Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / మహావిభఙ్గ-అట్ఠకథా • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā |
నమో తస్స భగవతో అరహతో సమ్మాసమ్బుద్ధస్స
Namo tassa bhagavato arahato sammāsambuddhassa
వినయపిటకే
Vinayapiṭake
పారాజికకణ్డ-అట్ఠకథా (పఠమో భాగో)
Pārājikakaṇḍa-aṭṭhakathā (paṭhamo bhāgo)
గన్థారమ్భకథా
Ganthārambhakathā
యో కప్పకోటీహిపి అప్పమేయ్యం;
Yo kappakoṭīhipi appameyyaṃ;
కాలం కరోన్తో అతిదుక్కరాని;
Kālaṃ karonto atidukkarāni;
ఖేదం గతో లోకహితాయ నాథో;
Khedaṃ gato lokahitāya nātho;
నమో మహాకారుణికస్స తస్స.
Namo mahākāruṇikassa tassa.
అసమ్బుధం బుద్ధనిసేవితం యం;
Asambudhaṃ buddhanisevitaṃ yaṃ;
భవాభవం గచ్ఛతి జీవలోకో;
Bhavābhavaṃ gacchati jīvaloko;
నమో అవిజ్జాదికిలేసజాల-
Namo avijjādikilesajāla-
విద్ధంసినో ధమ్మవరస్స తస్స.
Viddhaṃsino dhammavarassa tassa.
గుణేహి యో సీలసమాధిపఞ్ఞా-
Guṇehi yo sīlasamādhipaññā-
విముత్తిఞాణప్పభుతీహి యుత్తో;
Vimuttiñāṇappabhutīhi yutto;
ఖేత్తం జనానం కుసలత్థికానం;
Khettaṃ janānaṃ kusalatthikānaṃ;
తమరియసఙ్ఘం సిరసా నమామి.
Tamariyasaṅghaṃ sirasā namāmi.
ఇచ్చేవమచ్చన్తనమస్సనేయ్యం;
Iccevamaccantanamassaneyyaṃ;
నమస్సమానో రతనత్తయం యం;
Namassamāno ratanattayaṃ yaṃ;
పుఞ్ఞాభిసన్దం విపులం అలత్థం;
Puññābhisandaṃ vipulaṃ alatthaṃ;
తస్సానుభావేన హతన్తరాయో.
Tassānubhāvena hatantarāyo.
యస్మిం ఠితే సాసనమట్ఠితస్స;
Yasmiṃ ṭhite sāsanamaṭṭhitassa;
పతిట్ఠితం హోతి సుసణ్ఠితస్స;
Patiṭṭhitaṃ hoti susaṇṭhitassa;
తం వణ్ణయిస్సం వినయం అమిస్సం;
Taṃ vaṇṇayissaṃ vinayaṃ amissaṃ;
నిస్సాయ పుబ్బాచరియానుభావం.
Nissāya pubbācariyānubhāvaṃ.
కామఞ్చ పుబ్బాచరియాసభేహి;
Kāmañca pubbācariyāsabhehi;
ఞాణమ్బునిద్ధోతమలాసవేహి;
Ñāṇambuniddhotamalāsavehi;
విసుద్ధవిజ్జాపటిసమ్భిదేహి ;
Visuddhavijjāpaṭisambhidehi ;
సద్ధమ్మసంవణ్ణనకోవిదేహి.
Saddhammasaṃvaṇṇanakovidehi.
సల్లేఖియే నోసులభూపమేహి;
Sallekhiye nosulabhūpamehi;
మహావిహారస్స ధజూపమేహి;
Mahāvihārassa dhajūpamehi;
సంవణ్ణితోయం వినయో నయేహి;
Saṃvaṇṇitoyaṃ vinayo nayehi;
చిత్తేహి సమ్బుద్ధవరన్వయేహి.
Cittehi sambuddhavaranvayehi.
సంవణ్ణనా సీహళదీపకేన;
Saṃvaṇṇanā sīhaḷadīpakena;
వాక్యేన ఏసా పన సఙ్ఖతత్తా;
Vākyena esā pana saṅkhatattā;
న కిఞ్చి అత్థం అభిసమ్భుణాతి;
Na kiñci atthaṃ abhisambhuṇāti;
దీపన్తరే భిక్ఖుజనస్స యస్మా.
Dīpantare bhikkhujanassa yasmā.
తస్మా ఇమం పాళినయానురూపం;
Tasmā imaṃ pāḷinayānurūpaṃ;
సంవణ్ణనం దాని సమారభిస్సం;
Saṃvaṇṇanaṃ dāni samārabhissaṃ;
అజ్ఝేసనం బుద్ధసిరివ్హయస్స;
Ajjhesanaṃ buddhasirivhayassa;
థేరస్స సమ్మా సమనుస్సరన్తో.
Therassa sammā samanussaranto.
సంవణ్ణనం తఞ్చ సమారభన్తో;
Saṃvaṇṇanaṃ tañca samārabhanto;
తస్సా మహాఅట్ఠకథం సరీరం;
Tassā mahāaṭṭhakathaṃ sarīraṃ;
కత్వా మహాపచ్చరియం తథేవ;
Katvā mahāpaccariyaṃ tatheva;
కురున్దినామాదిసు విస్సుతాసు.
Kurundināmādisu vissutāsu.
