| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಮಜ್ಝಿಮನಿಕಾಯ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) |
೫. ಬಹುಧಾತುಕಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ
5. Bahudhātukasuttavaṇṇanā
೧೨೪. ಏವಂ ಮೇ ಸುತನ್ತಿ ಬಹುಧಾತುಕಸುತ್ತಂ। ತತ್ಥ ಭಯಾನೀತಿಆದೀಸು ಭಯನ್ತಿ ಚಿತ್ತುತ್ರಾಸೋ। ಉಪದ್ದವೋತಿ ಅನೇಕಗ್ಗತಾಕಾರೋ। ಉಪಸಗ್ಗೋತಿ ಉಪಸಟ್ಠಾಕಾರೋ ತತ್ಥ ತತ್ಥ ಲಗ್ಗನಾಕಾರೋ। ತೇಸಂ ಏವಂ ನಾನತ್ತಂ ವೇದಿತಬ್ಬಂ – ಪಬ್ಬತಾದಿವಿಸಮನಿಸ್ಸಿತಾ ಚೋರಾ ಜನಪದವಾಸೀನಂ ಪೇಸೇನ್ತಿ ‘‘ಮಯಂ ಅಸುಕದಿವಸೇ ನಾಮ ತುಮ್ಹಾಕಂ ಗಾಮಂ ಪಹರಿಸ್ಸಾಮಾ’’ತಿ। ತಂ ಪವತ್ತಿಂ ಸುತಕಾಲತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಭಯಂ ಸನ್ತಾಸಂ ಆಪಜ್ಜನ್ತಿ। ಅಯಂ ಚಿತ್ತುತ್ರಾಸೋ ನಾಮ। ‘‘ಇಧ ನೋ ಚೋರಾ ಕುಪಿತಾ ಅನತ್ಥಮ್ಪಿ ಆವಹೇಯ್ಯು’’ನ್ತಿ ಹತ್ಥಸಾರಂ ಗಹೇತ್ವಾ ದ್ವಿಪದಚತುಪ್ಪದೇಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ಅರಞ್ಞಂ ಪವಿಸಿತ್ವಾ ತತ್ಥ ತತ್ಥ ಭೂಮಿಯಂ ನಿಪಜ್ಜನ್ತಿ, ಡಂಸಮಕಸಾದೀಹಿ ಖಜ್ಜಮಾನಾ ಗುಮ್ಬನ್ತರಾನಿ ಪವಿಸನ್ತಿ, ಖಾಣುಕಣ್ಟಕೇ ಮದ್ದನ್ತಿ। ತೇಸಂ ಏವಂ ವಿಚರನ್ತಾನಂ ವಿಕ್ಖಿತ್ತಭಾವೋ ಅನೇಕಗ್ಗತಾಕಾರೋ ನಾಮ। ತತೋ ಚೋರೇಸು ಯಥಾವುತ್ತೇ ದಿವಸೇ ಅನಾಗಚ್ಛನ್ತೇಸು ‘‘ತುಚ್ಛಕಸಾಸನಂ ತಂ ಭವಿಸ್ಸತಿ, ಗಾಮಂ ಪವಿಸಿಸ್ಸಾಮಾ’’ತಿ ಸಪರಿಕ್ಖಾರಾ ಗಾಮಂ ಪವಿಸನ್ತಿ, ಅಥ ತೇಸಂ ಪವಿಟ್ಠಭಾವಂ ಞತ್ವಾ ಗಾಮಂ ಪರಿವಾರೇತ್ವಾ ದ್ವಾರೇ ಅಗ್ಗಿಂ ದತ್ವಾ ಮನುಸ್ಸೇ ಘಾತೇತ್ವಾ ಚೋರಾ ಸಬ್ಬಂ ವಿಭವಂ ವಿಲುಮ್ಪೇತ್ವಾ ಗಚ್ಛನ್ತಿ। ತೇಸು ಘಾತಿತಾವಸೇಸಾ ಅಗ್ಗಿಂ ನಿಬ್ಬಾಪೇತ್ವಾ ಕೋಟ್ಠಚ್ಛಾಯಭಿತ್ತಿಚ್ಛಾಯಾದೀಸು ತತ್ಥ ತತ್ಥ ಲಗ್ಗಿತ್ವಾ ನಿಸೀದನ್ತಿ ನಟ್ಠಂ ಅನುಸೋಚಮಾನಾ। ಅಯಂ ಉಪಸಟ್ಠಾಕಾರೋ ಲಗ್ಗನಾಕಾರೋ ನಾಮ।
124.Evaṃme sutanti bahudhātukasuttaṃ. Tattha bhayānītiādīsu bhayanti cittutrāso. Upaddavoti anekaggatākāro. Upasaggoti upasaṭṭhākāro tattha tattha lagganākāro. Tesaṃ evaṃ nānattaṃ veditabbaṃ – pabbatādivisamanissitā corā janapadavāsīnaṃ pesenti ‘‘mayaṃ asukadivase nāma tumhākaṃ gāmaṃ paharissāmā’’ti. Taṃ pavattiṃ sutakālato paṭṭhāya bhayaṃ santāsaṃ āpajjanti. Ayaṃ cittutrāso nāma. ‘‘Idha no corā kupitā anatthampi āvaheyyu’’nti hatthasāraṃ gahetvā dvipadacatuppadehi saddhiṃ araññaṃ pavisitvā tattha tattha bhūmiyaṃ nipajjanti, ḍaṃsamakasādīhi khajjamānā gumbantarāni pavisanti, khāṇukaṇṭake maddanti. Tesaṃ evaṃ vicarantānaṃ vikkhittabhāvo anekaggatākāro nāma. Tato coresu yathāvutte divase anāgacchantesu ‘‘tucchakasāsanaṃ taṃ bhavissati, gāmaṃ pavisissāmā’’ti saparikkhārā gāmaṃ pavisanti, atha tesaṃ paviṭṭhabhāvaṃ ñatvā gāmaṃ parivāretvā dvāre aggiṃ datvā manusse ghātetvā corā sabbaṃ vibhavaṃ vilumpetvā gacchanti. Tesu ghātitāvasesā aggiṃ nibbāpetvā koṭṭhacchāyabhitticchāyādīsu tattha tattha laggitvā nisīdanti naṭṭhaṃ anusocamānā. Ayaṃ upasaṭṭhākāro lagganākāro nāma.
ನಳಾಗಾರಾತಿ ನಳೇಹಿ ಪರಿಚ್ಛನ್ನಾ ಅಗಾರಾ, ಸೇಸಸಮ್ಭಾರಾ ಪನೇತ್ಥ ರುಕ್ಖಮಯಾ ಹೋನ್ತಿ। ತಿಣಾಗಾರೇಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ। ಬಾಲತೋ ಉಪ್ಪಜ್ಜನ್ತೀತಿ ಬಾಲಮೇವ ನಿಸ್ಸಾಯ ಉಪ್ಪಜ್ಜನ್ತಿ। ಬಾಲೋ ಹಿ ಅಪಣ್ಡಿತಪುರಿಸೋ ರಜ್ಜಂ ವಾ ಉಪರಜ್ಜಂ ವಾ ಅಞ್ಞಂ ವಾ ಪನ ಮಹನ್ತಂ ಠಾನಂ ಪತ್ಥೇನ್ತೋ ಕತಿಪಯೇ ಅತ್ತನಾ ಸದಿಸೇ ವಿಧವಾಪುತ್ತೇ ಮಹಾಧುತ್ತೇ ಗಹೇತ್ವಾ ‘‘ಏಥ ಅಹಂ ತುಮ್ಹೇ ಇಸ್ಸರೇ ಕರಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಪಬ್ಬತಗಹನಾದೀನಿ ನಿಸ್ಸಾಯ ಅನ್ತನ್ತೇ ಗಾಮೇ ಪಹರನ್ತೋ ದಾಮರಿಕಭಾವಂ ಜಾನಾಪೇತ್ವಾ ಅನುಪುಬ್ಬೇನ ನಿಗಮೇಪಿ ಜನಪದೇಪಿ ಪಹರತಿ, ಮನುಸ್ಸಾ ಗೇಹಾನಿ ಛಡ್ಡೇತ್ವಾ ಖೇಮನ್ತಟ್ಠಾನಂ ಪತ್ಥಯಮಾನಾ ಪಕ್ಕಮನ್ತಿ, ತೇ ನಿಸ್ಸಾಯ ವಸನ್ತಾ ಭಿಕ್ಖೂಪಿ ಭಿಕ್ಖುನಿಯೋಪಿ ಅತ್ತನೋ ಅತ್ತನೋ ವಸನಟ್ಠಾನಾನಿ ಪಹಾಯ ಪಕ್ಕಮನ್ತಿ। ಗತಗತಟ್ಠಾನೇ ಭಿಕ್ಖಾಪಿ ಸೇನಾಸನಮ್ಪಿ ದುಲ್ಲಭಂ ಹೋತಿ। ಏವಂ ಚತುನ್ನಂ ಪರಿಸಾನಂ ಭಯಂ ಆಗತಮೇವ ಹೋತಿ। ಪಬ್ಬಜಿತೇಸುಪಿ ದ್ವೇ ಬಾಲಾ ಭಿಕ್ಖೂ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಂ ವಿವಾದಂ ಪಟ್ಠಪೇತ್ವಾ ಚೋದನಂ ಆರಭನ್ತಿ । ಇತಿ ಕೋಸಮ್ಬಿವಾಸಿಕಾನಂ ವಿಯ ಮಹಾಕಲಹೋ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ, ಚತುನ್ನಂ ಪರಿಸಾನಂ ಭಯಂ ಆಗತಮೇವ ಹೋತೀತಿ ಏವಂ ಯಾನಿ ಕಾನಿಚಿ ಭಯಾನಿ ಉಪ್ಪಜ್ಜನ್ತಿ, ಸಬ್ಬಾನಿ ತಾನಿ ಬಾಲತೋ ಉಪ್ಪಜ್ಜನ್ತೀತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಾನಿ।
Naḷāgārāti naḷehi paricchannā agārā, sesasambhārā panettha rukkhamayā honti. Tiṇāgārepi eseva nayo. Bālato uppajjantīti bālameva nissāya uppajjanti. Bālo hi apaṇḍitapuriso rajjaṃ vā uparajjaṃ vā aññaṃ vā pana mahantaṃ ṭhānaṃ patthento katipaye attanā sadise vidhavāputte mahādhutte gahetvā ‘‘etha ahaṃ tumhe issare karissāmī’’ti pabbatagahanādīni nissāya antante gāme paharanto dāmarikabhāvaṃ jānāpetvā anupubbena nigamepi janapadepi paharati, manussā gehāni chaḍḍetvā khemantaṭṭhānaṃ patthayamānā pakkamanti, te nissāya vasantā bhikkhūpi bhikkhuniyopi attano attano vasanaṭṭhānāni pahāya pakkamanti. Gatagataṭṭhāne bhikkhāpi senāsanampi dullabhaṃ hoti. Evaṃ catunnaṃ parisānaṃ bhayaṃ āgatameva hoti. Pabbajitesupi dve bālā bhikkhū aññamaññaṃ vivādaṃ paṭṭhapetvā codanaṃ ārabhanti . Iti kosambivāsikānaṃ viya mahākalaho uppajjati, catunnaṃ parisānaṃ bhayaṃ āgatameva hotīti evaṃ yāni kānici bhayāni uppajjanti, sabbāni tāni bālato uppajjantīti veditabbāni.
ಏತದವೋಚಾತಿ ಭಗವತಾ ಧಮ್ಮದೇಸನಾ ಮತ್ಥಕಂ ಅಪಾಪೇತ್ವಾವ ನಿಟ್ಠಾಪಿತಾ। ಯಂನೂನಾಹಂ ದಸಬಲಂ ಪುಚ್ಛಿತ್ವಾ ಸಬ್ಬಞ್ಞುತಞ್ಞಾಣೇನೇವಸ್ಸ ದೇಸನಾಯ ಪಾರಿಪೂರಿಂ ಕರೇಯ್ಯನ್ತಿ ಚಿನ್ತೇತ್ವಾ ಏತಂ ‘‘ಕಿತ್ತಾವತಾ ನು ಖೋ, ಭನ್ತೇ’’ತಿಆದಿವಚನಂ ಅವೋಚ।
Etadavocāti bhagavatā dhammadesanā matthakaṃ apāpetvāva niṭṭhāpitā. Yaṃnūnāhaṃ dasabalaṃ pucchitvā sabbaññutaññāṇenevassa desanāya pāripūriṃ kareyyanti cintetvā etaṃ ‘‘kittāvatā nu kho, bhante’’tiādivacanaṃ avoca.
೧೨೫. ಅಟ್ಠಾರಸಸು ಧಾತೂಸು ಅಡ್ಢೇಕಾದಸಧಾತುಯೋ ರೂಪಪರಿಗ್ಗಹೋ, ಅಡ್ಢಟ್ಠಮಕಧಾತುಯೋ ಅರೂಪಪರಿಗ್ಗಹೋತಿ ರೂಪಾರೂಪಪರಿಗ್ಗಹೋವ ಕಥಿತೋ। ಸಬ್ಬಾಪಿ ಖನ್ಧವಸೇನ ಪಞ್ಚಕ್ಖನ್ಧಾ ಹೋನ್ತಿ। ಪಞ್ಚಪಿ ಖನ್ಧಾ ದುಕ್ಖಸಚ್ಚಂ, ತೇಸಂ ಸಮುಟ್ಠಾಪಿಕಾ ತಣ್ಹಾ ಸಮುದಯಸಚ್ಚಂ, ಉಭಿನ್ನಂ ಅಪ್ಪವತ್ತಿ ನಿರೋಧಸಚ್ಚಂ, ನಿರೋಧಪಜಾನನಾ ಪಟಿಪದಾ ಮಗ್ಗಸಚ್ಚಂ। ಇತಿ ಚತುಸಚ್ಚಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಂ ಏಕಸ್ಸ ಭಿಕ್ಖುನೋ ನಿಗ್ಗಮನಂ ಮತ್ಥಕಂ ಪಾಪೇತ್ವಾ ಕಥಿತಂ ಹೋತಿ। ಅಯಮೇತ್ಥ ಸಙ್ಖೇಪೋ, ವಿತ್ಥಾರತೋ ಪನೇತಾ ಧಾತುಯೋ ವಿಸುದ್ಧಿಮಗ್ಗೇ ಕಥಿತಾವ। ಜಾನಾತಿ ಪಸ್ಸತೀತಿ ಸಹ ವಿಪಸ್ಸನಾಯ ಮಗ್ಗೋ ವುತ್ತೋ।
125. Aṭṭhārasasu dhātūsu aḍḍhekādasadhātuyo rūpapariggaho, aḍḍhaṭṭhamakadhātuyo arūpapariggahoti rūpārūpapariggahova kathito. Sabbāpi khandhavasena pañcakkhandhā honti. Pañcapi khandhā dukkhasaccaṃ, tesaṃ samuṭṭhāpikā taṇhā samudayasaccaṃ, ubhinnaṃ appavatti nirodhasaccaṃ, nirodhapajānanā paṭipadā maggasaccaṃ. Iti catusaccakammaṭṭhānaṃ ekassa bhikkhuno niggamanaṃ matthakaṃ pāpetvā kathitaṃ hoti. Ayamettha saṅkhepo, vitthārato panetā dhātuyo visuddhimagge kathitāva. Jānāti passatīti saha vipassanāya maggo vutto.
ಪಥವೀಧಾತುಆದಯೋ ಸವಿಞ್ಞಾಣಕಕಾಯಂ ಸುಞ್ಞತೋ ನಿಸ್ಸತ್ತತೋ ದಸ್ಸೇತುಂ ವುತ್ತಾ। ತಾಪಿ ಪುರಿಮಾಹಿ ಅಟ್ಠಾರಸಹಿ ಧಾತೂಹಿ ಪೂರೇತಬ್ಬಾ। ಪೂರೇನ್ತೇನ ವಿಞ್ಞಾಣಧಾತುತೋ ನೀಹರಿತ್ವಾ ಪೂರೇತಬ್ಬಾ। ವಿಞ್ಞಾಣಧಾತು ಹೇಸಾ ಚಕ್ಖುವಿಞ್ಞಾಣಾದಿವಸೇನ ಛಬ್ಬಿಧಾ ಹೋತಿ। ತತ್ಥ ಚಕ್ಖುವಿಞ್ಞಾಣಧಾತುಯಾ ಪರಿಗ್ಗಹಿತಾಯ ತಸ್ಸಾ ವತ್ಥು ಚಕ್ಖುಧಾತು, ಆರಮ್ಮಣಂ ರೂಪಧಾತೂತಿ ದ್ವೇ ಧಾತುಯೋ ಪರಿಗ್ಗಹಿತಾವ ಹೋನ್ತಿ। ಏಸ ನಯೋ ಸಬ್ಬತ್ಥ। ಮನೋವಿಞ್ಞಾಣಧಾತುಯಾ ಪನ ಪರಿಗ್ಗಹಿತಾಯ ತಸ್ಸಾ ಪುರಿಮಪಚ್ಛಿಮವಸೇನ ಮನೋಧಾತು, ಆರಮ್ಮಣವಸೇನ ಧಮ್ಮಧಾತೂತಿ ದ್ವೇ ಧಾತುಯೋ ಪರಿಗ್ಗಹಿತಾವ ಹೋನ್ತಿ। ಇತಿ ಇಮಾಸು ಅಟ್ಠಾರಸಸು ಧಾತೂಸು ಅಡ್ಢೇಕಾದಸಧಾತುಯೋ ರೂಪಪರಿಗ್ಗಹೋತಿ ಪುರಿಮನಯೇನೇವ ಇದಮ್ಪಿ ಏಕಸ್ಸ ಭಿಕ್ಖುನೋ ನಿಗ್ಗಮನಂ ಮತ್ಥಕಂ ಪಾಪೇತ್ವಾ ಕಥಿತಂ ಹೋತಿ।
Pathavīdhātuādayo saviññāṇakakāyaṃ suññato nissattato dassetuṃ vuttā. Tāpi purimāhi aṭṭhārasahi dhātūhi pūretabbā. Pūrentena viññāṇadhātuto nīharitvā pūretabbā. Viññāṇadhātu hesā cakkhuviññāṇādivasena chabbidhā hoti. Tattha cakkhuviññāṇadhātuyā pariggahitāya tassā vatthu cakkhudhātu, ārammaṇaṃ rūpadhātūti dve dhātuyo pariggahitāva honti. Esa nayo sabbattha. Manoviññāṇadhātuyā pana pariggahitāya tassā purimapacchimavasena manodhātu, ārammaṇavasena dhammadhātūti dve dhātuyo pariggahitāva honti. Iti imāsu aṭṭhārasasu dhātūsu aḍḍhekādasadhātuyo rūpapariggahoti purimanayeneva idampi ekassa bhikkhuno niggamanaṃ matthakaṃ pāpetvā kathitaṃ hoti.
ಸುಖಧಾತೂತಿಆದೀಸು ಸುಖಞ್ಚ ತಂ ನಿಸ್ಸತ್ತಸುಞ್ಞತಟ್ಠೇನ ಧಾತು ಚಾತಿ ಸುಖಧಾತು। ಏಸ ನಯೋ ಸಬ್ಬತ್ಥ। ಏತ್ಥ ಚ ಪುರಿಮಾ ಚತಸ್ಸೋ ಧಾತುಯೋ ಸಪ್ಪಟಿಪಕ್ಖವಸೇನ ಗಹಿತಾ, ಪಚ್ಛಿಮಾ ದ್ವೇ ಸರಿಕ್ಖಕವಸೇನ। ಅವಿಭೂತಭಾವೇನ ಹಿ ಉಪೇಕ್ಖಾಧಾತು ಅವಿಜ್ಜಾಧಾತುಯಾ ಸರಿಕ್ಖಾ। ಏತ್ಥ ಚ ಸುಖದುಕ್ಖಧಾತೂಸು ಪರಿಗ್ಗಹಿತಾಸು ಕಾಯವಿಞ್ಞಾಣಧಾತು ಪರಿಗ್ಗಹಿತಾವ ಹೋತಿ, ಸೇಸಾಸು ಪರಿಗ್ಗಹಿತಾಸು ಮನೋವಿಞ್ಞಾಣಧಾತು ಪರಿಗ್ಗಹಿತಾವ ಹೋತಿ। ಇಮಾಪಿ ಛ ಧಾತುಯೋ ಹೇಟ್ಠಾ ಅಟ್ಠಾರಸಹಿಯೇವ ಪೂರೇತಬ್ಬಾ। ಪೂರೇನ್ತೇನ ಉಪೇಕ್ಖಾಧಾತುತೋ ನೀಹರಿತ್ವಾ ಪೂರೇತಬ್ಬಾ। ಇತಿ ಇಮಾಸು ಅಟ್ಠಾರಸಸು ಧಾತೂಸು ಅಡ್ಢೇಕಾದಸಧಾತುಯೋ ರೂಪಪರಿಗ್ಗಹೋತಿ ಪುರಿಮನಯೇನೇವ ಇದಮ್ಪಿ ಏಕಸ್ಸ ಭಿಕ್ಖುನೋ ನಿಗ್ಗಮನಂ ಮತ್ಥಕಂ ಪಾಪೇತ್ವಾ ಕಥಿತಂ ಹೋತಿ।
Sukhadhātūtiādīsu sukhañca taṃ nissattasuññataṭṭhena dhātu cāti sukhadhātu. Esa nayo sabbattha. Ettha ca purimā catasso dhātuyo sappaṭipakkhavasena gahitā, pacchimā dve sarikkhakavasena. Avibhūtabhāvena hi upekkhādhātu avijjādhātuyā sarikkhā. Ettha ca sukhadukkhadhātūsu pariggahitāsu kāyaviññāṇadhātu pariggahitāva hoti, sesāsu pariggahitāsu manoviññāṇadhātu pariggahitāva hoti. Imāpi cha dhātuyo heṭṭhā aṭṭhārasahiyeva pūretabbā. Pūrentena upekkhādhātuto nīharitvā pūretabbā. Iti imāsu aṭṭhārasasu dhātūsu aḍḍhekādasadhātuyo rūpapariggahoti purimanayeneva idampi ekassa bhikkhuno niggamanaṃ matthakaṃ pāpetvā kathitaṃ hoti.
