| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಉದಾನ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Udāna-aṭṭhakathā |
೬. ಜಚ್ಚನ್ಧವಗ್ಗೋ
6. Jaccandhavaggo
೧. ಆಯುಸಙ್ಖಾರೋಸ್ಸಜ್ಜನಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ
1. Āyusaṅkhārossajjanasuttavaṇṇanā
೫೧. ಜಚ್ಚನ್ಧವಗ್ಗಸ್ಸ ಪಠಮೇ ವೇಸಾಲಿಯನ್ತಿಆದಿ ಹೇಟ್ಠಾ ವುತ್ತತ್ಥಮೇವ। ವೇಸಾಲಿಂ ಪಿಣ್ಡಾಯ ಪಾವಿಸೀತಿ ಕದಾ ಪಾವಿಸಿ? ಉಕ್ಕಾಚೇಲತೋ ನಿಕ್ಖಮಿತ್ವಾ ವೇಸಾಲಿಂ ಗತಕಾಲೇ। ಭಗವಾ ಹಿ ವೇಳುವಗಾಮಕೇ ವಸ್ಸಂ ವಸಿತ್ವಾ ತತೋ ನಿಕ್ಖಮಿತ್ವಾ ಅನುಪುಬ್ಬೇನ ಸಾವತ್ಥಿಂ ಪತ್ವಾ ಜೇತವನೇ ವಿಹಾಸಿ। ತಸ್ಮಿಂ ಕಾಲೇ ಧಮ್ಮಸೇನಾಪತಿ ಅತ್ತನೋ ಆಯುಸಙ್ಖಾರಂ ಓಲೋಕೇತ್ವಾ ‘‘ಸತ್ತಾಹಮೇವ ಪವತ್ತಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ ಞತ್ವಾ ಭಗವನ್ತಂ ಅನುಜಾನಾಪೇತ್ವಾ ನಾಳಕಗಾಮಂ ಗನ್ತ್ವಾ ತತ್ಥ ಮಾತರಂ ಸೋತಾಪತ್ತಿಫಲೇ ಪತಿಟ್ಠಾಪೇತ್ವಾ ಪರಿನಿಬ್ಬಾಯಿ। ಸತ್ಥಾ ಚುನ್ದೇನ ಆಭತಾ ತಸ್ಸ ಧಾತುಯೋ ಗಹೇತ್ವಾ ಧಾತುಚೇತಿಯಂ ಕಾರಾಪೇತ್ವಾ ಮಹಾಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘಪರಿವುತೋ ರಾಜಗಹಂ ಅಗಮಾಸಿ। ತತ್ಥ ಗತಕಾಲೇ ಆಯಸ್ಮಾ ಮಹಾಮೋಗ್ಗಲ್ಲಾನೋ ಪರಿನಿಬ್ಬಾಯಿ। ಭಗವಾ ತಸ್ಸಪಿ ಧಾತುಯೋ ಗಹೇತ್ವಾ ಚೇತಿಯಂ ಕಾರಾಪೇತ್ವಾ ರಾಜಗಹತೋ ನಿಕ್ಖಮಿತ್ವಾ ಅನುಪುಬ್ಬೇನ ಉಕ್ಕಾಚೇಲಂ ಅಗಮಾಸಿ। ತತ್ಥ ಗಙ್ಗಾತೀರೇ ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘಪರಿವುತೋ ನಿಸೀದಿತ್ವಾ ಅಗ್ಗಸಾವಕಾನಂ ಪರಿನಿಬ್ಬಾನಪ್ಪಟಿಸಂಯುತ್ತಂ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇತ್ವಾ ಉಕ್ಕಾಚೇಲತೋ ನಿಕ್ಖಮಿತ್ವಾ ವೇಸಾಲಿಂ ಅಗಮಾಸಿ। ಏವಂ ಗತೋ ಭಗವಾ ‘‘ಪುಬ್ಬಣ್ಹಸಮಯಂ ನಿವಾಸೇತ್ವಾ ಪತ್ತಚೀವರಮಾದಾಯ ವೇಸಾಲಿಂ ಪಿಣ್ಡಾಯ ಪಾವಿಸೀ’’ತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ತೇನ ವುತ್ತಂ – ‘‘ಉಕ್ಕಾಚೇಲತೋ ನಿಕ್ಖಮಿತ್ವಾ ವೇಸಾಲಿಂ ಗತಕಾಲೇ’’ತಿ।
51. Jaccandhavaggassa paṭhame vesāliyantiādi heṭṭhā vuttatthameva. Vesāliṃ piṇḍāya pāvisīti kadā pāvisi? Ukkācelato nikkhamitvā vesāliṃ gatakāle. Bhagavā hi veḷuvagāmake vassaṃ vasitvā tato nikkhamitvā anupubbena sāvatthiṃ patvā jetavane vihāsi. Tasmiṃ kāle dhammasenāpati attano āyusaṅkhāraṃ oloketvā ‘‘sattāhameva pavattissatī’’ti ñatvā bhagavantaṃ anujānāpetvā nāḷakagāmaṃ gantvā tattha mātaraṃ sotāpattiphale patiṭṭhāpetvā parinibbāyi. Satthā cundena ābhatā tassa dhātuyo gahetvā dhātucetiyaṃ kārāpetvā mahābhikkhusaṅghaparivuto rājagahaṃ agamāsi. Tattha gatakāle āyasmā mahāmoggallāno parinibbāyi. Bhagavā tassapi dhātuyo gahetvā cetiyaṃ kārāpetvā rājagahato nikkhamitvā anupubbena ukkācelaṃ agamāsi. Tattha gaṅgātīre bhikkhusaṅghaparivuto nisīditvā aggasāvakānaṃ parinibbānappaṭisaṃyuttaṃ dhammaṃ desetvā ukkācelato nikkhamitvā vesāliṃ agamāsi. Evaṃ gato bhagavā ‘‘pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya vesāliṃ piṇḍāya pāvisī’’ti vuccati. Tena vuttaṃ – ‘‘ukkācelato nikkhamitvā vesāliṃ gatakāle’’ti.
ನಿಸೀದನನ್ತಿ ಇಧ ಚಮ್ಮಕ್ಖಣ್ಡಂ ಅಧಿಪ್ಪೇತಂ। ಚಾಪಾಲಂ ಚೇತಿಯನ್ತಿ ಪುಬ್ಬೇ ಚಾಪಾಲಸ್ಸ ನಾಮ ಯಕ್ಖಸ್ಸ ವಸಿತಟ್ಠಾನಂ ‘‘ಚಾಪಾಲಚೇತಿಯ’’ನ್ತಿ ಪಞ್ಞಾಯಿತ್ಥ। ತತ್ಥ ಭಗವತೋ ಕತವಿಹಾರೋಪಿ ತಾಯ ರುಳ್ಹಿಯಾ ‘‘ಚಾಪಾಲಚೇತಿಯ’’ನ್ತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ಉದೇನಂ ಚೇತಿಯನ್ತಿ ಏವಮಾದೀಸುಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ। ಸತ್ತಮ್ಬನ್ತಿ ಕಿಕಿಸ್ಸ ಕಿರ ಕಾಸಿರಞ್ಞೋ ಧೀತರೋ ಸತ್ತ ಕುಮಾರಿಯೋ ಸಂವೇಗಜಾತಾ ರಾಜಗೇಹತೋ ನಿಕ್ಖಮಿತ್ವಾ ಯತ್ಥ ಪಧಾನಂ ಪದಹಿಂಸು, ತಂ ಠಾನಂ ‘‘ಸತ್ತಮ್ಬಂ ಚೇತಿಯ’’ನ್ತಿ ವದನ್ತಿ। ಬಹುಪುತ್ತನ್ತಿ ಬಹುಪಾರೋಹೋ ಏಕೋ ನಿಗ್ರೋಧರುಕ್ಖೋ, ತಸ್ಮಿಂ ಅಧಿವತ್ಥಂ ದೇವತಂ ಬಹೂ ಮನುಸ್ಸಾ ಪುತ್ತೇ ಪತ್ಥೇನ್ತಿ, ತದುಪಾದಾಯ ತಂ ಠಾನಂ ‘‘ಬಹುಪುತ್ತಂ ಚೇತಿಯ’’ನ್ತಿ ಪಞ್ಞಾಯಿತ್ಥ। ಸಾರನ್ದದನ್ತಿ ಸಾರನ್ದದಸ್ಸ ನಾಮ ಯಕ್ಖಸ್ಸ ವಸಿತಟ್ಠಾನಂ। ಇತಿ ಸಬ್ಬಾನೇವ ತಾನಿ ಬುದ್ಧುಪ್ಪಾದತೋ ಪುಬ್ಬೇ ದೇವತಾಪರಿಗ್ಗಹಿತತ್ತಾ ಚೇತಿಯವೋಹಾರೇನ ವೋಹರಿತಾನಿ , ಭಗವತೋ ವಿಹಾರೇ ಕತೇಪಿ ಚ ತಥೇವ ಪಞ್ಞಾಯನ್ತಿ। ರಮಣೀಯಾತಿ ಏತ್ಥ ವೇಸಾಲಿಯಾ ತಾವ ಭೂಮಿಭಾಗಸಮ್ಪತ್ತಿಯಾ ಪುಗ್ಗಲಸಮ್ಪತ್ತಿಯಾ ಸುಲಭಪಚ್ಚಯತಾಯ ಚ ರಮಣೀಯಭಾವೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ವಿಹಾರಾನಂ ಪನ ನಗರತೋ ನಾತಿದೂರತಾಯ ನಾಚ್ಚಾಸನ್ನತಾಯ ಗಮನಾಗಮನಸಮ್ಪತ್ತಿಯಾ ಅನಾಕಿಣ್ಣವಿಹಾರಟ್ಠಾನತಾಯ ಛಾಯೂದಕಸಮ್ಪತ್ತಿಯಾ ಪವಿವೇಕಪತಿರೂಪತಾಯ ಚ ರಮಣೀಯತಾ ದಟ್ಠಬ್ಬಾ। ಚತ್ತಾರೋ ಇದ್ಧಿಪಾದಾತಿ ಏತ್ಥ ಇದ್ಧಿಪಾದಪದಸ್ಸ ಅತ್ಥೋ ಹೇಟ್ಠಾ ವುತ್ತೋಯೇವ। ಭಾವಿತಾತಿ ವಡ್ಢಿತಾ। ಬಹುಲೀಕತಾತಿ ಪುನಪ್ಪುನಂ ಕತಾ। ಯಾನೀಕತಾತಿ ಯುತ್ತಯಾನಂ ವಿಯ ಕತಾ। ವತ್ಥುಕತಾತಿ ಪತಿಟ್ಠಟ್ಠೇನ ವತ್ಥು ವಿಯ ಕತಾ। ಅನುಟ್ಠಿತಾತಿ ಅಧಿಟ್ಠಿತಾ। ಪರಿಚಿತಾತಿ ಸಮನ್ತತೋ ಚಿತಾ ಸುವಡ್ಢಿತಾ। ಸುಸಮಾರದ್ಧಾತಿ ಸುಟ್ಠು ಸಮಾರದ್ಧಾ, ಅತಿವಿಯ ಸಮ್ಮಾ ನಿಪ್ಫಾದಿತಾತಿ।
