| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / วชิรพุทฺธิ-ฎีกา • Vajirabuddhi-ṭīkā |
พาหิรนิทานกถาวณฺณนา
Bāhiranidānakathāvaṇṇanā
ตทงฺควินยาทิเภเทน วินยสฺสพหุตฺตา วินโย ตาว ววตฺถเปตโพฺพฯ ‘‘พุเทฺธน ธโมฺม วินโย จ วุโตฺต’’ติ ปุเพฺพ วุตฺตตฺตา อิทานิ ‘‘วุตฺตํ เยนา’’ติ น วตฺตพฺพนฺติ เจ? ตสฺส เอวมาทิวจนํ สนฺธาย วุตฺตนฺติ สมฺพโนฺธฯ ธาริตํ เยน จาภตํฯ ยตฺถปฺปติฎฺฐิตเญฺจตนฺติ วจนํ สกลมฺปิ วินยปิฎกํ สนฺธาย วุตฺตํฯ อตฺตปจฺจกฺขวจนํ น โหตีติ อาหจฺจ ภาสิตํ น โหตีติ อธิปฺปาโยฯ น หิ ภควโต อตีตาทีสุ อปฺปจฺจกฺขํ กิญฺจิ อตฺถิฯ ยทิ อตฺตปจฺจกฺขวจนํ น โหติ, ปทโสธมฺมาปตฺติํ น ชเนยฺยาติ เจ? น, สาวกภาสิตสฺสปิ ปทโสธมฺมาปตฺติชนนโตฯ นิยมาภาวา อติปฺปสโงฺคติ เจ? น, ปทโสธมฺมสิกฺขาปทฎฺฐกถายํ ‘‘สงฺคีติตฺตยํ อารุโฬฺห’’ติ วิเสสิตตฺตาฯ ตถา อฎฺฐกถายมฺปิ สงฺคีติํ อารุฬฺหตฺตา ‘‘ขนฺธานญฺจ ปฎิปาฎิ…เป.… สํสาโรติ ปวุจฺจตี’’ติ (ธ. ส. อฎฺฐ. นิทานกถา; วิภ. อฎฺฐ. ๒๒๖ สงฺขารปทนิเทฺทส) เอวมาทิวจนํ, ยญฺจ สงฺคีติอารุฬฺหกฺกมานุคตํ, ตํ ปทโสธมฺมาปตฺติํ ชเนตีติ อายสฺมา อุปติโสฺสฯ
Tadaṅgavinayādibhedena vinayassabahuttā vinayo tāva vavatthapetabbo. ‘‘Buddhena dhammo vinayo ca vutto’’ti pubbe vuttattā idāni ‘‘vuttaṃ yenā’’ti na vattabbanti ce? Tassa evamādivacanaṃ sandhāya vuttanti sambandho. Dhāritaṃ yena cābhataṃ. Yatthappatiṭṭhitañcetanti vacanaṃ sakalampi vinayapiṭakaṃ sandhāya vuttaṃ. Attapaccakkhavacanaṃ na hotīti āhacca bhāsitaṃ na hotīti adhippāyo. Na hi bhagavato atītādīsu appaccakkhaṃ kiñci atthi. Yadi attapaccakkhavacanaṃ na hoti, padasodhammāpattiṃ na janeyyāti ce? Na, sāvakabhāsitassapi padasodhammāpattijananato. Niyamābhāvā atippasaṅgoti ce? Na, padasodhammasikkhāpadaṭṭhakathāyaṃ ‘‘saṅgītittayaṃ āruḷho’’ti visesitattā. Tathā aṭṭhakathāyampi saṅgītiṃ āruḷhattā ‘‘khandhānañca paṭipāṭi…pe… saṃsāroti pavuccatī’’ti (dha. sa. aṭṭha. nidānakathā; vibha. aṭṭha. 226 saṅkhārapadaniddesa) evamādivacanaṃ, yañca saṅgītiāruḷhakkamānugataṃ, taṃ padasodhammāpattiṃ janetīti āyasmā upatisso.
