| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / සංයුත්‌තනිකාය (අට්‌ඨකථා) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) |
9. බාහිරඵස්‌සනානත්‌තසුත්‌තාදිවණ්‌ණනා
9. Bāhiraphassanānattasuttādivaṇṇanā
93-94. නවමෙ උප්‌පජ්‌ජති රූපසඤ්‌ඤාති වුත්‌තප්‌පකාරෙ ආරම්‌මණෙ උප්‌පජ්‌ජති සඤ්‌ඤා. රූපසඞ්‌කප්‌පොති තස්‌මිංයෙව ආරම්‌මණෙ තීහි චිත්‌තෙහි සම්‌පයුත්‌තසඞ්‌කප්‌පො. රූපසම්‌ඵස්‌සොති තදෙවාරම්‌මණං ඵුසමානො ඵස්‌සො. වෙදනාති තදෙව ආරම්‌මණං අනුභවමානා වෙදනා. ඡන්‌දාදයො වුත්‌තනයාව. රූපලාභොති පරියෙසිත්‌වා ලද්‌ධං සහ තණ්‌හාය ආරම්‌මණං ‘‘රූපලාභො’’ති වුත්‌තං. අයං තාව සබ්‌බසඞ්‌ගාහිකනයො එකස්‌මිං යෙවාරම්‌මණෙ සබ්‌බධම්‌මානං උප්‌පත්‌තිවසෙන වුත්‌තො. අපරො ආගන්‌තුකාරම්‌මණමිස්‌සකො හොති – රූපසඤ්‌ඤා රූපසඞ්‌කප්‌පො ඵස්‌සො වෙදනාති ඉමෙ තාව චත්‌තාරො ධම්‌මා ධුවපරිභොගෙ නිබද්‌ධාරම්‌මණෙ හොන්‌ති. නිබද්‌ධාරම්‌මණඤ්‌හි ඉට්‌ඨං කන්‌තං මනාපං පියං යංකිඤ්‌චි විය උපට්‌ඨාති, ආගන්‌තුකාරම්‌මණං පන යංකිඤ්‌චි සමානම්‌පි ඛොභෙත්‌වා තිට්‌ඨති.
93-94. Navame uppajjati rūpasaññāti vuttappakāre ārammaṇe uppajjati saññā. Rūpasaṅkappoti tasmiṃyeva ārammaṇe tīhi cittehi sampayuttasaṅkappo. Rūpasamphassoti tadevārammaṇaṃ phusamāno phasso. Vedanāti tadeva ārammaṇaṃ anubhavamānā vedanā. Chandādayo vuttanayāva. Rūpalābhoti pariyesitvā laddhaṃ saha taṇhāya ārammaṇaṃ ‘‘rūpalābho’’ti vuttaṃ. Ayaṃ tāva sabbasaṅgāhikanayo ekasmiṃ yevārammaṇe sabbadhammānaṃ uppattivasena vutto. Aparo āgantukārammaṇamissako hoti – rūpasaññā rūpasaṅkappo phasso vedanāti ime tāva cattāro dhammā dhuvaparibhoge nibaddhārammaṇe honti. Nibaddhārammaṇañhi iṭṭhaṃ kantaṃ manāpaṃ piyaṃ yaṃkiñci viya upaṭṭhāti, āgantukārammaṇaṃ pana yaṃkiñci samānampi khobhetvā tiṭṭhati.
තත්‍රිදං වත්‌ථු – එකො කිර අමච්‌චපුත්‌තො ගාමියෙහි පරිවාරිතො ගාමමජ්‌ඣෙ ඨත්‌වා කම්‌මං කරොති. තස්‌මිඤ්‌චස්‌ස සමයෙ උපාසිකා නදිං ගන්‌ත්‌වා න්‌හත්‌වා අලඞ්‌කතපටියත්‌තා ධාතිගණපරිවුතා ගෙහං ගච්‌ඡති. සො දූරතො දිස්‌වා ‘‘ආගන්‌තුකමාතුගාමො භවිස්‌සතී’’ති සඤ්‌ඤං උප්‌පාදෙත්‌වා ‘‘ගච්‌ඡ, භණෙ ජානාහි, කා එසා’’ති පුරිසං පෙසෙසි. සො ගන්‌ත්‌වා තං දිස්‌වා පච්‌චාගතො, ‘‘කා එසා’’ති පුට්‌ඨො යථාසභාවං ආරොචෙසි. එවං ආගන්‌තුකාරම්‌මණං ඛොභෙති . තස්‌මිං උප්‌පන්‌නො ඡන්‌දො රූපඡන්‌දො නාම, තදෙව ආරම්‌මණං කත්‌වා උප්‌පන්‌නො පරිළාහො රූපපරිළාහො නාම, සහායෙ ගණ්‌හිත්‌වා තස්‌ස පරියෙසනං රූපපරියෙසනා නාම, පරියෙසිත්‌වා ලද්‌ධං සහ තණ්‌හාය ආරම්‌මණං රූපලාභො නාම.
Tatridaṃ vatthu – eko kira amaccaputto gāmiyehi parivārito gāmamajjhe ṭhatvā kammaṃ karoti. Tasmiñcassa samaye upāsikā nadiṃ gantvā nhatvā alaṅkatapaṭiyattā dhātigaṇaparivutā gehaṃ gacchati. So dūrato disvā ‘‘āgantukamātugāmo bhavissatī’’ti saññaṃ uppādetvā ‘‘gaccha, bhaṇe jānāhi, kā esā’’ti purisaṃ pesesi. So gantvā taṃ disvā paccāgato, ‘‘kā esā’’ti puṭṭho yathāsabhāvaṃ ārocesi. Evaṃ āgantukārammaṇaṃ khobheti . Tasmiṃ uppanno chando rūpachando nāma, tadeva ārammaṇaṃ katvā uppanno pariḷāho rūpapariḷāho nāma, sahāye gaṇhitvā tassa pariyesanaṃ rūpapariyesanā nāma, pariyesitvā laddhaṃ saha taṇhāya ārammaṇaṃ rūpalābho nāma.
