Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਮਹਾવਿਭਙ੍ਗ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā |
॥ ਨਮੋ ਤਸ੍ਸ ਭਗવਤੋ ਅਰਹਤੋ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ॥
Namo tassa bhagavato arahato sammāsambuddhassa
વਿਨਯਪਿਟਕੇ
Vinayapiṭake
ਪਾਰਾਜਿਕਕਣ੍ਡ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ (ਪਠਮੋ ਭਾਗੋ)
Pārājikakaṇḍa-aṭṭhakathā (paṭhamo bhāgo)
ਗਨ੍ਥਾਰਮ੍ਭਕਥਾ
Ganthārambhakathā
ਯੋ ਕਪ੍ਪਕੋਟੀਹਿਪਿ ਅਪ੍ਪਮੇਯ੍ਯਂ।
Yo kappakoṭīhipi appameyyaṃ;
ਕਾਲਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਅਤਿਦੁਕ੍ਕਰਾਨਿ।
Kālaṃ karonto atidukkarāni;
ਖੇਦਂ ਗਤੋ ਲੋਕਹਿਤਾਯ ਨਾਥੋ।
Khedaṃ gato lokahitāya nātho;
ਨਮੋ ਮਹਾਕਾਰੁਣਿਕਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸ॥
Namo mahākāruṇikassa tassa.
ਅਸਮ੍ਬੁਧਂ ਬੁਦ੍ਧਨਿਸੇવਿਤਂ ਯਂ।
Asambudhaṃ buddhanisevitaṃ yaṃ;
ਭવਾਭવਂ ਗਚ੍ਛਤਿ ਜੀવਲੋਕੋ।
Bhavābhavaṃ gacchati jīvaloko;
ਨਮੋ ਅવਿਜ੍ਜਾਦਿਕਿਲੇਸਜਾਲ-
Namo avijjādikilesajāla-
વਿਦ੍ਧਂਸਿਨੋ ਧਮ੍ਮવਰਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸ॥
Viddhaṃsino dhammavarassa tassa.
ਗੁਣੇਹਿ ਯੋ ਸੀਲਸਮਾਧਿਪਞ੍ਞਾ-
Guṇehi yo sīlasamādhipaññā-
વਿਮੁਤ੍ਤਿਞਾਣਪ੍ਪਭੁਤੀਹਿ ਯੁਤ੍ਤੋ।
Vimuttiñāṇappabhutīhi yutto;
ਖੇਤ੍ਤਂ ਜਨਾਨਂ ਕੁਸਲਤ੍ਥਿਕਾਨਂ।
Khettaṃ janānaṃ kusalatthikānaṃ;
ਤਮਰਿਯਸਙ੍ਘਂ ਸਿਰਸਾ ਨਮਾਮਿ॥
Tamariyasaṅghaṃ sirasā namāmi.
ਇਚ੍ਚੇવਮਚ੍ਚਨ੍ਤਨਮਸ੍ਸਨੇਯ੍ਯਂ।
Iccevamaccantanamassaneyyaṃ;
ਨਮਸ੍ਸਮਾਨੋ ਰਤਨਤ੍ਤਯਂ ਯਂ।
Namassamāno ratanattayaṃ yaṃ;
ਪੁਞ੍ਞਾਭਿਸਨ੍ਦਂ વਿਪੁਲਂ ਅਲਤ੍ਥਂ।
Puññābhisandaṃ vipulaṃ alatthaṃ;
ਤਸ੍ਸਾਨੁਭਾવੇਨ ਹਤਨ੍ਤਰਾਯੋ॥
Tassānubhāvena hatantarāyo.
ਯਸ੍ਮਿਂ ਠਿਤੇ ਸਾਸਨਮਟ੍ਠਿਤਸ੍ਸ।
Yasmiṃ ṭhite sāsanamaṭṭhitassa;
ਪਤਿਟ੍ਠਿਤਂ ਹੋਤਿ ਸੁਸਣ੍ਠਿਤਸ੍ਸ।
Patiṭṭhitaṃ hoti susaṇṭhitassa;
ਤਂ વਣ੍ਣਯਿਸ੍ਸਂ વਿਨਯਂ ਅਮਿਸ੍ਸਂ।
Taṃ vaṇṇayissaṃ vinayaṃ amissaṃ;
ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਪੁਬ੍ਬਾਚਰਿਯਾਨੁਭਾવਂ॥
Nissāya pubbācariyānubhāvaṃ.
