| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / ជាតក-អដ្ឋកថា • Jātaka-aṭṭhakathā |
[១០៨] ៨. ពាហិយជាតកវណ្ណនា
[108] 8. Bāhiyajātakavaṇṇanā
សិក្ខេយ្យ សិក្ខិតព្ពានីតិ ឥទំ សត្ថា វេសាលិំ ឧបនិស្សាយ មហាវនេ កូដាគារសាលាយំ វិហរន្តោ ឯកំ លិច្ឆវិំ អារព្ភ កថេសិ។ សោ កិរ លិច្ឆវិរាជា សទ្ធោ បសន្នោ ពុទ្ធប្បមុខំ ភិក្ខុសង្ឃំ និមន្តេត្វា អត្តនោ និវេសនេ មហាទានំ បវត្តេសិ។ ភរិយា បនស្ស ថូលង្គបច្ចង្គា ឧទ្ធុមាតកនិមិត្តសទិសា អនាកប្បសម្បន្នា អហោសិ។ សត្ថា ភត្តកិច្ចាវសានេ អនុមោទនំ កត្វា វិហារំ គន្ត្វា ភិក្ខូនំ ឱវាទំ ទត្វា គន្ធកុដិំ បាវិសិ។ ភិក្ខូ ធម្មសភាយំ កថំ សមុដ្ឋាបេសុំ ‘‘អាវុសោ, តស្ស នាម លិច្ឆវិរញ្ញោ តាវ អភិរូបស្ស តាទិសា ភរិយា ថូលង្គបច្ចង្គា អនាកប្បសម្បន្នា, កថំ សោ តាយ សទ្ធិំ អភិរមតី’’តិ។ សត្ថា អាគន្ត្វា ‘‘កាយ នុត្ថ, ភិក្ខវេ, ឯតរហិ កថាយ សន្និសិន្នា’’តិ បុច្ឆិត្វា ‘‘ឥមាយ នាមា’’តិ វុត្តេ ‘‘ន, ភិក្ខវេ, ឯស ឥទានេវ, បុព្ពេបិ ថូលសរីរាយ ឯវ ឥត្ថិយា សទ្ធិំ អភិរមី’’តិ វត្វា តេហិ យាចិតោ អតីតំ អាហរិ។
Sikkheyyasikkhitabbānīti idaṃ satthā vesāliṃ upanissāya mahāvane kūṭāgārasālāyaṃ viharanto ekaṃ licchaviṃ ārabbha kathesi. So kira licchavirājā saddho pasanno buddhappamukhaṃ bhikkhusaṅghaṃ nimantetvā attano nivesane mahādānaṃ pavattesi. Bhariyā panassa thūlaṅgapaccaṅgā uddhumātakanimittasadisā anākappasampannā ahosi. Satthā bhattakiccāvasāne anumodanaṃ katvā vihāraṃ gantvā bhikkhūnaṃ ovādaṃ datvā gandhakuṭiṃ pāvisi. Bhikkhū dhammasabhāyaṃ kathaṃ samuṭṭhāpesuṃ ‘‘āvuso, tassa nāma licchavirañño tāva abhirūpassa tādisā bhariyā thūlaṅgapaccaṅgā anākappasampannā, kathaṃ so tāya saddhiṃ abhiramatī’’ti. Satthā āgantvā ‘‘kāya nuttha, bhikkhave, etarahi kathāya sannisinnā’’ti pucchitvā ‘‘imāya nāmā’’ti vutte ‘‘na, bhikkhave, esa idāneva, pubbepi thūlasarīrāya eva itthiyā saddhiṃ abhiramī’’ti vatvā tehi yācito atītaṃ āhari.
អតីតេ ពារាណសិយំ ព្រហ្មទត្តេ រជ្ជំ ការេន្តេ ពោធិសត្តោ តស្ស អមច្ចោ អហោសិ។ អថេកា ជនបទិត្ថី ថូលសរីរា អនាកប្បសម្បន្នា ភតិំ កុរុមានា រាជង្គណស្ស អវិទូរេន គច្ឆមានា សរីរវឡញ្ជបីឡិតា ហុត្វា និវត្ថសាដកេន សរីរំ បដិច្ឆាទេត្វា និសីទិត្វា សរីរវឡញ្ជំ មុញ្ចិត្វា ខិប្បមេវ ឧដ្ឋាសិ។ តស្មិំ ខណេ ពារាណសិរាជា វាតបានេន រាជង្គណំ ឱលោកេន្តោ តំ ទិស្វា ចិន្តេសិ ‘‘អយំ ឯវរូបេ អង្គណដ្ឋានេ សរីរវឡញ្ជំ មុញ្ចមានា ហិរោត្តប្បំ អប្បហាយ និវាសនេនេវ បដិច្ឆន្នា ហុត្វា សរីរវឡញ្ជំ មោចេត្វា ខិប្បំ ឧដ្ឋិតា, ឥមាយ និរោគាយ ភវិតព្ពំ, ឯតិស្សា វត្ថុ វិសទំ ភវិស្សតិ, វិសទេ បន វត្ថុស្មិំ ឯកោ បុត្តោ លព្ភមានោ វិសទោ បុញ្ញវា ភវិស្សតិ, ឥមំ មយា អគ្គមហេសិំ កាតុំ វដ្ដតី’’តិ។ សោ តស្សា អបរិគ្គហិតភាវំ ញត្វា អាហរាបេត្វា អគ្គមហេសិដ្ឋានំ អទាសិ។ សា តស្ស បិយា អហោសិ មនាបា, ន ចិរស្សេវ ឯកំ បុត្តំ វិជាយិ។ សោ បនស្សា បុត្តោ ចក្កវត្តី រាជា អហោសិ។
Atīte bārāṇasiyaṃ brahmadatte rajjaṃ kārente bodhisatto tassa amacco ahosi. Athekā janapaditthī thūlasarīrā anākappasampannā bhatiṃ kurumānā rājaṅgaṇassa avidūrena gacchamānā sarīravaḷañjapīḷitā hutvā nivatthasāṭakena sarīraṃ paṭicchādetvā nisīditvā sarīravaḷañjaṃ muñcitvā khippameva uṭṭhāsi. Tasmiṃ khaṇe bārāṇasirājā vātapānena rājaṅgaṇaṃ olokento taṃ disvā cintesi ‘‘ayaṃ evarūpe aṅgaṇaṭṭhāne sarīravaḷañjaṃ muñcamānā hirottappaṃ appahāya nivāsaneneva paṭicchannā hutvā sarīravaḷañjaṃ mocetvā khippaṃ uṭṭhitā, imāya nirogāya bhavitabbaṃ, etissā vatthu visadaṃ bhavissati, visade pana vatthusmiṃ eko putto labbhamāno visado puññavā bhavissati, imaṃ mayā aggamahesiṃ kātuṃ vaṭṭatī’’ti. So tassā apariggahitabhāvaṃ ñatvā āharāpetvā aggamahesiṭṭhānaṃ adāsi. Sā tassa piyā ahosi manāpā, na cirasseva ekaṃ puttaṃ vijāyi. So panassā putto cakkavattī rājā ahosi.