උරුවල්‌ලියවාසී චූළතිස්‌සත්‌ථෙරො පනාහ – ‘‘කිඤ්‌චාපි භගවතා ඵස්‌සවෙදනා පාළියා මජ්‌ඣෙ ගහිතා, පාළිං පන පරිවට්‌ටෙත්‌වා වුත්‌තප්‌පකාරෙ ආරම්‌මණෙ උප්‌පන්‌නා සඤ්‌ඤා රූපසඤ්‌ඤා, තස්‌මිංයෙව සඞ්‌කප්‌පො රූපසඞ්‌කප්‌පො තස්‌මිං ඡන්‌දො රූපච්‌ඡන්‌දො, තස්‌මිං පරිළාහො රූපපරිළාහො, තස්‌මිං පරියෙසනා රූපපරියෙසනා, පරියෙසිත්‌වා ලද්‌ධං සහ තණ්‌හාය ආරම්‌මණං රූපලාභො. එවං ලද්‌ධාරම්‌මණෙ පන ඵුසනං ඵස්‌සො, අනුභවනං වෙදනා. රූපසම්‌ඵස්‌සො රූපසම්‌ඵස්‌සජා වෙදනාති ඉදං ද්‌වයං ලබ්‌භතී’’ති. අපරම්‌පි අවිභූතවාරං නාම ගණ්‌හන්‌ති. ආරම්‌මණඤ්‌හි සාණිපාකාරෙහි වා පරික්‌ඛිත්‌තං තිණපණ්‌ණාදීහි වා පටිච්‌ඡන්‌නං හොති, තං ‘‘උපඩ්‌ඪං දිට්‌ඨං මෙ ආරම්‌මණං, සුට්‌ඨු නං පස්‌සිස්‌සාමී’’ති ඔලොකයතො තස්‌මිං ආරම්‌මණෙ උප්‌පන්‌නා සඤ්‌ඤා රූපසඤ්‌ඤා නාම. තස්‌මිංයෙව උප්‌පන්‌නා සඞ්‌කප්‌පාදයො රූපසඞ්‌කප්‌පාදයො නාමාති වෙදිතබ්‌බා. එත්‌ථාපි ච සඤ්‌ඤාසඞ්‌කප්‌පඵස්‌සවෙදනාඡන්‌දා එකජවනවාරෙපි නානාජවනවාරෙපි ලබ්‌භන්‌ති, පරිළාහපරියෙසනාලාභා නානාජවනවාරෙයෙවාති. දසමං උත්‌තානමෙවාති. නවමදසමානි.
Uruvalliyavāsī cūḷatissatthero panāha – ‘‘kiñcāpi bhagavatā phassavedanā pāḷiyā majjhe gahitā, pāḷiṃ pana parivaṭṭetvā vuttappakāre ārammaṇe uppannā saññā rūpasaññā, tasmiṃyeva saṅkappo rūpasaṅkappo tasmiṃ chando rūpacchando, tasmiṃ pariḷāho rūpapariḷāho, tasmiṃ pariyesanā rūpapariyesanā, pariyesitvā laddhaṃ saha taṇhāya ārammaṇaṃ rūpalābho. Evaṃ laddhārammaṇe pana phusanaṃ phasso, anubhavanaṃ vedanā. Rūpasamphasso rūpasamphassajā vedanāti idaṃ dvayaṃ labbhatī’’ti. Aparampi avibhūtavāraṃ nāma gaṇhanti. Ārammaṇañhi sāṇipākārehi vā parikkhittaṃ tiṇapaṇṇādīhi vā paṭicchannaṃ hoti, taṃ ‘‘upaḍḍhaṃ diṭṭhaṃ me ārammaṇaṃ, suṭṭhu naṃ passissāmī’’ti olokayato tasmiṃ ārammaṇe uppannā saññā rūpasaññā nāma. Tasmiṃyeva uppannā saṅkappādayo rūpasaṅkappādayo nāmāti veditabbā. Etthāpi ca saññāsaṅkappaphassavedanāchandā ekajavanavārepi nānājavanavārepi labbhanti, pariḷāhapariyesanālābhā nānājavanavāreyevāti. Dasamaṃ uttānamevāti. Navamadasamāni.
නානත්‌තවග්‌ගො පඨමො.
Nānattavaggo paṭhamo.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / සුත්‌තපිටක • Suttapiṭaka / සංයුත්‌තනිකාය • Saṃyuttanikāya
9. බාහිරඵස්‌සනානත්‌තසුත්‌තං • 9. Bāhiraphassanānattasuttaṃ
10. දුතියබාහිරඵස්‌සනානත්‌තසුත්‌තං • 10. Dutiyabāhiraphassanānattasuttaṃ
ටීකා • Tīkā / සුත්‌තපිටක (ටීකා) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / සංයුත්‌තනිකාය (ටීකා) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / 9. බාහිරඵස්‌සනානත්‌තසුත්‌තාදිවණ්‌ණනා • 9. Bāhiraphassanānattasuttādivaṇṇanā
