| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / वजिरबुद्धि-टीका • Vajirabuddhi-ṭīkā |
बाहिरनिदानकथावण्णना
Bāhiranidānakathāvaṇṇanā
तदङ्गविनयादिभेदेन विनयस्सबहुत्ता विनयो ताव ववत्थपेतब्बो। ‘‘बुद्धेन धम्मो विनयो च वुत्तो’’ति पुब्बे वुत्तत्ता इदानि ‘‘वुत्तं येना’’ति न वत्तब्बन्ति चे? तस्स एवमादिवचनं सन्धाय वुत्तन्ति सम्बन्धो। धारितं येन चाभतं। यत्थप्पतिट्ठितञ्चेतन्ति वचनं सकलम्पि विनयपिटकं सन्धाय वुत्तं। अत्तपच्चक्खवचनं न होतीति आहच्च भासितं न होतीति अधिप्पायो। न हि भगवतो अतीतादीसु अप्पच्चक्खं किञ्चि अत्थि। यदि अत्तपच्चक्खवचनं न होति, पदसोधम्मापत्तिं न जनेय्याति चे? न, सावकभासितस्सपि पदसोधम्मापत्तिजननतो। नियमाभावा अतिप्पसङ्गोति चे? न, पदसोधम्मसिक्खापदट्ठकथायं ‘‘सङ्गीतित्तयं आरुळ्हो’’ति विसेसितत्ता। तथा अट्ठकथायम्पि सङ्गीतिं आरुळ्हत्ता ‘‘खन्धानञ्च पटिपाटि…पे॰… संसारोति पवुच्चती’’ति (ध॰ स॰ अट्ठ॰ निदानकथा; विभ॰ अट्ठ॰ २२६ सङ्खारपदनिद्देस) एवमादिवचनं, यञ्च सङ्गीतिआरुळ्हक्कमानुगतं, तं पदसोधम्मापत्तिं जनेतीति आयस्मा उपतिस्सो।
Tadaṅgavinayādibhedena vinayassabahuttā vinayo tāva vavatthapetabbo. ‘‘Buddhena dhammo vinayo ca vutto’’ti pubbe vuttattā idāni ‘‘vuttaṃ yenā’’ti na vattabbanti ce? Tassa evamādivacanaṃ sandhāya vuttanti sambandho. Dhāritaṃ yena cābhataṃ. Yatthappatiṭṭhitañcetanti vacanaṃ sakalampi vinayapiṭakaṃ sandhāya vuttaṃ. Attapaccakkhavacanaṃ na hotīti āhacca bhāsitaṃ na hotīti adhippāyo. Na hi bhagavato atītādīsu appaccakkhaṃ kiñci atthi. Yadi attapaccakkhavacanaṃ na hoti, padasodhammāpattiṃ na janeyyāti ce? Na, sāvakabhāsitassapi padasodhammāpattijananato. Niyamābhāvā atippasaṅgoti ce? Na, padasodhammasikkhāpadaṭṭhakathāyaṃ ‘‘saṅgītittayaṃ āruḷho’’ti visesitattā. Tathā aṭṭhakathāyampi saṅgītiṃ āruḷhattā ‘‘khandhānañca paṭipāṭi…pe… saṃsāroti pavuccatī’’ti (dha. sa. aṭṭha. nidānakathā; vibha. aṭṭha. 226 saṅkhārapadaniddesa) evamādivacanaṃ, yañca saṅgītiāruḷhakkamānugataṃ, taṃ padasodhammāpattiṃ janetīti āyasmā upatisso.