వినిచ్ఛయో అట్ఠకథాసు వుత్తో;
Vinicchayo aṭṭhakathāsu vutto;
యో యుత్తమత్థం అపరిచ్చజన్తో;
Yo yuttamatthaṃ apariccajanto;
తతోపి అన్తోగధథేరవాదం;
Tatopi antogadhatheravādaṃ;
సంవణ్ణనం సమ్మ సమారభిస్సం.
Saṃvaṇṇanaṃ samma samārabhissaṃ.
తం మే నిసామేన్తు పసన్నచిత్తా;
Taṃ me nisāmentu pasannacittā;
థేరా చ భిక్ఖూ నవమజ్ఝిమా చ;
Therā ca bhikkhū navamajjhimā ca;
ధమ్మప్పదీపస్స తథాగతస్స;
Dhammappadīpassa tathāgatassa;
సక్కచ్చ ధమ్మం పతిమానయన్తా.
Sakkacca dhammaṃ patimānayantā.
బుద్ధేన ధమ్మో వినయో చ వుత్తో;
Buddhena dhammo vinayo ca vutto;
యో తస్స పుత్తేహి తథేవ ఞాతో;
Yo tassa puttehi tatheva ñāto;
సో యేహి తేసం మతిమచ్చజన్తా;
So yehi tesaṃ matimaccajantā;
యస్మా పురే అట్ఠకథా అకంసు.
Yasmā pure aṭṭhakathā akaṃsu.
తస్మా హి యం అట్ఠకథాసు వుత్తం;
Tasmā hi yaṃ aṭṭhakathāsu vuttaṃ;
తం వజ్జయిత్వాన పమాదలేఖం;
Taṃ vajjayitvāna pamādalekhaṃ;
సబ్బమ్పి సిక్ఖాసు సగారవానం;
Sabbampi sikkhāsu sagāravānaṃ;
యస్మా పమాణం ఇధ పణ్డితానం.
Yasmā pamāṇaṃ idha paṇḍitānaṃ.
తతో చ భాసన్తరమేవ హిత్వా;
Tato ca bhāsantarameva hitvā;
విత్థారమగ్గఞ్చ సమాసయిత్వా;
Vitthāramaggañca samāsayitvā;
వినిచ్ఛయం సబ్బమసేసయిత్వా;
Vinicchayaṃ sabbamasesayitvā;
తన్తిక్కమం కిఞ్చి అవోక్కమిత్వా.
Tantikkamaṃ kiñci avokkamitvā.
సుత్తన్తికానం వచనానమత్థం;
Suttantikānaṃ vacanānamatthaṃ;
సుత్తానురూపం పరిదీపయన్తీ;
Suttānurūpaṃ paridīpayantī;
యస్మా అయం హేస్సతి వణ్ణనాపి;
Yasmā ayaṃ hessati vaṇṇanāpi;
సక్కచ్చ తస్మా అనుసిక్ఖితబ్బాతి.
Sakkacca tasmā anusikkhitabbāti.
బాహిరనిదానకథా
Bāhiranidānakathā
తత్థ తం వణ్ణయిస్సం వినయన్తి వుత్తత్తా వినయో తావ వవత్థపేతబ్బో. తేనేతం వుచ్చతి – ‘‘వినయో నామ ఇధ సకలం వినయపిటకం అధిప్పేత’’న్తి. సంవణ్ణనత్థం పనస్స అయం మాతికా –
Tattha taṃ vaṇṇayissaṃ vinayanti vuttattā vinayo tāva vavatthapetabbo. Tenetaṃ vuccati – ‘‘vinayo nāma idha sakalaṃ vinayapiṭakaṃ adhippeta’’nti. Saṃvaṇṇanatthaṃ panassa ayaṃ mātikā –
వుత్తం యేన యదా యస్మా, ధారితం యేన చాభతం;
Vuttaṃ yena yadā yasmā, dhāritaṃ yena cābhataṃ;
యత్థప్పతిట్ఠితచేతమేతం వత్వా విధిం తతో.
Yatthappatiṭṭhitacetametaṃ vatvā vidhiṃ tato.
తేనాతిఆదిపాఠస్స, అత్థం నానప్పకారతో;
Tenātiādipāṭhassa, atthaṃ nānappakārato;
దస్సయన్తో కరిస్సామి, వినయస్సత్థవణ్ణనన్తి.
Dassayanto karissāmi, vinayassatthavaṇṇananti.
తత్థ వుత్తం యేన యదా యస్మాతి ఇదం తావ వచనం ‘‘తేన సమయేన బుద్ధో భగవా వేరఞ్జాయం విహరతీ’’తి ఏవమాదివచనం సన్ధాయ వుత్తం. ఇదఞ్హి బుద్ధస్స భగవతో అత్తపచ్చక్ఖవచనం న హోతి, తస్మా వత్తబ్బమేతం ‘‘ఇదం వచనం కేన వుత్తం, కదా వుత్తం, కస్మా చ వుత్త’’న్తి? ఆయస్మతా ఉపాలిత్థేరేన వుత్తం, తఞ్చ పన పఠమమహాసఙ్గీతికాలే.
Tattha vuttaṃ yena yadā yasmāti idaṃ tāva vacanaṃ ‘‘tena samayena buddho bhagavā verañjāyaṃ viharatī’’ti evamādivacanaṃ sandhāya vuttaṃ. Idañhi buddhassa bhagavato attapaccakkhavacanaṃ na hoti, tasmā vattabbametaṃ ‘‘idaṃ vacanaṃ kena vuttaṃ, kadā vuttaṃ, kasmā ca vutta’’nti? Āyasmatā upālittherena vuttaṃ, tañca pana paṭhamamahāsaṅgītikāle.