ਕਾਮਞ੍ਚ ਪੁਬ੍ਬਾਚਰਿਯਾਸਭੇਹਿ।
Kāmañca pubbācariyāsabhehi;
ਞਾਣਮ੍ਬੁਨਿਦ੍ਧੋਤਮਲਾਸવੇਹਿ।
Ñāṇambuniddhotamalāsavehi;
વਿਸੁਦ੍ਧવਿਜ੍ਜਾਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦੇਹਿ ।
Visuddhavijjāpaṭisambhidehi ;
ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਸਂવਣ੍ਣਨਕੋવਿਦੇਹਿ॥
Saddhammasaṃvaṇṇanakovidehi.
ਸਲ੍ਲੇਖਿਯੇ ਨੋਸੁਲਭੂਪਮੇਹਿ।
Sallekhiye nosulabhūpamehi;
ਮਹਾવਿਹਾਰਸ੍ਸ ਧਜੂਪਮੇਹਿ।
Mahāvihārassa dhajūpamehi;
ਸਂવਣ੍ਣਿਤੋਯਂ વਿਨਯੋ ਨਯੇਹਿ।
Saṃvaṇṇitoyaṃ vinayo nayehi;
ਚਿਤ੍ਤੇਹਿ ਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧવਰਨ੍વਯੇਹਿ॥
Cittehi sambuddhavaranvayehi.
ਸਂવਣ੍ਣਨਾ ਸੀਹਲ਼ਦੀਪਕੇਨ।
Saṃvaṇṇanā sīhaḷadīpakena;
વਾਕ੍ਯੇਨ ਏਸਾ ਪਨ ਸਙ੍ਖਤਤ੍ਤਾ।
Vākyena esā pana saṅkhatattā;
ਨ ਕਿਞ੍ਚਿ ਅਤ੍ਥਂ ਅਭਿਸਮ੍ਭੁਣਾਤਿ।
Na kiñci atthaṃ abhisambhuṇāti;
ਦੀਪਨ੍ਤਰੇ ਭਿਕ੍ਖੁਜਨਸ੍ਸ ਯਸ੍ਮਾ॥
Dīpantare bhikkhujanassa yasmā.
ਤਸ੍ਮਾ ਇਮਂ ਪਾਲ਼ਿਨਯਾਨੁਰੂਪਂ।
Tasmā imaṃ pāḷinayānurūpaṃ;
ਸਂવਣ੍ਣਨਂ ਦਾਨਿ ਸਮਾਰਭਿਸ੍ਸਂ।
Saṃvaṇṇanaṃ dāni samārabhissaṃ;
ਅਜ੍ਝੇਸਨਂ ਬੁਦ੍ਧਸਿਰਿવ੍ਹਯਸ੍ਸ।
Ajjhesanaṃ buddhasirivhayassa;
ਥੇਰਸ੍ਸ ਸਮ੍ਮਾ ਸਮਨੁਸ੍ਸਰਨ੍ਤੋ॥
Therassa sammā samanussaranto.
ਸਂવਣ੍ਣਨਂ ਤਞ੍ਚ ਸਮਾਰਭਨ੍ਤੋ।
Saṃvaṇṇanaṃ tañca samārabhanto;
ਤਸ੍ਸਾ ਮਹਾਅਟ੍ਠਕਥਂ ਸਰੀਰਂ।
Tassā mahāaṭṭhakathaṃ sarīraṃ;
ਕਤ੍વਾ ਮਹਾਪਚ੍ਚਰਿਯਂ ਤਥੇવ।
Katvā mahāpaccariyaṃ tatheva;
ਕੁਰੁਨ੍ਦਿਨਾਮਾਦਿਸੁ વਿਸ੍ਸੁਤਾਸੁ॥
Kurundināmādisu vissutāsu.
