| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / អង្គុត្តរនិកាយ (អដ្ឋកថា) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) |
៥. អយោនិសោសុត្តវណ្ណនា
5. Ayonisosuttavaṇṇanā
៥. បញ្ចមេ អយោនិសោ បញ្ហំ កត្តា ហោតីតិ ‘‘កតិ នុ ខោ, ឧទាយិ, អនុស្សតិដ្ឋានានី’’តិ វុត្តេ ‘‘បុព្ពេនិវាសោ អនុស្សតិដ្ឋានំ ភវិស្សតី’’តិ ចិន្តេត្វា លាឡុទាយិត្ថេរោ វិយ អនុបាយចិន្តាយ អបញ្ហមេវ បញ្ហន្តិ កត្តា ហោតិ។ អយោនិសោ បញ្ហំ វិស្សជ្ជេតា ហោតីតិ ឯវំ ចិន្តិតំ បន បញ្ហំ វិស្សជ្ជេន្តោបិ ‘‘ឥធ, ភន្តេ, ភិក្ខុ អនេកវិហិតំ បុព្ពេនិវាសំ អនុស្សរតិ។ សេយ្យថិទំ, ឯកម្បិ ជាតិ’’ន្តិអាទិនា នយេន សោយេវ ថេរោ វិយ អយោនិសោ វិស្សជ្ជេតា ហោតិ, អបញ្ហមេវ បញ្ហន្តិ កថេតិ។ បរិមណ្ឌលេហិ បទព្យញ្ជនេហីតិ ឯត្ថ បទមេវ អត្ថស្ស ព្យញ្ជនតោ បទព្យញ្ជនំ។ តំ អក្ខរបារិបូរិំ កត្វា ទសវិធំ ព្យញ្ជនពុទ្ធិំ អបរិហាបេត្វា វុត្តំ បរិមណ្ឌលំ នាម ហោតិ, ឯវរូបេហិ បទព្យញ្ជនេហីតិ អត្ថោ។ សិលិដ្ឋេហីតិ បទសិលិដ្ឋតាយ សិលិដ្ឋេហិ។ ឧបគតេហីតិ អត្ថញ្ច ការណញ្ច ឧបគតេហិ។ នាព្ភនុមោទិតាតិ ឯវំ យោនិសោ សព្ពំ ការណសម្បន្នំ កត្វាបិ វិស្សជ្ជិតំ បរស្ស បញ្ហំ នាភិនុមោទតិ នាភិនន្ទតិ សារិបុត្តត្ថេរស្ស បញ្ហំ លាឡុទាយិត្ថេរោ វិយ។ យថាហ –
5. Pañcame ayoniso pañhaṃ kattā hotīti ‘‘kati nu kho, udāyi, anussatiṭṭhānānī’’ti vutte ‘‘pubbenivāso anussatiṭṭhānaṃ bhavissatī’’ti cintetvā lāḷudāyitthero viya anupāyacintāya apañhameva pañhanti kattā hoti. Ayoniso pañhaṃ vissajjetā hotīti evaṃ cintitaṃ pana pañhaṃ vissajjentopi ‘‘idha, bhante, bhikkhu anekavihitaṃ pubbenivāsaṃ anussarati. Seyyathidaṃ, ekampi jāti’’ntiādinā nayena soyeva thero viya ayoniso vissajjetā hoti, apañhameva pañhanti katheti. Parimaṇḍalehi padabyañjanehīti ettha padameva atthassa byañjanato padabyañjanaṃ. Taṃ akkharapāripūriṃ katvā dasavidhaṃ byañjanabuddhiṃ aparihāpetvā vuttaṃ parimaṇḍalaṃ nāma hoti, evarūpehi padabyañjanehīti attho. Siliṭṭhehīti padasiliṭṭhatāya siliṭṭhehi. Upagatehīti atthañca kāraṇañca upagatehi. Nābbhanumoditāti evaṃ yoniso sabbaṃ kāraṇasampannaṃ katvāpi vissajjitaṃ parassa pañhaṃ nābhinumodati nābhinandati sāriputtattherassa pañhaṃ lāḷudāyitthero viya. Yathāha –
‘‘អដ្ឋានំ ខោ ឯតំ, អាវុសោ សារិបុត្ត, អនវកាសោ, យំ សោ អតិក្កម្មេវ កពឡីការាហារភក្ខានំ ទេវានំ សហព្យតំ អញ្ញតរំ មនោមយំ កាយំ ឧបបន្នោ សញ្ញាវេទយិតនិរោធំ សមាបជ្ជេយ្យាបិ វុដ្ឋហេយ្យាបិ, នត្ថេតំ ឋាន’’ន្តិ (អ. និ. ៥.១៦៦)។
‘‘Aṭṭhānaṃ kho etaṃ, āvuso sāriputta, anavakāso, yaṃ so atikkammeva kabaḷīkārāhārabhakkhānaṃ devānaṃ sahabyataṃ aññataraṃ manomayaṃ kāyaṃ upapanno saññāvedayitanirodhaṃ samāpajjeyyāpi vuṭṭhaheyyāpi, natthetaṃ ṭhāna’’nti (a. ni. 5.166).