Nisīdananti idha cammakkhaṇḍaṃ adhippetaṃ. Cāpālaṃ cetiyanti pubbe cāpālassa nāma yakkhassa vasitaṭṭhānaṃ ‘‘cāpālacetiya’’nti paññāyittha. Tattha bhagavato katavihāropi tāya ruḷhiyā ‘‘cāpālacetiya’’nti vuccati. Udenaṃ cetiyanti evamādīsupi eseva nayo. Sattambanti kikissa kira kāsirañño dhītaro satta kumāriyo saṃvegajātā rājagehato nikkhamitvā yattha padhānaṃ padahiṃsu, taṃ ṭhānaṃ ‘‘sattambaṃ cetiya’’nti vadanti. Bahuputtanti bahupāroho eko nigrodharukkho, tasmiṃ adhivatthaṃ devataṃ bahū manussā putte patthenti, tadupādāya taṃ ṭhānaṃ ‘‘bahuputtaṃ cetiya’’nti paññāyittha. Sārandadanti sārandadassa nāma yakkhassa vasitaṭṭhānaṃ. Iti sabbāneva tāni buddhuppādato pubbe devatāpariggahitattā cetiyavohārena voharitāni , bhagavato vihāre katepi ca tatheva paññāyanti. Ramaṇīyāti ettha vesāliyā tāva bhūmibhāgasampattiyā puggalasampattiyā sulabhapaccayatāya ca ramaṇīyabhāvo veditabbo. Vihārānaṃ pana nagarato nātidūratāya nāccāsannatāya gamanāgamanasampattiyā anākiṇṇavihāraṭṭhānatāya chāyūdakasampattiyā pavivekapatirūpatāya ca ramaṇīyatā daṭṭhabbā. Cattāro iddhipādāti ettha iddhipādapadassa attho heṭṭhā vuttoyeva. Bhāvitāti vaḍḍhitā. Bahulīkatāti punappunaṃ katā. Yānīkatāti yuttayānaṃ viya katā. Vatthukatāti patiṭṭhaṭṭhena vatthu viya katā. Anuṭṭhitāti adhiṭṭhitā. Paricitāti samantato citā suvaḍḍhitā. Susamāraddhāti suṭṭhu samāraddhā, ativiya sammā nipphāditāti.
ಏವಂ ಅನಿಯಮೇನ ಕಥೇತ್ವಾ ಪುನ ನಿಯಮೇತ್ವಾ ದಸ್ಸೇತುಂ, ‘‘ತಥಾಗತಸ್ಸ ಖೋ’’ತಿಆದಿಮಾಹ। ಏತ್ಥ ಚ ಕಪ್ಪನ್ತಿ ಆಯುಕಪ್ಪಂ। ತಿಟ್ಠೇಯ್ಯಾತಿ ತಸ್ಮಿಂ ತಸ್ಮಿಂ ಕಾಲೇ ಯಂ ಮನುಸ್ಸಾನಂ ಆಯುಪ್ಪಮಾಣಂ, ತಂ ಪರಿಪುಣ್ಣಂ ಕತ್ವಾ ತಿಟ್ಠೇಯ್ಯ ಧರೇಯ್ಯ। ಕಪ್ಪಾವಸೇಸಂ ವಾತಿ ‘‘ಅಪ್ಪಂ ವಾ ಭಿಯ್ಯೋ ವಾ’’ತಿ (ದೀ॰ ನಿ॰ ೨.೭; ಅ॰ ನಿ॰ ೭.೭೪) ವುತ್ತಂ ವಸ್ಸಸತತೋ ಅತಿರೇಕಂ ವಾ। ಮಹಾಸೀವತ್ಥೇರೋ ಪನಾಹ – ‘‘ಬುದ್ಧಾನಂ ಅಟ್ಠಾನೇ ಗಜ್ಜಿತಂ ನಾಮ ನತ್ಥಿ। ಯಥೇವ ಹಿ ವೇಳುವಗಾಮಕೇ ಉಪ್ಪನ್ನಂ ಮಾರಣನ್ತಿಕಂ ವೇದನಂ ದಸ ಮಾಸೇ ವಿಕ್ಖಮ್ಭೇಸಿ, ಏವಂ ಪುನಪ್ಪುನಂ ತಂ ಸಮಾಪತ್ತಿಂ ಸಮಾಪಜ್ಜಿತ್ವಾ ವಿಕ್ಖಮ್ಭೇನ್ತೋ ಇಮಂ ಭದ್ದಕಪ್ಪಮೇವ ತಿಟ್ಠೇಯ್ಯಾ’’ತಿ। ಕಸ್ಮಾ ಪನ ನ ಠಿತೋತಿ? ಉಪಾದಿನ್ನಕಸರೀರಂ ನಾಮ ಖಣ್ಡಿಚ್ಚಾದೀಹಿ ಅಭಿಭುಯ್ಯತಿ, ಬುದ್ಧಾ ಚ ಪನ ಖಣ್ಡಿಚ್ಚಾದಿಭಾವಂ ಅಪ್ಪತ್ವಾ ಪಞ್ಚಮೇ ಆಯುಕೋಟ್ಠಾಸೇ ಬಹುಜನಸ್ಸ ಪಿಯಮನಾಪಕಾಲೇಯೇವ ಪರಿನಿಬ್ಬಾಯನ್ತಿ। ಬುದ್ಧಾನುಬುದ್ಧೇಸು ಅಗ್ಗಸಾವಕಮಹಾಸಾವಕೇಸು ಪರಿನಿಬ್ಬುತೇಸು ಅಪರಿವಾರೇನ ಏಕಕೇನೇವ ಠಾತಬ್ಬಂ ಹೋತಿ, ದಹರಸಾಮಣೇರಪರಿವಾರೇನ ವಾ। ತತೋ ‘‘ಅಹೋ ಬುದ್ಧಾನಂ ಪರಿಸಾ’’ತಿ ಹೀಳೇತಬ್ಬತಂ ಆಪಜ್ಜೇಯ್ಯ, ತಸ್ಮಾ ನ ಠಿತೋತಿ। ಏವಂ ವುತ್ತೇಪಿ ಸೋ ಪನ ನ ರುಚ್ಚತಿ, ‘‘ಆಯುಕಪ್ಪೋ’’ತಿ ಇದಮೇವ ಅಟ್ಠಕಥಾಯ ನಿಯಮಿತಂ।
Evaṃ aniyamena kathetvā puna niyametvā dassetuṃ, ‘‘tathāgatassa kho’’tiādimāha. Ettha ca kappanti āyukappaṃ. Tiṭṭheyyāti tasmiṃ tasmiṃ kāle yaṃ manussānaṃ āyuppamāṇaṃ, taṃ paripuṇṇaṃ katvā tiṭṭheyya dhareyya. Kappāvasesaṃ vāti ‘‘appaṃ vā bhiyyo vā’’ti (dī. ni. 2.7; a. ni. 7.74) vuttaṃ vassasatato atirekaṃ vā. Mahāsīvatthero panāha – ‘‘buddhānaṃ aṭṭhāne gajjitaṃ nāma natthi. Yatheva hi veḷuvagāmake uppannaṃ māraṇantikaṃ vedanaṃ dasa māse vikkhambhesi, evaṃ punappunaṃ taṃ samāpattiṃ samāpajjitvā vikkhambhento imaṃ bhaddakappameva tiṭṭheyyā’’ti. Kasmā pana na ṭhitoti? Upādinnakasarīraṃ nāma khaṇḍiccādīhi abhibhuyyati, buddhā ca pana khaṇḍiccādibhāvaṃ appatvā pañcame āyukoṭṭhāse bahujanassa piyamanāpakāleyeva parinibbāyanti. Buddhānubuddhesu aggasāvakamahāsāvakesu parinibbutesu aparivārena ekakeneva ṭhātabbaṃ hoti, daharasāmaṇeraparivārena vā. Tato ‘‘aho buddhānaṃ parisā’’ti hīḷetabbataṃ āpajjeyya, tasmā na ṭhitoti. Evaṃ vuttepi so pana na ruccati, ‘‘āyukappo’’ti idameva aṭṭhakathāya niyamitaṃ.
