯ ครุกนฺติ ทีฆเมว, ยํ วา ‘‘อายสฺมโต พุทฺธรกฺขิตเตฺถรสฺสา’’ติ สํโยคปรํ กตฺวา วุจฺจติ, ลหุกนฺติ รสฺสเมว, ยํ วา ‘‘อายสฺมโต พุทฺธรกฺขิตเถรสฺสา’’ติ เอวํ วิสํโยคปรํ กตฺวา วุจฺจติฯ นิคฺคหีตนฺติ ยํ กรณานิ นิคฺคเหตฺวา อวิสฺสเชฺชตฺวา อวิวเฎน มุเขน สานุนาสิกํ กตฺวา วตฺตพฺพํฯ สมฺพนฺธนฺติ ยํ ปรปเทน สมฺพนฺธิตฺวา ‘‘ตุณฺหสฺสา’’ติ วุจฺจติฯ ววตฺถิตนฺติ ยํ ปรปเทน อสมฺพนฺธํ กตฺวา วิจฺฉินฺทิตฺวา ‘‘ตุณฺหี อสฺสา’’ติ วุจฺจติฯ วิมุตฺตนฺติ ยํ กรณานิ อนิคฺคเหตฺวา วิสฺสเชฺชตฺวา วิวเฎน มุเขน สานุนาสิกํ อกตฺวา วุจฺจติฯ ทสธา พฺยญฺชนพุทฺธิยา ปเภโทติ เอวํ สิถิลาทิวเสน พฺยญฺชนพุทฺธิยา อกฺขรุปฺปาทกจิตฺตสฺส ทสปฺปกาเรน ปเภโทฯ สพฺพานิ หิ อกฺขรานิ จิตฺตสมุฎฺฐานานิ ยถาธิเปฺปตตฺถพฺยญฺชนโต พฺยญฺชนานิ จฯ
Tattha ṭhānakaraṇāni sithilāni katvā uccāretabbaṃ akkharaṃ sithilaṃ, tāniyeva dhanitāni asithilāni katvā uccāretabbaṃ akkharaṃ dhanitaṃ. Dvimattakālaṃ dīghaṃ, ekamattakālaṃ rassaṃ. Garukanti dīghameva, yaṃ vā ‘‘āyasmato buddharakkhitattherassā’’ti saṃyogaparaṃ katvā vuccati, lahukanti rassameva, yaṃ vā ‘‘āyasmato buddharakkhitatherassā’’ti evaṃ visaṃyogaparaṃ katvā vuccati. Niggahītanti yaṃ karaṇāni niggahetvā avissajjetvā avivaṭena mukhena sānunāsikaṃ katvā vattabbaṃ. Sambandhanti yaṃ parapadena sambandhitvā ‘‘tuṇhassā’’ti vuccati. Vavatthitanti yaṃ parapadena asambandhaṃ katvā vicchinditvā ‘‘tuṇhī assā’’ti vuccati. Vimuttanti yaṃ karaṇāni aniggahetvā vissajjetvā vivaṭena mukhena sānunāsikaṃ akatvā vuccati. Dasadhā byañjanabuddhiyā pabhedoti evaṃ sithilādivasena byañjanabuddhiyā akkharuppādakacittassa dasappakārena pabhedo. Sabbāni hi akkharāni cittasamuṭṭhānāni yathādhippetatthabyañjanato byañjanāni ca.
‘‘อฎฺฐานํ โข เอตํ, อาวุโส สาริปุตฺตา’’ติอาทิ ปญฺจเก อาวิ ภวิสฺสติฯ ‘‘กติ นุ โข, อานนฺท, อนุสฺสติฎฺฐานานี’’ติอาทิ ปน ฉเกฺก อาวิ ภวิสฺสติฯ ฉฎฺฐาทีสุ นตฺถิ วตฺตพฺพํฯ
‘‘Aṭṭhānaṃkho etaṃ, āvuso sāriputtā’’tiādi pañcake āvi bhavissati. ‘‘Kati nu kho, ānanda, anussatiṭṭhānānī’’tiādi pana chakke āvi bhavissati. Chaṭṭhādīsu natthi vattabbaṃ.
อโยนิโสสุตฺตาทิวณฺณนา นิฎฺฐิตาฯ
Ayonisosuttādivaṇṇanā niṭṭhitā.
พาลวคฺควณฺณนา นิฎฺฐิตาฯ
Bālavaggavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / สุตฺตปิฎก • Suttapiṭaka / องฺคุตฺตรนิกาย • Aṅguttaranikāya
๕. อโยนิโสสุตฺตํ • 5. Ayonisosuttaṃ
๖. อกุสลสุตฺตํ • 6. Akusalasuttaṃ
๗. สาวชฺชสุตฺตํ • 7. Sāvajjasuttaṃ
๘. สพฺยาพชฺฌสุตฺตํ • 8. Sabyābajjhasuttaṃ
๙. ขตสุตฺตํ • 9. Khatasuttaṃ
๑๐. มลสุตฺตํ • 10. Malasuttaṃ
อฎฺฐกถา • Aṭṭhakathā / สุตฺตปิฎก (อฎฺฐกถา) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / องฺคุตฺตรนิกาย (อฎฺฐกถา) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā)
๕. อโยนิโสสุตฺตวณฺณนา • 5. Ayonisosuttavaṇṇanā
๙. ขตสุตฺตวณฺณนา • 9. Khatasuttavaṇṇanā
๑๐. มลสุตฺตวณฺณนา • 10. Malasuttavaṇṇanā