យោនិសោ បញ្ហំ កត្តាតិអាទីសុ អានន្ទត្ថេរោ វិយ យោនិសោវ បញ្ហំ ចិន្តេត្វា យោនិសោ វិស្សជ្ជិតា ហោតិ។ ថេរោ ហិ ‘‘កតិ នុ ខោ, អានន្ទ, អនុស្សតិដ្ឋានានី’’តិ បុច្ឆិតោ ‘‘អយំ បញ្ហោ ភវិស្សតី’’តិ យោនិសោ ចិន្តេត្វា យោនិសោ វិស្សជ្ជេន្តោ អាហ – ‘‘ឥធ, ភន្តេ, ភិក្ខុ វិវិច្ចេវ កាមេហិ…បេ.… ចតុត្ថជ្ឈានំ ឧបសម្បជ្ជ វិហរតិ។ ឥទំ, ភន្តេ, អនុស្សតិដ្ឋានំ ឯវំភាវិតំ ឯវំពហុលីកតំ ទិដ្ឋធម្មសុខវិហារាយ សំវត្តតី’’តិ។ អព្ភនុមោទិតា ហោតីតិ តថាគតោ វិយ យោនិសោ អព្ភនុមោទិតា ហោតិ។ តថាគតោ ហិ អានន្ទត្ថេរេន បញ្ហេ វិស្សជ្ជិតេ ‘‘សាធុ សាធុ, អានន្ទ, តេន ហិ ត្វំ, អានន្ទ, ឥមម្បិ ឆដ្ឋំ អនុស្សតិដ្ឋានំ ធារេហិ។ ឥធានន្ទ, ភិក្ខុ សតោវ អភិក្កមតិ សតោវ បដិក្កមតី’’តិអាទិមាហ។ ឆដ្ឋាទីនិ ឧត្តានត្ថានេវ។
Yoniso pañhaṃ kattātiādīsu ānandatthero viya yonisova pañhaṃ cintetvā yoniso vissajjitā hoti. Thero hi ‘‘kati nu kho, ānanda, anussatiṭṭhānānī’’ti pucchito ‘‘ayaṃ pañho bhavissatī’’ti yoniso cintetvā yoniso vissajjento āha – ‘‘idha, bhante, bhikkhu vivicceva kāmehi…pe… catutthajjhānaṃ upasampajja viharati. Idaṃ, bhante, anussatiṭṭhānaṃ evaṃbhāvitaṃ evaṃbahulīkataṃ diṭṭhadhammasukhavihārāya saṃvattatī’’ti. Abbhanumoditā hotīti tathāgato viya yoniso abbhanumoditā hoti. Tathāgato hi ānandattherena pañhe vissajjite ‘‘sādhu sādhu, ānanda, tena hi tvaṃ, ānanda, imampi chaṭṭhaṃ anussatiṭṭhānaṃ dhārehi. Idhānanda, bhikkhu satova abhikkamati satova paṭikkamatī’’tiādimāha. Chaṭṭhādīni uttānatthāneva.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / សុត្តបិដក • Suttapiṭaka / អង្គុត្តរនិកាយ • Aṅguttaranikāya / ៥. អយោនិសោសុត្តំ • 5. Ayonisosuttaṃ
ដីកា • Tīkā / សុត្តបិដក (ដីកា) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / អង្គុត្តរនិកាយ (ដីកា) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / ៥-១០. អយោនិសោសុត្តាទិវណ្ណនា • 5-10. Ayonisosuttādivaṇṇanā