ಓಳಾರಿಕೇ ನಿಮಿತ್ತೇತಿ ಥೂಲೇ ಸಞ್ಞುಪ್ಪಾದನೇ। ಥೂಲಸಞ್ಞುಪ್ಪಾದನಞ್ಹೇತಂ, ‘‘ತಿಟ್ಠತು ಭಗವಾ ಕಪ್ಪ’’ನ್ತಿ ಸಕಲಕಪ್ಪಂ ಅವಟ್ಠಾನಯಾಚನಾಯ ಯದಿದಂ ‘‘ಯಸ್ಸ ಕಸ್ಸಚಿ, ಆನನ್ದ, ಚತ್ತಾರೋ ಇದ್ಧಿಪಾದಾ ಭಾವಿತಾ’’ತಿಆದಿನಾ ಅಞ್ಞಾಪದೇಸೇನ ಅತ್ತನೋ ಚತುರಿದ್ಧಿಪಾದಭಾವನಾನುಭಾವೇನ ಕಪ್ಪಂ ಅವಟ್ಠಾನಸಮತ್ಥತಾವಿಭಾವನಂ। ಓಭಾಸೇತಿ ಪಾಕಟವಚನೇ। ಪಾಕಟಞ್ಚೇತಂ ವಚನಂ ಪರಿಯಾಯಂ ಮುಞ್ಚಿತ್ವಾ ಉಜುಕಮೇವ ಅತ್ತನೋ ಅಧಿಪ್ಪಾಯವಿಭಾವನಂ।
Oḷārikenimitteti thūle saññuppādane. Thūlasaññuppādanañhetaṃ, ‘‘tiṭṭhatu bhagavā kappa’’nti sakalakappaṃ avaṭṭhānayācanāya yadidaṃ ‘‘yassa kassaci, ānanda, cattāro iddhipādā bhāvitā’’tiādinā aññāpadesena attano caturiddhipādabhāvanānubhāvena kappaṃ avaṭṭhānasamatthatāvibhāvanaṃ. Obhāseti pākaṭavacane. Pākaṭañcetaṃ vacanaṃ pariyāyaṃ muñcitvā ujukameva attano adhippāyavibhāvanaṃ.
ಬಹುಜನಹಿತಾಯಾತಿ ಮಹಾಜನಸ್ಸ ಹಿತತ್ಥಾಯ। ಬಹುಜನಸುಖಾಯಾತಿ ಮಹಾಜನಸ್ಸ ಸುಖತ್ಥಾಯ। ಲೋಕಾನುಕಮ್ಪಾಯಾತಿ ಸತ್ತಲೋಕಸ್ಸ ಅನುಕಮ್ಪಂ ಪಟಿಚ್ಚ। ಕತರಸ್ಸ ಸತ್ತಲೋಕಸ್ಸ? ಯೋ ಭಗವತೋ ಧಮ್ಮದೇಸನಂ ಸುತ್ವಾ ಪಟಿವಿಜ್ಝತಿ, ಅಮತಪಾನಂ ಪಿವತಿ, ತಸ್ಸ। ಭಗವತೋ ಹಿ ಧಮ್ಮಚಕ್ಕಪ್ಪವತ್ತನಸುತ್ತದೇಸನಾಯ ಅಞ್ಞಾತಕೋಣ್ಡಞ್ಞಪ್ಪಮುಖಾ ಅಟ್ಠಾರಸ ಬ್ರಹ್ಮಕೋಟಿಯೋ ಧಮ್ಮಂ ಪಟಿವಿಜ್ಝಿಂಸು। ಏವಂ ಯಾವ ಸುಭದ್ದಪರಿಬ್ಬಾಜಕವಿನಯನಾ ಧಮ್ಮಪಟಿವಿದ್ಧಸತ್ತಾನಂ ಗಣನಾ ನತ್ಥಿ, ಮಹಾಸಮಯಸುತ್ತಂ ಮಙ್ಗಲಸುತ್ತಂ ಚೂಳರಾಹುಲೋವಾದಸುತ್ತಂ ಸಮಚಿತ್ತಸುತ್ತನ್ತಿ ಇಮೇಸಂ ಚತುನ್ನಂ ಸುತ್ತಾನಂ ದೇಸನಾಕಾಲೇ ಅಭಿಸಮಯಪ್ಪತ್ತಸತ್ತಾನಂ ಪರಿಚ್ಛೇದೋ ನತ್ಥಿ, ಏತಸ್ಸ ಅಪರಿಮಾಣಸ್ಸ ಸತ್ತಲೋಕಸ್ಸ ಅನುಕಮ್ಪಾಯ ಭಗವತೋ ಠಾನಂ ಜಾತಂ। ಏವಂ ಅನಾಗತೇಪಿ ಭವಿಸ್ಸತೀತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೇನ ವದತಿ। ದೇವಮನುಸ್ಸಾನನ್ತಿ ನ ಕೇವಲಂ ದೇವಮನುಸ್ಸಾನಂಯೇವ, ಅವಸೇಸಾನಂ ನಾಗಸುಪಣ್ಣಾದೀನಮ್ಪಿ ಅತ್ಥಾಯ ಹಿತಾಯ ಸುಖಾಯ ಭಗವತೋ ಠಾನಂ ಹೋತಿ। ಸಹೇತುಕಪಟಿಸನ್ಧಿಕೇ ಪನ ಮಗ್ಗಫಲಸಚ್ಛಿಕಿರಿಯಾಯ ಭಬ್ಬಪುಗ್ಗಲೇ ದಸ್ಸೇತುಂ ಏವಂ ವುತ್ತಂ, ತಸ್ಮಾ ಅಞ್ಞೇಸಮ್ಪಿ ಅತ್ಥತ್ಥಾಯ ಹಿತತ್ಥಾಯ ಸುಖತ್ಥಾಯ ಭಗವಾ ತಿಟ್ಠತೂತಿ ಅತ್ಥೋ। ತತ್ಥ ಅತ್ಥಾಯಾತಿ ಇಧಲೋಕಸಮ್ಪತ್ತಿಅತ್ಥಾಯ । ಹಿತಾಯಾತಿ ಪರಲೋಕಸಮ್ಪತ್ತಿಹೇತುಭೂತಹಿತತ್ಥಾಯ। ಸುಖಾಯಾತಿ ನಿಬ್ಬಾನಧಾತುಸುಖತ್ಥಾಯ। ಪುರಿಮಂ ಪನ ಹಿತಸುಖಗ್ಗಹಣಂ ಸಬ್ಬಸಾಧಾರಣವಸೇನ ವೇದಿತಬ್ಬಂ।
Bahujanahitāyāti mahājanassa hitatthāya. Bahujanasukhāyāti mahājanassa sukhatthāya. Lokānukampāyāti sattalokassa anukampaṃ paṭicca. Katarassa sattalokassa? Yo bhagavato dhammadesanaṃ sutvā paṭivijjhati, amatapānaṃ pivati, tassa. Bhagavato hi dhammacakkappavattanasuttadesanāya aññātakoṇḍaññappamukhā aṭṭhārasa brahmakoṭiyo dhammaṃ paṭivijjhiṃsu. Evaṃ yāva subhaddaparibbājakavinayanā dhammapaṭividdhasattānaṃ gaṇanā natthi, mahāsamayasuttaṃ maṅgalasuttaṃ cūḷarāhulovādasuttaṃ samacittasuttanti imesaṃ catunnaṃ suttānaṃ desanākāle abhisamayappattasattānaṃ paricchedo natthi, etassa aparimāṇassa sattalokassa anukampāya bhagavato ṭhānaṃ jātaṃ. Evaṃ anāgatepi bhavissatīti adhippāyena vadati. Devamanussānanti na kevalaṃ devamanussānaṃyeva, avasesānaṃ nāgasupaṇṇādīnampi atthāya hitāya sukhāya bhagavato ṭhānaṃ hoti. Sahetukapaṭisandhike pana maggaphalasacchikiriyāya bhabbapuggale dassetuṃ evaṃ vuttaṃ, tasmā aññesampi atthatthāya hitatthāya sukhatthāya bhagavā tiṭṭhatūti attho. Tattha atthāyāti idhalokasampattiatthāya . Hitāyāti paralokasampattihetubhūtahitatthāya. Sukhāyāti nibbānadhātusukhatthāya. Purimaṃ pana hitasukhaggahaṇaṃ sabbasādhāraṇavasena veditabbaṃ.
