Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಮಹಾವಿಭಙ್ಗ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā |
॥ ನಮೋ ತಸ್ಸ ಭಗವತೋ ಅರಹತೋ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧಸ್ಸ॥
Namo tassa bhagavato arahato sammāsambuddhassa
ವಿನಯಪಿಟಕೇ
Vinayapiṭake
ಪಾರಾಜಿಕಕಣ್ಡ-ಅಟ್ಠಕಥಾ (ಪಠಮೋ ಭಾಗೋ)
Pārājikakaṇḍa-aṭṭhakathā (paṭhamo bhāgo)
ಗನ್ಥಾರಮ್ಭಕಥಾ
Ganthārambhakathā
ಯೋ ಕಪ್ಪಕೋಟೀಹಿಪಿ ಅಪ್ಪಮೇಯ್ಯಂ।
Yo kappakoṭīhipi appameyyaṃ;
ಕಾಲಂ ಕರೋನ್ತೋ ಅತಿದುಕ್ಕರಾನಿ।
Kālaṃ karonto atidukkarāni;
ಖೇದಂ ಗತೋ ಲೋಕಹಿತಾಯ ನಾಥೋ।
Khedaṃ gato lokahitāya nātho;
ನಮೋ ಮಹಾಕಾರುಣಿಕಸ್ಸ ತಸ್ಸ॥
Namo mahākāruṇikassa tassa.
ಅಸಮ್ಬುಧಂ ಬುದ್ಧನಿಸೇವಿತಂ ಯಂ।
Asambudhaṃ buddhanisevitaṃ yaṃ;
ಭವಾಭವಂ ಗಚ್ಛತಿ ಜೀವಲೋಕೋ।
Bhavābhavaṃ gacchati jīvaloko;
ನಮೋ ಅವಿಜ್ಜಾದಿಕಿಲೇಸಜಾಲ-
Namo avijjādikilesajāla-
ವಿದ್ಧಂಸಿನೋ ಧಮ್ಮವರಸ್ಸ ತಸ್ಸ॥
Viddhaṃsino dhammavarassa tassa.
ಗುಣೇಹಿ ಯೋ ಸೀಲಸಮಾಧಿಪಞ್ಞಾ-
Guṇehi yo sīlasamādhipaññā-
ವಿಮುತ್ತಿಞಾಣಪ್ಪಭುತೀಹಿ ಯುತ್ತೋ।
Vimuttiñāṇappabhutīhi yutto;
ಖೇತ್ತಂ ಜನಾನಂ ಕುಸಲತ್ಥಿಕಾನಂ।
Khettaṃ janānaṃ kusalatthikānaṃ;
ತಮರಿಯಸಙ್ಘಂ ಸಿರಸಾ ನಮಾಮಿ॥
Tamariyasaṅghaṃ sirasā namāmi.
ಇಚ್ಚೇವಮಚ್ಚನ್ತನಮಸ್ಸನೇಯ್ಯಂ।
Iccevamaccantanamassaneyyaṃ;
ನಮಸ್ಸಮಾನೋ ರತನತ್ತಯಂ ಯಂ।
Namassamāno ratanattayaṃ yaṃ;
ಪುಞ್ಞಾಭಿಸನ್ದಂ ವಿಪುಲಂ ಅಲತ್ಥಂ।
Puññābhisandaṃ vipulaṃ alatthaṃ;
ತಸ್ಸಾನುಭಾವೇನ ಹತನ್ತರಾಯೋ॥
Tassānubhāvena hatantarāyo.
ಯಸ್ಮಿಂ ಠಿತೇ ಸಾಸನಮಟ್ಠಿತಸ್ಸ।
Yasmiṃ ṭhite sāsanamaṭṭhitassa;
ಪತಿಟ್ಠಿತಂ ಹೋತಿ ಸುಸಣ್ಠಿತಸ್ಸ।
Patiṭṭhitaṃ hoti susaṇṭhitassa;
ತಂ ವಣ್ಣಯಿಸ್ಸಂ ವಿನಯಂ ಅಮಿಸ್ಸಂ।
Taṃ vaṇṇayissaṃ vinayaṃ amissaṃ;
ನಿಸ್ಸಾಯ ಪುಬ್ಬಾಚರಿಯಾನುಭಾವಂ॥
Nissāya pubbācariyānubhāvaṃ.