ಕಾಮಧಾತುಆದೀನಂ ದ್ವೇಧಾವಿತಕ್ಕೇ (ಮ॰ ನಿ॰ ೧.೨೦೬) ಕಾಮವಿತಕ್ಕಾದೀಸು ವುತ್ತನಯೇನೇವ ಅತ್ಥೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ಅಭಿಧಮ್ಮೇಪಿ ‘‘ತತ್ಥ ಕತಮಾ ಕಾಮಧಾತು, ಕಾಮಪಟಿಸಂಯುತ್ತೋ ತಕ್ಕೋ ವಿತಕ್ಕೋ’’ತಿಆದಿನಾ (ವಿಭ॰ ೧೮೨) ನಯೇನೇವ ಏತಾಸಂ ವಿತ್ಥಾರೋ ಆಗತೋಯೇವ। ಇಮಾಪಿ ಛ ಧಾತುಯೋ ಹೇಟ್ಠಾ ಅಟ್ಠಾರಸಹಿಯೇವ ಪೂರೇತಬ್ಬಾ। ಪೂರೇನ್ತೇನ ಕಾಮಧಾತುತೋ ನೀಹರಿತ್ವಾ ಪೂರೇತಬ್ಬಾ। ಇತಿ ಇಮಾಸು ಅಟ್ಠಾರಸಸು ಧಾತೂಸು ಅಡ್ಢೇಕಾದಸಧಾತುಯೋ ರೂಪಪರಿಗ್ಗಹೋತಿ ಪುರಿಮನಯೇನೇವ ಇದಮ್ಪಿ ಏಕಸ್ಸ ಭಿಕ್ಖುನೋ ನಿಗ್ಗಮನಂ ಮತ್ಥಕಂ ಪಾಪೇತ್ವಾ ಕಥಿತಂ ಹೋತಿ।
Kāmadhātuādīnaṃ dvedhāvitakke (ma. ni. 1.206) kāmavitakkādīsu vuttanayeneva attho veditabbo. Abhidhammepi ‘‘tattha katamā kāmadhātu, kāmapaṭisaṃyutto takko vitakko’’tiādinā (vibha. 182) nayeneva etāsaṃ vitthāro āgatoyeva. Imāpi cha dhātuyo heṭṭhā aṭṭhārasahiyeva pūretabbā. Pūrentena kāmadhātuto nīharitvā pūretabbā. Iti imāsu aṭṭhārasasu dhātūsu aḍḍhekādasadhātuyo rūpapariggahoti purimanayeneva idampi ekassa bhikkhuno niggamanaṃ matthakaṃ pāpetvā kathitaṃ hoti.
ಕಾಮಧಾತುಆದೀಸು ಪಞ್ಚ ಕಾಮಾವಚರಕ್ಖನ್ಧಾ ಕಾಮಧಾತು ನಾಮ, ಪಞ್ಚ ರೂಪಾವಚರಕ್ಖನ್ಧಾ ರೂಪಧಾತು ನಾಮ, ಚತ್ತಾರೋ ಅರೂಪಾವಚರಕ್ಖನ್ಧಾ ಅರೂಪಧಾತು ನಾಮ। ಅಭಿಧಮ್ಮೇ ಪನ ‘‘ತತ್ಥ ಕತಮಾ ಕಾಮಧಾತು, ಹೇಟ್ಠತೋ ಅವೀಚಿನಿರಯಂ ಪರಿಯನ್ತಂ ಕರಿತ್ವಾ’’ತಿಆದಿನಾ (ವಿಭ॰ ೧೮೨) ನಯೇನ ಏತಾಸಂ ವಿತ್ಥಾರೋ ಆಗತೋಯೇವ। ಇಮಾಪಿ ತಿಸ್ಸೋ ಧಾತುಯೋ ಹೇಟ್ಠಾ ಅಟ್ಠಾರಸಹಿಯೇವ ಪೂರೇತಬ್ಬಾ। ಪೂರೇನ್ತೇನ ಕಾಮಧಾತುತೋ ನೀಹರಿತ್ವಾ ಪೂರೇತಬ್ಬಾ। ಇತಿ ಇಮಾಸು ಅಟ್ಠಾರಸಸು ಧಾತೂಸು ಅಡ್ಢೇಕಾದಸಧಾತುಯೋ ರೂಪಪರಿಗ್ಗಹೋತಿ ಪುರಿಮನಯೇನೇವ ಇದಮ್ಪಿ ಏಕಸ್ಸ ಭಿಕ್ಖುನೋ ನಿಗ್ಗಮನಂ ಮತ್ಥಕಂ ಪಾಪೇತ್ವಾ ಕಥಿತಂ ಹೋತಿ।
Kāmadhātuādīsu pañca kāmāvacarakkhandhā kāmadhātu nāma, pañca rūpāvacarakkhandhā rūpadhātu nāma, cattāro arūpāvacarakkhandhā arūpadhātu nāma. Abhidhamme pana ‘‘tattha katamā kāmadhātu, heṭṭhato avīcinirayaṃ pariyantaṃ karitvā’’tiādinā (vibha. 182) nayena etāsaṃ vitthāro āgatoyeva. Imāpi tisso dhātuyo heṭṭhā aṭṭhārasahiyeva pūretabbā. Pūrentena kāmadhātuto nīharitvā pūretabbā. Iti imāsu aṭṭhārasasu dhātūsu aḍḍhekādasadhātuyo rūpapariggahoti purimanayeneva idampi ekassa bhikkhuno niggamanaṃ matthakaṃ pāpetvā kathitaṃ hoti.
ಸಙ್ಖತಾತಿ ಪಚ್ಚಯೇಹಿ ಸಮಾಗನ್ತ್ವಾ ಕತಾ, ಪಞ್ಚನ್ನಂ ಖನ್ಧಾನಮೇತಂ ಅಧಿವಚನಂ। ನ ಸಙ್ಖತಾ ಅಸಙ್ಖತಾ। ನಿಬ್ಬಾನಸ್ಸೇತಂ ಅಧಿವಚನಂ। ಇಮಾಪಿ ದ್ವೇ ಧಾತುಯೋ ಹೇಟ್ಠಾ ಅಟ್ಠಾರಸಹಿಯೇವ ಪೂರೇತಬ್ಬಾ। ಪೂರೇನ್ತೇನ ಸಙ್ಖತಧಾತುತೋ ನೀಹರಿತ್ವಾ ಪೂರೇತಬ್ಬಾ। ಇತಿ ಇಮಾಸು ಅಟ್ಠಾರಸಸು ಧಾತೂಸು ಅಡ್ಢೇಕಾದಸಧಾತುಯೋ ರೂಪಪರಿಗ್ಗಹೋತಿ ಪುರಿಮನಯೇನೇವ ಇದಮ್ಪಿ ಏಕಸ್ಸ ಭಿಕ್ಖುನೋ ನಿಗ್ಗಮನಂ ಮತ್ಥಕಂ ಪಾಪೇತ್ವಾ ಕಥಿತಂ ಹೋತಿ।
Saṅkhatāti paccayehi samāgantvā katā, pañcannaṃ khandhānametaṃ adhivacanaṃ. Na saṅkhatā asaṅkhatā. Nibbānassetaṃ adhivacanaṃ. Imāpi dve dhātuyo heṭṭhā aṭṭhārasahiyeva pūretabbā. Pūrentena saṅkhatadhātuto nīharitvā pūretabbā. Iti imāsu aṭṭhārasasu dhātūsu aḍḍhekādasadhātuyo rūpapariggahoti purimanayeneva idampi ekassa bhikkhuno niggamanaṃ matthakaṃ pāpetvā kathitaṃ hoti.
೧೨೬. ಅಜ್ಝತ್ತಿಕಬಾಹಿರಾನೀತಿ ಅಜ್ಝತ್ತಿಕಾನಿ ಚ ಬಾಹಿರಾನಿ ಚ। ಏತ್ಥ ಹಿ ಚಕ್ಖುಆದೀನಿ ಅಜ್ಝತ್ತಿಕಾನಿ ಛ, ರೂಪಾದೀನಿ ಬಾಹಿರಾನಿ ಛ। ಇಧಾಪಿ ಜಾನಾತಿ ಪಸ್ಸತೀತಿ ಸಹ ವಿಪಸ್ಸನಾಯ ಮಗ್ಗೋ ಕಥಿತೋ।
126.Ajjhattikabāhirānīti ajjhattikāni ca bāhirāni ca. Ettha hi cakkhuādīni ajjhattikāni cha, rūpādīni bāhirāni cha. Idhāpi jānāti passatīti saha vipassanāya maggo kathito.
ಇಮಸ್ಮಿಂ ಸತಿ ಇದನ್ತಿಆದಿ ಮಹಾತಣ್ಹಾಸಙ್ಖಯೇ ವಿತ್ಥಾರಿತಮೇವ।
Imasmiṃsati idantiādi mahātaṇhāsaṅkhaye vitthāritameva.
೧೨೭. ಅಟ್ಠಾನನ್ತಿ ಹೇತುಪಟಿಕ್ಖೇಪೋ। ಅನವಕಾಸೋತಿ ಪಚ್ಚಯಪಟಿಕ್ಖೇಪೋ। ಉಭಯೇನಾಪಿ ಕಾರಣಮೇವ ಪಟಿಕ್ಖಿಪತಿ। ಕಾರಣಞ್ಹಿ ತದಾಯತ್ತವುತ್ತಿತಾಯ ಅತ್ತನೋ ಫಲಸ್ಸ ಠಾನನ್ತಿ ಚ ಅವಕಾಸೋತಿ ಚ ವುಚ್ಚತಿ। ಯನ್ತಿ ಯೇನ ಕಾರಣೇನ। ದಿಟ್ಠಿಸಮ್ಪನ್ನೋತಿ ಮಗ್ಗದಿಟ್ಠಿಯಾ ಸಮ್ಪನ್ನೋ ಸೋತಾಪನ್ನೋ ಅರಿಯಸಾವಕೋ। ಕಞ್ಚಿ ಸಙ್ಖಾರನ್ತಿ ಚತುಭೂಮಕೇಸು ಸಙ್ಖತಸಙ್ಖಾರೇಸು ಕಞ್ಚಿ ಏಕಸಙ್ಖಾರಮ್ಪಿ। ನಿಚ್ಚತೋ ಉಪಗಚ್ಛೇಯ್ಯಾತಿ ನಿಚ್ಚೋತಿ ಗಣ್ಹೇಯ್ಯ। ನೇತಂ ಠಾನಂ ವಿಜ್ಜತೀತಿ ಏತಂ ಕಾರಣಂ ನತ್ಥಿ ನ ಉಪಲಬ್ಭತಿ। ಯಂ ಪುಥುಜ್ಜನೋತಿ ಯೇನ ಕಾರಣೇನ ಪುಥುಜ್ಜನೋ। ಠಾನಮೇತಂ ವಿಜ್ಜತೀತಿ ಏತಂ ಕಾರಣಂ ಅತ್ಥಿ। ಸಸ್ಸತದಿಟ್ಠಿಯಾ ಹಿ ಸೋ ತೇಭೂಮಕೇಸು ಸಙ್ಖತಸಙ್ಖಾರೇಸು ಕಞ್ಚಿ ಸಙ್ಖಾರಂ ನಿಚ್ಚತೋ ಗಣ್ಹೇಯ್ಯಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಚತುತ್ಥಭೂಮಕಸಙ್ಖಾರಾ ಪನ ತೇಜುಸ್ಸದತ್ತಾ ದಿವಸಂ ಸನ್ತತ್ತೋ ಅಯೋಗುಳೋ ವಿಯ ಮಕ್ಖಿಕಾನಂ ದಿಟ್ಠಿಯಾ ವಾ ಅಞ್ಞೇಸಂ ವಾ ಅಕುಸಲಾನಂ ಆರಮ್ಮಣಂ ನ ಹೋನ್ತಿ। ಇಮಿನಾ ನಯೇನ ಕಞ್ಚಿ ಸಙ್ಖಾರಂ ಸುಖತೋತಿಆದೀಸುಪಿ ಅತ್ಥೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ।
127.Aṭṭhānanti hetupaṭikkhepo. Anavakāsoti paccayapaṭikkhepo. Ubhayenāpi kāraṇameva paṭikkhipati. Kāraṇañhi tadāyattavuttitāya attano phalassa ṭhānanti ca avakāsoti ca vuccati. Yanti yena kāraṇena. Diṭṭhisampannoti maggadiṭṭhiyā sampanno sotāpanno ariyasāvako. Kañci saṅkhāranti catubhūmakesu saṅkhatasaṅkhāresu kañci ekasaṅkhārampi. Niccato upagaccheyyāti niccoti gaṇheyya. Netaṃ ṭhānaṃ vijjatīti etaṃ kāraṇaṃ natthi na upalabbhati. Yaṃ puthujjanoti yena kāraṇena puthujjano. Ṭhānametaṃ vijjatīti etaṃ kāraṇaṃ atthi. Sassatadiṭṭhiyā hi so tebhūmakesu saṅkhatasaṅkhāresu kañci saṅkhāraṃ niccato gaṇheyyāti attho. Catutthabhūmakasaṅkhārā pana tejussadattā divasaṃ santatto ayoguḷo viya makkhikānaṃ diṭṭhiyā vā aññesaṃ vā akusalānaṃ ārammaṇaṃ na honti. Iminā nayena kañci saṅkhāraṃ sukhatotiādīsupi attho veditabbo.
ಸುಖತೋ ಉಪಗಚ್ಛೇಯ್ಯಾತಿ ‘‘ಏಕನ್ತಸುಖೀ ಅತ್ತಾ ಹೋತಿ ಅರೋಗೋ ಪರಂ ಮರಣಾ’’ತಿ (ಮ॰ ನಿ॰ ೩.೨೧, ೨೨) ಏವಂ ಅತ್ತದಿಟ್ಠಿವಸೇನ ಸುಖತೋ ಗಾಹಂ ಸನ್ಧಾಯೇತಂ ವುತ್ತಂ। ದಿಟ್ಠಿವಿಪ್ಪಯುತ್ತಚಿತ್ತೇನ ಪನ ಅರಿಯಸಾವಕೋ ಪರಿಳಾಹಾಭಿಭೂತೋ ಪರಿಳಾಹವೂಪಸಮತ್ಥಂ ಮತ್ತಹತ್ಥಿಂ ಪರಿತ್ತಾಸಿತೋ ವಿಯ, ಚೋಕ್ಖಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ವಿಯ ಚ ಗೂಥಂ ಕಞ್ಚಿ ಸಙ್ಖಾರಂ ಸುಖತೋ ಉಪಗಚ್ಛತಿ। ಅತ್ತವಾರೇ ಕಸಿಣಾದಿಪಣ್ಣತ್ತಿಸಙ್ಗಹತ್ಥಂ ಸಙ್ಖಾರನ್ತಿ ಅವತ್ವಾ ಕಞ್ಚಿ ಧಮ್ಮನ್ತಿ ವುತ್ತಂ। ಇಧಾಪಿ ಅರಿಯಸಾವಕಸ್ಸ ಚತುಭೂಮಕವಸೇನ ವೇದಿತಬ್ಬೋ, ಪುಥುಜ್ಜನಸ್ಸ ತೇಭೂಮಕವಸೇನ। ಸಬ್ಬವಾರೇಸು ಅರಿಯಸಾವಕಸ್ಸಾಪಿ ತೇಭೂಮಕವಸೇನೇವ ಪರಿಚ್ಛೇದೋ ವಟ್ಟತಿ। ಯಂ ಯಞ್ಹಿ ಪುಥುಜ್ಜನೋ ಗಣ್ಹಾತಿ, ತತೋ ತತೋ ಅರಿಯಸಾವಕೋ ಗಾಹಂ ವಿನಿವೇಠೇತಿ। ಪುಥುಜ್ಜನೋ ಹಿ ಯಂ ಯಂ ನಿಚ್ಚಂ ಸುಖಂ ಅತ್ತಾತಿ ಗಣ್ಹಾತಿ, ತಂ ತಂ ಅರಿಯಸಾವಕೋ ಅನಿಚ್ಚಂ ದುಕ್ಖಂ ಅನತ್ತಾತಿ ಗಣ್ಹನ್ತೋ ತಂ ಗಾಹಂ ವಿನಿವೇಠೇತಿ।
Sukhato upagaccheyyāti ‘‘ekantasukhī attā hoti arogo paraṃ maraṇā’’ti (ma. ni. 3.21, 22) evaṃ attadiṭṭhivasena sukhato gāhaṃ sandhāyetaṃ vuttaṃ. Diṭṭhivippayuttacittena pana ariyasāvako pariḷāhābhibhūto pariḷāhavūpasamatthaṃ mattahatthiṃ parittāsito viya, cokkhabrāhmaṇo viya ca gūthaṃ kañci saṅkhāraṃ sukhato upagacchati. Attavāre kasiṇādipaṇṇattisaṅgahatthaṃ saṅkhāranti avatvā kañci dhammanti vuttaṃ. Idhāpi ariyasāvakassa catubhūmakavasena veditabbo, puthujjanassa tebhūmakavasena. Sabbavāresu ariyasāvakassāpi tebhūmakavaseneva paricchedo vaṭṭati. Yaṃ yañhi puthujjano gaṇhāti, tato tato ariyasāvako gāhaṃ viniveṭheti. Puthujjano hi yaṃ yaṃ niccaṃ sukhaṃ attāti gaṇhāti, taṃ taṃ ariyasāvako aniccaṃ dukkhaṃ anattāti gaṇhanto taṃ gāhaṃ viniveṭheti.
೧೨೮. ಮಾತರನ್ತಿಆದೀಸು ಜನಿಕಾವ ಮಾತಾ, ಜನಕೋ ಪಿತಾ, ಮನುಸ್ಸಭೂತೋವ ಖೀಣಾಸವೋ ಅರಹಾತಿ ಅಧಿಪ್ಪೇತೋ। ಕಿಂ ಪನ ಅರಿಯಸಾವಕೋ ಅಞ್ಞಂ ಜೀವಿತಾ ವೋರೋಪೇಯ್ಯಾತಿ? ಏತಮ್ಪಿ ಅಟ್ಠಾನಂ। ಸಚೇಪಿ ಹಿ ಭವನ್ತರಗತಂ ಅರಿಯಸಾವಕಂ ಅತ್ತನೋ ಅರಿಯಭಾವಂ ಅಜಾನನ್ತಮ್ಪಿ ಕೋಚಿ ಏವಂ ವದೇಯ್ಯ ‘‘ಇಮಂ ಕುನ್ಥಕಿಪಿಲ್ಲಿಕಂ ಜೀವಿತಾ ವೋರೋಪೇತ್ವಾ ಸಕಲಚಕ್ಕವಾಳಗಬ್ಭೇ ಚಕ್ಕವತ್ತಿರಜ್ಜಂ ಪಟಿಪಜ್ಜಾಹೀ’’ತಿ , ನೇವ ಸೋ ತಂ ಜೀವಿತಾ ವೋರೋಪೇಯ್ಯ। ಅಥಾಪಿ ನಂ ಏವಂ ವದೇಯ್ಯ ‘‘ಸಚೇ ಇಮಂ ನ ಘಾತೇಸ್ಸಸಿ, ಸೀಸಂ ತೇ ಛಿನ್ದಿಸ್ಸಾಮಾ’’ತಿ। ಸೀಸಮೇವಸ್ಸ ಛಿನ್ದೇಯ್ಯ, ನ ಚ ಸೋ ತಂ ಘಾತೇಯ್ಯ। ಪುಥುಜ್ಜನಭಾವಸ್ಸ ಪನ ಮಹಾಸಾವಜ್ಜಭಾವದಸ್ಸನತ್ಥಂ ಅರಿಯಸಾವಕಸ್ಸ ಚ ಬಲದೀಪನತ್ಥಮೇತಂ ವುತ್ತಂ। ಅಯಞ್ಹೇತ್ಥ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ – ಸಾವಜ್ಜೋ ಪುಥುಜ್ಜನಭಾವೋ, ಯತ್ರ ಹಿ ನಾಮ ಪುಥುಜ್ಜನೋ ಮಾತುಘಾತಾದೀನಿಪಿ ಆನನ್ತರಿಯಾನಿ ಕರಿಸ್ಸತಿ। ಮಹಾಬಲೋ ಚ ಅರಿಯಸಾವಕೋ, ಯೋ ಏತಾನಿ ಕಮ್ಮಾನಿ ನ ಕರೋತೀತಿ।
128.Mātarantiādīsu janikāva mātā, janako pitā, manussabhūtova khīṇāsavo arahāti adhippeto. Kiṃ pana ariyasāvako aññaṃ jīvitā voropeyyāti? Etampi aṭṭhānaṃ. Sacepi hi bhavantaragataṃ ariyasāvakaṃ attano ariyabhāvaṃ ajānantampi koci evaṃ vadeyya ‘‘imaṃ kunthakipillikaṃ jīvitā voropetvā sakalacakkavāḷagabbhe cakkavattirajjaṃ paṭipajjāhī’’ti , neva so taṃ jīvitā voropeyya. Athāpi naṃ evaṃ vadeyya ‘‘sace imaṃ na ghātessasi, sīsaṃ te chindissāmā’’ti. Sīsamevassa chindeyya, na ca so taṃ ghāteyya. Puthujjanabhāvassa pana mahāsāvajjabhāvadassanatthaṃ ariyasāvakassa ca baladīpanatthametaṃ vuttaṃ. Ayañhettha adhippāyo – sāvajjo puthujjanabhāvo, yatra hi nāma puthujjano mātughātādīnipi ānantariyāni karissati. Mahābalo ca ariyasāvako, yo etāni kammāni na karotīti.
ದುಟ್ಠಚಿತ್ತೋತಿ ವಧಕಚಿತ್ತೇನ ಪದುಟ್ಠಚಿತ್ತೋ। ಲೋಹಿತಂ ಉಪ್ಪಾದೇಯ್ಯಾತಿ ಜೀವಮಾನಕಸರೀರೇ ಖುದ್ದಕಮಕ್ಖಿಕಾಯ ಪಿವನಮತ್ತಮ್ಪಿ ಲೋಹಿತಂ ಉಪ್ಪಾದೇಯ್ಯ। ಸಙ್ಘಂ ಭಿನ್ದೇಯ್ಯಾತಿ ಸಮಾನಸಂವಾಸಕಂ ಸಮಾನಸೀಮಾಯ ಠಿತಂ ಪಞ್ಚಹಿ ಕಾರಣೇಹಿ ಸಙ್ಘಂ ಭಿನ್ದೇಯ್ಯ। ವುತ್ತಞ್ಹೇತಂ ‘‘ಪಞ್ಚಹುಪಾಲಿ ಆಕಾರೇಹಿ ಸಙ್ಘೋ ಭಿಜ್ಜತಿ। ಕಮ್ಮೇನ ಉದ್ದೇಸೇನ ವೋಹರನ್ತೋ ಅನುಸ್ಸಾವನೇನ ಸಲಾಕಗ್ಗಾಹೇನಾ’’ತಿ (ಪರಿ॰ ೪೫೮)।
Duṭṭhacittoti vadhakacittena paduṭṭhacitto. Lohitaṃ uppādeyyāti jīvamānakasarīre khuddakamakkhikāya pivanamattampi lohitaṃ uppādeyya. Saṅghaṃ bhindeyyāti samānasaṃvāsakaṃ samānasīmāya ṭhitaṃ pañcahi kāraṇehi saṅghaṃ bhindeyya. Vuttañhetaṃ ‘‘pañcahupāli ākārehi saṅgho bhijjati. Kammena uddesena voharanto anussāvanena salākaggāhenā’’ti (pari. 458).