ಯಥಾ ತಂ ಮಾರೇನ ಪರಿಯುಟ್ಠಿತಚಿತ್ತೋತಿ ಏತ್ಥ ನ್ತಿ ನಿಪಾತಮತ್ತಂ, ಯಥಾ ಮಾರೇನ ಪರಿಯುಟ್ಠಿತಚಿತ್ತೋ ಅಜ್ಝೋತ್ಥಟಚಿತ್ತೋ ಅಞ್ಞೋಪಿ ಕೋಚಿ ಪುಥುಜ್ಜನೋ ಪಟಿವಿಜ್ಝಿತುಂ ನ ಸಕ್ಕುಣೇಯ್ಯ, ಏವಮೇವ ನಾಸಕ್ಖಿ ಪಟಿವಿಜ್ಝಿತುನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ಮಾರೋ ಹಿ ಯಸ್ಸ ಕೇಚಿ ವಿಪಲ್ಲಾಸಾ ಅಪ್ಪಹೀನಾ, ತಸ್ಸ ಚಿತ್ತಂ ಪರಿಯುಟ್ಠಾತಿ। ಯಸ್ಸ ಪನ ಸಬ್ಬೇನ ಸಬ್ಬಂ ದ್ವಾದಸ ವಿಪಲ್ಲಾಸಾ ಅಪ್ಪಹೀನಾ, ತಸ್ಸ ವತ್ತಬ್ಬಮೇವ ನತ್ಥಿ, ಥೇರಸ್ಸ ಚ ಚತ್ತಾರೋ ವಿಪಲ್ಲಾಸಾ ಅಪ್ಪಹೀನಾ, ತೇನಸ್ಸ ಚಿತ್ತಂ ಪರಿಯುಟ್ಠಾಸಿ। ಸೋ ಪನ ಚಿತ್ತಪರಿಯುಟ್ಠಾನಂ ಕರೋನ್ತೋ ಕಿಂ ಕರೋತೀತಿ? ಭೇರವಂ ರೂಪಾರಮ್ಮಣಂ ವಾ ದಸ್ಸೇತಿ, ಸದ್ದಾರಮ್ಮಣಂ ವಾ ಸಾವೇತಿ, ತತೋ ಸತ್ತಾ ತಂ ದಿಸ್ವಾ ವಾ ಸುತ್ವಾ ವಾ ಸತಿಂ ವಿಸ್ಸಜ್ಜೇತ್ವಾ ವಿವಟಮುಖಾ ಹೋನ್ತಿ। ತೇಸಂ ಮುಖೇನ ಹತ್ಥಂ ಪವೇಸೇತ್ವಾ ಹದಯಂ ಮದ್ದತಿ, ತತೋ ವಿಸಞ್ಞಿನೋ ಹುತ್ವಾ ತಿಟ್ಠನ್ತಿ। ಥೇರಸ್ಸ ಪನೇಸ ಮುಖೇನ ಹತ್ಥಂ ಪವೇಸೇತುಂ ಕಿಂ ಸಕ್ಖಿಸ್ಸತಿ, ಭೇರವಾರಮ್ಮಣಂ ಪನ ದಸ್ಸೇತಿ। ತಂ ದಿಸ್ವಾ ಥೇರೋ ನಿಮಿತ್ತೋಭಾಸಂ ನ ಪಟಿವಿಜ್ಝಿ। ಜಾನನ್ತೋಯೇವ ಭಗವಾ ಕಿಮತ್ಥಂ ಯಾವತತಿಯಂ ಆಮನ್ತೇಸಿ? ಪರತೋ ‘‘ತಿಟ್ಠತು, ಭನ್ತೇ ಭಗವಾ’’ತಿ ಯಾಚಿತೇ ‘‘ತುಯ್ಹೇವೇತಂ ದುಕ್ಕಟಂ, ತುಯ್ಹೇವೇತಂ ಅಪರದ್ಧ’’ನ್ತಿ ದೋಸಾರೋಪನೇನ ಸೋಕತನುಕರಣತ್ಥಂ। ಪಸ್ಸತಿ ಹಿ ಭಗವಾ ‘‘ಅಯಂ ಮಯಿ ಅತಿವಿಯ ಸಿನಿದ್ಧಹದಯೋ, ಸೋ ಪರತೋ ಭೂಮಿಚಾಲಕಾರಣಞ್ಚ ಆಯುಸಙ್ಖಾರೋಸ್ಸಜ್ಜನಞ್ಚ ಸುತ್ವಾ ಮಮ ಚಿರಟ್ಠಾನಂ ಯಾಚಿಸ್ಸತಿ, ಅಥಾಹಂ ‘ಕಿಸ್ಸ ತ್ವಂ ಪುರೇತರಂ ನ ಯಾಚಸೀ’ತಿ ತಸ್ಸೇವ ಸೀಸೇ ದೋಸಂ ಪಾತೇಸ್ಸಾಮಿ, ಸತ್ತಾ ಚ ಅತ್ತನೋ ಅಪರಾಧೇನ ನ ತಥಾ ವಿಹಞ್ಞನ್ತಿ, ತೇನಸ್ಸ ಸೋಕೋ ತನುಕೋ ಭವಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ।
Yathā taṃ mārena pariyuṭṭhitacittoti ettha nti nipātamattaṃ, yathā mārena pariyuṭṭhitacitto ajjhotthaṭacitto aññopi koci puthujjano paṭivijjhituṃ na sakkuṇeyya, evameva nāsakkhi paṭivijjhitunti attho. Māro hi yassa keci vipallāsā appahīnā, tassa cittaṃ pariyuṭṭhāti. Yassa pana sabbena sabbaṃ dvādasa vipallāsā appahīnā, tassa vattabbameva natthi, therassa ca cattāro vipallāsā appahīnā, tenassa cittaṃ pariyuṭṭhāsi. So pana cittapariyuṭṭhānaṃ karonto kiṃ karotīti? Bheravaṃ rūpārammaṇaṃ vā dasseti, saddārammaṇaṃ vā sāveti, tato sattā taṃ disvā vā sutvā vā satiṃ vissajjetvā vivaṭamukhā honti. Tesaṃ mukhena hatthaṃ pavesetvā hadayaṃ maddati, tato visaññino hutvā tiṭṭhanti. Therassa panesa mukhena hatthaṃ pavesetuṃ kiṃ sakkhissati, bheravārammaṇaṃ pana dasseti. Taṃ disvā thero nimittobhāsaṃ na paṭivijjhi. Jānantoyeva bhagavā kimatthaṃ yāvatatiyaṃ āmantesi? Parato ‘‘tiṭṭhatu, bhante bhagavā’’ti yācite ‘‘tuyhevetaṃ dukkaṭaṃ, tuyhevetaṃ aparaddha’’nti dosāropanena sokatanukaraṇatthaṃ. Passati hi bhagavā ‘‘ayaṃ mayi ativiya siniddhahadayo, so parato bhūmicālakāraṇañca āyusaṅkhārossajjanañca sutvā mama ciraṭṭhānaṃ yācissati, athāhaṃ ‘kissa tvaṃ puretaraṃ na yācasī’ti tasseva sīse dosaṃ pātessāmi, sattā ca attano aparādhena na tathā vihaññanti, tenassa soko tanuko bhavissatī’’ti.
ಗಚ್ಛ ತ್ವಂ, ಆನನ್ದಾತಿ ಯಸ್ಮಾ ದಿವಾವಿಹಾರತ್ಥಾಯ ಇಧಾಗತೋ, ತಸ್ಮಾ, ಆನನ್ದ, ಗಚ್ಛ ತ್ವಂ ಯಥಾರುಚಿತಂ ಠಾನಂ ದಿವಾವಿಹಾರಾಯ। ತೇನೇವಾಹ – ‘‘ಯಸ್ಸ ದಾನಿ ಕಾಲಂ ಮಞ್ಞಸೀ’’ತಿ।
Gaccha tvaṃ, ānandāti yasmā divāvihāratthāya idhāgato, tasmā, ānanda, gaccha tvaṃ yathārucitaṃ ṭhānaṃ divāvihārāya. Tenevāha – ‘‘yassa dāni kālaṃ maññasī’’ti.
ಮಾರೋ ಪಾಪಿಮಾತಿ ಏತ್ಥ ಸತ್ತೇ ಅನತ್ಥೇ ನಿಯೋಜೇನ್ತೋ ಮಾರೇತೀತಿ ಮಾರೋ। ಪಾಪಿಮಾತಿ ತಸ್ಸೇವ ವೇವಚನಂ। ಸೋ ಹಿ ಪಾಪಧಮ್ಮೇನ ಸಮನ್ನಾಗತತ್ತಾ ‘ಪಾಪಿಮಾ’ತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ಭಾಸಿತಾ ಖೋ ಪನೇಸಾತಿ ಅಯಞ್ಹಿ ಭಗವತಿ ಬೋಧಿಮಣ್ಡೇ ಸತ್ತ ಸತ್ತಾಹೇ ಅತಿಕ್ಕಮಿತ್ವಾ ಅಜಪಾಲನಿಗ್ರೋಧೇ ವಿಹರನ್ತೇ ಅತ್ತನೋ ಧೀತಾಸು ಆಗನ್ತ್ವಾ ಇಚ್ಛಾವಿಘಾತಂ ಪತ್ವಾ ಗತಾಸು ಅಯಂ ‘‘ಅತ್ಥೇಸೋ ಉಪಾಯೋ’’ತಿ ಚಿನ್ತೇನ್ತೋ ಆಗನ್ತ್ವಾ ‘‘ಭಗವಾ ಯದತ್ಥಂ ತುಮ್ಹೇಹಿ ಪಾರಮಿಯೋ ಪೂರಿತಾ, ಸೋ ವೋ ಅತ್ಥೋ ಅನುಪ್ಪತ್ತೋ, ಪಟಿವಿದ್ಧಂ ಸಬ್ಬಞ್ಞುತಞ್ಞಾಣಂ, ಕಿಂ ತೇ ಲೋಕವಿಚರಣೇನಾ’’ತಿ ವತ್ವಾ ಯಥಾ ಅಜ್ಜ ಏವಮೇವ ‘‘ಪರಿನಿಬ್ಬಾತು ದಾನಿ, ಭನ್ತೇ ಭಗವಾ’’ತಿ ಯಾಚಿ। ಭಗವಾ ಚಸ್ಸ ‘‘ನ ತಾವಾಹ’’ನ್ತಿಆದೀನಿ ವತ್ವಾ ಪಟಿಕ್ಖಿಪಿ। ತಂ ಸನ್ಧಾಯ ಇದಾನಿ ‘‘ಭಾಸಿತಾ ಖೋ ಪನೇಸಾ’’ತಿಆದಿಮಾಹ।
Māropāpimāti ettha satte anatthe niyojento māretīti māro. Pāpimāti tasseva vevacanaṃ. So hi pāpadhammena samannāgatattā ‘pāpimā’ti vuccati. Bhāsitā kho panesāti ayañhi bhagavati bodhimaṇḍe satta sattāhe atikkamitvā ajapālanigrodhe viharante attano dhītāsu āgantvā icchāvighātaṃ patvā gatāsu ayaṃ ‘‘attheso upāyo’’ti cintento āgantvā ‘‘bhagavā yadatthaṃ tumhehi pāramiyo pūritā, so vo attho anuppatto, paṭividdhaṃ sabbaññutaññāṇaṃ, kiṃ te lokavicaraṇenā’’ti vatvā yathā ajja evameva ‘‘parinibbātu dāni, bhante bhagavā’’ti yāci. Bhagavā cassa ‘‘na tāvāha’’ntiādīni vatvā paṭikkhipi. Taṃ sandhāya idāni ‘‘bhāsitā kho panesā’’tiādimāha.