વਿਨਿਚ੍ਛਯੋ ਅਟ੍ਠਕਥਾਸੁ વੁਤ੍ਤੋ।
Vinicchayo aṭṭhakathāsu vutto;
ਯੋ ਯੁਤ੍ਤਮਤ੍ਥਂ ਅਪਰਿਚ੍ਚਜਨ੍ਤੋ।
Yo yuttamatthaṃ apariccajanto;
ਤਤੋਪਿ ਅਨ੍ਤੋਗਧਥੇਰવਾਦਂ।
Tatopi antogadhatheravādaṃ;
ਸਂવਣ੍ਣਨਂ ਸਮ੍ਮ ਸਮਾਰਭਿਸ੍ਸਂ॥
Saṃvaṇṇanaṃ samma samārabhissaṃ.
ਤਂ ਮੇ ਨਿਸਾਮੇਨ੍ਤੁ ਪਸਨ੍ਨਚਿਤ੍ਤਾ।
Taṃ me nisāmentu pasannacittā;
ਥੇਰਾ ਚ ਭਿਕ੍ਖੂ ਨવਮਜ੍ਝਿਮਾ ਚ।
Therā ca bhikkhū navamajjhimā ca;
ਧਮ੍ਮਪ੍ਪਦੀਪਸ੍ਸ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ।
Dhammappadīpassa tathāgatassa;
ਸਕ੍ਕਚ੍ਚ ਧਮ੍ਮਂ ਪਤਿਮਾਨਯਨ੍ਤਾ॥
Sakkacca dhammaṃ patimānayantā.
ਬੁਦ੍ਧੇਨ ਧਮ੍ਮੋ વਿਨਯੋ ਚ વੁਤ੍ਤੋ।
Buddhena dhammo vinayo ca vutto;
ਯੋ ਤਸ੍ਸ ਪੁਤ੍ਤੇਹਿ ਤਥੇવ ਞਾਤੋ।
Yo tassa puttehi tatheva ñāto;
ਸੋ ਯੇਹਿ ਤੇਸਂ ਮਤਿਮਚ੍ਚਜਨ੍ਤਾ।
So yehi tesaṃ matimaccajantā;
ਯਸ੍ਮਾ ਪੁਰੇ ਅਟ੍ਠਕਥਾ ਅਕਂਸੁ॥
Yasmā pure aṭṭhakathā akaṃsu.
ਤਸ੍ਮਾ ਹਿ ਯਂ ਅਟ੍ਠਕਥਾਸੁ વੁਤ੍ਤਂ।
Tasmā hi yaṃ aṭṭhakathāsu vuttaṃ;
ਤਂ વਜ੍ਜਯਿਤ੍વਾਨ ਪਮਾਦਲੇਖਂ।
Taṃ vajjayitvāna pamādalekhaṃ;
ਸਬ੍ਬਮ੍ਪਿ ਸਿਕ੍ਖਾਸੁ ਸਗਾਰવਾਨਂ।
Sabbampi sikkhāsu sagāravānaṃ;
ਯਸ੍ਮਾ ਪਮਾਣਂ ਇਧ ਪਣ੍ਡਿਤਾਨਂ॥
Yasmā pamāṇaṃ idha paṇḍitānaṃ.
ਤਤੋ ਚ ਭਾਸਨ੍ਤਰਮੇવ ਹਿਤ੍વਾ।
Tato ca bhāsantarameva hitvā;
વਿਤ੍ਥਾਰਮਗ੍ਗਞ੍ਚ ਸਮਾਸਯਿਤ੍વਾ।
Vitthāramaggañca samāsayitvā;
વਿਨਿਚ੍ਛਯਂ ਸਬ੍ਬਮਸੇਸਯਿਤ੍વਾ।
Vinicchayaṃ sabbamasesayitvā;
ਤਨ੍ਤਿਕ੍ਕਮਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਅવੋਕ੍ਕਮਿਤ੍વਾ॥
Tantikkamaṃ kiñci avokkamitvā.
ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿਕਾਨਂ વਚਨਾਨਮਤ੍ਥਂ।
Suttantikānaṃ vacanānamatthaṃ;
ਸੁਤ੍ਤਾਨੁਰੂਪਂ ਪਰਿਦੀਪਯਨ੍ਤੀ।
Suttānurūpaṃ paridīpayantī;
ਯਸ੍ਮਾ ਅਯਂ ਹੇਸ੍ਸਤਿ વਣ੍ਣਨਾਪਿ।
Yasmā ayaṃ hessati vaṇṇanāpi;
ਸਕ੍ਕਚ੍ਚ ਤਸ੍ਮਾ ਅਨੁਸਿਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਾਤਿ॥
Sakkacca tasmā anusikkhitabbāti.