ತತ್ಥ ಕಮ್ಮೇನಾತಿ ಅಪಲೋಕನಾದೀಸು ಚತೂಸು ಕಮ್ಮೇಸು ಅಞ್ಞತರೇನ ಕಮ್ಮೇನ। ಉದ್ದೇಸೇನಾತಿ ಪಞ್ಚಸು ಪಾತಿಮೋಕ್ಖುದ್ದೇಸೇಸು ಅಞ್ಞತರೇನ ಉದ್ದೇಸೇನ। ವೋಹರನ್ತೋತಿ ಕಥಯನ್ತೋ, ತಾಹಿ ತಾಹಿ ಉಪ್ಪತ್ತೀಹಿ ಅಧಮ್ಮಂ ಧಮ್ಮೋತಿಆದೀನಿ ಅಟ್ಠಾರಸ ಭೇದಕರವತ್ಥೂನಿ ದೀಪೇನ್ತೋ। ಅನುಸ್ಸಾವನೇನಾತಿ ನನು ತುಮ್ಹೇ ಜಾನಾಥ ಮಯ್ಹಂ ಉಚ್ಚಾಕುಲಾ ಪಬ್ಬಜಿತಭಾವಂ ಬಹುಸ್ಸುತಭಾವಞ್ಚ, ಮಾದಿಸೋ ನಾಮ ಉದ್ಧಮ್ಮಂ ಉಬ್ಬಿನಯಂ ಸತ್ಥುಸಾಸನಂ ಗಾಹೇಯ್ಯಾತಿ ಚಿತ್ತಮ್ಪಿ ಉಪ್ಪಾದೇತುಂ ತುಮ್ಹಾಕಂ ಯುತ್ತಂ, ಕಿಂ ಮಯ್ಹಂ ಅವೀಚಿ ನೀಲುಪ್ಪಲವನಂ ವಿಯ ಸೀತಲೋ, ಕಿಂ ಅಹಂ ಅಪಾಯತೋ ನ ಭಾಯಾಮೀತಿಆದಿನಾ ನಯೇನ ಕಣ್ಣಮೂಲೇ ವಚೀಭೇದಂ ಕತ್ವಾ ಅನುಸ್ಸಾವನೇನ। ಸಲಾಕಗ್ಗಾಹೇನಾತಿ ಏವಂ ಅನುಸ್ಸಾವೇತ್ವಾ ತೇಸಂ ಚಿತ್ತಂ ಉಪತ್ಥಮ್ಭೇತ್ವಾ ಅನಿವತ್ತಿಧಮ್ಮೇ ಕತ್ವಾ ‘‘ಗಣ್ಹಥ ಇಮಂ ಸಲಾಕ’’ನ್ತಿ ಸಲಾಕಗ್ಗಾಹೇನ।
Tattha kammenāti apalokanādīsu catūsu kammesu aññatarena kammena. Uddesenāti pañcasu pātimokkhuddesesu aññatarena uddesena. Voharantoti kathayanto, tāhi tāhi uppattīhi adhammaṃ dhammotiādīni aṭṭhārasa bhedakaravatthūni dīpento. Anussāvanenāti nanu tumhe jānātha mayhaṃ uccākulā pabbajitabhāvaṃ bahussutabhāvañca, mādiso nāma uddhammaṃ ubbinayaṃ satthusāsanaṃ gāheyyāti cittampi uppādetuṃ tumhākaṃ yuttaṃ, kiṃ mayhaṃ avīci nīluppalavanaṃ viya sītalo, kiṃ ahaṃ apāyato na bhāyāmītiādinā nayena kaṇṇamūle vacībhedaṃ katvā anussāvanena. Salākaggāhenāti evaṃ anussāvetvā tesaṃ cittaṃ upatthambhetvā anivattidhamme katvā ‘‘gaṇhatha imaṃ salāka’’nti salākaggāhena.
ಏತ್ಥ ಚ ಕಮ್ಮಮೇವ ಉದ್ದೇಸೋ ವಾ ಪಮಾಣಂ, ವೋಹಾರಾನುಸ್ಸಾವನಸಲಾಕಗ್ಗಾಹಾ ಪನ ಪುಬ್ಬಭಾಗಾ। ಅಟ್ಠಾರಸವತ್ಥುದೀಪನವಸೇನ ಹಿ ವೋಹರನ್ತೇನ ತತ್ಥ ರುಚಿಜನನತ್ಥಂ ಅನುಸ್ಸಾವೇತ್ವಾ ಸಲಾಕಾಯ ಗಾಹಿತಾಯಪಿ ಅಭಿನ್ನೋವ ಹೋತಿ ಸಙ್ಘೋ। ಯದಾ ಪನ ಏವಂ ಚತ್ತಾರೋ ವಾ ಅತಿರೇಕಾ ವಾ ಸಲಾಕಂ ಗಾಹೇತ್ವಾ ಆವೇಣಿಕಂ ಕಮ್ಮಂ ವಾ ಉದ್ದೇಸಂ ವಾ ಕರೋನ್ತಿ, ತದಾ ಸಙ್ಘೋ ಭಿನ್ನೋ ನಾಮ ಹೋತಿ। ಏವಂ ದಿಟ್ಠಿಸಮ್ಪನ್ನೋ ಪುಗ್ಗಲೋ ಸಙ್ಘಂ ಭಿನ್ದೇಯ್ಯಾತಿ ನೇತಂ ಠಾನಂ ವಿಜ್ಜತಿ। ಏತ್ತಾವತಾ ಮಾತುಘಾತಾದೀನಿ ಪಞ್ಚ ಆನನ್ತರಿಯಕಮ್ಮಾನಿ ದಸ್ಸಿತಾನಿ ಹೋನ್ತಿ, ಯಾನಿ ಪುಥುಜ್ಜನೋ ಕರೋತಿ, ನ ಅರಿಯಸಾವಕೋ, ತೇಸಂ ಆವಿಭಾವತ್ಥಂ –
Ettha ca kammameva uddeso vā pamāṇaṃ, vohārānussāvanasalākaggāhā pana pubbabhāgā. Aṭṭhārasavatthudīpanavasena hi voharantena tattha rucijananatthaṃ anussāvetvā salākāya gāhitāyapi abhinnova hoti saṅgho. Yadā pana evaṃ cattāro vā atirekā vā salākaṃ gāhetvā āveṇikaṃ kammaṃ vā uddesaṃ vā karonti, tadā saṅgho bhinno nāma hoti. Evaṃ diṭṭhisampanno puggalo saṅghaṃ bhindeyyāti netaṃ ṭhānaṃ vijjati. Ettāvatā mātughātādīni pañca ānantariyakammāni dassitāni honti, yāni puthujjano karoti, na ariyasāvako, tesaṃ āvibhāvatthaṃ –
ಕಮ್ಮತೋ ದ್ವಾರತೋ ಚೇವ, ಕಪ್ಪಟ್ಠಿತಿಯತೋ ತಥಾ।
Kammato dvārato ceva, kappaṭṭhitiyato tathā;
ಪಾಕಸಾಧಾರಣಾದೀಹಿ, ವಿಞ್ಞಾತಬ್ಬೋ ವಿನಿಚ್ಛಯೋ॥
Pākasādhāraṇādīhi, viññātabbo vinicchayo.
ತತ್ಥ ಕಮ್ಮತೋ ತಾವ – ಏತ್ಥ ಹಿ ಮನುಸ್ಸಭೂತಸ್ಸೇವ ಮನುಸ್ಸಭೂತಂ ಮಾತರಂ ವಾ ಪಿತರಂ ವಾ ಅಪಿ ಪರಿವತ್ತಲಿಙ್ಗಂ ಜೀವಿತಾ ವೋರೋಪೇನ್ತಸ್ಸ ಕಮ್ಮಂ ಆನನ್ತರಿಯಂ ಹೋತಿ, ತಸ್ಸ ವಿಪಾಕಂ ಪಟಿಬಾಹಿಸ್ಸಾಮೀತಿ ಸಕಲಚಕ್ಕವಾಳಂ ಮಹಾಚೇತಿಯಪ್ಪಮಾಣೇಹಿ ಕಞ್ಚನಥೂಪೇಹಿ ಪೂರೇತ್ವಾಪಿ ಸಕಲಚಕ್ಕವಾಳಂ ಪೂರೇತ್ವಾ ನಿಸಿನ್ನಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘಸ್ಸ ಮಹಾದಾನಂ ದತ್ವಾಪಿ ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಭಗವತೋ ಸಙ್ಘಾಟಿಕಣ್ಣಂ ಅಮುಞ್ಚನ್ತೋ ವಿಚರಿತ್ವಾಪಿ ಕಾಯಸ್ಸ ಭೇದಾ ನಿರಯಮೇವ ಉಪಪಜ್ಜತಿ। ಯೋ ಪನ ಸಯಂ ಮನುಸ್ಸಭೂತೋ ತಿರಚ್ಛಾನಭೂತಂ ಮಾತರಂ ವಾ ಪಿತರಂ ವಾ, ಸಯಂ ವಾ ತಿರಚ್ಛಾನಭೂತೋ ಮನುಸ್ಸಭೂತಂ, ತಿರಚ್ಛಾನೋಯೇವ ವಾ ತಿರಚ್ಛಾನಭೂತಂ ಜೀವಿತಾ ವೋರೋಪೇತಿ, ತಸ್ಸ ಕಮ್ಮಂ ಆನನ್ತರಿಯಂ ನ ಹೋತಿ, ಭಾರಿಯಂ ಪನ ಹೋತಿ, ಆನನ್ತರಿಯಂ ಆಹಚ್ಚೇವ ತಿಟ್ಠತಿ। ಮನುಸ್ಸಜಾತಿಕಾನಂ ಪನ ವಸೇನ ಅಯಂ ಪಞ್ಹೋ ಕಥಿತೋ।
Tattha kammato tāva – ettha hi manussabhūtasseva manussabhūtaṃ mātaraṃ vā pitaraṃ vā api parivattaliṅgaṃ jīvitā voropentassa kammaṃ ānantariyaṃ hoti, tassa vipākaṃ paṭibāhissāmīti sakalacakkavāḷaṃ mahācetiyappamāṇehi kañcanathūpehi pūretvāpi sakalacakkavāḷaṃ pūretvā nisinnabhikkhusaṅghassa mahādānaṃ datvāpi buddhassa bhagavato saṅghāṭikaṇṇaṃ amuñcanto vicaritvāpi kāyassa bhedā nirayameva upapajjati. Yo pana sayaṃ manussabhūto tiracchānabhūtaṃ mātaraṃ vā pitaraṃ vā, sayaṃ vā tiracchānabhūto manussabhūtaṃ, tiracchānoyeva vā tiracchānabhūtaṃ jīvitā voropeti, tassa kammaṃ ānantariyaṃ na hoti, bhāriyaṃ pana hoti, ānantariyaṃ āhacceva tiṭṭhati. Manussajātikānaṃ pana vasena ayaṃ pañho kathito.
ತತ್ಥ ಏಳಕಚತುಕ್ಕಂ ಸಙ್ಗಾಮಚತುಕ್ಕಂ ಚೋರಚತುಕ್ಕಞ್ಚ ಕಥೇತಬ್ಬಂ। ಏಳಕಂ ಮಾರೇಮೀತಿ ಅಭಿಸನ್ಧಿನಾಪಿ ಹಿ ಏಳಕಟ್ಠಾನೇ ಠಿತಂ ಮನುಸ್ಸೋ ಮನುಸ್ಸಭೂತಂ ಮಾತರಂ ವಾ ಪಿತರಂ ವಾ ಮಾರೇನ್ತೋ ಆನನ್ತರಿಯಂ ಫುಸತಿ। ಏಳಕಾಭಿಸನ್ಧಿನಾ ಪನ ಮಾತಾಪಿತಾಅಭಿಸನ್ಧಿನಾ ವಾ ಏಳಕಂ ಮಾರೇನ್ತೋ ಆನನ್ತರಿಯಂ ನ ಫುಸತಿ। ಮಾತಾಪಿತಾಅಭಿಸನ್ಧಿನಾ ಮಾತಾಪಿತರೋ ಮಾರೇನ್ತೋ ಫುಸತೇವ। ಏಸೇವ ನಯೋ ಇತರಸ್ಮಿಮ್ಪಿ ಚತುಕ್ಕದ್ವಯೇ। ಯಥಾ ಚ ಮಾತಾಪಿತೂಸು, ಏವಂ ಅರಹನ್ತೇಪಿ ಏತಾನಿ ಚತುಕ್ಕಾನಿ ವೇದಿತಬ್ಬಾನಿ।
Tattha eḷakacatukkaṃ saṅgāmacatukkaṃ coracatukkañca kathetabbaṃ. Eḷakaṃ māremīti abhisandhināpi hi eḷakaṭṭhāne ṭhitaṃ manusso manussabhūtaṃ mātaraṃ vā pitaraṃ vā mārento ānantariyaṃ phusati. Eḷakābhisandhinā pana mātāpitāabhisandhinā vā eḷakaṃ mārento ānantariyaṃ na phusati. Mātāpitāabhisandhinā mātāpitaro mārento phusateva. Eseva nayo itarasmimpi catukkadvaye. Yathā ca mātāpitūsu, evaṃ arahantepi etāni catukkāni veditabbāni.
ಮನುಸ್ಸಅರಹನ್ತಮೇವ ಮಾರೇತ್ವಾ ಆನನ್ತರಿಯಂ ಫುಸತಿ, ನ ಯಕ್ಖಭೂತಂ। ಕಮ್ಮಂ ಪನ ಭಾರಿಯಂ, ಆನನ್ತರಿಯಸದಿಸಮೇವ। ಮನುಸ್ಸಅರಹನ್ತಸ್ಸ ಚ ಪುಥುಜ್ಜನಕಾಲೇಯೇವ ಸತ್ಥಪ್ಪಹಾರೇ ವಾ ವಿಸೇ ವಾ ದಿನ್ನೇಪಿ ಯದಿ ಸೋ ಅರಹತ್ತಂ ಪತ್ವಾ ತೇನೇವ ಮರತಿ, ಅರಹನ್ತಘಾತೋ ಹೋತಿಯೇವ। ಯಂ ಪನ ಪುಥುಜ್ಜನಕಾಲೇ ದಿನ್ನಂ ದಾನಂ ಅರಹತ್ತಂ ಪತ್ವಾ ಪರಿಭುಞ್ಜತಿ, ಪುಥುಜ್ಜನಸ್ಸೇವ ದಿನ್ನಂ ಹೋತಿ। ಸೇಸಅರಿಯಪುಗ್ಗಲೇ ಮಾರೇನ್ತಸ್ಸ ಆನನ್ತರಿಯಂ ನತ್ಥಿ। ಕಮ್ಮಂ ಪನ ಭಾರಿಯಂ, ಆನನ್ತರಿಯಸದಿಸಮೇವ।
Manussaarahantameva māretvā ānantariyaṃ phusati, na yakkhabhūtaṃ. Kammaṃ pana bhāriyaṃ, ānantariyasadisameva. Manussaarahantassa ca puthujjanakāleyeva satthappahāre vā vise vā dinnepi yadi so arahattaṃ patvā teneva marati, arahantaghāto hotiyeva. Yaṃ pana puthujjanakāle dinnaṃ dānaṃ arahattaṃ patvā paribhuñjati, puthujjanasseva dinnaṃ hoti. Sesaariyapuggale mārentassa ānantariyaṃ natthi. Kammaṃ pana bhāriyaṃ, ānantariyasadisameva.
ಲೋಹಿತುಪ್ಪಾದೇ ತಥಾಗತಸ್ಸ ಅಭೇಜ್ಜಕಾಯತಾಯ ಪರೂಪಕ್ಕಮೇನ ಚಮ್ಮಚ್ಛೇದಂ ಕತ್ವಾ ಲೋಹಿತಪಗ್ಘರಣಂ ನಾಮ ನತ್ಥಿ। ಸರೀರಸ್ಸ ಪನ ಅನ್ತೋಯೇವ ಏಕಸ್ಮಿಂಯೇವ ಠಾನೇ ಲೋಹಿತಂ ಸಮೋಸರತಿ। ದೇವದತ್ತೇನ ಪವಿದ್ಧಸಿಲತೋ ಭಿಜ್ಜಿತ್ವಾ ಗತಾ ಸಕಲಿಕಾಪಿ ತಥಾಗತಸ್ಸ ಪಾದನ್ತಂ ಪಹರಿ, ಫರಸುನಾ ಪಹಟೋ ವಿಯ ಪಾದೋ ಅನ್ತೋಲೋಹಿತೋಯೇವ ಅಹೋಸಿ। ತಥಾ ಕರೋನ್ತಸ್ಸ ಆನನ್ತರಿಯಂ ಹೋತಿ। ಜೀವಕೋ ಪನ ತಥಾಗತಸ್ಸ ರುಚಿಯಾ ಸತ್ಥಕೇನ ಚಮ್ಮಂ ಛಿನ್ದಿತ್ವಾ ತಮ್ಹಾ ಠಾನಾ ದುಟ್ಠಲೋಹಿತಂ ನೀಹರಿತ್ವಾ ಫಾಸುಮಕಾಸಿ, ತಥಾ ಕರೋನ್ತಸ್ಸ ಪುಞ್ಞಕಮ್ಮಮೇವ ಹೋತಿ।
Lohituppāde tathāgatassa abhejjakāyatāya parūpakkamena cammacchedaṃ katvā lohitapaggharaṇaṃ nāma natthi. Sarīrassa pana antoyeva ekasmiṃyeva ṭhāne lohitaṃ samosarati. Devadattena paviddhasilato bhijjitvā gatā sakalikāpi tathāgatassa pādantaṃ pahari, pharasunā pahaṭo viya pādo antolohitoyeva ahosi. Tathā karontassa ānantariyaṃ hoti. Jīvako pana tathāgatassa ruciyā satthakena cammaṃ chinditvā tamhā ṭhānā duṭṭhalohitaṃ nīharitvā phāsumakāsi, tathā karontassa puññakammameva hoti.
ಅಥ ಯೇ ಚ ಪರಿನಿಬ್ಬುತೇ ತಥಾಗತೇ ಚೇತಿಯಂ ಭಿನ್ದನ್ತಿ, ಬೋಧಿಂ ಛಿನ್ದನ್ತಿ ಧಾತುಮ್ಹಿ ಉಪಕ್ಕಮನ್ತಿ, ತೇಸಂ ಕಿಂ ಹೋತೀತಿ? ಭಾರಿಯಂ ಕಮ್ಮಂ ಹೋತಿ ಆನನ್ತರಿಯಸದಿಸಂ। ಸಧಾತುಕಂ ಪನ ಥೂಪಂ ವಾ ಪಟಿಮಂ ವಾ ಬಾಧಮಾನಂ ಬೋಧಿಸಾಖಂ ಛಿನ್ದಿತುಂ ವಟ್ಟತಿ। ಸಚೇಪಿ ತತ್ಥ ನಿಲೀನಾ ಸಕುಣಾ ಚೇತಿಯೇ ವಚ್ಚಂ ಪಾತೇನ್ತಿ, ಛಿನ್ದಿತುಂ ವಟ್ಟತಿಯೇವ। ಪರಿಭೋಗಚೇತಿಯತೋ ಹಿ ಸರೀರಚೇತಿಯಂ ಮಹನ್ತತರಂ। ಚೇತಿಯವತ್ಥುಂ ಭಿನ್ದಿತ್ವಾ ಗಚ್ಛನ್ತಂ ಬೋಧಿಮೂಲಮ್ಪಿ ಛಿನ್ದಿತ್ವಾ ಹರಿತುಂ ವಟ್ಟತಿ। ಯಾ ಪನ ಬೋಧಿಸಾಖಾ ಬೋಧಿಘರಂ ಬಾಧತಿ, ತಂ ಗೇಹರಕ್ಖಣತ್ಥಂ ಛಿನ್ದಿತುಂ ನ ಲಭತಿ, ಬೋಧಿಅತ್ಥಞ್ಹಿ ಗೇಹಂ, ನ ಗೇಹತ್ಥಾಯ ಬೋಧಿ। ಆಸನಘರೇಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ। ಯಸ್ಮಿಂ ಪನ ಆಸನಘರೇ ಧಾತು ನಿಹಿತಾ ಹೋತಿ, ತಸ್ಸ ರಕ್ಖಣತ್ಥಾಯ ಬೋಧಿಸಾಖಂ ಛಿನ್ದಿತುಂ ವಟ್ಟತಿ। ಬೋಧಿಜಗ್ಗನತ್ಥಂ ಓಜೋಹರಣಸಾಖಂ ವಾ ಪೂತಿಟ್ಠಾನಂ ವಾ ಛಿನ್ದಿತುಂ ವಟ್ಟತಿಯೇವ, ಭಗವತೋ ಸರೀರಪಟಿಜಗ್ಗನೇ ವಿಯ ಪುಞ್ಞಮ್ಪಿ ಹೋತಿ।
Atha ye ca parinibbute tathāgate cetiyaṃ bhindanti, bodhiṃ chindanti dhātumhi upakkamanti, tesaṃ kiṃ hotīti? Bhāriyaṃ kammaṃ hoti ānantariyasadisaṃ. Sadhātukaṃ pana thūpaṃ vā paṭimaṃ vā bādhamānaṃ bodhisākhaṃ chindituṃ vaṭṭati. Sacepi tattha nilīnā sakuṇā cetiye vaccaṃ pātenti, chindituṃ vaṭṭatiyeva. Paribhogacetiyato hi sarīracetiyaṃ mahantataraṃ. Cetiyavatthuṃ bhinditvā gacchantaṃ bodhimūlampi chinditvā harituṃ vaṭṭati. Yā pana bodhisākhā bodhigharaṃ bādhati, taṃ geharakkhaṇatthaṃ chindituṃ na labhati, bodhiatthañhi gehaṃ, na gehatthāya bodhi. Āsanagharepi eseva nayo. Yasmiṃ pana āsanaghare dhātu nihitā hoti, tassa rakkhaṇatthāya bodhisākhaṃ chindituṃ vaṭṭati. Bodhijagganatthaṃ ojoharaṇasākhaṃ vā pūtiṭṭhānaṃ vā chindituṃ vaṭṭatiyeva, bhagavato sarīrapaṭijaggane viya puññampi hoti.