ತತ್ಥ ವಿಯತ್ತಾತಿ ಅರಿಯಮಗ್ಗಾಧಿಗಮವಸೇನ ಬ್ಯತ್ತಾ। ವಿನೀತಾತಿ ತಥೇವ ಕಿಲೇಸವಿನಯನೇನ ವಿನೀತಾ। ವಿಸಾರದಾತಿ ಸಾರಜ್ಜಕರಾನಂ ದಿಟ್ಠಿವಿಚಿಕಿಚ್ಛಾದೀನಂ ಪಹಾನೇನ ವಿಸಾರದಭಾವಂ ಪತ್ತಾ। ಬಹುಸ್ಸುತಾತಿ ತೇಪಿಟಕವಸೇನ ಬಹು ಸುತಮೇತೇಸನ್ತಿ ಬಹುಸ್ಸುತಾ। ತಮೇವ ಧಮ್ಮಂ ಧಾರೇನ್ತೀತಿ ಧಮ್ಮಧರಾ। ಅಥ ವಾ ಬಹುಸ್ಸುತಾತಿ ಪರಿಯತ್ತಿಬಹುಸ್ಸುತಾ ಚೇವ ಪಟಿವೇಧಬಹುಸ್ಸುತಾ ಚ। ಧಮ್ಮಧರಾತಿ ಪರಿಯತ್ತಿಧಮ್ಮಾನಂ ಚೇವ ಪಟಿವೇಧಧಮ್ಮಾನಞ್ಚ ಧಾರಣತೋ ಧಮ್ಮಧರಾತಿ ಏವಮ್ಪೇತ್ಥ ಅತ್ಥೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ । ಧಮ್ಮಾನುಧಮ್ಮಪ್ಪಟಿಪನ್ನಾತಿ ಅರಿಯಧಮ್ಮಸ್ಸ ಅನುಧಮ್ಮಭೂತಂ ವಿಪಸ್ಸನಾಧಮ್ಮಂ ಪಟಿಪನ್ನಾ। ಸಾಮೀಚಿಪ್ಪಟಿಪನ್ನಾತಿ ಞಾಣದಸ್ಸನವಿಸುದ್ಧಿಯಾ ಅನುಚ್ಛವಿಕಂ ವಿಸುದ್ಧಿಪರಮ್ಪರಾಪಟಿಪದಂ ಪಟಿಪನ್ನಾ। ಅನುಧಮ್ಮಚಾರಿನೋತಿ ಸಲ್ಲೇಖಿಕಂ ತಸ್ಸಾ ಪಟಿಪದಾಯ ಅನುರೂಪಂ ಅಪ್ಪಿಚ್ಛತಾದಿಧಮ್ಮಂ ಚರಣಸೀಲಾ। ಸಕಂ ಆಚರಿಯಕನ್ತಿ ಅತ್ತನೋ ಆಚರಿಯವಾದಂ। ಆಚಿಕ್ಖಿಸ್ಸನ್ತೀತಿ ಆದಿತೋ ಕಥೇಸ್ಸನ್ತಿ, ಅತ್ತನಾ ಉಗ್ಗಹಿತನಿಯಾಮೇನ ಪರೇ ಉಗ್ಗಣ್ಹಾಪೇಸ್ಸನ್ತೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ದೇಸೇಸ್ಸನ್ತೀತಿ ವಾಚೇಸ್ಸನ್ತಿ, ಪಾಳಿಂ ಸಮ್ಮಾ ವಾಚೇಸ್ಸನ್ತೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಪಞ್ಞಪೇಸ್ಸನ್ತೀತಿ ಪಜಾನಾಪೇಸ್ಸನ್ತಿ, ಪಕಾಸೇಸ್ಸನ್ತೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಪಟ್ಠಪೇಸ್ಸನ್ತೀತಿ ಪಕಾರೇನ ಠಪೇಸ್ಸನ್ತಿ। ವಿವರಿಸ್ಸನ್ತೀತಿ ವಿವಟಂ ಕರಿಸ್ಸನ್ತಿ। ವಿಭಜಿಸ್ಸನ್ತೀತಿ ವಿಭತ್ತಂ ಕರಿಸ್ಸನ್ತಿ। ಉತ್ತಾನೀಕರಿಸ್ಸನ್ತೀತಿ ಅನುತ್ತಾನಂ ಗಮ್ಭೀರಂ ಉತ್ತಾನಂ ಪಾಕಟಂ ಕರಿಸ್ಸನ್ತಿ। ಸಹಧಮ್ಮೇನಾತಿ ಸಹೇತುಕೇನ ಸಕಾರಣೇನ ವಚನೇನ। ಸಪ್ಪಾಟಿಹಾರಿಯನ್ತಿ ಯಾವನಿಯ್ಯಾನಿಕಂ ಕತ್ವಾ। ಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇಸ್ಸನ್ತೀತಿ ನವವಿಧಲೋಕುತ್ತರಧಮ್ಮಂ ಪಬೋಧೇಸ್ಸನ್ತಿ, ಪಕಾಸೇಸ್ಸನ್ತೀತಿ ಅತ್ಥೋ।
Tattha viyattāti ariyamaggādhigamavasena byattā. Vinītāti tatheva kilesavinayanena vinītā. Visāradāti sārajjakarānaṃ diṭṭhivicikicchādīnaṃ pahānena visāradabhāvaṃ pattā. Bahussutāti tepiṭakavasena bahu sutametesanti bahussutā. Tameva dhammaṃ dhārentīti dhammadharā. Atha vā bahussutāti pariyattibahussutā ceva paṭivedhabahussutā ca. Dhammadharāti pariyattidhammānaṃ ceva paṭivedhadhammānañca dhāraṇato dhammadharāti evampettha attho veditabbo . Dhammānudhammappaṭipannāti ariyadhammassa anudhammabhūtaṃ vipassanādhammaṃ paṭipannā. Sāmīcippaṭipannāti ñāṇadassanavisuddhiyā anucchavikaṃ visuddhiparamparāpaṭipadaṃ paṭipannā. Anudhammacārinoti sallekhikaṃ tassā paṭipadāya anurūpaṃ appicchatādidhammaṃ caraṇasīlā. Sakaṃ ācariyakanti attano ācariyavādaṃ. Ācikkhissantīti ādito kathessanti, attanā uggahitaniyāmena pare uggaṇhāpessantīti attho. Desessantīti vācessanti, pāḷiṃ sammā vācessantīti attho. Paññapessantīti pajānāpessanti, pakāsessantīti attho. Paṭṭhapessantīti pakārena ṭhapessanti. Vivarissantīti vivaṭaṃ karissanti. Vibhajissantīti vibhattaṃ karissanti. Uttānīkarissantīti anuttānaṃ gambhīraṃ uttānaṃ pākaṭaṃ karissanti. Sahadhammenāti sahetukena sakāraṇena vacanena. Sappāṭihāriyanti yāvaniyyānikaṃ katvā. Dhammaṃ desessantīti navavidhalokuttaradhammaṃ pabodhessanti, pakāsessantīti attho.
ಏತ್ಥ ಚ ‘‘ಪಞ್ಞಪೇಸ್ಸನ್ತೀ’’ತಿಆದೀಹಿ ಛಹಿ ಪದೇಹಿ ಛ ಅತ್ಥಪದಾನಿ ದಸ್ಸಿತಾನಿ, ಆದಿತೋ ಪನ ದ್ವೀಹಿ ಪದೇಹಿ ಛ ಬ್ಯಞ್ಜನಪದಾನೀತಿ। ಏತ್ತಾವತಾ ತೇಪಿಟಕಂ ಬುದ್ಧವಚನಂ ಸಂವಣ್ಣನಾನಯೇನ ಸಙ್ಗಹೇತ್ವಾ ದಸ್ಸಿತಂ ಹೋತಿ। ವುತ್ತಞ್ಹೇತಂ ನೇತ್ತಿಯಂ ‘‘ದ್ವಾದಸಪದಾನಿ ಸುತ್ತಂ, ತಂ ಸಬ್ಬಂ ಬ್ಯಞ್ಜನಞ್ಚ ಅತ್ಥೋ ಚಾ’’ತಿ (ನೇತ್ತಿ॰ ಸಙ್ಗಹವಾರ)।
Ettha ca ‘‘paññapessantī’’tiādīhi chahi padehi cha atthapadāni dassitāni, ādito pana dvīhi padehi cha byañjanapadānīti. Ettāvatā tepiṭakaṃ buddhavacanaṃ saṃvaṇṇanānayena saṅgahetvā dassitaṃ hoti. Vuttañhetaṃ nettiyaṃ ‘‘dvādasapadāni suttaṃ, taṃ sabbaṃ byañjanañca attho cā’’ti (netti. saṅgahavāra).
ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯನ್ತಿ ಸಿಕ್ಖತ್ತಯಸಙ್ಗಹಿತಂ ಸಕಲಂ ಸಾಸನಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಂ। ಇದ್ಧನ್ತಿ ಸಮಿದ್ಧಂ ಝಾನುಪ್ಪಾದವಸೇನ। ಫೀತನ್ತಿ ವುದ್ಧಿಪ್ಪತ್ತಂ ಸಬ್ಬಫಾಲಿಫುಲ್ಲಂ ಅಭಿಞ್ಞಾಸಮ್ಪತ್ತಿವಸೇನ। ವಿತ್ಥಾರಿಕನ್ತಿ ವಿತ್ಥತಂ ತಸ್ಮಿಂ ತಸ್ಮಿಂ ದಿಸಾಭಾಗೇ ಪತಿಟ್ಠಹನವಸೇನ। ಬಾಹುಜಞ್ಞನ್ತಿ ಬಹೂಹಿ ಞಾತಂ ಪಟಿವಿದ್ಧಂ ಬಹುಜನಾಭಿಸಮಯವಸೇನ। ಪುಥುಭೂತನ್ತಿ ಸಬ್ಬಾಕಾರವಸೇನ ಪುಥುಲಭಾವಪ್ಪತ್ತಂ। ಕಥಂ? ಯಾವ ದೇವಮನುಸ್ಸೇಹಿ ಸುಪ್ಪಕಾಸಿತನ್ತಿ ಯತ್ತಕಾ ವಿಞ್ಞುಜಾತಿಕಾ ದೇವಾ ಮನುಸ್ಸಾ ಚ ಅತ್ಥಿ, ತೇಹಿ ಸಬ್ಬೇಹಿ ಸುಟ್ಠು ಪಕಾಸಿತನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ।
Brahmacariyanti sikkhattayasaṅgahitaṃ sakalaṃ sāsanabrahmacariyaṃ. Iddhanti samiddhaṃ jhānuppādavasena. Phītanti vuddhippattaṃ sabbaphāliphullaṃ abhiññāsampattivasena. Vitthārikanti vitthataṃ tasmiṃ tasmiṃ disābhāge patiṭṭhahanavasena. Bāhujaññanti bahūhi ñātaṃ paṭividdhaṃ bahujanābhisamayavasena. Puthubhūtanti sabbākāravasena puthulabhāvappattaṃ. Kathaṃ? Yāva devamanussehi suppakāsitanti yattakā viññujātikā devā manussā ca atthi, tehi sabbehi suṭṭhu pakāsitanti attho.
ಅಪ್ಪೋಸ್ಸುಕ್ಕೋತಿ ನಿರುಸ್ಸುಕ್ಕೋ ಲೀನವೀರಿಯೋ। ‘‘ತ್ವಞ್ಹಿ, ಪಾಪಿಮ, ಸತ್ತಸತ್ತಾಹಾತಿಕ್ಕಮನತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ‘ಪರಿನಿಬ್ಬಾತು ದಾನಿ, ಭನ್ತೇ ಭಗವಾ, ಪರಿನಿಬ್ಬಾತು ಸುಗತೋ’ತಿ ವಿರವನ್ತೋ ಆಹಿಣ್ಡಿತ್ಥ, ಅಜ್ಜ ದಾನಿ ಪಟ್ಠಾಯ ವಿಗತುಸ್ಸಾಹೋ ಹೋಹಿ, ಮಾ ಮಯ್ಹಂ ಪರಿನಿಬ್ಬಾನತ್ಥಾಯ ವಾಯಾಮಂ ಕರೋಹೀ’’ತಿ ವದತಿ। ಸತೋ ಸಮ್ಪಜಾನೋ ಆಯುಸಙ್ಖಾರಂ ಓಸ್ಸಜೀತಿ ಸತಿಂ ಸೂಪಟ್ಠಿತಂ ಕತ್ವಾ ಞಾಣೇನ ಪರಿಚ್ಛಿನ್ದಿತ್ವಾ ಆಯುಸಙ್ಖಾರಂ ವಿಸ್ಸಜಿ ಪಜಹಿ। ತತ್ಥ ನ ಭಗವಾ ಹತ್ಥೇನ ಲೇಡ್ಡುಂ ವಿಯ ಆಯುಸಙ್ಖಾರಂ ಓಸ್ಸಜಿ, ತೇಮಾಸಮತ್ತಮೇವ ಪನ ಸಮಾಪತ್ತಿಂ ಸಮಾಪಜ್ಜಿತ್ವಾ ತತೋ ಪರಂ ನ ಸಮಾಪಜ್ಜಿಸ್ಸಾಮೀತಿ ಚಿತ್ತಂ ಉಪ್ಪಾದೇಸಿ। ತಂ ಸನ್ಧಾಯ ವುತ್ತಂ – ‘‘ಓಸ್ಸಜೀ’’ತಿ, ‘‘ವೋಸ್ಸಜ್ಜೀ’’ತಿಪಿ ಪಾಠೋ।
Appossukkoti nirussukko līnavīriyo. ‘‘Tvañhi, pāpima, sattasattāhātikkamanato paṭṭhāya ‘parinibbātu dāni, bhante bhagavā, parinibbātu sugato’ti viravanto āhiṇḍittha, ajja dāni paṭṭhāya vigatussāho hohi, mā mayhaṃ parinibbānatthāya vāyāmaṃ karohī’’ti vadati. Sato sampajāno āyusaṅkhāraṃ ossajīti satiṃ sūpaṭṭhitaṃ katvā ñāṇena paricchinditvā āyusaṅkhāraṃ vissaji pajahi. Tattha na bhagavā hatthena leḍḍuṃ viya āyusaṅkhāraṃ ossaji, temāsamattameva pana samāpattiṃ samāpajjitvā tato paraṃ na samāpajjissāmīti cittaṃ uppādesi. Taṃ sandhāya vuttaṃ – ‘‘ossajī’’ti, ‘‘vossajjī’’tipi pāṭho.
ಕಸ್ಮಾ ಪನ ಭಗವಾ ಕಪ್ಪಂ ವಾ ಕಪ್ಪಾವಸೇಸಂ ವಾ ಠಾತುಂ ಸಮತ್ಥೋ ತತ್ತಕಂ ಕಾಲಂ ಅಟ್ಠತ್ವಾ ಪರಿನಿಬ್ಬಾಯಿತುಂ ಮಾರಸ್ಸ ಯಾಚನಾಯ ಆಯುಸಙ್ಖಾರಂ ಓಸ್ಸಜಿ? ನ ಭಗವಾ ಮಾರಸ್ಸ ಯಾಚನಾಯ ಆಯುಸಙ್ಖಾರಂ ಓಸ್ಸಜಿ, ನಾಪಿ ಥೇರಸ್ಸ ಆಯಾಚನಾಯ ನ ಓಸ್ಸಜಿಸ್ಸತಿ, ತೇಮಾಸತೋ ಪನ ಪರಂ ಬುದ್ಧವೇನೇಯ್ಯಾನಂ ಅಭಾವತೋ ಆಯುಸಙ್ಖಾರಂ ಓಸ್ಸಜಿ । ಠಾನಞ್ಹಿ ನಾಮ ಬುದ್ಧಾನಂ ಭಗವನ್ತಾನಂ ಯಾವದೇವ ವೇನೇಯ್ಯವಿನಯನತ್ಥಂ, ತೇ ಅಸತಿ ವಿನೇಯ್ಯಜನೇ ಕೇನ ನಾಮ ಕಾರಣೇನ ಠಸ್ಸನ್ತಿ। ಯದಿ ಚ ಮಾರಸ್ಸ ಯಾಚನಾಯ ಪರಿನಿಬ್ಬಾಯೇಯ್ಯ, ಪುರೇತರಂಯೇವ ಪರಿನಿಬ್ಬಾಯೇಯ್ಯ। ಬೋಧಿಮಣ್ಡೇಪಿ ಹಿ ಮಾರೇನ ಯಾಚಿತಂ, ನಿಮಿತ್ತೋಭಾಸಕರಣಮ್ಪಿ ಥೇರಸ್ಸ ಸೋಕತನುಕರಣತ್ಥನ್ತಿ ವುತ್ತೋವಾಯಮತ್ಥೋ। ಅಪಿಚ ಬುದ್ಧಬಲದೀಪನತ್ಥಂ ನಿಮಿತ್ತೋಭಾಸಕರಣಂ। ಏವಂ ಮಹಾನುಭಾವಾ ಬುದ್ಧಾ ಭಗವನ್ತೋಯೇವ ತಿಟ್ಠನ್ತಾಪಿ ಅತ್ತನೋ ರುಚಿಯಾವ ತಿಟ್ಠನ್ತಿ, ಪರಿನಿಬ್ಬಾಯನ್ತಾಪಿ ಅತ್ತನೋ ರುಚಿಯಾವ ಪರಿನಿಬ್ಬಾಯನ್ತೀತಿ।
Kasmā pana bhagavā kappaṃ vā kappāvasesaṃ vā ṭhātuṃ samattho tattakaṃ kālaṃ aṭṭhatvā parinibbāyituṃ mārassa yācanāya āyusaṅkhāraṃ ossaji? Na bhagavā mārassa yācanāya āyusaṅkhāraṃ ossaji, nāpi therassa āyācanāya na ossajissati, temāsato pana paraṃ buddhaveneyyānaṃ abhāvato āyusaṅkhāraṃ ossaji . Ṭhānañhi nāma buddhānaṃ bhagavantānaṃ yāvadeva veneyyavinayanatthaṃ, te asati vineyyajane kena nāma kāraṇena ṭhassanti. Yadi ca mārassa yācanāya parinibbāyeyya, puretaraṃyeva parinibbāyeyya. Bodhimaṇḍepi hi mārena yācitaṃ, nimittobhāsakaraṇampi therassa sokatanukaraṇatthanti vuttovāyamattho. Apica buddhabaladīpanatthaṃ nimittobhāsakaraṇaṃ. Evaṃ mahānubhāvā buddhā bhagavantoyeva tiṭṭhantāpi attano ruciyāva tiṭṭhanti, parinibbāyantāpi attano ruciyāva parinibbāyantīti.