ಕಾಮಞ್ಚ ಪುಬ್ಬಾಚರಿಯಾಸಭೇಹಿ।
Kāmañca pubbācariyāsabhehi;
ಞಾಣಮ್ಬುನಿದ್ಧೋತಮಲಾಸವೇಹಿ।
Ñāṇambuniddhotamalāsavehi;
ವಿಸುದ್ಧವಿಜ್ಜಾಪಟಿಸಮ್ಭಿದೇಹಿ ।
Visuddhavijjāpaṭisambhidehi ;
ಸದ್ಧಮ್ಮಸಂವಣ್ಣನಕೋವಿದೇಹಿ॥
Saddhammasaṃvaṇṇanakovidehi.
ಸಲ್ಲೇಖಿಯೇ ನೋಸುಲಭೂಪಮೇಹಿ।
Sallekhiye nosulabhūpamehi;
ಮಹಾವಿಹಾರಸ್ಸ ಧಜೂಪಮೇಹಿ।
Mahāvihārassa dhajūpamehi;
ಸಂವಣ್ಣಿತೋಯಂ ವಿನಯೋ ನಯೇಹಿ।
Saṃvaṇṇitoyaṃ vinayo nayehi;
ಚಿತ್ತೇಹಿ ಸಮ್ಬುದ್ಧವರನ್ವಯೇಹಿ॥
Cittehi sambuddhavaranvayehi.
ಸಂವಣ್ಣನಾ ಸೀಹಳದೀಪಕೇನ।
Saṃvaṇṇanā sīhaḷadīpakena;
ವಾಕ್ಯೇನ ಏಸಾ ಪನ ಸಙ್ಖತತ್ತಾ।
Vākyena esā pana saṅkhatattā;
ನ ಕಿಞ್ಚಿ ಅತ್ಥಂ ಅಭಿಸಮ್ಭುಣಾತಿ।
Na kiñci atthaṃ abhisambhuṇāti;
ದೀಪನ್ತರೇ ಭಿಕ್ಖುಜನಸ್ಸ ಯಸ್ಮಾ॥
Dīpantare bhikkhujanassa yasmā.
ತಸ್ಮಾ ಇಮಂ ಪಾಳಿನಯಾನುರೂಪಂ।
Tasmā imaṃ pāḷinayānurūpaṃ;
ಸಂವಣ್ಣನಂ ದಾನಿ ಸಮಾರಭಿಸ್ಸಂ।
Saṃvaṇṇanaṃ dāni samārabhissaṃ;
ಅಜ್ಝೇಸನಂ ಬುದ್ಧಸಿರಿವ್ಹಯಸ್ಸ।
Ajjhesanaṃ buddhasirivhayassa;
ಥೇರಸ್ಸ ಸಮ್ಮಾ ಸಮನುಸ್ಸರನ್ತೋ॥
Therassa sammā samanussaranto.
ಸಂವಣ್ಣನಂ ತಞ್ಚ ಸಮಾರಭನ್ತೋ।
Saṃvaṇṇanaṃ tañca samārabhanto;
ತಸ್ಸಾ ಮಹಾಅಟ್ಠಕಥಂ ಸರೀರಂ।
Tassā mahāaṭṭhakathaṃ sarīraṃ;
ಕತ್ವಾ ಮಹಾಪಚ್ಚರಿಯಂ ತಥೇವ।
Katvā mahāpaccariyaṃ tatheva;
ಕುರುನ್ದಿನಾಮಾದಿಸು ವಿಸ್ಸುತಾಸು॥
Kurundināmādisu vissutāsu.