ಸಙ್ಘಭೇದೇ ಸೀಮಟ್ಠಕಸಙ್ಘೇ ಅಸನ್ನಿಪತಿತೇ ವಿಸುಂ ಪರಿಸಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಕತವೋಹಾರಾನುಸ್ಸಾವನ-ಸಲಾಕಗ್ಗಾಹಸ್ಸ ಕಮ್ಮಂ ವಾ ಕರೋನ್ತಸ್ಸ, ಉದ್ದೇಸಂ ವಾ ಉದ್ದಿಸನ್ತಸ್ಸ ಭೇದೋ ಚ ಹೋತಿ ಆನನ್ತರಿಯಕಮ್ಮಞ್ಚ। ಸಮಗ್ಗಸಞ್ಞಾಯ ಪನ ವಟ್ಟತೀತಿ ಕಮ್ಮಂ ಕರೋನ್ತಸ್ಸ ಭೇದೋವ ಹೋತಿ, ನ ಆನನ್ತರಿಯಕಮ್ಮಂ, ತಥಾ ನವತೋ ಊನಪರಿಸಾಯಂ। ಸಬ್ಬನ್ತಿಮೇನ ಪರಿಚ್ಛೇದೇನ ನವನ್ನಂ ಜನಾನಂ ಯೋ ಸಙ್ಘಂ ಭಿನ್ದತಿ , ತಸ್ಸ ಆನನ್ತರಿಯಕಮ್ಮಂ ಹೋತಿ। ಅನುವತ್ತಕಾನಂ ಅಧಮ್ಮವಾದೀನಂ ಮಹಾಸಾವಜ್ಜಕಮ್ಮಂ। ಧಮ್ಮವಾದಿನೋ ಪನ ಅನವಜ್ಜಾ।
Saṅghabhede sīmaṭṭhakasaṅghe asannipatite visuṃ parisaṃ gahetvā katavohārānussāvana-salākaggāhassa kammaṃ vā karontassa, uddesaṃ vā uddisantassa bhedo ca hoti ānantariyakammañca. Samaggasaññāya pana vaṭṭatīti kammaṃ karontassa bhedova hoti, na ānantariyakammaṃ, tathā navato ūnaparisāyaṃ. Sabbantimena paricchedena navannaṃ janānaṃ yo saṅghaṃ bhindati , tassa ānantariyakammaṃ hoti. Anuvattakānaṃ adhammavādīnaṃ mahāsāvajjakammaṃ. Dhammavādino pana anavajjā.
ತತ್ಥ ನವನ್ನಮೇವ ಸಙ್ಘಭೇದೇ ಇದಂ ಸುತ್ತಂ – ‘‘ಏಕತೋ ಉಪಾಲಿ ಚತ್ತಾರೋ ಹೋನ್ತಿ, ಏಕತೋ ಚತ್ತಾರೋ, ನವಮೋ ಅನುಸ್ಸಾವೇತಿ, ಸಲಾಕಂ ಗಾಹೇತಿ ‘ಅಯಂ ಧಮ್ಮೋ ಅಯಂ ವಿನಯೋ ಇದಂ ಸತ್ಥುಸಾಸನಂ, ಇದಂ ಗಣ್ಹಥ, ಇಮಂ ರೋಚೇಥಾ’ತಿ, ಏವಂ ಖೋ, ಉಪಾಲಿ, ಸಙ್ಘರಾಜಿ ಚೇವ ಹೋತಿ ಸಙ್ಘಭೇದೋ ಚ। ನವನ್ನಂ ವಾ, ಉಪಾಲಿ, ಅತಿರೇಕನವನ್ನಂ ವಾ ಸಙ್ಘರಾಜಿ ಚೇವ ಹೋತಿ ಸಙ್ಘಭೇದೋ ಚಾ’’ತಿ (ಚೂಳವ॰ ೩೫೧)। ಏತೇಸು ಪನ ಪಞ್ಚಸು ಸಙ್ಘಭೇದೋ ವಚೀಕಮ್ಮಂ, ಸೇಸಾನಿ ಕಾಯಕಮ್ಮಾನೀತಿ। ಏವಂ ಕಮ್ಮತೋ ವಿಞ್ಞಾತಬ್ಬೋ ವಿನಿಚ್ಛಯೋ।
Tattha navannameva saṅghabhede idaṃ suttaṃ – ‘‘ekato upāli cattāro honti, ekato cattāro, navamo anussāveti, salākaṃ gāheti ‘ayaṃ dhammo ayaṃ vinayo idaṃ satthusāsanaṃ, idaṃ gaṇhatha, imaṃ rocethā’ti, evaṃ kho, upāli, saṅgharāji ceva hoti saṅghabhedo ca. Navannaṃ vā, upāli, atirekanavannaṃ vā saṅgharāji ceva hoti saṅghabhedo cā’’ti (cūḷava. 351). Etesu pana pañcasu saṅghabhedo vacīkammaṃ, sesāni kāyakammānīti. Evaṃ kammato viññātabbo vinicchayo.
ದ್ವಾರತೋತಿ ಸಬ್ಬಾನೇವ ಚೇತಾನಿ ಕಾಯದ್ವಾರತೋಪಿ ವಚೀದ್ವಾರತೋಪಿ ಸಮುಟ್ಠಹನ್ತಿ। ಪುರಿಮಾನಿ ಪನೇತ್ಥ ಚತ್ತಾರಿ ಆಣತ್ತಿಕವಿಜ್ಜಾಮಯಪಯೋಗವಸೇನ ವಚೀದ್ವಾರತೋ ಸಮುಟ್ಠಹಿತ್ವಾಪಿ ಕಾಯದ್ವಾರಮೇವ ಪೂರೇನ್ತಿ, ಸಙ್ಘಭೇದೋ ಹತ್ಥಮುದ್ದಾಯ ಭೇದಂ ಕರೋನ್ತಸ್ಸ ಕಾಯದ್ವಾರತೋ ಸಮುಟ್ಠಹಿತ್ವಾಪಿ ವಚೀದ್ವಾರಮೇವ ಪೂರೇತೀತಿ। ಏವಮೇತ್ಥ ದ್ವಾರತೋಪಿ ವಿಞ್ಞಾತಬ್ಬೋ ವಿನಿಚ್ಛಯೋ।
Dvāratoti sabbāneva cetāni kāyadvāratopi vacīdvāratopi samuṭṭhahanti. Purimāni panettha cattāri āṇattikavijjāmayapayogavasena vacīdvārato samuṭṭhahitvāpi kāyadvārameva pūrenti, saṅghabhedo hatthamuddāya bhedaṃ karontassa kāyadvārato samuṭṭhahitvāpi vacīdvārameva pūretīti. Evamettha dvāratopi viññātabbo vinicchayo.
ಕಪ್ಪಟ್ಠಿತಿಯತೋತಿ ಸಙ್ಘಭೇದೋಯೇವ ಚೇತ್ಥ ಕಪ್ಪಟ್ಠಿತಿಯೋ। ಸಣ್ಠಹನ್ತೇ ಹಿ ಕಪ್ಪೇ ಕಪ್ಪವೇಮಜ್ಝೇ ವಾ ಸಙ್ಘಭೇದಂ ಕತ್ವಾ ಕಪ್ಪವಿನಾಸೇಯೇವ ಮುಚ್ಚತಿ। ಸಚೇಪಿ ಹಿ ಸ್ವೇವ ಕಪ್ಪೋ ವಿನಸ್ಸಿಸ್ಸತೀತಿ ಅಜ್ಜ ಸಙ್ಘಭೇದಂ ಕರೋತಿ, ಸ್ವೇವ ಮುಚ್ಚತಿ, ಏಕದಿವಸಮೇವ ನಿರಯೇ ಪಚ್ಚತಿ। ಏವಂ ಕರಣಂ ಪನ ನತ್ಥಿ। ಸೇಸಾನಿ ಚತ್ತಾರಿ ಕಮ್ಮಾನಿ ಆನನ್ತರಿಯಾನೇವ ಹೋನ್ತಿ, ನ ಕಪ್ಪಟ್ಠಿತಿಯಾನೀತಿ ಏವಮೇತ್ಥ ಕಪ್ಪಟ್ಠಿತಿಯತೋಪಿ ವಿಞ್ಞಾತಬ್ಬೋ ವಿನಿಚ್ಛಯೋ।
Kappaṭṭhitiyatoti saṅghabhedoyeva cettha kappaṭṭhitiyo. Saṇṭhahante hi kappe kappavemajjhe vā saṅghabhedaṃ katvā kappavināseyeva muccati. Sacepi hi sveva kappo vinassissatīti ajja saṅghabhedaṃ karoti, sveva muccati, ekadivasameva niraye paccati. Evaṃ karaṇaṃ pana natthi. Sesāni cattāri kammāni ānantariyāneva honti, na kappaṭṭhitiyānīti evamettha kappaṭṭhitiyatopi viññātabbo vinicchayo.
ಪಾಕತೋತಿ ಯೇನ ಚ ಪಞ್ಚಪೇ’ತಾನಿ ಕಮ್ಮಾನಿ ಕತಾನಿ ಹೋನ್ತಿ, ತಸ್ಸ ಸಙ್ಘಭೇದೋಯೇವ ಪಟಿಸನ್ಧಿವಸೇನ ವಿಪಚ್ಚತಿ, ಸೇಸಾನಿ ‘‘ಅಹೋಸಿಕಮ್ಮಂ, ನಾಹೋಸಿ ಕಮ್ಮವಿಪಾಕೋ’’ತಿ ಏವಮಾದೀಸು ಸಙ್ಖ್ಯಂ ಗಚ್ಛನ್ತಿ। ಸಙ್ಘಸ್ಸ ಭೇದಾಭಾವೇ ಲೋಹಿತುಪ್ಪಾದೋ, ತದಭಾವೇ ಅರಹನ್ತಘಾತೋ, ತದಭಾವೇ ಚ ಸಚೇ ಪಿತಾ ಸೀಲವಾ ಹೋತಿ, ಮಾತಾ ದುಸ್ಸೀಲಾ, ನೋ ವಾ ತಥಾ ಸೀಲವತೀ, ಪಿತುಘಾತೋ ಪಟಿಸನ್ಧಿವಸೇನ ವಿಪಚ್ಚತಿ। ಸಚೇ ಮಾತಾಪಿತುಘಾತೋ, ದ್ವೀಸುಪಿ ಸೀಲೇನ ವಾ ದುಸ್ಸೀಲೇನ ವಾ ಸಮಾನೇಸು ಮಾತುಘಾತೋವ ಪಟಿಸನ್ಧಿವಸೇನ ವಿಪಚ್ಚತಿ । ಮಾತಾ ಹಿ ದುಕ್ಕರಕಾರಿನೀ ಬಹೂಪಕಾರಾ ಚ ಪುತ್ತಾನನ್ತಿ ಏವಮೇತ್ಥ ಪಾಕತೋಪಿ ವಿಞ್ಞಾತಬ್ಬೋ ವಿನಿಚ್ಛಯೋ।
Pākatoti yena ca pañcape’tāni kammāni katāni honti, tassa saṅghabhedoyeva paṭisandhivasena vipaccati, sesāni ‘‘ahosikammaṃ, nāhosi kammavipāko’’ti evamādīsu saṅkhyaṃ gacchanti. Saṅghassa bhedābhāve lohituppādo, tadabhāve arahantaghāto, tadabhāve ca sace pitā sīlavā hoti, mātā dussīlā, no vā tathā sīlavatī, pitughāto paṭisandhivasena vipaccati. Sace mātāpitughāto, dvīsupi sīlena vā dussīlena vā samānesu mātughātova paṭisandhivasena vipaccati . Mātā hi dukkarakārinī bahūpakārā ca puttānanti evamettha pākatopi viññātabbo vinicchayo.
ಸಾಧಾರಣಾದೀಹೀತಿ ಪುರಿಮಾನಿ ಚತ್ತಾರಿ ಸಬ್ಬೇಸಮ್ಪಿ ಗಹಟ್ಠಪಬ್ಬಜಿತಾನಂ ಸಾಧಾರಣಾನಿ। ಸಙ್ಘಭೇದೋ ಪನ ‘‘ನ ಖೋ, ಉಪಾಲಿ ಭಿಕ್ಖುನೀ, ಸಙ್ಘಂ ಭಿನ್ದತಿ, ನ ಸಿಕ್ಖಮಾನಾ, ನ ಸಾಮಣೇರೋ, ನ ಸಾಮಣೇರೀ, ನ ಉಪಾಸಕೋ, ನ ಉಪಾಸಿಕಾ ಸಙ್ಘಂ ಭಿನ್ದತಿ, ಭಿಕ್ಖು ಖೋ, ಉಪಾಲಿ, ಪಕತತ್ತೋ ಸಮಾನಸಂವಾಸಕೋ ಸಮಾನಸೀಮಾಯಂ ಠಿತೋ ಸಙ್ಘಂ ಭಿನ್ದತೀ’’ತಿ (ಚೂಳವ॰ ೩೫೧) ವಚನತೋ ವುತ್ತಪ್ಪಕಾರಸ್ಸ ಭಿಕ್ಖುನೋವ ಹೋತಿ, ನ ಅಞ್ಞಸ್ಸ, ತಸ್ಮಾ ಅಸಾಧಾರಣೋ। ಆದಿಸದ್ದೇನ ಸಬ್ಬೇಪಿ ತೇ ದುಕ್ಖವೇದನಾಸಹಗತಾ ದೋಸಮೋಹಸಮ್ಪಯುತ್ತಾ ಚಾತಿ ಏವಮೇತ್ಥ ಸಾಧಾರಣಾದೀಹಿಪಿ ವಿಞ್ಞಾತಬ್ಬೋ ವಿನಿಚ್ಛಯೋ।
Sādhāraṇādīhīti purimāni cattāri sabbesampi gahaṭṭhapabbajitānaṃ sādhāraṇāni. Saṅghabhedo pana ‘‘na kho, upāli bhikkhunī, saṅghaṃ bhindati, na sikkhamānā, na sāmaṇero, na sāmaṇerī, na upāsako, na upāsikā saṅghaṃ bhindati, bhikkhu kho, upāli, pakatatto samānasaṃvāsako samānasīmāyaṃ ṭhito saṅghaṃ bhindatī’’ti (cūḷava. 351) vacanato vuttappakārassa bhikkhunova hoti, na aññassa, tasmā asādhāraṇo. Ādisaddena sabbepi te dukkhavedanāsahagatā dosamohasampayuttā cāti evamettha sādhāraṇādīhipi viññātabbo vinicchayo.
ಅಞ್ಞಂ ಸತ್ಥಾರನ್ತಿ ‘‘ಅಯಂ ಮೇ ಸತ್ಥಾ ಸತ್ಥುಕಿಚ್ಚಂ ಕಾತುಂ ಅಸಮತ್ಥೋ’’ತಿ ಭವನ್ತರೇಪಿ ಅಞ್ಞಂ ತಿತ್ಥಕರಂ ‘‘ಅಯಂ ಮೇ ಸತ್ಥಾ’’ತಿ ಏವಂ ಗಣ್ಹೇಯ್ಯ, ನೇತಂ ಠಾನಂ ವಿಜ್ಜತೀತಿ ಅತ್ಥೋ।
Aññaṃ satthāranti ‘‘ayaṃ me satthā satthukiccaṃ kātuṃ asamattho’’ti bhavantarepi aññaṃ titthakaraṃ ‘‘ayaṃ me satthā’’ti evaṃ gaṇheyya, netaṃ ṭhānaṃ vijjatīti attho.
೧೨೯. ಏಕಿಸ್ಸಾ ಲೋಕಧಾತುಯಾತಿ ದಸಸಹಸ್ಸಿಲೋಕಧಾತುಯಾ। ತೀಣಿ ಹಿ ಖೇತ್ತಾನಿ ಜಾತಿಖೇತ್ತಂ ಆಣಾಖೇತ್ತಂ ವಿಸಯಖೇತ್ತಂ। ತತ್ಥ ಜಾತಿಖೇತ್ತಂ ನಾಮ ದಸಸಹಸ್ಸೀ ಲೋಕಧಾತು। ಸಾ ಹಿ ತಥಾಗತಸ್ಸ ಮಾತುಕುಚ್ಛಿಓಕ್ಕಮನಕಾಲೇ ನಿಕ್ಖಮನಕಾಲೇ ಸಮ್ಬೋಧಿಕಾಲೇ ಧಮ್ಮಚಕ್ಕಪ್ಪವತ್ತನೇ ಆಯುಸಙ್ಖಾರೋಸ್ಸಜ್ಜನೇ ಪರಿನಿಬ್ಬಾನೇ ಚ ಕಮ್ಪತಿ। ಕೋಟಿಸತಸಹಸ್ಸಚಕ್ಕವಾಳಂ ಪನ ಆಣಾಖೇತ್ತಂ ನಾಮ। ಆಟಾನಾಟಿಯಮೋರಪರಿತ್ತಧಜಗ್ಗಪರಿತ್ತರತನಪರಿತ್ತಾದೀನಞ್ಹಿ ಏತ್ಥ ಆಣಾ ವತ್ತತಿ। ವಿಸಯಖೇತ್ತಸ್ಸ ಪನ ಪರಿಮಾಣಂ ನತ್ಥಿ। ಬುದ್ಧಾನಞ್ಹಿ ‘‘ಯಾವತಕಂ ಞಾಣಂ ತಾವತಕಂ ನೇಯ್ಯಂ, ಯಾವತಕಂ ನೇಯ್ಯಂ ತಾವತಕಂ ಞಾಣಂ, ಞಾಣಪರಿಯನ್ತಿಕಂ ನೇಯ್ಯಂ ನೇಯ್ಯಪರಿಯನ್ತಿಕಂ ಞಾಣ’’ನ್ತಿ (ಪಟಿ॰ ಮ॰ ೩.೫) ವಚನತೋ ಅವಿಸಯೋ ನಾಮ ನತ್ಥಿ।
129.Ekissā lokadhātuyāti dasasahassilokadhātuyā. Tīṇi hi khettāni jātikhettaṃ āṇākhettaṃ visayakhettaṃ. Tattha jātikhettaṃ nāma dasasahassī lokadhātu. Sā hi tathāgatassa mātukucchiokkamanakāle nikkhamanakāle sambodhikāle dhammacakkappavattane āyusaṅkhārossajjane parinibbāne ca kampati. Koṭisatasahassacakkavāḷaṃ pana āṇākhettaṃ nāma. Āṭānāṭiyamoraparittadhajaggaparittaratanaparittādīnañhi ettha āṇā vattati. Visayakhettassa pana parimāṇaṃ natthi. Buddhānañhi ‘‘yāvatakaṃ ñāṇaṃ tāvatakaṃ neyyaṃ, yāvatakaṃ neyyaṃ tāvatakaṃ ñāṇaṃ, ñāṇapariyantikaṃ neyyaṃ neyyapariyantikaṃ ñāṇa’’nti (paṭi. ma. 3.5) vacanato avisayo nāma natthi.
ಇಮೇಸು ಪನ ತೀಸು ಖೇತ್ತೇಸು ಠಪೇತ್ವಾ ಇಮಂ ಚಕ್ಕವಾಳಂ ಅಞ್ಞಸ್ಮಿಂ ಚಕ್ಕವಾಳೇ ಬುದ್ಧಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜನ್ತೀತಿ ಸುತ್ತಂ ನತ್ಥಿ, ನ ಉಪ್ಪಜ್ಜನ್ತೀತಿ ಪನ ಅತ್ಥಿ। ತೀಣಿ ಪಿಟಕಾನಿ ವಿನಯಪಿಟಕಂ ಸುತ್ತನ್ತಪಿಟಕಂ ಅಭಿಧಮ್ಮಪಿಟಕಂ, ತಿಸ್ಸೋ ಸಙ್ಗೀತಿಯೋ ಮಹಾಕಸ್ಸಪತ್ಥೇರಸ್ಸ ಸಙ್ಗೀತಿ, ಯಸತ್ಥೇರಸ್ಸ ಸಙ್ಗೀತಿ, ಮೋಗ್ಗಲಿಪುತ್ತತಿಸ್ಸತ್ಥೇರಸ್ಸ ಸಙ್ಗೀತೀತಿ। ಇಮಾ ತಿಸ್ಸೋ ಸಙ್ಗೀತಿಯೋ ಆರುಳ್ಹೇ ತೇಪಿಟಕೇ ಬುದ್ಧವಚನೇ ಇಮಂ ಚಕ್ಕವಾಳಂ ಮುಞ್ಚಿತ್ವಾ ಅಞ್ಞತ್ಥ ಬುದ್ಧಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜನ್ತೀತಿ ಸುತ್ತಂ ನತ್ಥಿ, ನ ಉಪ್ಪಜ್ಜನ್ತೀತಿ ಪನ ಅತ್ಥಿ।
Imesu pana tīsu khettesu ṭhapetvā imaṃ cakkavāḷaṃ aññasmiṃ cakkavāḷe buddhā uppajjantīti suttaṃ natthi, na uppajjantīti pana atthi. Tīṇi piṭakāni vinayapiṭakaṃ suttantapiṭakaṃ abhidhammapiṭakaṃ, tisso saṅgītiyo mahākassapattherassa saṅgīti, yasattherassa saṅgīti, moggaliputtatissattherassa saṅgītīti. Imā tisso saṅgītiyo āruḷhe tepiṭake buddhavacane imaṃ cakkavāḷaṃ muñcitvā aññattha buddhā uppajjantīti suttaṃ natthi, na uppajjantīti pana atthi.