ಮಹಾಭೂಮಿಚಾಲೋತಿ ಮಹನ್ತೋ ಪಥವೀಕಮ್ಪೋ। ತದಾ ಕಿರ ದಸಸಹಸ್ಸಿಲೋಕಧಾತು ಅಕಮ್ಪಿತ್ಥ। ಭಿಂಸನಕೋತಿ ಭಯಜನಕೋ। ದೇವದುನ್ದುಭಿಯೋ ಚ ಫಲಿಂಸೂತಿ ದೇವಭೇರಿಯೋ ನದಿಂಸು, ದೇವೋ ಸುಕ್ಖಗಜ್ಜಿತಂ ಗಜ್ಜಿ, ಅಕಾಲವಿಜ್ಜುಲತಾ ನಿಚ್ಛರಿಂಸು, ಖಣಿಕವಸ್ಸಂ ವಸ್ಸೀತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ।
Mahābhūmicāloti mahanto pathavīkampo. Tadā kira dasasahassilokadhātu akampittha. Bhiṃsanakoti bhayajanako. Devadundubhiyo ca phaliṃsūti devabheriyo nadiṃsu, devo sukkhagajjitaṃ gajji, akālavijjulatā nicchariṃsu, khaṇikavassaṃ vassīti vuttaṃ hoti.
ಏತಮತ್ಥಂ ವಿದಿತ್ವಾತಿ ಏತಂ ಸಙ್ಖಾರವಿಸಙ್ಖಾರಾನಂ ವಿಸೇಸಸಙ್ಖಾತಂ ಅತ್ಥಂ ಸಬ್ಬಾಕಾರತೋ ವಿದಿತ್ವಾ। ಇಮಂ ಉದಾನನ್ತಿ ಅನವಸೇಸಸಙ್ಖಾರೇ ವಿಸ್ಸಜ್ಜೇತ್ವಾ ಅತ್ತನೋ ವಿಸಙ್ಖಾರಗಮನದೀಪಕಂ ಉದಾನಂ ಉದಾನೇಸಿ। ಕಸ್ಮಾ ಉದಾನೇಸಿ? ಕೋಚಿ ನಾಮ ವದೇಯ್ಯ ‘‘ಮಾರೇನ ಪಚ್ಛತೋ ಪಚ್ಛತೋ ಅನುಬನ್ಧಿತ್ವಾ ‘ಪರಿನಿಬ್ಬಾತು, ಭನ್ತೇ’ತಿ ಉಪದ್ದುತೋ ಭಯೇನ ಭಗವಾ ಆಯುಸಙ್ಖಾರಂ ಓಸ್ಸಜೀ’’ತಿ। ‘‘ತಸ್ಸೋಕಾಸೋ ಮಾ ಹೋತು, ಭೀತಸ್ಸ ಉದಾನಂ ನಾಮ ನತ್ಥೀ’’ತಿ ಏತಸ್ಸ ದೀಪನತ್ಥಂ ಪೀತಿವೇಗವಿಸ್ಸಟ್ಠಂ ಉದಾನಂ ಉದಾನೇಸೀತಿ ಅಟ್ಠಕಥಾಸು ವುತ್ತಂ। ತತೋ ತೇಮಾಸಮತ್ತೇನೇವ ಚ ಪನ ಬುದ್ಧಕಿಚ್ಚಸ್ಸ ನಿಪ್ಫಜ್ಜನತೋ ಏವಂ ದೀಘರತ್ತಂ ಮಯಾ ಪರಿಹಟೋಯಂ ದುಕ್ಖಭಾರೋ ನ ಚಿರಸ್ಸೇವ ನಿಕ್ಖಿಪಿಯತೀತಿ ಪಸ್ಸತೋ ಪರಿನಿಬ್ಬಾನಗುಣಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಣೇ ತಸ್ಸ ಉಳಾರಂ ಪೀತಿಸೋಮನಸ್ಸಂ ಉಪ್ಪಜ್ಜಿ, ತೇನ ಪೀತಿವೇಗೇನ ಉದಾನೇಸೀತಿ ಯುತ್ತಂ ವಿಯ। ಏಕನ್ತೇನ ಹಿ ವಿಸಙ್ಖಾರನಿನ್ನೋ ನಿಬ್ಬಾನಜ್ಝಾಸಯೋ ಸತ್ಥಾ ಮಹಾಕರುಣಾಯ ಬಲಕ್ಕಾರೇನ ವಿಯ ಸತ್ತಹಿತತ್ಥಂ ಲೋಕೇ ಸುಚಿರಂ ಠಿತೋ। ತಥಾ ಹಿ ದೇವಸಿಕಂ ಚತುವೀಸತಿಕೋಟಿಸತಸಹಸ್ಸಸಙ್ಖಾ ಸಮಾಪತ್ತಿಯೋ ವಳಞ್ಜೇತಿ, ಸೋದಾನಿ ಮಹಾಕರುಣಾಧಿಕಾರಸ್ಸ ನಿಪ್ಫನ್ನತ್ತಾ ನಿಬ್ಬಾನಾಭಿಮುಖೋ ಅನಪ್ಪಕಂ ಪೀತಿಸೋಮನಸ್ಸಂ ಪಟಿಸಂವೇದೇಸಿ। ತೇನೇವ ಹಿ ಭಗವತೋ ಕಿಲೇಸಪರಿನಿಬ್ಬಾನದಿವಸೇ ವಿಯ ಖನ್ಧಪರಿನಿಬ್ಬಾನದಿವಸೇಪಿ ಸರೀರಾಭಾ ವಿಸೇಸತೋ ವಿಪ್ಪಸನ್ನಾ ಪರಿಸುದ್ಧಾ ಪಭಸ್ಸರಾ ಅಹೋಸೀತಿ।
Etamatthaṃ viditvāti etaṃ saṅkhāravisaṅkhārānaṃ visesasaṅkhātaṃ atthaṃ sabbākārato viditvā. Imaṃudānanti anavasesasaṅkhāre vissajjetvā attano visaṅkhāragamanadīpakaṃ udānaṃ udānesi. Kasmā udānesi? Koci nāma vadeyya ‘‘mārena pacchato pacchato anubandhitvā ‘parinibbātu, bhante’ti upadduto bhayena bhagavā āyusaṅkhāraṃ ossajī’’ti. ‘‘Tassokāso mā hotu, bhītassa udānaṃ nāma natthī’’ti etassa dīpanatthaṃ pītivegavissaṭṭhaṃ udānaṃ udānesīti aṭṭhakathāsu vuttaṃ. Tato temāsamatteneva ca pana buddhakiccassa nipphajjanato evaṃ dīgharattaṃ mayā parihaṭoyaṃ dukkhabhāro na cirasseva nikkhipiyatīti passato parinibbānaguṇapaccavekkhaṇe tassa uḷāraṃ pītisomanassaṃ uppajji, tena pītivegena udānesīti yuttaṃ viya. Ekantena hi visaṅkhāraninno nibbānajjhāsayo satthā mahākaruṇāya balakkārena viya sattahitatthaṃ loke suciraṃ ṭhito. Tathā hi devasikaṃ catuvīsatikoṭisatasahassasaṅkhā samāpattiyo vaḷañjeti, sodāni mahākaruṇādhikārassa nipphannattā nibbānābhimukho anappakaṃ pītisomanassaṃ paṭisaṃvedesi. Teneva hi bhagavato kilesaparinibbānadivase viya khandhaparinibbānadivasepi sarīrābhā visesato vippasannā parisuddhā pabhassarā ahosīti.