ವಿನಿಚ್ಛಯೋ ಅಟ್ಠಕಥಾಸು ವುತ್ತೋ।
Vinicchayo aṭṭhakathāsu vutto;
ಯೋ ಯುತ್ತಮತ್ಥಂ ಅಪರಿಚ್ಚಜನ್ತೋ।
Yo yuttamatthaṃ apariccajanto;
ತತೋಪಿ ಅನ್ತೋಗಧಥೇರವಾದಂ।
Tatopi antogadhatheravādaṃ;
ಸಂವಣ್ಣನಂ ಸಮ್ಮ ಸಮಾರಭಿಸ್ಸಂ॥
Saṃvaṇṇanaṃ samma samārabhissaṃ.
ತಂ ಮೇ ನಿಸಾಮೇನ್ತು ಪಸನ್ನಚಿತ್ತಾ।
Taṃ me nisāmentu pasannacittā;
ಥೇರಾ ಚ ಭಿಕ್ಖೂ ನವಮಜ್ಝಿಮಾ ಚ।
Therā ca bhikkhū navamajjhimā ca;
ಧಮ್ಮಪ್ಪದೀಪಸ್ಸ ತಥಾಗತಸ್ಸ।
Dhammappadīpassa tathāgatassa;
ಸಕ್ಕಚ್ಚ ಧಮ್ಮಂ ಪತಿಮಾನಯನ್ತಾ॥
Sakkacca dhammaṃ patimānayantā.
ಬುದ್ಧೇನ ಧಮ್ಮೋ ವಿನಯೋ ಚ ವುತ್ತೋ।
Buddhena dhammo vinayo ca vutto;
ಯೋ ತಸ್ಸ ಪುತ್ತೇಹಿ ತಥೇವ ಞಾತೋ।
Yo tassa puttehi tatheva ñāto;
ಸೋ ಯೇಹಿ ತೇಸಂ ಮತಿಮಚ್ಚಜನ್ತಾ।
So yehi tesaṃ matimaccajantā;
ಯಸ್ಮಾ ಪುರೇ ಅಟ್ಠಕಥಾ ಅಕಂಸು॥
Yasmā pure aṭṭhakathā akaṃsu.
ತಸ್ಮಾ ಹಿ ಯಂ ಅಟ್ಠಕಥಾಸು ವುತ್ತಂ।
Tasmā hi yaṃ aṭṭhakathāsu vuttaṃ;
ತಂ ವಜ್ಜಯಿತ್ವಾನ ಪಮಾದಲೇಖಂ।
Taṃ vajjayitvāna pamādalekhaṃ;
ಸಬ್ಬಮ್ಪಿ ಸಿಕ್ಖಾಸು ಸಗಾರವಾನಂ।
Sabbampi sikkhāsu sagāravānaṃ;
ಯಸ್ಮಾ ಪಮಾಣಂ ಇಧ ಪಣ್ಡಿತಾನಂ॥
Yasmā pamāṇaṃ idha paṇḍitānaṃ.
ತತೋ ಚ ಭಾಸನ್ತರಮೇವ ಹಿತ್ವಾ।
Tato ca bhāsantarameva hitvā;
ವಿತ್ಥಾರಮಗ್ಗಞ್ಚ ಸಮಾಸಯಿತ್ವಾ।
Vitthāramaggañca samāsayitvā;
ವಿನಿಚ್ಛಯಂ ಸಬ್ಬಮಸೇಸಯಿತ್ವಾ।
Vinicchayaṃ sabbamasesayitvā;
ತನ್ತಿಕ್ಕಮಂ ಕಿಞ್ಚಿ ಅವೋಕ್ಕಮಿತ್ವಾ॥
Tantikkamaṃ kiñci avokkamitvā.
ಸುತ್ತನ್ತಿಕಾನಂ ವಚನಾನಮತ್ಥಂ।
Suttantikānaṃ vacanānamatthaṃ;
ಸುತ್ತಾನುರೂಪಂ ಪರಿದೀಪಯನ್ತೀ।
Suttānurūpaṃ paridīpayantī;
ಯಸ್ಮಾ ಅಯಂ ಹೇಸ್ಸತಿ ವಣ್ಣನಾಪಿ।
Yasmā ayaṃ hessati vaṇṇanāpi;
ಸಕ್ಕಚ್ಚ ತಸ್ಮಾ ಅನುಸಿಕ್ಖಿತಬ್ಬಾತಿ॥
Sakkacca tasmā anusikkhitabbāti.