ಅಪುಬ್ಬಂ ಅಚರಿಮನ್ತಿ ಅಪುರೇ ಅಪಚ್ಛಾ। ಏಕತೋ ನ ಉಪ್ಪಜ್ಜನ್ತಿ, ಪುರೇ ವಾ ಪಚ್ಛಾ ವಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜನ್ತೀತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ತತ್ಥ ಹಿ ಬೋಧಿಪಲ್ಲಙ್ಕೇ ಬೋಧಿಂ ಅಪ್ಪತ್ವಾ ನ ಉಟ್ಠಹಿಸ್ಸಾಮೀತಿ ನಿಸಿನ್ನಕಾಲತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಯಾವ ಮಾತುಕುಚ್ಛಿಸ್ಮಿಂ ಪಟಿಸನ್ಧಿಗ್ಗಹಣಂ, ತಾವ ಪುಬ್ಬೇತಿ ನ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ಬೋಧಿಸತ್ತಸ್ಸ ಹಿ ಪಟಿಸನ್ಧಿಗ್ಗಹಣೇನ ದಸಸಹಸ್ಸಚಕ್ಕವಾಳಕಮ್ಪನೇನೇವ ಖೇತ್ತಪರಿಗ್ಗಹೋ ಕತೋ, ಅಞ್ಞಸ್ಸ ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಉಪ್ಪತ್ತಿ ನಿವಾರಿತಾವ ಹೋತಿ। ಪರಿನಿಬ್ಬಾನಕಾಲತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಯಾವ ಸಾಸಪಮತ್ತಾ ಧಾತು ತಿಟ್ಠತಿ, ತಾವ ಪಚ್ಛಾತಿ ನ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ಧಾತೂಸು ಹಿ ಠಿತಾಸು ಬುದ್ಧಾ ಠಿತಾವ ಹೋನ್ತಿ। ತಸ್ಮಾ ಏತ್ಥನ್ತರೇ ಅಞ್ಞಸ್ಸ ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಉಪ್ಪತ್ತಿ ನಿವಾರಿತಾವ ಹೋತಿ। ಧಾತುಪರಿನಿಬ್ಬಾನೇ ಪನ ಜಾತೇ ಅಞ್ಞಸ್ಸ ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಉಪ್ಪತ್ತಿ ನ ನಿವಾರಿತಾ।
Apubbaṃ acarimanti apure apacchā. Ekato na uppajjanti, pure vā pacchā vā uppajjantīti vuttaṃ hoti. Tattha hi bodhipallaṅke bodhiṃ appatvā na uṭṭhahissāmīti nisinnakālato paṭṭhāya yāva mātukucchismiṃ paṭisandhiggahaṇaṃ, tāva pubbeti na veditabbaṃ. Bodhisattassa hi paṭisandhiggahaṇena dasasahassacakkavāḷakampaneneva khettapariggaho kato, aññassa buddhassa uppatti nivāritāva hoti. Parinibbānakālato paṭṭhāya yāva sāsapamattā dhātu tiṭṭhati, tāva pacchāti na veditabbaṃ. Dhātūsu hi ṭhitāsu buddhā ṭhitāva honti. Tasmā etthantare aññassa buddhassa uppatti nivāritāva hoti. Dhātuparinibbāne pana jāte aññassa buddhassa uppatti na nivāritā.
ತೀಣಿ ಹಿ ಅನ್ತರಧಾನಾನಿ ನಾಮ ಪರಿಯತ್ತಿಅನ್ತರಧಾನಂ, ಪಟಿವೇಧಅನ್ತರಧಾನಂ, ಪಟಿಪತ್ತಿಅನ್ತರಧಾನನ್ತಿ। ತತ್ಥ ಪರಿಯತ್ತೀತಿ ತೀಣಿ ಪಿಟಕಾನಿ। ಪಟಿವೇಧೋತಿ ಸಚ್ಚಪಟಿವೇಧೋ। ಪಟಿಪತ್ತೀತಿ ಪಟಿಪದಾ। ತತ್ಥ ಪಟಿವೇಧೋ ಚ ಪಟಿಪತ್ತಿ ಚ ಹೋತಿಪಿ ನ ಹೋತಿಪಿ। ಏಕಸ್ಮಿಞ್ಹಿ ಕಾಲೇ ಪಟಿವೇಧಧರಾ ಭಿಕ್ಖೂ ಬಹೂ ಹೋನ್ತಿ, ಏಸೋ ಭಿಕ್ಖು ಪುಥುಜ್ಜನೋತಿ ಅಙ್ಗುಲಿಂ ಪಸಾರೇತ್ವಾ ದಸ್ಸೇತಬ್ಬೋ ಹೋತಿ। ಇಮಸ್ಮಿಂಯೇವ ದೀಪೇ ಏಕವಾರೇ ಪುಥುಜ್ಜನಭಿಕ್ಖು ನಾಮ ನಾಹೋಸಿ। ಪಟಿಪತ್ತಿಪೂರಿಕಾಪಿ ಕದಾಚಿ ಬಹೂ ಹೋನ್ತಿ ಕದಾಚಿ ಅಪ್ಪಾ। ಇತಿ ಪಟಿವೇಧೋ ಚ ಪಟಿಪತ್ತಿ ಚ ಹೋತಿಪಿ ನ ಹೋತಿಪಿ, ಸಾಸನಟ್ಠಿತಿಯಾ ಪನ ಪರಿಯತ್ತಿ ಪಮಾಣಂ।
Tīṇi hi antaradhānāni nāma pariyattiantaradhānaṃ, paṭivedhaantaradhānaṃ, paṭipattiantaradhānanti. Tattha pariyattīti tīṇi piṭakāni. Paṭivedhoti saccapaṭivedho. Paṭipattīti paṭipadā. Tattha paṭivedho ca paṭipatti ca hotipi na hotipi. Ekasmiñhi kāle paṭivedhadharā bhikkhū bahū honti, eso bhikkhu puthujjanoti aṅguliṃ pasāretvā dassetabbo hoti. Imasmiṃyeva dīpe ekavāre puthujjanabhikkhu nāma nāhosi. Paṭipattipūrikāpi kadāci bahū honti kadāci appā. Iti paṭivedho ca paṭipatti ca hotipi na hotipi, sāsanaṭṭhitiyā pana pariyatti pamāṇaṃ.
ಪಣ್ಡಿತೋ ಹಿ ತೇಪಿಟಕಂ ಸುತ್ವಾ ದ್ವೇಪಿ ಪೂರೇತಿ। ಯಥಾ ಅಮ್ಹಾಕಂ ಬೋಧಿಸತ್ತೋ ಆಳಾರಸ್ಸ ಸನ್ತಿಕೇ ಪಞ್ಚಾಭಿಞ್ಞಾ ಸತ್ತ ಚ ಸಮಾಪತ್ತಿಯೋ ನಿಬ್ಬತ್ತೇತ್ವಾ ನೇವಸಞ್ಞಾನಾಸಞ್ಞಾಯತನಸಮಾಪತ್ತಿಯಾ ಪರಿಕಮ್ಮಂ ಪುಚ್ಛಿ, ಸೋ ನ ಜಾನಾಮೀತಿ ಆಹ। ತತೋ ಉದಕಸ್ಸ ಸನ್ತಿಕಂ ಗನ್ತ್ವಾ ಅಧಿಗತಂ ವಿಸೇಸಂ ಸಂಸನ್ದೇತ್ವಾ ನೇವಸಞ್ಞಾನಾಸಞ್ಞಾಯತನಸ್ಸ ಪರಿಕಮ್ಮಂ ಪುಚ್ಛಿ, ಸೋ ಆಚಿಕ್ಖಿ, ತಸ್ಸ ವಚನಸಮನನ್ತರಮೇವ ಮಹಾಸತ್ತೋ ತಂ ಸಮ್ಪಾದೇಸಿ, ಏವಮೇವ ಪಞ್ಞವಾ ಭಿಕ್ಖು ಪರಿಯತ್ತಿಂ ಸುತ್ವಾ ದ್ವೇಪಿ ಪೂರೇತಿ। ತಸ್ಮಾ ಪರಿಯತ್ತಿಯಾ ಠಿತಾಯ ಸಾಸನಂ ಠಿತಂ ಹೋತಿ।
Paṇḍito hi tepiṭakaṃ sutvā dvepi pūreti. Yathā amhākaṃ bodhisatto āḷārassa santike pañcābhiññā satta ca samāpattiyo nibbattetvā nevasaññānāsaññāyatanasamāpattiyā parikammaṃ pucchi, so na jānāmīti āha. Tato udakassa santikaṃ gantvā adhigataṃ visesaṃ saṃsandetvā nevasaññānāsaññāyatanassa parikammaṃ pucchi, so ācikkhi, tassa vacanasamanantarameva mahāsatto taṃ sampādesi, evameva paññavā bhikkhu pariyattiṃ sutvā dvepi pūreti. Tasmā pariyattiyā ṭhitāya sāsanaṃ ṭhitaṃ hoti.
ಯದಾ ಪನ ಸಾ ಅನ್ತರಧಾಯತಿ, ತದಾ ಪಠಮಂ ಅಭಿಧಮ್ಮಪಿಟಕಂ ನಸ್ಸತಿ। ತತ್ಥ ಪಟ್ಠಾನಂ ಸಬ್ಬಪಠಮಂ ಅನ್ತರಧಾಯತಿ, ಅನುಕ್ಕಮೇನ ಪಚ್ಛಾ ಧಮ್ಮಸಙ್ಗಹೋ, ತಸ್ಮಿಂ ಅನ್ತರಹಿತೇ ಇತರೇಸು ದ್ವೀಸು ಪಿಟಕೇಸು ಠಿತೇಸು ಸಾಸನಂ ಠಿತಮೇವ ಹೋತಿ। ತತ್ಥ ಸುತ್ತನ್ತಪಿಟಕೇ ಅನ್ತರಧಾಯಮಾನೇ ಪಠಮಂ ಅಙ್ಗುತ್ತರನಿಕಾಯೋ ಏಕಾದಸಕತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಯಾವ ಏಕಕಾ ಅನ್ತರಧಾಯತಿ, ತದನನ್ತರಂ ಸಂಯುತ್ತನಿಕಾಯೋ ಚಕ್ಕಪೇಯ್ಯಾಲತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಯಾವ ಓಘತರಣಾ ಅನ್ತರಧಾಯತಿ, ತದನನ್ತರಂ ಮಜ್ಝಿಮನಿಕಾಯೋ ಇನ್ದ್ರಿಯಭಾವನತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಯಾವ ಮೂಲಪರಿಯಾಯಾ ಅನ್ತರಧಾಯತಿ, ತದನನ್ತರಂ ದೀಘನಿಕಾಯೋ ದಸುತ್ತರತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಯಾವ ಬ್ರಹ್ಮಜಾಲಾ ಅನ್ತರಧಾಯತಿ। ಏಕಿಸ್ಸಾಪಿ ದ್ವಿನ್ನಮ್ಪಿ ಗಾಥಾನಂ ಪುಚ್ಛಾ ಅದ್ಧಾನಂ ಗಚ್ಛತಿ, ಸಾಸನಂ ಧಾರೇತುಂ ನ ಸಕ್ಕೋತಿ ಸಭಿಯಪುಚ್ಛಾ (ಸು॰ ನಿ॰ ಸಭಿಯಸುತ್ತಂ) ವಿಯ ಆಳವಕಪುಚ್ಛಾ (ಸು॰ ನಿ॰ ಆಳವಕಸುತ್ತಂ; ಸಂ॰ ನಿ॰ ೧.೨೪೬) ವಿಯ ಚ। ಏತಾ ಕಿರ ಕಸ್ಸಪಬುದ್ಧಕಾಲಿಕಾ ಅನ್ತರಾ ಸಾಸನಂ ಧಾರೇತುಂ ನಾಸಕ್ಖಿಂಸು।
Yadā pana sā antaradhāyati, tadā paṭhamaṃ abhidhammapiṭakaṃ nassati. Tattha paṭṭhānaṃ sabbapaṭhamaṃ antaradhāyati, anukkamena pacchā dhammasaṅgaho, tasmiṃ antarahite itaresu dvīsu piṭakesu ṭhitesu sāsanaṃ ṭhitameva hoti. Tattha suttantapiṭake antaradhāyamāne paṭhamaṃ aṅguttaranikāyo ekādasakato paṭṭhāya yāva ekakā antaradhāyati, tadanantaraṃ saṃyuttanikāyo cakkapeyyālato paṭṭhāya yāva oghataraṇā antaradhāyati, tadanantaraṃ majjhimanikāyo indriyabhāvanato paṭṭhāya yāva mūlapariyāyā antaradhāyati, tadanantaraṃ dīghanikāyo dasuttarato paṭṭhāya yāva brahmajālā antaradhāyati. Ekissāpi dvinnampi gāthānaṃ pucchā addhānaṃ gacchati, sāsanaṃ dhāretuṃ na sakkoti sabhiyapucchā (su. ni. sabhiyasuttaṃ) viya āḷavakapucchā (su. ni. āḷavakasuttaṃ; saṃ. ni. 1.246) viya ca. Etā kira kassapabuddhakālikā antarā sāsanaṃ dhāretuṃ nāsakkhiṃsu.
ದ್ವೀಸು ಪನ ಪಿಟಕೇಸು ಅನ್ತರಹಿತೇಸುಪಿ ವಿನಯಪಿಟಕೇ ಠಿತೇ ಸಾಸನಂ ತಿಟ್ಠತಿ, ಪರಿವಾರಖನ್ಧಕೇಸು ಅನ್ತರಹಿತೇಸು ಉಭತೋವಿಭಙ್ಗೇ ಠಿತೇ ಠಿತಮೇವ ಹೋತಿ। ಉಭತೋವಿಭಙ್ಗೇ ಅನ್ತರಹಿತೇ ಮಾತಿಕಾಯ ಠಿತಾಯಪಿ ಠಿತಮೇವ ಹೋತಿ। ಮಾತಿಕಾಯ ಅನ್ತರಹಿತಾಯ ಪಾತಿಮೋಕ್ಖಪಬ್ಬಜ್ಜಉಪಸಮ್ಪದಾಸು ಠಿತಾಸು ಸಾಸನಂ ತಿಟ್ಠತಿ। ಲಿಙ್ಗಮದ್ಧಾನಂ ಗಚ್ಛತಿ, ಸೇತವತ್ಥಸಮಣವಂಸೋ ಪನ ಕಸ್ಸಪಬುದ್ಧಕಾಲತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಸಾಸನಂ ಧಾರೇತುಂ ನಾಸಕ್ಖಿ। ಪಚ್ಛಿಮಕಸ್ಸ ಪನ ಸಚ್ಚಪಟಿವೇಧತೋ ಪಚ್ಛಿಮಕಸ್ಸ ಸೀಲಭೇದತೋ ಚ ಪಟ್ಠಾಯ ಸಾಸನಂ ಓಸಕ್ಕಿತಂ ನಾಮ ಹೋತಿ। ತತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಅಞ್ಞಸ್ಸ ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಉಪ್ಪತ್ತಿ ನ ವಾರಿತಾತಿ।
Dvīsu pana piṭakesu antarahitesupi vinayapiṭake ṭhite sāsanaṃ tiṭṭhati, parivārakhandhakesu antarahitesu ubhatovibhaṅge ṭhite ṭhitameva hoti. Ubhatovibhaṅge antarahite mātikāya ṭhitāyapi ṭhitameva hoti. Mātikāya antarahitāya pātimokkhapabbajjaupasampadāsu ṭhitāsu sāsanaṃ tiṭṭhati. Liṅgamaddhānaṃ gacchati, setavatthasamaṇavaṃso pana kassapabuddhakālato paṭṭhāya sāsanaṃ dhāretuṃ nāsakkhi. Pacchimakassa pana saccapaṭivedhato pacchimakassa sīlabhedato ca paṭṭhāya sāsanaṃ osakkitaṃ nāma hoti. Tato paṭṭhāya aññassa buddhassa uppatti na vāritāti.
ತೀಣಿ ಪರಿನಿಬ್ಬಾನಾನಿ ನಾಮ ಕಿಲೇಸಪರಿನಿಬ್ಬಾನಂ ಖನ್ಧಪರಿನಿಬ್ಬಾನಂ ಧಾತುಪರಿನಿಬ್ಬಾನನ್ತಿ। ತತ್ಥ ಕಿಲೇಸಪರಿನಿಬ್ಬಾನಂ ಬೋಧಿಪಲ್ಲಙ್ಕೇ ಅಹೋಸಿ, ಖನ್ಧಪರಿನಿಬ್ಬಾನಂ ಕುಸಿನಾರಾಯಂ, ಧಾತುಪರಿನಿಬ್ಬಾನಂ ಅನಾಗತೇ ಭವಿಸ್ಸತಿ। ಸಾಸನಸ್ಸ ಕಿರ ಓಸಕ್ಕನಕಾಲೇ ಇಮಸ್ಮಿಂ ತಮ್ಬಪಣ್ಣಿದೀಪೇ ಧಾತುಯೋ ಸನ್ನಿಪತಿತ್ವಾ ಮಹಾಚೇತಿಯಂ ಗಮಿಸ್ಸನ್ತಿ, ಮಹಾಚೇತಿಯತೋ ನಾಗದೀಪೇ ರಾಜಾಯತನಚೇತಿಯಂ, ತತೋ ಮಹಾಬೋಧಿಪಲ್ಲಙ್ಕಂ ಗಮಿಸ್ಸನ್ತಿ, ನಾಗಭವನತೋಪಿ ದೇವಲೋಕತೋಪಿ ಬ್ರಹ್ಮಲೋಕತೋಪಿ ಧಾತುಯೋ ಮಹಾಬೋಧಿಪಲ್ಲಙ್ಕಮೇವ ಗಮಿಸ್ಸನ್ತಿ। ಸಾಸಪಮತ್ತಾಪಿ ಧಾತು ಅನ್ತರಾ ನ ನಸ್ಸಿಸ್ಸತಿ। ಸಬ್ಬಾ ಧಾತುಯೋ ಮಹಾಬೋಧಿಪಲ್ಲಙ್ಕೇ ರಾಸಿಭೂತಾ ಸುವಣ್ಣಕ್ಖನ್ಧೋ ವಿಯ ಏಕಗ್ಘನಾ ಹುತ್ವಾ ಛಬ್ಬಣ್ಣರಸ್ಮಿಯೋ ವಿಸ್ಸಜ್ಜೇಸ್ಸನ್ತಿ, ತಾ ದಸಸಹಸ್ಸಿಲೋಕಧಾತುಂ ಫರಿಸ್ಸನ್ತಿ।
Tīṇi parinibbānāni nāma kilesaparinibbānaṃ khandhaparinibbānaṃ dhātuparinibbānanti. Tattha kilesaparinibbānaṃ bodhipallaṅke ahosi, khandhaparinibbānaṃ kusinārāyaṃ, dhātuparinibbānaṃ anāgate bhavissati. Sāsanassa kira osakkanakāle imasmiṃ tambapaṇṇidīpe dhātuyo sannipatitvā mahācetiyaṃ gamissanti, mahācetiyato nāgadīpe rājāyatanacetiyaṃ, tato mahābodhipallaṅkaṃ gamissanti, nāgabhavanatopi devalokatopi brahmalokatopi dhātuyo mahābodhipallaṅkameva gamissanti. Sāsapamattāpi dhātu antarā na nassissati. Sabbā dhātuyo mahābodhipallaṅke rāsibhūtā suvaṇṇakkhandho viya ekagghanā hutvā chabbaṇṇarasmiyo vissajjessanti, tā dasasahassilokadhātuṃ pharissanti.
ತತೋ ದಸಸಹಸ್ಸಚಕ್ಕವಾಳೇ ದೇವತಾ ಯೋ ಸನ್ನಿಪತಿತ್ವಾ ‘‘ಅಜ್ಜ ಸತ್ಥಾ ಪರಿನಿಬ್ಬಾಯತಿ, ಅಜ್ಜ ಸಾಸನಂ ಓಸಕ್ಕತಿ, ಪಚ್ಛಿಮದಸ್ಸನಂ ದಾನಿ ಇದಂ ಅಮ್ಹಾಕ’’ನ್ತಿ ದಸಬಲಸ್ಸ ಪರಿನಿಬ್ಬುತದಿವಸತೋ ಮಹನ್ತತರಂ ಕಾರುಞ್ಞಂ ಕರಿಸ್ಸನ್ತಿ। ಠಪೇತ್ವಾ ಅನಾಗಾಮಿಖೀಣಾಸವೇ ಅವಸೇಸಾ ಸಕಭಾವೇನ ಸಣ್ಠಾತುಂ ನ ಸಕ್ಖಿಸ್ಸನ್ತಿ। ಧಾತೂಸು ತೇಜೋಧಾತು ಉಟ್ಠಹಿತ್ವಾ ಯಾವ ಬ್ರಹ್ಮಲೋಕಾ ಉಗ್ಗಚ್ಛಿಸ್ಸತಿ, ಸಾಸಪಮತ್ತಾಯಪಿ ಧಾತುಯಾ ಸತಿ ಏಕಜಾಲಾವ ಭವಿಸ್ಸತಿ, ಧಾತೂಸು ಪರಿಯಾದಾನಂ ಗತಾಸು ಪಚ್ಛಿಜ್ಜಿಸ್ಸತಿ। ಏವಂ ಮಹನ್ತಂ ಆನುಭಾವಂ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ ಧಾತೂಸು ಅನ್ತರಹಿತಾಸು ಸಾಸನಂ ಅನ್ತರಹಿತಂ ನಾಮ ಹೋತಿ। ಯಾವ ಏವಂ ನ ಅನನ್ತರಧಾಯತಿ, ತಾವ ಅಚರಿಮಂ ನಾಮ ಹೋತಿ। ಏವಂ ಅಪುಬ್ಬಂ ಅಚರಿಮಂ ಉಪ್ಪಜ್ಜೇಯ್ಯುನ್ತಿ ನೇತಂ ಠಾನಂ ವಿಜ್ಜತಿ।
Tato dasasahassacakkavāḷe devatā yo sannipatitvā ‘‘ajja satthā parinibbāyati, ajja sāsanaṃ osakkati, pacchimadassanaṃ dāni idaṃ amhāka’’nti dasabalassa parinibbutadivasato mahantataraṃ kāruññaṃ karissanti. Ṭhapetvā anāgāmikhīṇāsave avasesā sakabhāvena saṇṭhātuṃ na sakkhissanti. Dhātūsu tejodhātu uṭṭhahitvā yāva brahmalokā uggacchissati, sāsapamattāyapi dhātuyā sati ekajālāva bhavissati, dhātūsu pariyādānaṃ gatāsu pacchijjissati. Evaṃ mahantaṃ ānubhāvaṃ dassetvā dhātūsu antarahitāsu sāsanaṃ antarahitaṃ nāma hoti. Yāva evaṃ na anantaradhāyati, tāva acarimaṃ nāma hoti. Evaṃ apubbaṃ acarimaṃ uppajjeyyunti netaṃ ṭhānaṃ vijjati.
ಕಸ್ಮಾ ಪನ ಅಪುಬ್ಬಂ ಅಚರಿಮಂ ನ ಉಪ್ಪಜ್ಜನ್ತೀತಿ। ಅನಚ್ಛರಿಯತ್ತಾ। ಬುದ್ಧಾ ಹಿ ಅಚ್ಛರಿಯಮನುಸ್ಸಾ। ಯಥಾಹ – ‘‘ಏಕಪುಗ್ಗಲೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಲೋಕೇ ಉಪ್ಪಜ್ಜಮಾನೋ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ ಅಚ್ಛರಿಯಮನುಸ್ಸೋ, ಕತಮೋ ಏಕಪುಗ್ಗಲೋ, ತಥಾಗತೋ ಅರಹಂ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧೋ’’ತಿ (ಅ॰ ನಿ॰ ೧.೧೭೧-೧೭೪)।
Kasmā pana apubbaṃ acarimaṃ na uppajjantīti. Anacchariyattā. Buddhā hi acchariyamanussā. Yathāha – ‘‘ekapuggalo, bhikkhave, loke uppajjamāno uppajjati acchariyamanusso, katamo ekapuggalo, tathāgato arahaṃ sammāsambuddho’’ti (a. ni. 1.171-174).