ಗಾಥಾಯ ಸೋಣಸಿಙ್ಗಾಲಾದೀನಮ್ಪಿ ಪಚ್ಚಕ್ಖಭಾವತೋ ತುಲಿತಂ ಪರಿಚ್ಛಿನ್ನನ್ತಿ ತುಲಂ, ಕಾಮಾವಚರಕಮ್ಮಂ। ನ ತುಲಂ ಅತುಲಂ, ತುಲಂ ವಾ ಸದಿಸಮಸ್ಸ ಅಞ್ಞಂ ಲೋಕಿಯಕಮ್ಮಂ ನತ್ಥೀತಿ ಅತುಲಂ, ಮಹಗ್ಗತಕಮ್ಮಂ। ಕಾಮಾವಚರಂ ರೂಪಾವಚರಂ ವಾ ತುಲಂ, ಅರೂಪಾವಚರಂ ಅತುಲಂ। ಅಪ್ಪವಿಪಾಕಂ ವಾ ತುಲಂ, ಬಹುವಿಪಾಕಂ ಅತುಲಂ। ಸಮ್ಭವನ್ತಿ ಸಮ್ಭವಸ್ಸ ಹೇತುಭೂತಂ, ಉಪಪತ್ತಿಜನಕನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ಭವಸಙ್ಖಾರನ್ತಿ ಪುನಬ್ಭವಸಙ್ಖಾರಣಕಂ। ಅವಸ್ಸಜೀತಿ ವಿಸ್ಸಜ್ಜೇಸಿ। ಮುನೀತಿ ಬುದ್ಧಮುನಿ। ಅಜ್ಝತ್ತರತೋತಿ ನಿಯಕಜ್ಝತ್ತರತೋ। ಸಮಾಹಿತೋತಿ ಉಪಚಾರಪ್ಪನಾಸಮಾಧಿವಸೇನ ಸಮಾಹಿತೋ। ಅಭಿನ್ದಿ ಕವಚಮಿವಾತಿ ಕವಚಂ ವಿಯ ಅಭಿನ್ದಿ। ಅತ್ತಸಮ್ಭವನ್ತಿ ಅತ್ತನಿ ಸಞ್ಜಾತಂ ಕಿಲೇಸಂ। ಇದಂ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ ‘‘ಸವಿಪಾಕಟ್ಠೇನ ಸಮ್ಭವಂ, ಭವಾಭವಾಭಿಸಙ್ಖರಣಟ್ಠೇನ ಭವಸಙ್ಖಾರನ್ತಿ ಚ ಲದ್ಧನಾಮಂ ತುಲಾತುಲಸಙ್ಖಾತಂ ಲೋಕಿಯಕಮ್ಮಞ್ಚ ಓಸ್ಸಜಿ, ಸಙ್ಗಾಮಸೀಸೇ ಮಹಾಯೋಧೋ ಕವಚಂ ವಿಯ ಅತ್ತಸಮ್ಭವಂ ಕಿಲೇಸಞ್ಚ ಅಜ್ಝತ್ತರತೋ ಸಮಾಹಿತೋ ಹುತ್ವಾ ಅಭಿನ್ದೀ’’ತಿ।
Gāthāya soṇasiṅgālādīnampi paccakkhabhāvato tulitaṃ paricchinnanti tulaṃ, kāmāvacarakammaṃ. Na tulaṃ atulaṃ, tulaṃ vā sadisamassa aññaṃ lokiyakammaṃ natthīti atulaṃ, mahaggatakammaṃ. Kāmāvacaraṃ rūpāvacaraṃ vā tulaṃ, arūpāvacaraṃ atulaṃ. Appavipākaṃ vā tulaṃ, bahuvipākaṃ atulaṃ. Sambhavanti sambhavassa hetubhūtaṃ, upapattijanakanti attho. Bhavasaṅkhāranti punabbhavasaṅkhāraṇakaṃ. Avassajīti vissajjesi. Munīti buddhamuni. Ajjhattaratoti niyakajjhattarato. Samāhitoti upacārappanāsamādhivasena samāhito. Abhindi kavacamivāti kavacaṃ viya abhindi. Attasambhavanti attani sañjātaṃ kilesaṃ. Idaṃ vuttaṃ hoti ‘‘savipākaṭṭhena sambhavaṃ, bhavābhavābhisaṅkharaṇaṭṭhena bhavasaṅkhāranti ca laddhanāmaṃ tulātulasaṅkhātaṃ lokiyakammañca ossaji, saṅgāmasīse mahāyodho kavacaṃ viya attasambhavaṃ kilesañca ajjhattarato samāhito hutvā abhindī’’ti.
ಅಥ ವಾ ತುಲನ್ತಿ ತುಲೇನ್ತೋ ತೀರೇನ್ತೋ। ಅತುಲಞ್ಚ ಸಮ್ಭವನ್ತಿ ನಿಬ್ಬಾನಞ್ಚೇವ ಭವಞ್ಚ। ಭವಸಙ್ಖಾರನ್ತಿ ಭವಗಾಮಿಕಂ ಕಮ್ಮಂ। ಅವಸ್ಸಜಿ ಮುನೀತಿ ‘‘ಪಞ್ಚಕ್ಖನ್ಧಾ ಅನಿಚ್ಚಾ, ಪಞ್ಚನ್ನಂ ಖನ್ಧಾನಂ ನಿರೋಧೋ ನಿಬ್ಬಾನಂ ನಿಚ್ಚ’’ನ್ತಿಆದಿನಾ ನಯೇನ ತುಲೇನ್ತೋ ಬುದ್ಧಮುನಿ ಭವೇ ಆದೀನವಂ, ನಿಬ್ಬಾನೇ ಚ ಆನಿಸಂಸಂ ದಿಸ್ವಾ ತಂ ಖನ್ಧಾನಂ ಮೂಲಭೂತಂ ಭವಸಙ್ಖಾರಕಮ್ಮಂ ‘‘ಕಮ್ಮಕ್ಖಯಾಯ ಸಂವತ್ತತೀ’’ತಿ (ಮ॰ ನಿ॰ ೨.೮೧; ಅ॰ ನಿ॰ ೪.೨೩೩) ಏವಂ ವುತ್ತೇನ ಕಮ್ಮಕ್ಖಯಕರೇನ ಅರಿಯಮಗ್ಗೇನ ಅವಸ್ಸಜಿ । ಕಥಂ ಅಜ್ಝತ್ತರತೋ ಸಮಾಹಿತೋ, ಅಭಿನ್ದಿ ಕವಚಮಿವತ್ತಸಮ್ಭವಂ। ಸೋ ಹಿ ವಿಪಸ್ಸನಾವಸೇನ ಅಜ್ಝತ್ತರತೋ, ಸಮಥವಸೇನ ಸಮಾಹಿತೋತಿ ಏವಂ ಪುಬ್ಬಭಾಗತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಸಮಥವಿಪಸ್ಸನಾಬಲೇನ ಕವಚಂ ವಿಯ ಅತ್ತಭಾವಂ ಪರಿಯೋನನ್ಧಿತ್ವಾ ಠಿತಂ, ಅತ್ತನಿ ಸಮ್ಭವತ್ತಾ ‘‘ಅತ್ತಸಮ್ಭವ’’ನ್ತಿ ಲದ್ಧನಾಮಂ ಸಬ್ಬಂ ಕಿಲೇಸಜಾಲಂ ಅಭಿನ್ದಿ, ಕಿಲೇಸಾಭಾವೇನೇವ ಕಮ್ಮಂ ಅಪ್ಪಟಿಸನ್ಧಿಕತ್ತಾ ಅವಸ್ಸಟ್ಠಂ ನಾಮ ಹೋತೀತಿ ಏವಂ ಕಿಲೇಸಪ್ಪಹಾನೇನ ಕಮ್ಮಂ ಪಜಹಿ। ಇತಿ ಬೋಧಿಮೂಲೇಯೇವ ಅವಸ್ಸಟ್ಠಭವಸಙ್ಖಾರೋ ಭಗವಾ ವೇಖಮಿಸ್ಸಕೇನ ವಿಯ ಜರಸಕಟಂ ಸಮಾಪತ್ತಿವೇಖಮಿಸ್ಸಕೇನ ಅತ್ತಭಾವಂ ಯಾಪೇನ್ತೋಪಿ ‘‘ಇತೋ ತೇಮಾಸತೋ ಉದ್ಧಂ ಸಮಾಪತ್ತಿವೇಖಮಸ್ಸ ನ ದಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಚಿತ್ತುಪ್ಪಾದನೇನ ಆಯುಸಙ್ಖಾರಂ ಓಸ್ಸಜೀತಿ।
Atha vā tulanti tulento tīrento. Atulañca sambhavanti nibbānañceva bhavañca. Bhavasaṅkhāranti bhavagāmikaṃ kammaṃ. Avassaji munīti ‘‘pañcakkhandhā aniccā, pañcannaṃ khandhānaṃ nirodho nibbānaṃ nicca’’ntiādinā nayena tulento buddhamuni bhave ādīnavaṃ, nibbāne ca ānisaṃsaṃ disvā taṃ khandhānaṃ mūlabhūtaṃ bhavasaṅkhārakammaṃ ‘‘kammakkhayāya saṃvattatī’’ti (ma. ni. 2.81; a. ni. 4.233) evaṃ vuttena kammakkhayakarena ariyamaggena avassaji . Kathaṃ ajjhattarato samāhito, abhindi kavacamivattasambhavaṃ. So hi vipassanāvasena ajjhattarato, samathavasena samāhitoti evaṃ pubbabhāgato paṭṭhāya samathavipassanābalena kavacaṃ viya attabhāvaṃ pariyonandhitvā ṭhitaṃ, attani sambhavattā ‘‘attasambhava’’nti laddhanāmaṃ sabbaṃ kilesajālaṃ abhindi, kilesābhāveneva kammaṃ appaṭisandhikattā avassaṭṭhaṃ nāma hotīti evaṃ kilesappahānena kammaṃ pajahi. Iti bodhimūleyeva avassaṭṭhabhavasaṅkhāro bhagavā vekhamissakena viya jarasakaṭaṃ samāpattivekhamissakena attabhāvaṃ yāpentopi ‘‘ito temāsato uddhaṃ samāpattivekhamassa na dassāmī’’ti cittuppādanena āyusaṅkhāraṃ ossajīti.
ಪಠಮಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Paṭhamasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಖುದ್ದಕನಿಕಾಯ • Khuddakanikāya / ಉದಾನಪಾಳಿ • Udānapāḷi / ೧. ಆಯುಸಙ್ಖಾರೋಸ್ಸಜ್ಜನಸುತ್ತಂ • 1. Āyusaṅkhārossajjanasuttaṃ