ពោធិសត្តោ តស្សា សម្បត្តិំ ទិស្វា តថារូបំ វចនោកាសំ លភិត្វា ‘‘ទេវ, សិក្ខិតព្ពយុត្តកំ នាម សិប្បំ កស្មា ន សិក្ខិតព្ពំ, យត្រ ហិ នាមាយំ មហាបុញ្ញា ហិរោត្តប្បំ អប្បហាយ បដិច្ឆន្នាការេន សរីរវឡញ្ជំ កុរុមានា តុម្ហេ អារាធេត្វា ឯវរូបំ សម្បត្តិំ បត្តា’’តិ វត្វា សិក្ខិតព្ពយុត្តកានំ សិប្បានំ វណ្ណំ កថេន្តោ ឥមំ គាថមាហ –
Bodhisatto tassā sampattiṃ disvā tathārūpaṃ vacanokāsaṃ labhitvā ‘‘deva, sikkhitabbayuttakaṃ nāma sippaṃ kasmā na sikkhitabbaṃ, yatra hi nāmāyaṃ mahāpuññā hirottappaṃ appahāya paṭicchannākārena sarīravaḷañjaṃ kurumānā tumhe ārādhetvā evarūpaṃ sampattiṃ pattā’’ti vatvā sikkhitabbayuttakānaṃ sippānaṃ vaṇṇaṃ kathento imaṃ gāthamāha –
១០៨.
108.
‘‘សិក្ខេយ្យ សិក្ខិតព្ពានិ, សន្តិ សច្ឆន្ទិនោ ជនា;
‘‘Sikkheyya sikkhitabbāni, santi sacchandino janā;
ពាហិយា ហិ សុហន្នេន, រាជានមភិរាធយី’’តិ។
Bāhiyā hi suhannena, rājānamabhirādhayī’’ti.
តត្ថ សន្តិ សច្ឆន្ទិនោ ជនាតិ តេសុ តេសុ សិប្បេសុ សច្ឆន្ទា ជនា អត្ថិយេវ។ ពាហិយាតិ ពហិជនបទេ ជាតា សំវឌ្ឍា ឥត្ថី។ សុហន្នេនាតិ ហិរោត្តប្បំ អប្បហាយ បដិច្ឆន្នេនាការេន ហន្នំ សុហន្នំ នាម, តេន សុហន្នេន។ រាជានមភិរាធយីតិ ទេវំ អភិរាធយិត្វា ឥមំ សម្បត្តិំ បត្តាតិ។ ឯវំ មហាសត្តោ សិក្ខិតព្ពយុត្តកានំ សិប្បានំ គុណំ កថេសិ។
Tattha santi sacchandino janāti tesu tesu sippesu sacchandā janā atthiyeva. Bāhiyāti bahijanapade jātā saṃvaḍḍhā itthī. Suhannenāti hirottappaṃ appahāya paṭicchannenākārena hannaṃ suhannaṃ nāma, tena suhannena. Rājānamabhirādhayīti devaṃ abhirādhayitvā imaṃ sampattiṃ pattāti. Evaṃ mahāsatto sikkhitabbayuttakānaṃ sippānaṃ guṇaṃ kathesi.
សត្ថា ឥមំ ធម្មទេសនំ អាហរិត្វា ជាតកំ សមោធានេសិ – ‘‘តទា ជយម្បតិកា ឯតរហិបិ ជយម្បតិកាវ, បណ្ឌិតាមច្ចោ បន អហមេវ អហោសិ’’ន្តិ។
Satthā imaṃ dhammadesanaṃ āharitvā jātakaṃ samodhānesi – ‘‘tadā jayampatikā etarahipi jayampatikāva, paṇḍitāmacco pana ahameva ahosi’’nti.
ពាហិយជាតកវណ្ណនា អដ្ឋមា។
Bāhiyajātakavaṇṇanā aṭṭhamā.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / សុត្តបិដក • Suttapiṭaka / ខុទ្ទកនិកាយ • Khuddakanikāya / ជាតកបាឡិ • Jātakapāḷi / ១០៨. ពាហិយជាតកំ • 108. Bāhiyajātakaṃ