ಯದಿ ಚ ದ್ವೇ ವಾ ಚತ್ತಾರೋ ವಾ ಅಟ್ಠ ವಾ ಸೋಳಸ ವಾ ಏಕತೋ ಉಪ್ಪಜ್ಜೇಯ್ಯುಂ, ನ ಅಚ್ಛರಿಯಾ ಭವೇಯ್ಯುಂ। ಏಕಸ್ಮಿಞ್ಹಿ ವಿಹಾರೇ ದ್ವಿನ್ನಂ ಚೇತಿಯಾನಮ್ಪಿ ಲಾಭಸಕ್ಕಾರೋ ಉಳಾರೋ ನ ಹೋತಿ ಭಿಕ್ಖೂಪಿ ಬಹುತಾಯ ನ ಅಚ್ಛರಿಯಾ ಜಾತಾ, ಏವಂ ಬುದ್ಧಾಪಿ ಭವೇಯ್ಯುಂ। ತಸ್ಮಾ ನ ಉಪ್ಪಜ್ಜನ್ತಿ।
Yadi ca dve vā cattāro vā aṭṭha vā soḷasa vā ekato uppajjeyyuṃ, na acchariyā bhaveyyuṃ. Ekasmiñhi vihāre dvinnaṃ cetiyānampi lābhasakkāro uḷāro na hoti bhikkhūpi bahutāya na acchariyā jātā, evaṃ buddhāpi bhaveyyuṃ. Tasmā na uppajjanti.
ದೇಸನಾಯ ಚ ವಿಸೇಸಾಭಾವತೋ। ಯಞ್ಹಿ ಸತಿಪಟ್ಠಾನಾದಿಭೇದಂ ಧಮ್ಮಂ ಏಕೋ ದೇಸೇತಿ, ಅಞ್ಞೇನ ಉಪ್ಪಜ್ಜಿತ್ವಾಪಿ ಸೋವ ದೇಸೇತಬ್ಬೋ ಸಿಯಾ। ತತೋ ನ ಅಚ್ಛರಿಯೋ ಸಿಯಾ, ಏಕಸ್ಮಿಂ ಪನ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇನ್ತೇ ದೇಸನಾಪಿ ಅಚ್ಛರಿಯಾ ಹೋತಿ।
Desanāya ca visesābhāvato. Yañhi satipaṭṭhānādibhedaṃ dhammaṃ eko deseti, aññena uppajjitvāpi sova desetabbo siyā. Tato na acchariyo siyā, ekasmiṃ pana dhammaṃ desente desanāpi acchariyā hoti.
ವಿವಾದಾಭಾವತೋ ಚ। ಬಹೂಸು ಚ ಬುದ್ಧೇಸು ಉಪ್ಪಜ್ಜನ್ತೇಸು ಬಹೂನಂ ಆಚರಿಯಾನಂ ಅನ್ತೇವಾಸಿಕಾ ವಿಯ ‘‘ಅಮ್ಹಾಕಂ ಬುದ್ಧೋ ಪಾಸಾದಿಕೋ, ಅಮ್ಹಾಕಂ ಬುದ್ಧೋ ಮಧುರಸ್ಸರೋ ಲಾಭೀ ಪುಞ್ಞವಾ’’ತಿ ವಿವದೇಯ್ಯುಂ, ತಸ್ಮಾಪಿ ಏವಂ ನ ಉಪ್ಪಜ್ಜನ್ತಿ। ಅಪಿಚೇತಂ ಕಾರಣಂ ಮಿಲಿನ್ದರಞ್ಞಾ ಪುಟ್ಠೇನ ನಾಗಸೇನತ್ಥೇರೇನ ವಿತ್ಥಾರಿತಮೇವ। ವುತ್ತಞ್ಹಿ (ಮಿ॰ ಪ॰ ೫.೧.೧) –
Vivādābhāvato ca. Bahūsu ca buddhesu uppajjantesu bahūnaṃ ācariyānaṃ antevāsikā viya ‘‘amhākaṃ buddho pāsādiko, amhākaṃ buddho madhurassaro lābhī puññavā’’ti vivadeyyuṃ, tasmāpi evaṃ na uppajjanti. Apicetaṃ kāraṇaṃ milindaraññā puṭṭhena nāgasenattherena vitthāritameva. Vuttañhi (mi. pa. 5.1.1) –
‘‘ತತ್ಥ, ಭನ್ತೇ ನಾಗಸೇನ, ಭಾಸಿತಮ್ಪೇತಂ ಭಗವತಾ ‘ಅಟ್ಠಾನಮೇತಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅನವಕಾಸೋ, ಯಂ ಏಕಿಸ್ಸಾ ಲೋಕಧಾತುಯಾ ದ್ವೇ ಅರಹನ್ತೋ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧಾ ಅಪುಬ್ಬಂ ಅಚರಿಮಂ ಉಪ್ಪಜ್ಜೇಯ್ಯುಂ, ನೇತಂ ಠಾನಂ ವಿಜ್ಜತೀ’ತಿ। ದೇಸೇನ್ತಾ ಚ, ಭನ್ತೇ ನಾಗಸೇನ, ಸಬ್ಬೇಪಿ ತಥಾಗತಾ ಸತ್ತತಿಂಸ ಬೋಧಿಪಕ್ಖಿಯಧಮ್ಮೇ ದೇಸೇನ್ತಿ, ಕಥಯಮಾನಾ ಚ ಚತ್ತಾರಿ ಅರಿಯಸಚ್ಚಾನಿ ಕಥೇನ್ತಿ, ಸಿಕ್ಖಾಪೇನ್ತಾ ಚ ತೀಸು ಸಿಕ್ಖಾಸು ಸಿಕ್ಖಾಪೇನ್ತಿ, ಅನುಸಾಸಮಾನಾ ಚ ಅಪ್ಪಮಾದಪಟಿಪತ್ತಿಯಂ ಅನುಸಾಸನ್ತಿ। ಯದಿ, ಭನ್ತೇ ನಾಗಸೇನ, ಸಬ್ಬೇಸಮ್ಪಿ ತಥಾಗತಾನಂ ಏಕಾ ದೇಸನಾ ಏಕಾ ಕಥಾ ಏಕಾ ಸಿಕ್ಖಾ ಏಕಾ ಅನುಸಿಟ್ಠಿ, ಕೇನ ಕಾರಣೇನ ದ್ವೇ ತಥಾಗತಾ ಏಕಕ್ಖಣೇ ನುಪ್ಪಜ್ಜನ್ತಿ? ಏಕೇನಪಿ ತಾವ ಬುದ್ಧುಪ್ಪಾದೇನ ಅಯಂ ಲೋಕೋ ಓಭಾಸಜಾತೋ। ಯದಿ ದುತಿಯೋ ಬುದ್ಧೋ ಭವೇಯ್ಯ, ದ್ವಿನ್ನಂ ಪಭಾಯ ಅಯಂ ಲೋಕೋ ಭಿಯ್ಯೋಸೋಮತ್ತಾಯ ಓಭಾಸಜಾತೋ ಭವೇಯ್ಯ। ಓವದಮಾನಾ ಚ ದ್ವೇ ತಥಾಗತಾ ಸುಖಂ ಓವದೇಯ್ಯುಂ, ಅನುಸಾಸಮಾನಾ ಚ ಸುಖಂ ಅನುಸಾಸೇಯ್ಯುಂ, ತತ್ಥ ಮೇ ಕಾರಣಂ ಬ್ರೂಹಿ, ಯಥಾಹಂ ನಿಸ್ಸಂಸಯೋ ಭವೇಯ್ಯನ್ತಿ।
‘‘Tattha, bhante nāgasena, bhāsitampetaṃ bhagavatā ‘aṭṭhānametaṃ, bhikkhave, anavakāso, yaṃ ekissā lokadhātuyā dve arahanto sammāsambuddhā apubbaṃ acarimaṃ uppajjeyyuṃ, netaṃ ṭhānaṃ vijjatī’ti. Desentā ca, bhante nāgasena, sabbepi tathāgatā sattatiṃsa bodhipakkhiyadhamme desenti, kathayamānā ca cattāri ariyasaccāni kathenti, sikkhāpentā ca tīsu sikkhāsu sikkhāpenti, anusāsamānā ca appamādapaṭipattiyaṃ anusāsanti. Yadi, bhante nāgasena, sabbesampi tathāgatānaṃ ekā desanā ekā kathā ekā sikkhā ekā anusiṭṭhi, kena kāraṇena dve tathāgatā ekakkhaṇe nuppajjanti? Ekenapi tāva buddhuppādena ayaṃ loko obhāsajāto. Yadi dutiyo buddho bhaveyya, dvinnaṃ pabhāya ayaṃ loko bhiyyosomattāya obhāsajāto bhaveyya. Ovadamānā ca dve tathāgatā sukhaṃ ovadeyyuṃ, anusāsamānā ca sukhaṃ anusāseyyuṃ, tattha me kāraṇaṃ brūhi, yathāhaṃ nissaṃsayo bhaveyyanti.
ಅಯಂ ಮಹಾರಾಜ ದಸಸಹಸ್ಸೀ ಲೋಕಧಾತು ಏಕಬುದ್ಧಧಾರಣೀ, ಏಕಸ್ಸೇವ ತಥಾಗತಸ್ಸ ಗುಣಂ ಧಾರೇತಿ, ಯದಿ ದುತಿಯೋ ಬುದ್ಧೋ ಉಪ್ಪಜ್ಜೇಯ್ಯ, ನಾಯಂ ದಸಸಹಸ್ಸೀ ಲೋಕಧಾತು ಧಾರೇಯ್ಯ, ಚಲೇಯ್ಯ ಕಮ್ಪೇಯ್ಯ ನಮೇಯ್ಯ ಓನಮೇಯ್ಯ ವಿನಮೇಯ್ಯ ವಿಕಿರೇಯ್ಯ ವಿಧಮೇಯ್ಯ ವಿದ್ಧಂಸೇಯ್ಯ, ನ ಠಾನಮುಪಗಚ್ಛೇಯ್ಯ।
Ayaṃ mahārāja dasasahassī lokadhātu ekabuddhadhāraṇī, ekasseva tathāgatassa guṇaṃ dhāreti, yadi dutiyo buddho uppajjeyya, nāyaṃ dasasahassī lokadhātu dhāreyya, caleyya kampeyya nameyya onameyya vinameyya vikireyya vidhameyya viddhaṃseyya, na ṭhānamupagaccheyya.
ಯಥಾ, ಮಹಾರಾಜ, ನಾವಾ ಏಕಪುರಿಸಸನ್ಧಾರಣೀ ಭವೇಯ್ಯ। ಏಕಸ್ಮಿಂ ಪುರಿಸೇ ಅಭಿರೂಳ್ಹೇ ಸಾ ನಾವಾ ಸಮುಪಾದಿಕಾ ಭವೇಯ್ಯ। ಅಥ ದುತಿಯೋ ಪುರಿಸೋ ಆಗಚ್ಛೇಯ್ಯ ತಾದಿಸೋ ಆಯುನಾ ವಣ್ಣೇನ ವಯೇನ ಪಮಾಣೇನ ಕಿಸಥೂಲೇನ ಸಬ್ಬಙ್ಗಪಚ್ಚಙ್ಗೇನ, ಸೋ ತಂ ನಾವಂ ಅಭಿರೂಹೇಯ್ಯ। ಅಪಿನು ಸಾ ಮಹಾರಾಜ, ನಾವಾ ದ್ವಿನ್ನಮ್ಪಿ ಧಾರೇಯ್ಯಾತಿ? ನ ಹಿ, ಭನ್ತೇ, ಚಲೇಯ್ಯ ಕಮ್ಪೇಯ್ಯ ನಮೇಯ್ಯ ಓನಮೇಯ್ಯ ವಿನಮೇಯ್ಯ ವಿಕಿರೇಯ್ಯ ವಿಧಮೇಯ್ಯ ವಿದ್ಧಂಸೇಯ್ಯ, ನ ಠಾನಮುಪಗಚ್ಛೇಯ್ಯ, ಓಸೀದೇಯ್ಯ ಉದಕೇತಿ। ಏವಮೇವ ಖೋ, ಮಹಾರಾಜ, ಅಯಂ ದಸಸಹಸ್ಸೀ ಲೋಕಧಾತು ಏಕಬುದ್ಧಧಾರಣೀ, ಏಕಸ್ಸೇವ ತಥಾಗತಸ್ಸ ಗುಣಂ ಧಾರೇತಿ, ಯದಿ ದುತಿಯೋ ಬುದ್ಧೋ ಉಪ್ಪಜ್ಜೇಯ್ಯ, ನಾಯಂ ದಸಸಹಸ್ಸೀ ಲೋಕಧಾತು ಧಾರೇಯ್ಯ, ಚಲೇಯ್ಯ…ಪೇ॰… ನ ಠಾನಮುಪಗಚ್ಛೇಯ್ಯ।
Yathā, mahārāja, nāvā ekapurisasandhāraṇī bhaveyya. Ekasmiṃ purise abhirūḷhe sā nāvā samupādikā bhaveyya. Atha dutiyo puriso āgaccheyya tādiso āyunā vaṇṇena vayena pamāṇena kisathūlena sabbaṅgapaccaṅgena, so taṃ nāvaṃ abhirūheyya. Apinu sā mahārāja, nāvā dvinnampi dhāreyyāti? Na hi, bhante, caleyya kampeyya nameyya onameyya vinameyya vikireyya vidhameyya viddhaṃseyya, na ṭhānamupagaccheyya, osīdeyya udaketi. Evameva kho, mahārāja, ayaṃ dasasahassī lokadhātu ekabuddhadhāraṇī, ekasseva tathāgatassa guṇaṃ dhāreti, yadi dutiyo buddho uppajjeyya, nāyaṃ dasasahassī lokadhātu dhāreyya, caleyya…pe… na ṭhānamupagaccheyya.
ಯಥಾ ವಾ ಪನ ಮಹಾರಾಜ ಪುರಿಸೋ ಯಾವದತ್ಥಂ ಭೋಜನಂ ಭುಞ್ಜೇಯ್ಯ ಛಾದೇನ್ತಂ ಯಾವಕಣ್ಠಮಭಿಪೂರಯಿತ್ವಾ, ಸೋ ಧಾತೋ ಪೀಣಿತೋ ಪರಿಪುಣ್ಣೋ ನಿರನ್ತರೋ ತನ್ದಿಕತೋ ಅನೋನಮಿತದಣ್ಡಜಾತೋ ಪುನದೇವ ತತ್ತಕಂ ಭೋಜನಂ ಭುಞ್ಜೇಯ್ಯ, ಅಪಿನು ಖೋ, ಮಹಾರಾಜ, ಪುರಿಸೋ ಸುಖಿತೋ ಭವೇಯ್ಯಾತಿ? ನ ಹಿ, ಭನ್ತೇ, ಸಕಿಂ ಭುತ್ತೋವ ಮರೇಯ್ಯಾತಿ। ಏವಮೇವ ಖೋ, ಮಹಾರಾಜ, ಅಯಂ ದಸಸಹಸ್ಸೀ ಲೋಕಧಾತು ಏಕಬುದ್ಧಧಾರಣೀ …ಪೇ॰… ನ ಠಾನಮುಪಗಚ್ಛೇಯ್ಯಾತಿ।
Yathā vā pana mahārāja puriso yāvadatthaṃ bhojanaṃ bhuñjeyya chādentaṃ yāvakaṇṭhamabhipūrayitvā, so dhāto pīṇito paripuṇṇo nirantaro tandikato anonamitadaṇḍajāto punadeva tattakaṃ bhojanaṃ bhuñjeyya, apinu kho, mahārāja, puriso sukhito bhaveyyāti? Na hi, bhante, sakiṃ bhuttova mareyyāti. Evameva kho, mahārāja, ayaṃ dasasahassī lokadhātu ekabuddhadhāraṇī …pe… na ṭhānamupagaccheyyāti.
ಕಿಂ ನು ಖೋ, ಭನ್ತೇ ನಾಗಸೇನ, ಅತಿಧಮ್ಮಭಾರೇನ ಪಥವೀ ಚಲತೀತಿ? ಇಧ, ಮಹಾರಾಜ, ದ್ವೇ ಸಕಟಾ ರತನಪರಿಪೂರಿತಾ ಭವೇಯ್ಯುಂ ಯಾವ ಮುಖಸಮಾ। ಏಕಸ್ಮಾ ಸಕಟತೋ ರತನಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಏಕಸ್ಮಿಂ ಸಕಟೇ ಆಕಿರೇಯ್ಯುಂ, ಅಪಿನು ಖೋ ತಂ, ಮಹಾರಾಜ, ಸಕಟಂ ದ್ವಿನ್ನಮ್ಪಿ ಸಕಟಾನಂ ರತನಂ ಧಾರೇಯ್ಯಾತಿ? ನ ಹಿ, ಭನ್ತೇ, ನಾಭಿಪಿ ತಸ್ಸ ಫಲೇಯ್ಯ, ಅರಾಪಿ ತಸ್ಸ ಭಿಜ್ಜೇಯ್ಯುಂ, ನೇಮಿಪಿ ತಸ್ಸ ಓಪತೇಯ್ಯ, ಅಕ್ಖೋಪಿ ತಸ್ಸ ಭಿಜ್ಜೇಯ್ಯಾತಿ। ಕಿಂ ನು ಖೋ, ಮಹಾರಾಜ, ಅತಿರತನಭಾರೇನ ಸಕಟಂ ಭಿಜ್ಜತೀತಿ? ಆಮ, ಭನ್ತೇತಿ। ಏವಮೇವ ಖೋ, ಮಹಾರಾಜ, ಅತಿಧಮ್ಮಭಾರೇನ ಪಥವೀ ಚಲತೀತಿ।
Kiṃ nu kho, bhante nāgasena, atidhammabhārena pathavī calatīti? Idha, mahārāja, dve sakaṭā ratanaparipūritā bhaveyyuṃ yāva mukhasamā. Ekasmā sakaṭato ratanaṃ gahetvā ekasmiṃ sakaṭe ākireyyuṃ, apinu kho taṃ, mahārāja, sakaṭaṃ dvinnampi sakaṭānaṃ ratanaṃ dhāreyyāti? Na hi, bhante, nābhipi tassa phaleyya, arāpi tassa bhijjeyyuṃ, nemipi tassa opateyya, akkhopi tassa bhijjeyyāti. Kiṃ nu kho, mahārāja, atiratanabhārena sakaṭaṃ bhijjatīti? Āma, bhanteti. Evameva kho, mahārāja, atidhammabhārena pathavī calatīti.
ಅಪಿಚ ಮಹಾರಾಜ ಇಮಂ ಕಾರಣಂ ಬುದ್ಧಬಲಪರಿದೀಪನಾಯ ಓಸಾರಿತಂ, ಅಞ್ಞಮ್ಪಿ ತತ್ಥ ಅಭಿರೂಪಂ ಕಾರಣಂ ಸುಣೋಹಿ, ಯೇನ ಕಾರಣೇನ ದ್ವೇ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧಾ ಏಕಕ್ಖಣೇ ನುಪ್ಪಜ್ಜನ್ತಿ। ಯದಿ, ಮಹಾರಾಜ, ದ್ವೇ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧಾ ಏಕಕ್ಖಣೇ ಉಪ್ಪಜ್ಜೇಯ್ಯುಂ, ತೇಸಂ ಪರಿಸಾಯ ವಿವಾದೋ ಉಪ್ಪಜ್ಜೇಯ್ಯ – ‘‘ತುಮ್ಹಾಕಂ ಬುದ್ಧೋ ಅಮ್ಹಾಕಂ ಬುದ್ಧೋ’’ತಿ ಉಭತೋಪಕ್ಖಜಾತಾ ಭವೇಯ್ಯುಂ। ಯಥಾ, ಮಹಾರಾಜ, ದ್ವಿನ್ನಂ ಬಲವಾಮಚ್ಚಾನಂ ಪರಿಸಾಯ ವಿವಾದೋ ಉಪ್ಪಜ್ಜೇಯ್ಯ ‘ತುಮ್ಹಾಕಂ ಅಮಚ್ಚೋ ಅಮ್ಹಾಕಂ ಅಮಚ್ಚೋ’ತಿ ಉಭತೋಪಕ್ಖಜಾತಾ ಹೋನ್ತಿ, ಏವಮೇವ ಖೋ, ಮಹಾರಾಜ, ಯದಿ, ದ್ವೇ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧಾ ಏಕಕ್ಖಣೇ ಉಪ್ಪಜ್ಜೇಯ್ಯುಂ, ತೇಸಂ ಪರಿಸಾಯ ವಿವಾದೋ ಉಪ್ಪಜ್ಜೇಯ್ಯ ‘ತುಮ್ಹಾಕಂ ಬುದ್ಧೋ ಅಮ್ಹಾಕಂ ಬುದ್ಧೋ’ತಿ ಉಭತೋಪಕ್ಖಜಾತಾ ಭವೇಯ್ಯುಂ। ಇದಂ ತಾವ, ಮಹಾರಾಜ, ಏಕಂ ಕಾರಣಂ, ಯೇನ ಕಾರಣೇನ ದ್ವೇ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧಾ ಏಕಕ್ಖಣೇ ನುಪ್ಪಜ್ಜನ್ತಿ।
Apica mahārāja imaṃ kāraṇaṃ buddhabalaparidīpanāya osāritaṃ, aññampi tattha abhirūpaṃ kāraṇaṃ suṇohi, yena kāraṇena dve sammāsambuddhā ekakkhaṇe nuppajjanti. Yadi, mahārāja, dve sammāsambuddhā ekakkhaṇe uppajjeyyuṃ, tesaṃ parisāya vivādo uppajjeyya – ‘‘tumhākaṃ buddho amhākaṃ buddho’’ti ubhatopakkhajātā bhaveyyuṃ. Yathā, mahārāja, dvinnaṃ balavāmaccānaṃ parisāya vivādo uppajjeyya ‘tumhākaṃ amacco amhākaṃ amacco’ti ubhatopakkhajātā honti, evameva kho, mahārāja, yadi, dve sammāsambuddhā ekakkhaṇe uppajjeyyuṃ, tesaṃ parisāya vivādo uppajjeyya ‘tumhākaṃ buddho amhākaṃ buddho’ti ubhatopakkhajātā bhaveyyuṃ. Idaṃ tāva, mahārāja, ekaṃ kāraṇaṃ, yena kāraṇena dve sammāsambuddhā ekakkhaṇe nuppajjanti.
