| Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / വജിരബുദ്ധി-ടീകാ • Vajirabuddhi-ṭīkā |
ബാഹിരനിദാനകഥാവണ്ണനാ
Bāhiranidānakathāvaṇṇanā
തദങ്ഗവിനയാദിഭേദേന വിനയസ്സബഹുത്താ വിനയോ താവ വവത്ഥപേതബ്ബോ. ‘‘ബുദ്ധേന ധമ്മോ വിനയോ ച വുത്തോ’’തി പുബ്ബേ വുത്തത്താ ഇദാനി ‘‘വുത്തം യേനാ’’തി ന വത്തബ്ബന്തി ചേ? തസ്സ ഏവമാദിവചനം സന്ധായ വുത്തന്തി സമ്ബന്ധോ. ധാരിതം യേന ചാഭതം. യത്ഥപ്പതിട്ഠിതഞ്ചേതന്തി വചനം സകലമ്പി വിനയപിടകം സന്ധായ വുത്തം. അത്തപച്ചക്ഖവചനം ന ഹോതീതി ആഹച്ച ഭാസിതം ന ഹോതീതി അധിപ്പായോ. ന ഹി ഭഗവതോ അതീതാദീസു അപ്പച്ചക്ഖം കിഞ്ചി അത്ഥി. യദി അത്തപച്ചക്ഖവചനം ന ഹോതി, പദസോധമ്മാപത്തിം ന ജനേയ്യാതി ചേ? ന, സാവകഭാസിതസ്സപി പദസോധമ്മാപത്തിജനനതോ. നിയമാഭാവാ അതിപ്പസങ്ഗോതി ചേ? ന, പദസോധമ്മസിക്ഖാപദട്ഠകഥായം ‘‘സങ്ഗീതിത്തയം ആരുള്ഹോ’’തി വിസേസിതത്താ. തഥാ അട്ഠകഥായമ്പി സങ്ഗീതിം ആരുള്ഹത്താ ‘‘ഖന്ധാനഞ്ച പടിപാടി…പേ॰… സംസാരോതി പവുച്ചതീ’’തി (ധ॰ സ॰ അട്ഠ॰ നിദാനകഥാ; വിഭ॰ അട്ഠ॰ ൨൨൬ സങ്ഖാരപദനിദ്ദേസ) ഏവമാദിവചനം, യഞ്ച സങ്ഗീതിആരുള്ഹക്കമാനുഗതം, തം പദസോധമ്മാപത്തിം ജനേതീതി ആയസ്മാ ഉപതിസ്സോ.
Tadaṅgavinayādibhedena vinayassabahuttā vinayo tāva vavatthapetabbo. ‘‘Buddhena dhammo vinayo ca vutto’’ti pubbe vuttattā idāni ‘‘vuttaṃ yenā’’ti na vattabbanti ce? Tassa evamādivacanaṃ sandhāya vuttanti sambandho. Dhāritaṃ yena cābhataṃ. Yatthappatiṭṭhitañcetanti vacanaṃ sakalampi vinayapiṭakaṃ sandhāya vuttaṃ. Attapaccakkhavacanaṃ na hotīti āhacca bhāsitaṃ na hotīti adhippāyo. Na hi bhagavato atītādīsu appaccakkhaṃ kiñci atthi. Yadi attapaccakkhavacanaṃ na hoti, padasodhammāpattiṃ na janeyyāti ce? Na, sāvakabhāsitassapi padasodhammāpattijananato. Niyamābhāvā atippasaṅgoti ce? Na, padasodhammasikkhāpadaṭṭhakathāyaṃ ‘‘saṅgītittayaṃ āruḷho’’ti visesitattā. Tathā aṭṭhakathāyampi saṅgītiṃ āruḷhattā ‘‘khandhānañca paṭipāṭi…pe… saṃsāroti pavuccatī’’ti (dha. sa. aṭṭha. nidānakathā; vibha. aṭṭha. 226 saṅkhārapadaniddesa) evamādivacanaṃ, yañca saṅgītiāruḷhakkamānugataṃ, taṃ padasodhammāpattiṃ janetīti āyasmā upatisso.