ಬಾಹಿರನಿದಾನಕಥಾ
Bāhiranidānakathā
ತತ್ಥ ತಂ ವಣ್ಣಯಿಸ್ಸಂ ವಿನಯನ್ತಿ ವುತ್ತತ್ತಾ ವಿನಯೋ ತಾವ ವವತ್ಥಪೇತಬ್ಬೋ। ತೇನೇತಂ ವುಚ್ಚತಿ – ‘‘ವಿನಯೋ ನಾಮ ಇಧ ಸಕಲಂ ವಿನಯಪಿಟಕಂ ಅಧಿಪ್ಪೇತ’’ನ್ತಿ। ಸಂವಣ್ಣನತ್ಥಂ ಪನಸ್ಸ ಅಯಂ ಮಾತಿಕಾ –
Tattha taṃ vaṇṇayissaṃ vinayanti vuttattā vinayo tāva vavatthapetabbo. Tenetaṃ vuccati – ‘‘vinayo nāma idha sakalaṃ vinayapiṭakaṃ adhippeta’’nti. Saṃvaṇṇanatthaṃ panassa ayaṃ mātikā –
ವುತ್ತಂ ಯೇನ ಯದಾ ಯಸ್ಮಾ, ಧಾರಿತಂ ಯೇನ ಚಾಭತಂ।
Vuttaṃ yena yadā yasmā, dhāritaṃ yena cābhataṃ;
ಯತ್ಥಪ್ಪತಿಟ್ಠಿತಚೇತಮೇತಂ ವತ್ವಾ ವಿಧಿಂ ತತೋ॥
Yatthappatiṭṭhitacetametaṃ vatvā vidhiṃ tato.
ತೇನಾತಿಆದಿಪಾಠಸ್ಸ, ಅತ್ಥಂ ನಾನಪ್ಪಕಾರತೋ।
Tenātiādipāṭhassa, atthaṃ nānappakārato;
ದಸ್ಸಯನ್ತೋ ಕರಿಸ್ಸಾಮಿ, ವಿನಯಸ್ಸತ್ಥವಣ್ಣನನ್ತಿ॥
Dassayanto karissāmi, vinayassatthavaṇṇananti.
ತತ್ಥ ವುತ್ತಂ ಯೇನ ಯದಾ ಯಸ್ಮಾತಿ ಇದಂ ತಾವ ವಚನಂ ‘‘ತೇನ ಸಮಯೇನ ಬುದ್ಧೋ ಭಗವಾ ವೇರಞ್ಜಾಯಂ ವಿಹರತೀ’’ತಿ ಏವಮಾದಿವಚನಂ ಸನ್ಧಾಯ ವುತ್ತಂ। ಇದಞ್ಹಿ ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಭಗವತೋ ಅತ್ತಪಚ್ಚಕ್ಖವಚನಂ ನ ಹೋತಿ, ತಸ್ಮಾ ವತ್ತಬ್ಬಮೇತಂ ‘‘ಇದಂ ವಚನಂ ಕೇನ ವುತ್ತಂ, ಕದಾ ವುತ್ತಂ, ಕಸ್ಮಾ ಚ ವುತ್ತ’’ನ್ತಿ? ಆಯಸ್ಮತಾ ಉಪಾಲಿತ್ಥೇರೇನ ವುತ್ತಂ, ತಞ್ಚ ಪನ ಪಠಮಮಹಾಸಙ್ಗೀತಿಕಾಲೇ।
Tattha vuttaṃ yena yadā yasmāti idaṃ tāva vacanaṃ ‘‘tena samayena buddho bhagavā verañjāyaṃ viharatī’’ti evamādivacanaṃ sandhāya vuttaṃ. Idañhi buddhassa bhagavato attapaccakkhavacanaṃ na hoti, tasmā vattabbametaṃ ‘‘idaṃ vacanaṃ kena vuttaṃ, kadā vuttaṃ, kasmā ca vutta’’nti? Āyasmatā upālittherena vuttaṃ, tañca pana paṭhamamahāsaṅgītikāle.