ಅಪರಮ್ಪಿ, ಮಹಾರಾಜ, ಉತ್ತರಿಂ ಕಾರಣಂ ಸುಣೋಹಿ, ಯೇನ ಕಾರಣೇನ ದ್ವೇ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧಾ ಏಕಕ್ಖಣೇ ನುಪ್ಪಜ್ಜನ್ತಿ। ಯದಿ, ಮಹಾರಾಜ, ದ್ವೇ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧಾ ಏಕಕ್ಖಣೇ ಉಪ್ಪಜ್ಜೇಯ್ಯುಂ, ಅಗ್ಗೋ ಬುದ್ಧೋತಿ ಯಂ ವಚನಂ, ತಂ ಮಿಚ್ಛಾ ಭವೇಯ್ಯ। ಜೇಟ್ಠೋ ಬುದ್ಧೋತಿ ಯಂ ವಚನಂ, ತಂ ಮಿಚ್ಛಾ ಭವೇಯ್ಯ। ಸೇಟ್ಠೋ ಬುದ್ಧೋತಿ, ವಿಸಿಟ್ಠೋ ಬುದ್ಧೋತಿ, ಉತ್ತಮೋ ಬುದ್ಧೋತಿ, ಪವರೋ ಬುದ್ಧೋತಿ, ಅಸಮೋ ಬುದ್ಧೋತಿ, ಅಸಮಸಮೋ ಬುದ್ಧೋತಿ, ಅಪ್ಪಟಿಸಮೋ ಬುದ್ಧೋತಿ, ಅಪ್ಪಟಿಭಾಗೋ ಬುದ್ಧೋತಿ, ಅಪ್ಪಟಿಪುಗ್ಗಲೋ ಬುದ್ಧೋತಿ ಯಂ ವಚನಂ , ತಂ ಮಿಚ್ಛಾ ಭವೇಯ್ಯ। ಇದಮ್ಪಿ ಖೋ ತ್ವಂ, ಮಹಾರಾಜ , ಕಾರಣಂ ಅತ್ಥತೋ ಸಮ್ಪಟಿಚ್ಛ, ಯೇನ ಕಾರಣೇನ ದ್ವೇ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧಾ ಏಕಕ್ಖಣೇ ನುಪ್ಪಜ್ಜನ್ತಿ।
Aparampi, mahārāja, uttariṃ kāraṇaṃ suṇohi, yena kāraṇena dve sammāsambuddhā ekakkhaṇe nuppajjanti. Yadi, mahārāja, dve sammāsambuddhā ekakkhaṇe uppajjeyyuṃ, aggo buddhoti yaṃ vacanaṃ, taṃ micchā bhaveyya. Jeṭṭho buddhoti yaṃ vacanaṃ, taṃ micchā bhaveyya. Seṭṭho buddhoti, visiṭṭho buddhoti, uttamo buddhoti, pavaro buddhoti, asamo buddhoti, asamasamo buddhoti, appaṭisamo buddhoti, appaṭibhāgo buddhoti, appaṭipuggalo buddhoti yaṃ vacanaṃ , taṃ micchā bhaveyya. Idampi kho tvaṃ, mahārāja , kāraṇaṃ atthato sampaṭiccha, yena kāraṇena dve sammāsambuddhā ekakkhaṇe nuppajjanti.
ಅಪಿಚ ಖೋ ಮಹಾರಾಜ ಬುದ್ಧಾನಂ ಭಗವನ್ತಾನಂ ಸಭಾವಪಕತಿ ಏಸಾ, ಯಂ ಏಕೋಯೇವ ಬುದ್ಧೋ ಲೋಕೇ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ। ಕಸ್ಮಾ ಕಾರಣಾ? ಮಹನ್ತತಾಯ ಸಬ್ಬಞ್ಞುಬುದ್ಧಗುಣಾನಂ। ಅಞ್ಞಮ್ಪಿ ಮಹಾರಾಜ ಯಂ ಲೋಕೇ ಮಹನ್ತಂ, ತಂ ಏಕಂಯೇವ ಹೋತಿ। ಪಥವೀ, ಮಹಾರಾಜ, ಮಹನ್ತೀ, ಸಾ ಏಕಾಯೇವ। ಸಾಗರೋ ಮಹನ್ತೋ, ಸೋ ಏಕೋಯೇವ। ಸಿನೇರು ಗಿರಿರಾಜಾ ಮಹನ್ತೋ, ಸೋ ಏಕೋಯೇವ। ಆಕಾಸೋ ಮಹನ್ತೋ, ಸೋ ಏಕೋಯೇವ। ಸಕ್ಕೋ ಮಹನ್ತೋ, ಸೋ ಏಕೋಯೇವ। ಮಾರೋ ಮಹನ್ತೋ, ಸೋ ಏಕೋಯೇವ। ಬ್ರಹ್ಮಾ ಮಹನ್ತೋ, ಸೋ ಏಕೋಯೇವ। ತಥಾಗತೋ ಅರಹಂ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧೋ ಮಹನ್ತೋ, ಸೋ ಏಕೋಯೇವ ಲೋಕಸ್ಮಿಂ। ಯತ್ಥ ತೇ ಉಪ್ಪಜ್ಜನ್ತಿ, ತತ್ಥ ಅಞ್ಞಸ್ಸ ಓಕಾಸೋ ನ ಹೋತಿ। ತಸ್ಮಾ, ಮಹಾರಾಜ, ತಥಾಗತೋ ಅರಹಂ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧೋ ಏಕೋಯೇವ ಲೋಕಸ್ಮಿಂ ಉಪ್ಪಜ್ಜತೀತಿ। ಸುಕಥಿತೋ, ಭನ್ತೇ ನಾಗಸೇನ, ಪಞ್ಹೋ ಓಪಮ್ಮೇಹಿ ಕಾರಣೇಹೀ’’ತಿ।
Apica kho mahārāja buddhānaṃ bhagavantānaṃ sabhāvapakati esā, yaṃ ekoyeva buddho loke uppajjati. Kasmā kāraṇā? Mahantatāya sabbaññubuddhaguṇānaṃ. Aññampi mahārāja yaṃ loke mahantaṃ, taṃ ekaṃyeva hoti. Pathavī, mahārāja, mahantī, sā ekāyeva. Sāgaro mahanto, so ekoyeva. Sineru girirājā mahanto, so ekoyeva. Ākāso mahanto, so ekoyeva. Sakko mahanto, so ekoyeva. Māro mahanto, so ekoyeva. Brahmā mahanto, so ekoyeva. Tathāgato arahaṃ sammāsambuddho mahanto, so ekoyeva lokasmiṃ. Yattha te uppajjanti, tattha aññassa okāso na hoti. Tasmā, mahārāja, tathāgato arahaṃ sammāsambuddho ekoyeva lokasmiṃ uppajjatīti. Sukathito, bhante nāgasena, pañho opammehi kāraṇehī’’ti.
ಏಕಿಸ್ಸಾ ಲೋಕಧಾತುಯಾತಿ ಏಕಸ್ಮಿಂ ಚಕ್ಕವಾಳೇ। ಹೇಟ್ಠಾ ಇಮಿನಾವ ಪದೇನ ದಸಚಕ್ಕವಾಳಸಹಸ್ಸಾನಿ ಗಹಿತಾನಿ ತಾನಿಪಿ, ಏಕಚಕ್ಕವಾಳೇನೇವ ಪರಿಚ್ಛಿನ್ದಿತುಂ ವಟ್ಟನ್ತಿ। ಬುದ್ಧಾ ಹಿ ಉಪ್ಪಜ್ಜಮಾನಾ ಇಮಸ್ಮಿಂಯೇವ ಚಕ್ಕವಾಳೇ ಉಪ್ಪಜ್ಜನ್ತಿ, ಉಪ್ಪಜ್ಜನಟ್ಠಾನೇ ಪನ ವಾರಿತೇ ಇತೋ ಅಞ್ಞೇಸು ಚಕ್ಕವಾಳೇಸು ನುಪ್ಪಜ್ಜನ್ತೀತಿ ವಾರಿತಮೇವ ಹೋತಿ।
Ekissā lokadhātuyāti ekasmiṃ cakkavāḷe. Heṭṭhā imināva padena dasacakkavāḷasahassāni gahitāni tānipi, ekacakkavāḷeneva paricchindituṃ vaṭṭanti. Buddhā hi uppajjamānā imasmiṃyeva cakkavāḷe uppajjanti, uppajjanaṭṭhāne pana vārite ito aññesu cakkavāḷesu nuppajjantīti vāritameva hoti.
ಅಪುಬ್ಬಂ ಅಚರಿಮನ್ತಿ ಏತ್ಥ ಚಕ್ಕರತನಪಾತುಭಾವತೋ ಪುಬ್ಬೇ ಪುಬ್ಬಂ, ತಸ್ಸೇವ ಅನ್ತರಧಾನತೋ ಪಚ್ಛಾ ಚರಿಮಂ। ತತ್ಥ ದ್ವಿಧಾ ಚಕ್ಕರತನಸ್ಸ ಅನ್ತರಧಾನಂ ಹೋತಿ, ಚಕ್ಕವತ್ತಿನೋ ಕಾಲಂಕಿರಿಯತೋ ವಾ ಪಬ್ಬಜ್ಜಾಯ ವಾ। ಅನ್ತರಧಾಯಮಾನಞ್ಚ ಪನ ತಂ ಕಾಲಂಕಿರಿಯತೋ ವಾ ಪಬ್ಬಜ್ಜತೋ ವಾ ಸತ್ತಮೇ ದಿವಸೇ ಅನ್ತರಧಾಯತಿ, ತತೋ ಪರಂ ಚಕ್ಕವತ್ತಿನೋ ಪಾತುಭಾವೋ ಅವಾರಿತೋ।
Apubbaṃ acarimanti ettha cakkaratanapātubhāvato pubbe pubbaṃ, tasseva antaradhānato pacchā carimaṃ. Tattha dvidhā cakkaratanassa antaradhānaṃ hoti, cakkavattino kālaṃkiriyato vā pabbajjāya vā. Antaradhāyamānañca pana taṃ kālaṃkiriyato vā pabbajjato vā sattame divase antaradhāyati, tato paraṃ cakkavattino pātubhāvo avārito.
ಕಸ್ಮಾ ಪನ ಏಕಚಕ್ಕವಾಳೇ ದ್ವೇ ಚಕ್ಕವತ್ತಿನೋ ನುಪ್ಪಜ್ಜನ್ತೀತಿ । ವಿವಾದುಪಚ್ಛೇದತೋ ಅಚ್ಛರಿಯಭಾವತೋ ಚಕ್ಕರತನಸ್ಸ ಮಹಾನುಭಾವತೋ ಚ। ದ್ವೀಸು ಹಿ ಉಪ್ಪಜ್ಜನ್ತೇಸು ‘‘ಅಮ್ಹಾಕಂ ರಾಜಾ ಮಹನ್ತೋ ಅಮ್ಹಾಕಂ ರಾಜಾ ಮಹನ್ತೋ’’ತಿ ವಿವಾದೋ ಉಪ್ಪಜ್ಜೇಯ್ಯ। ಏಕಸ್ಮಿಂ ದೀಪೇ ಚಕ್ಕವತ್ತೀತಿ ಚ ಏಕಸ್ಮಿಂ ದೀಪೇ ಚಕ್ಕವತ್ತೀತಿ ಚ ಅನಚ್ಛರಿಯಾ ಭವೇಯ್ಯುಂ । ಯೋ ಚಾಯಂ ಚಕ್ಕರತನಸ್ಸ ದ್ವಿಸಹಸ್ಸದೀಪಪರಿವಾರೇಸು ಚತೂಸು ಮಹಾದೀಪೇಸು ಇಸ್ಸರಿಯಾನುಪ್ಪದಾನಸಮತ್ಥೋ ಮಹಾನುಭಾವೋ, ಸೋ ಪರಿಹಾಯೇಥ। ಇತಿ ವಿವಾದುಪಚ್ಛೇದತೋ ಅಚ್ಛರಿಯಭಾವತೋ ಚಕ್ಕರತನಸ್ಸ ಮಹಾನುಭಾವತೋ ಚ ನ ಏಕಚಕ್ಕವಾಳೇ ದ್ವೇ ಉಪ್ಪಜ್ಜನ್ತಿ।
Kasmā pana ekacakkavāḷe dve cakkavattino nuppajjantīti . Vivādupacchedato acchariyabhāvato cakkaratanassa mahānubhāvato ca. Dvīsu hi uppajjantesu ‘‘amhākaṃ rājā mahanto amhākaṃ rājā mahanto’’ti vivādo uppajjeyya. Ekasmiṃ dīpe cakkavattīti ca ekasmiṃ dīpe cakkavattīti ca anacchariyā bhaveyyuṃ . Yo cāyaṃ cakkaratanassa dvisahassadīpaparivāresu catūsu mahādīpesu issariyānuppadānasamattho mahānubhāvo, so parihāyetha. Iti vivādupacchedato acchariyabhāvato cakkaratanassa mahānubhāvato ca na ekacakkavāḷe dve uppajjanti.
೧೩೦. ಯಂ ಇತ್ಥೀ ಅಸ್ಸ ಅರಹಂ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧೋತಿ ಏತ್ಥ ತಿಟ್ಠತು ತಾವ ಸಬ್ಬಞ್ಞುಗುಣೇ ನಿಬ್ಬತ್ತೇತ್ವಾ ಲೋಕುತ್ತಾರಣಸಮತ್ಥೋ ಬುದ್ಧಭಾವೋ, ಪಣಿಧಾನಮತ್ತಮ್ಪಿ ಇತ್ಥಿಯಾ ನ ಸಮ್ಪಜ್ಜತಿ।
130.Yaṃ itthī assa arahaṃ sammāsambuddhoti ettha tiṭṭhatu tāva sabbaññuguṇe nibbattetvā lokuttāraṇasamattho buddhabhāvo, paṇidhānamattampi itthiyā na sampajjati.
ಮನುಸ್ಸತ್ತಂ ಲಿಙ್ಗಸಮ್ಪತ್ತಿ, ಹೇತು ಸತ್ಥಾರದಸ್ಸನಂ।
Manussattaṃ liṅgasampatti, hetu satthāradassanaṃ;
ಪಬ್ಬಜ್ಜಾ ಗುಣಸಮ್ಪತ್ತಿ, ಅಧಿಕಾರೋ ಚ ಛನ್ದತಾ।
Pabbajjā guṇasampatti, adhikāro ca chandatā;
ಅಟ್ಠಧಮ್ಮಸಮೋಧಾನಾ, ಅಭಿನೀಹಾರೋ ಸಮಿಜ್ಝತೀತಿ॥ (ಬು॰ ವಂ॰ ೨.೫೯) –
Aṭṭhadhammasamodhānā, abhinīhāro samijjhatīti. (bu. vaṃ. 2.59) –
ಇಮಾನಿ ಹಿ ಪಣಿಧಾನಸಮ್ಪತ್ತಿಕಾರಣಾನಿ। ಇತಿ ಪಣಿಧಾನಮ್ಪಿ ಸಮ್ಪಾದೇತುಂ ಅಸಮತ್ಥಾಯ ಇತ್ಥಿಯಾ ಕುತೋ ಬುದ್ಧಭಾವೋತಿ ‘‘ಅಟ್ಠಾನಮೇತಂ ಅನವಕಾಸೋ ಯಂ ಇತ್ಥೀ ಅಸ್ಸ ಅರಹಂ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧೋ’’ತಿ ವುತ್ತಂ। ಸಬ್ಬಾಕಾರಪರಿಪೂರೋ ಚ ಪುಞ್ಞುಸ್ಸಯೋ ಸಬ್ಬಾಕಾರಪರಿಪೂರಮೇವ ಅತ್ತಭಾವಂ ನಿಬ್ಬತ್ತೇತೀತಿ ಪುರಿಸೋವ ಅರಹಂ ಹೋತಿ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧೋ।
Imāni hi paṇidhānasampattikāraṇāni. Iti paṇidhānampi sampādetuṃ asamatthāya itthiyā kuto buddhabhāvoti ‘‘aṭṭhānametaṃ anavakāso yaṃ itthī assa arahaṃ sammāsambuddho’’ti vuttaṃ. Sabbākāraparipūro ca puññussayo sabbākāraparipūrameva attabhāvaṃ nibbattetīti purisova arahaṃ hoti sammāsambuddho.
ಯಂ ಇತ್ಥೀ ರಾಜಾ ಅಸ್ಸ ಚಕ್ಕವತ್ತೀತಿಆದೀಸುಪಿ ಯಸ್ಮಾ ಇತ್ಥಿಯಾ ಕೋಸೋಹಿತವತ್ಥಗುಯ್ಹತಾದೀನಂ ಅಭಾವೇನ ಲಕ್ಖಣಾನಿ ನ ಪರಿಪೂರೇನ್ತಿ, ಇತ್ಥಿರತನಾಭಾವೇನ ಸತ್ತರತನಸಮಙ್ಗಿತಾ ನ ಸಮ್ಪಜ್ಜತಿ, ಸಬ್ಬಮನುಸ್ಸೇಹಿ ಚ ಅಧಿಕೋ ಅತ್ತಭಾವೋ ನ ಹೋತಿ, ತಸ್ಮಾ ‘‘ಅಟ್ಠಾನಮೇತಂ ಅನವಕಾಸೋ ಯಂ ಇತ್ಥೀ ರಾಜಾ ಅಸ್ಸ ಚಕ್ಕವತ್ತೀ’’ತಿ ವುತ್ತಂ। ಯಸ್ಮಾ ಚ ಸಕ್ಕತ್ತಾದೀನಿ ತೀಣಿ ಠಾನಾನಿ ಉತ್ತಮಾನಿ, ಇತ್ಥಿಲಿಙ್ಗಞ್ಚ ಹೀನಂ, ತಸ್ಮಾ ತಸ್ಸಾ ಸಕ್ಕತ್ತಾದೀನಿಪಿ ಪಟಿಸಿದ್ಧಾನಿ।
Yaṃ itthī rājā assa cakkavattītiādīsupi yasmā itthiyā kosohitavatthaguyhatādīnaṃ abhāvena lakkhaṇāni na paripūrenti, itthiratanābhāvena sattaratanasamaṅgitā na sampajjati, sabbamanussehi ca adhiko attabhāvo na hoti, tasmā ‘‘aṭṭhānametaṃ anavakāso yaṃ itthī rājā assa cakkavattī’’ti vuttaṃ. Yasmā ca sakkattādīni tīṇi ṭhānāni uttamāni, itthiliṅgañca hīnaṃ, tasmā tassā sakkattādīnipi paṭisiddhāni.
ನನು ಚ ಯಥಾ ಇತ್ಥಿಲಿಙ್ಗಂ, ಏವಂ ಪುರಿಸಲಿಙ್ಗಮ್ಪಿ ಬ್ರಹ್ಮಲೋಕೇ ನತ್ಥಿ? ತಸ್ಮಾ ‘‘ಯಂ ಪುರಿಸೋ ಬ್ರಹ್ಮತ್ತಂ ಕರೇಯ್ಯ, ಠಾನಮೇತಂ ವಿಜ್ಜತೀ’’ತಿಪಿ ನ ವತ್ತಬ್ಬಂ ಸಿಯಾತಿ। ನೋ ನ ವತ್ತಬ್ಬಂ। ಕಸ್ಮಾ? ಇಧ ಪುರಿಸಸ್ಸ ತತ್ಥ ನಿಬ್ಬತ್ತನತೋ। ಬ್ರಹ್ಮತ್ತನ್ತಿ ಹಿ ಮಹಾಬ್ರಹ್ಮತ್ತಂ ಅಧಿಪ್ಪೇತಂ। ಇತ್ಥೀ ಚ ಇಧ ಝಾನಂ ಭಾವೇತ್ವಾ ಕಾಲಂ ಕತ್ವಾ ಬ್ರಹ್ಮಪಾರಿಸಜ್ಜಾನಂ ಸಹಬ್ಯತಂ ಉಪಪಜ್ಜತಿ, ನ ಮಹಾಬ್ರಹ್ಮಾನಂ, ಪುರಿಸೋ ಪನ ತತ್ಥ ನ ಉಪ್ಪಜ್ಜತೀತಿ ನ ವತ್ತಬ್ಬೋ। ಸಮಾನೇಪಿ ಚೇತ್ಥ ಉಭಯಲಿಙ್ಗಾಭಾವೇ ಪುರಿಸಸಣ್ಠಾನಾವ ಬ್ರಹ್ಮಾನೋ, ನ ಇತ್ಥಿಸಣ್ಠಾನಾ, ತಸ್ಮಾ ಸುವುತ್ತಮೇವೇತಂ।
Nanu ca yathā itthiliṅgaṃ, evaṃ purisaliṅgampi brahmaloke natthi? Tasmā ‘‘yaṃ puriso brahmattaṃ kareyya, ṭhānametaṃ vijjatī’’tipi na vattabbaṃ siyāti. No na vattabbaṃ. Kasmā? Idha purisassa tattha nibbattanato. Brahmattanti hi mahābrahmattaṃ adhippetaṃ. Itthī ca idha jhānaṃ bhāvetvā kālaṃ katvā brahmapārisajjānaṃ sahabyataṃ upapajjati, na mahābrahmānaṃ, puriso pana tattha na uppajjatīti na vattabbo. Samānepi cettha ubhayaliṅgābhāve purisasaṇṭhānāva brahmāno, na itthisaṇṭhānā, tasmā suvuttamevetaṃ.