ਬਾਹਿਰਨਿਦਾਨਕਥਾ
Bāhiranidānakathā
ਤਤ੍ਥ ਤਂ વਣ੍ਣਯਿਸ੍ਸਂ વਿਨਯਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ વਿਨਯੋ ਤਾવ વવਤ੍ਥਪੇਤਬ੍ਬੋ। ਤੇਨੇਤਂ વੁਚ੍ਚਤਿ – ‘‘વਿਨਯੋ ਨਾਮ ਇਧ ਸਕਲਂ વਿਨਯਪਿਟਕਂ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤ’’ਨ੍ਤਿ। ਸਂવਣ੍ਣਨਤ੍ਥਂ ਪਨਸ੍ਸ ਅਯਂ ਮਾਤਿਕਾ –
Tattha taṃ vaṇṇayissaṃ vinayanti vuttattā vinayo tāva vavatthapetabbo. Tenetaṃ vuccati – ‘‘vinayo nāma idha sakalaṃ vinayapiṭakaṃ adhippeta’’nti. Saṃvaṇṇanatthaṃ panassa ayaṃ mātikā –
વੁਤ੍ਤਂ ਯੇਨ ਯਦਾ ਯਸ੍ਮਾ, ਧਾਰਿਤਂ ਯੇਨ ਚਾਭਤਂ।
Vuttaṃ yena yadā yasmā, dhāritaṃ yena cābhataṃ;
ਯਤ੍ਥਪ੍ਪਤਿਟ੍ਠਿਤਚੇਤਮੇਤਂ વਤ੍વਾ વਿਧਿਂ ਤਤੋ॥
Yatthappatiṭṭhitacetametaṃ vatvā vidhiṃ tato.
ਤੇਨਾਤਿਆਦਿਪਾਠਸ੍ਸ, ਅਤ੍ਥਂ ਨਾਨਪ੍ਪਕਾਰਤੋ।
Tenātiādipāṭhassa, atthaṃ nānappakārato;
ਦਸ੍ਸਯਨ੍ਤੋ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮਿ, વਿਨਯਸ੍ਸਤ੍ਥવਣ੍ਣਨਨ੍ਤਿ॥
Dassayanto karissāmi, vinayassatthavaṇṇananti.
ਤਤ੍ਥ વੁਤ੍ਤਂ ਯੇਨ ਯਦਾ ਯਸ੍ਮਾਤਿ ਇਦਂ ਤਾવ વਚਨਂ ‘‘ਤੇਨ ਸਮਯੇਨ ਬੁਦ੍ਧੋ ਭਗવਾ વੇਰਞ੍ਜਾਯਂ વਿਹਰਤੀ’’ਤਿ ਏવਮਾਦਿવਚਨਂ ਸਨ੍ਧਾਯ વੁਤ੍ਤਂ। ਇਦਞ੍ਹਿ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਭਗવਤੋ ਅਤ੍ਤਪਚ੍ਚਕ੍ਖવਚਨਂ ਨ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ વਤ੍ਤਬ੍ਬਮੇਤਂ ‘‘ਇਦਂ વਚਨਂ ਕੇਨ વੁਤ੍ਤਂ, ਕਦਾ વੁਤ੍ਤਂ, ਕਸ੍ਮਾ ਚ વੁਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ? ਆਯਸ੍ਮਤਾ ਉਪਾਲਿਤ੍ਥੇਰੇਨ વੁਤ੍ਤਂ, ਤਞ੍ਚ ਪਨ ਪਠਮਮਹਾਸਙ੍ਗੀਤਿਕਾਲੇ।
Tattha vuttaṃ yena yadā yasmāti idaṃ tāva vacanaṃ ‘‘tena samayena buddho bhagavā verañjāyaṃ viharatī’’ti evamādivacanaṃ sandhāya vuttaṃ. Idañhi buddhassa bhagavato attapaccakkhavacanaṃ na hoti, tasmā vattabbametaṃ ‘‘idaṃ vacanaṃ kena vuttaṃ, kadā vuttaṃ, kasmā ca vutta’’nti? Āyasmatā upālittherena vuttaṃ, tañca pana paṭhamamahāsaṅgītikāle.