೧೩೧. ಕಾಯದುಚ್ಚರಿತಸ್ಸಾತಿಆದೀಸು ಯಥಾ ನಿಮ್ಬಬೀಜಕೋಸಾತಕೀಬೀಜಾದೀನಿ ಮಧುರಫಲಂ ನ ನಿಬ್ಬತ್ತೇನ್ತಿ, ಅಸಾತಂ ಅಮಧುರಮೇವ ನಿಬ್ಬತ್ತೇನ್ತಿ, ಏವಂ ಕಾಯದುಚ್ಚರಿತಾದೀನಿ ಮಧುರವಿಪಾಕಂ ನ ನಿಬ್ಬತ್ತೇನ್ತಿ, ಅಮಧುರಮೇವ ವಿಪಾಕಂ ನಿಬ್ಬತ್ತೇನ್ತಿ। ಯಥಾ ಚ ಉಚ್ಛುಬೀಜಸಾಲಿಬೀಜಾದೀನಿ ಮಧುರಂ ಸಾದುರಸಮೇವ ಫಲಂ ನಿಬ್ಬತ್ತೇನ್ತಿ, ನ ಅಸಾತಂ ಕಟುಕಂ, ಏವಂ ಕಾಯಸುಚರಿತಾದೀನಿ ಮಧುರಮೇವ ವಿಪಾಕಂ ನಿಬ್ಬತ್ತೇನ್ತಿ, ನ ಅಮಧುರಂ। ವುತ್ತಮ್ಪಿ ಚೇತಂ –
131.Kāyaduccaritassātiādīsu yathā nimbabījakosātakībījādīni madhuraphalaṃ na nibbattenti, asātaṃ amadhurameva nibbattenti, evaṃ kāyaduccaritādīni madhuravipākaṃ na nibbattenti, amadhurameva vipākaṃ nibbattenti. Yathā ca ucchubījasālibījādīni madhuraṃ sādurasameva phalaṃ nibbattenti, na asātaṃ kaṭukaṃ, evaṃ kāyasucaritādīni madhurameva vipākaṃ nibbattenti, na amadhuraṃ. Vuttampi cetaṃ –
‘‘ಯಾದಿಸಂ ವಪತೇ ಬೀಜಂ, ತಾದಿಸಂ ಹರತೇ ಫಲಂ।
‘‘Yādisaṃ vapate bījaṃ, tādisaṃ harate phalaṃ;
ಕಲ್ಯಾಣಕಾರೀ ಕಲ್ಯಾಣಂ, ಪಾಪಕಾರೀ ಚ ಪಾಪಕ’’ನ್ತಿ॥ (ಸಂ॰ ನಿ॰ ೧.೨೫೬)।
Kalyāṇakārī kalyāṇaṃ, pāpakārī ca pāpaka’’nti. (saṃ. ni. 1.256);
ತಸ್ಮಾ ‘‘ಅಟ್ಠಾನಮೇತಂ ಅನವಕಾಸೋ ಯಂ ಕಾಯದುಚ್ಚರಿತಸ್ಸಾ’’ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ।
Tasmā ‘‘aṭṭhānametaṃ anavakāso yaṃ kāyaduccaritassā’’tiādi vuttaṃ.
ಕಾಯದುಚ್ಚರಿತಸಮಙ್ಗೀತಿಆದೀಸು ಸಮಙ್ಗೀತಿ ಪಞ್ಚವಿಧಾ ಸಮಙ್ಗಿತಾ ಆಯೂಹನಸಮಙ್ಗಿತಾ ಚೇತನಾಸಮಙ್ಗಿತಾ ಕಮ್ಮಸಮಙ್ಗಿತಾ ವಿಪಾಕಸಮಙ್ಗಿತಾ, ಉಪಟ್ಠಾನಸಮಙ್ಗಿತಾತಿ। ತತ್ಥ ಕುಸಲಾಕುಸಲಕಮ್ಮಾಯೂಹನಕ್ಖಣೇ ಆಯೂಹನಸಮಙ್ಗಿತಾತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ತಥಾ ಚೇತನಾಸಮಙ್ಗಿತಾ। ಯಾವ ಪನ ಅರಹತ್ತಂ ನ ಪಾಪುಣನ್ತಿ, ತಾವ ಸಬ್ಬೇಪಿ ಸತ್ತಾ ಪುಬ್ಬೇ ಉಪಚಿತಂ ವಿಪಾಕಾರಹಂ ಕಮ್ಮಂ ಸನ್ಧಾಯ ‘‘ಕಮ್ಮಸಮಙ್ಗಿನೋ’’ತಿ ವುಚ್ಚನ್ತಿ, ಏಸಾ ಕಮ್ಮಸಮಙ್ಗಿತಾ। ವಿಪಾಕಸಮಙ್ಗಿತಾ ವಿಪಾಕಕ್ಖಣೇಯೇವ ವೇದಿತಬ್ಬಾ। ಯಾವ ಪನ ಸತ್ತಾ ಅರಹತ್ತಂ ನ ಪಾಪುಣನ್ತಿ, ತಾವ ನೇಸಂ ತತೋ ತತೋ ಚವಿತ್ವಾ ನಿರಯೇ ತಾವ ಉಪ್ಪಜ್ಜಮಾನಾನಂ ಅಗ್ಗಿಜಾಲಲೋಹಕುಮ್ಭಿಆದೀಹಿ ಉಪಟ್ಠಾನಾಕಾರೇಹಿ ನಿರಯೋ, ಗಬ್ಭಸೇಯ್ಯಕತ್ತಂ ಆಪಜ್ಜಮಾನಾನಂ ಮಾತುಕುಚ್ಛಿ, ದೇವೇಸು ಉಪ್ಪಜ್ಜಮಾನಾನಂ ಕಪ್ಪರುಕ್ಖವಿಮಾನಾದೀಹಿ ಉಪಟ್ಠಾನಾಕಾರೇಹಿ ದೇವಲೋಕೋತಿ ಏವಂ ಉಪ್ಪತ್ತಿನಿಮಿತ್ತಂ ಉಪಟ್ಠಾತಿ, ಇತಿ ನೇಸಂ ಇಮಿನಾ ಉಪ್ಪತ್ತಿನಿಮಿತ್ತಉಪಟ್ಠಾನೇನ ಅಪರಿಮುತ್ತತಾ ಉಪಟ್ಠಾನಸಮಙ್ಗಿತಾ ನಾಮ। ಸಾ ಚಲತಿ ಸೇಸಾ ನಿಚ್ಚಲಾ। ನಿರಯೇ ಹಿ ಉಪಟ್ಠಿತೇಪಿ ದೇವಲೋಕೋ ಉಪಟ್ಠಾತಿ, ದೇವಲೋಕೇ ಉಪಟ್ಠಿತೇಪಿ ನಿರಯೋ ಉಪಟ್ಠಾತಿ, ಮನುಸ್ಸಲೋಕೇ ಉಪಟ್ಠಿತೇಪಿ ತಿರಚ್ಛಾನಯೋನಿ ಉಪಟ್ಠಾತಿ, ತಿರಚ್ಛಾನಯೋನಿಯಾ ಚ ಉಪಟ್ಠಿತಾಯಪಿ ಮನುಸ್ಸಲೋಕೋ ಉಪಟ್ಠಾತಿಯೇವ।
Kāyaduccaritasamaṅgītiādīsu samaṅgīti pañcavidhā samaṅgitā āyūhanasamaṅgitā cetanāsamaṅgitā kammasamaṅgitā vipākasamaṅgitā, upaṭṭhānasamaṅgitāti. Tattha kusalākusalakammāyūhanakkhaṇe āyūhanasamaṅgitāti vuccati. Tathā cetanāsamaṅgitā. Yāva pana arahattaṃ na pāpuṇanti, tāva sabbepi sattā pubbe upacitaṃ vipākārahaṃ kammaṃ sandhāya ‘‘kammasamaṅgino’’ti vuccanti, esā kammasamaṅgitā. Vipākasamaṅgitā vipākakkhaṇeyeva veditabbā. Yāva pana sattā arahattaṃ na pāpuṇanti, tāva nesaṃ tato tato cavitvā niraye tāva uppajjamānānaṃ aggijālalohakumbhiādīhi upaṭṭhānākārehi nirayo, gabbhaseyyakattaṃ āpajjamānānaṃ mātukucchi, devesu uppajjamānānaṃ kapparukkhavimānādīhi upaṭṭhānākārehi devalokoti evaṃ uppattinimittaṃ upaṭṭhāti, iti nesaṃ iminā uppattinimittaupaṭṭhānena aparimuttatā upaṭṭhānasamaṅgitā nāma. Sā calati sesā niccalā. Niraye hi upaṭṭhitepi devaloko upaṭṭhāti, devaloke upaṭṭhitepi nirayo upaṭṭhāti, manussaloke upaṭṭhitepi tiracchānayoni upaṭṭhāti, tiracchānayoniyā ca upaṭṭhitāyapi manussaloko upaṭṭhātiyeva.
ತತ್ರಿದಂ ವತ್ಥು – ಸೋಣಗಿರಿಪಾದೇ ಕಿರ ಅಚೇಲವಿಹಾರೇ ಸೋಣತ್ಥೇರೋ ನಾಮ ಏಕೋ ಧಮ್ಮಕಥಿಕೋ, ತಸ್ಸ ಪಿತಾ ಸುನಖಜೀವಿಕೋ ಅಹೋಸಿ। ಥೇರೋ ತಂ ಪಟಿಬಾಹನ್ತೋಪಿ ಸಂವರೇ ಠಪೇತುಂ ಅಸಕ್ಕೋನ್ತೋ ‘‘ಮಾ ನಸ್ಸಿ ಜರಕೋ’’ತಿ ಮಹಲ್ಲಕಕಾಲೇ ಅಕಾಮಕಂ ಪಬ್ಬಾಜೇಸಿ। ತಸ್ಸ ಗಿಲಾನಸೇಯ್ಯಾಯ ನಿಪನ್ನಸ್ಸ ನಿರಯೋ ಉಪಟ್ಠಾತಿ, ಸೋಣಗಿರಿಪಾದತೋ ಮಹನ್ತಾ ಮಹನ್ತಾ ಸುನಖಾ ಆಗನ್ತ್ವಾ ಖಾದಿತುಕಾಮಾ ವಿಯ ಸಮ್ಪರಿವಾರೇಸುಂ। ಸೋ ಮಹಾಭಯಭೀತೋ – ‘‘ವಾರೇಹಿ, ತಾತ ಸೋಣ, ವಾರೇಹಿ, ತಾತ ಸೋಣಾ’’ತಿ ಆಹ। ಕಿಂ ಮಹಾಥೇರಾತಿ। ನ ಪಸ್ಸಸಿ ತಾತಾತಿ ತಂ ಪವತ್ತಿಂ ಆಚಿಕ್ಖಿ। ಸೋಣತ್ಥೇರೋ – ‘‘ಕಥಞ್ಹಿ ನಾಮ ಮಾದಿಸಸ್ಸ ಪಿತಾ ನಿರಯೇ ನಿಬ್ಬತ್ತಿಸ್ಸತಿ, ಪತಿಟ್ಠಾ’ಸ್ಸ ಭವಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಸಾಮಣೇರೇಹಿ ನಾನಾಪುಪ್ಫಾನಿ ಆಹರಾಪೇತ್ವಾ ಚೇತಿಯಙ್ಗಣಬೋಧಿಯಙ್ಗಣೇಸು ತಲಸನ್ಥರಣಪೂಜಂ ಆಸನಪೂಜಞ್ಚ ಕಾರೇತ್ವಾ ಪಿತರಂ ಮಞ್ಚೇನ ಚೇತಿಯಙ್ಗಣಂ ಆಹರಿತ್ವಾ ಮಞ್ಚೇ ನಿಸೀದಾಪೇತ್ವಾ – ‘‘ಅಯಂ ಮಹಾಥೇರ-ಪೂಜಾ ತುಮ್ಹಾಕಂ ಅತ್ಥಾಯ ಕತಾ ‘ಅಯಂ ಮೇ ಭಗವಾ ದುಗ್ಗತಪಣ್ಣಾಕಾರೋ’ತಿ ವತ್ವಾ ಭಗವನ್ತಂ ವನ್ದಿತ್ವಾ ಚಿತ್ತಂ ಪಸಾದೇಹೀ’’ತಿ ಆಹ। ಸೋ ಮಹಾಥೇರೋ ಪೂಜಂ ದಿಸ್ವಾ ತಥಾ ಕರೋನ್ತೋ ಚಿತ್ತಂ ಪಸಾದೇಸಿ, ತಾವದೇವಸ್ಸ ದೇವಲೋಕೋ ಉಪಟ್ಠಾಸಿ, ನನ್ದನವನ-ಚಿತ್ತಲತಾವನ-ಮಿಸ್ಸಕವನ-ಫಾರುಸಕವನವಿಮಾನಾನಿ ಚೇವ ನಾಟಕಾನಿ ಚ ಪರಿವಾರೇತ್ವಾ ಠಿತಾನಿ ವಿಯ ಅಹೇಸುಂ। ಸೋ ‘‘ಅಪೇಥ ಅಪೇಥ ಸೋಣಾ’’ತಿ ಆಹ। ಕಿಮಿದಂ ಥೇರಾತಿ? ಏತಾ ತೇ, ತಾತ, ಮಾತರೋ ಆಗಚ್ಛನ್ತೀತಿ । ಥೇರೋ ‘‘ಸಗ್ಗೋ ಉಪಟ್ಠಿತೋ ಮಹಾಥೇರಸ್ಸಾ’’ತಿ ಚಿನ್ತೇಸಿ। ಏವಂ ಉಪಟ್ಠಾನಸಮಙ್ಗಿತಾ ಚಲತೀತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಾ। ಏತಾಸು ಸಮಙ್ಗಿತಾಸು ಇಧ ಆಯೂಹನಚೇತನಾಕಮ್ಮಸಮಙ್ಗಿತಾವಸೇನ ಕಾಯದುಚ್ಚರಿತಸಮಙ್ಗೀತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ।
Tatridaṃ vatthu – soṇagiripāde kira acelavihāre soṇatthero nāma eko dhammakathiko, tassa pitā sunakhajīviko ahosi. Thero taṃ paṭibāhantopi saṃvare ṭhapetuṃ asakkonto ‘‘mā nassi jarako’’ti mahallakakāle akāmakaṃ pabbājesi. Tassa gilānaseyyāya nipannassa nirayo upaṭṭhāti, soṇagiripādato mahantā mahantā sunakhā āgantvā khāditukāmā viya samparivāresuṃ. So mahābhayabhīto – ‘‘vārehi, tāta soṇa, vārehi, tāta soṇā’’ti āha. Kiṃ mahātherāti. Na passasi tātāti taṃ pavattiṃ ācikkhi. Soṇatthero – ‘‘kathañhi nāma mādisassa pitā niraye nibbattissati, patiṭṭhā’ssa bhavissāmī’’ti sāmaṇerehi nānāpupphāni āharāpetvā cetiyaṅgaṇabodhiyaṅgaṇesu talasantharaṇapūjaṃ āsanapūjañca kāretvā pitaraṃ mañcena cetiyaṅgaṇaṃ āharitvā mañce nisīdāpetvā – ‘‘ayaṃ mahāthera-pūjā tumhākaṃ atthāya katā ‘ayaṃ me bhagavā duggatapaṇṇākāro’ti vatvā bhagavantaṃ vanditvā cittaṃ pasādehī’’ti āha. So mahāthero pūjaṃ disvā tathā karonto cittaṃ pasādesi, tāvadevassa devaloko upaṭṭhāsi, nandanavana-cittalatāvana-missakavana-phārusakavanavimānāni ceva nāṭakāni ca parivāretvā ṭhitāni viya ahesuṃ. So ‘‘apetha apetha soṇā’’ti āha. Kimidaṃ therāti? Etā te, tāta, mātaro āgacchantīti . Thero ‘‘saggo upaṭṭhito mahātherassā’’ti cintesi. Evaṃ upaṭṭhānasamaṅgitā calatīti veditabbā. Etāsu samaṅgitāsu idha āyūhanacetanākammasamaṅgitāvasena kāyaduccaritasamaṅgītiādi vuttaṃ.
೧೩೨. ಏವಂ ವುತ್ತೇ ಆಯಸ್ಮಾ ಆನನ್ದೋತಿ ‘‘ಏವಂ ಭಗವತಾ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಸುತ್ತೇ ವುತ್ತೇ ಥೇರೋ ಆದಿತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಸಬ್ಬಸುತ್ತಂ ಸಮನ್ನಾಹರಿತ್ವಾ ಏವಂ ಸಸ್ಸಿರಿಕಂ ಕತ್ವಾ ದೇಸಿತಸುತ್ತಸ್ಸ ನಾಮ ಭಗವತಾ ನಾಮಂ ನ ಗಹಿತಂ। ಹನ್ದಸ್ಸ ನಾಮಂ ಗಣ್ಹಾಪೇಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಚಿನ್ತೇತ್ವಾ ಭಗವನ್ತಂ ಏತದವೋಚ।
132.Evaṃ vutte āyasmā ānandoti ‘‘evaṃ bhagavatā imasmiṃ sutte vutte thero ādito paṭṭhāya sabbasuttaṃ samannāharitvā evaṃ sassirikaṃ katvā desitasuttassa nāma bhagavatā nāmaṃ na gahitaṃ. Handassa nāmaṃ gaṇhāpessāmī’’ti cintetvā bhagavantaṃ etadavoca.
ತಸ್ಮಾ ತಿಹ ತ್ವನ್ತಿಆದೀಸು ಅಯಂ ಅತ್ಥಯೋಜನಾ –
Tasmā tiha tvantiādīsu ayaṃ atthayojanā –
ಆನನ್ದ, ಯಸ್ಮಾ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಧಮ್ಮಪರಿಯಾಯೇ ‘‘ಅಟ್ಠಾರಸ ಖೋ ಇಮಾ, ಆನನ್ದ, ಧಾತುಯೋ, ಛ ಇಮಾ, ಆನನ್ದ, ಧಾತುಯೋ’’ತಿ ಏವಂ ಬಹುಧಾತುಯೋ ವಿಭತ್ತಾ, ತಸ್ಮಾ ತಿಹ ತ್ವಂ ಇಮಂ ಧಮ್ಮಪರಿಯಾಯಂ ಬಹುಧಾತುಕೋತಿಪಿ ನಂ ಧಾರೇಹಿ। ಯಸ್ಮಾ ಪನೇತ್ಥ ಧಾತುಆಯತನಪಟಿಚ್ಚಸಮುಪ್ಪಾದಟ್ಠಾನಾಟ್ಠಾನವಸೇನ ಚತ್ತಾರೋ ಪರಿವಟ್ಟಾ ಕಥಿತಾ , ತಸ್ಮಾ ಚತುಪರಿವಟ್ಟೋತಿಪಿ ನಂ ಧಾರೇಹಿ। ಯಸ್ಮಾ ಚ ಆದಾಸಂ ಓಲೋಕೇನ್ತಸ್ಸ ಮುಖನಿಮಿತ್ತಂ ವಿಯ ಇಮಂ ಧಮ್ಮಪರಿಯಾಯಂ ಓಲೋಕೇನ್ತಸ್ಸ ಏತೇ ಧಾತುಆದಯೋ ಅತ್ಥಾ ಪಾಕಟಾ ಹೋನ್ತಿ, ತಸ್ಮಾ ಧಮ್ಮಾದಾಸೋತಿಪಿ ನಂ ಧಾರೇಹಿ। ಯಸ್ಮಾ ಚ ಯಥಾ ನಾಮ ಪರಸೇನಮದ್ದನಾ ಯೋಧಾ ಸಙ್ಗಾಮತೂರಿಯಂ ಪಗ್ಗಹೇತ್ವಾ ಪರಸೇನಂ ಪವಿಸಿತ್ವಾ ಸಪತ್ತೇ ಮದ್ದಿತ್ವಾ ಅತ್ತನೋ ಜಯಂ ಗಣ್ಹನ್ತಿ, ಏವಮೇವ ಕಿಲೇಸಸೇನಮದ್ದನಾ ಯೋಗಿನೋ ಇಧ ವುತ್ತವಸೇನ ವಿಪಸ್ಸನಂ ಪಗ್ಗಹೇತ್ವಾ ಕಿಲೇಸೇ ಮದ್ದಿತ್ವಾ ಅತ್ತನೋ ಅರಹತ್ತಜಯಂ ಗಣ್ಹನ್ತಿ, ತಸ್ಮಾ ಅಮತದುನ್ದುಭೀತಿಪಿ ನಂ ಧಾರೇಹಿ। ಯಸ್ಮಾ ಚ ಯಥಾ ಸಙ್ಗಾಮಯೋಧಾ ಪಞ್ಚಾವುಧಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಪರಸೇನಂ ವಿದ್ಧಂಸೇತ್ವಾ ಜಯಂ ಗಣ್ಹನ್ತಿ, ಏವಂ ಯೋಗಿನೋಪಿ ಇಧ ವುತ್ತಂ ವಿಪಸ್ಸನಾವುಧಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಕಿಲೇಸಸೇನಂ ವಿದ್ಧಂಸೇತ್ವಾ ಅರಹತ್ತಜಯಂ ಗಣ್ಹನ್ತಿ। ತಸ್ಮಾ ಅನುತ್ತರೋ ಸಙ್ಗಾಮವಿಜಯೋತಿಪಿ ನಂ ಧಾರೇಹೀತಿ।
Ānanda, yasmā imasmiṃ dhammapariyāye ‘‘aṭṭhārasa kho imā, ānanda, dhātuyo, cha imā, ānanda, dhātuyo’’ti evaṃ bahudhātuyo vibhattā, tasmā tiha tvaṃ imaṃ dhammapariyāyaṃ bahudhātukotipi naṃ dhārehi. Yasmā panettha dhātuāyatanapaṭiccasamuppādaṭṭhānāṭṭhānavasena cattāro parivaṭṭā kathitā , tasmā catuparivaṭṭotipi naṃ dhārehi. Yasmā ca ādāsaṃ olokentassa mukhanimittaṃ viya imaṃ dhammapariyāyaṃ olokentassa ete dhātuādayo atthā pākaṭā honti, tasmā dhammādāsotipi naṃ dhārehi. Yasmā ca yathā nāma parasenamaddanā yodhā saṅgāmatūriyaṃ paggahetvā parasenaṃ pavisitvā sapatte madditvā attano jayaṃ gaṇhanti, evameva kilesasenamaddanā yogino idha vuttavasena vipassanaṃ paggahetvā kilese madditvā attano arahattajayaṃ gaṇhanti, tasmā amatadundubhītipi naṃ dhārehi. Yasmā ca yathā saṅgāmayodhā pañcāvudhaṃ gahetvā parasenaṃ viddhaṃsetvā jayaṃ gaṇhanti, evaṃ yoginopi idha vuttaṃ vipassanāvudhaṃ gahetvā kilesasenaṃ viddhaṃsetvā arahattajayaṃ gaṇhanti. Tasmā anuttaro saṅgāmavijayotipi naṃ dhārehīti.
ಪಪಞ್ಚಸೂದನಿಯಾ ಮಜ್ಝಿಮನಿಕಾಯಟ್ಠಕಥಾಯ
Papañcasūdaniyā majjhimanikāyaṭṭhakathāya
ಬಹುಧಾತುಕಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Bahudhātukasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಮಜ್ಝಿಮನಿಕಾಯ • Majjhimanikāya / ೫. ಬಹುಧಾತುಕಸುತ್ತಂ • 5. Bahudhātukasuttaṃ
ಟೀಕಾ • Tīkā / ಸುತ್ತಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ಮಜ್ಝಿಮನಿಕಾಯ (ಟೀಕಾ) • Majjhimanikāya (ṭīkā) / ೫. ಬಹುಧಾತುಕಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ • 5. Bahudhātukasuttavaṇṇanā
