| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / สํยุตฺตนิกาย (ฎีกา) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
๑๐. พหุธีตรสุตฺตวณฺณนา
10. Bahudhītarasuttavaṇṇanā
๑๙๖. สมนฺตโตติ ทกฺขิณวามานํ วเสน สมนฺตโตฯ อูรุพทฺธาสนนฺติ อูรูนํ พนฺธนวเสน นิสชฺชนํฯ ทฺวินฺนํ อูรูนํ อญฺญมญฺญพนฺธนวเสน อาภุชิตาการํ สนฺธายาห ‘‘อาภุชิตฺวาติ พนฺธิตฺวา’’ติฯ เหฎฺฐิมกายสฺส อนุชุกํ ฐปนํ นิสชฺชาวจเนเนว โพธิตนฺติ ‘‘อุชุํ กาย’’นฺติ เอตฺถ กาย-สโทฺท อุปริมกายวิสโยติ อาห ‘‘อุปริมํ สรีรํ อุชุกํ ฐเปตฺวา’’ติฯ ตํ ปน อุชุกฎฺฐปนํ สรูปโต ปโยชนโต จ ทเสฺสตุํ ‘‘อฎฺฐารสา’’ติอาทิ วุตฺตํฯ ปริมุขนฺติ เอตฺถ ปริ-สโทฺท อภิสเทฺทน สมานโตฺถติ อาห ‘‘กมฺมฎฺฐานาภิมุข’’นฺติ, พหิทฺธา ปุถุตฺตารมฺมณโต นิวาเรตฺวา กมฺมฎฺฐานํเยว ปุเรกฺขโตติ อโตฺถฯ ปริคฺคหโฎฺฐ ‘‘ปริณายิกา’’ติอาทีสุ วิยฯ มุขนฺติ นิยฺยานโฎฺฐ ‘‘สุญฺญตวิโมกฺขมุข’’นฺติอาทีสุ วิยฯ ปฎิปกฺขโต นิคฺคมนโฎฺฐ หิ นิยฺยานโฎฺฐ, ตสฺมา ปริคฺคหิตนิยฺยานนฺติ สพฺพถา คหิตสโมฺมสํ ปริจฺจตฺตสโมฺมสํ สติํ กตฺวา ปรมํ สติเนปกฺกํ อุปฎฺฐเปตฺวาติ อโตฺถฯ ฉพฺพณฺณา…เป.… นิสีทิ พฺราหฺมณสฺส ปสาทสญฺชานนตฺถํฯ อฎวิมุขา จรมานาติ โคจรํ คณฺหนฺตาฯ
196.Samantatoti dakkhiṇavāmānaṃ vasena samantato. Ūrubaddhāsananti ūrūnaṃ bandhanavasena nisajjanaṃ. Dvinnaṃ ūrūnaṃ aññamaññabandhanavasena ābhujitākāraṃ sandhāyāha ‘‘ābhujitvāti bandhitvā’’ti. Heṭṭhimakāyassa anujukaṃ ṭhapanaṃ nisajjāvacaneneva bodhitanti ‘‘ujuṃ kāya’’nti ettha kāya-saddo uparimakāyavisayoti āha ‘‘uparimaṃ sarīraṃ ujukaṃ ṭhapetvā’’ti. Taṃ pana ujukaṭṭhapanaṃ sarūpato payojanato ca dassetuṃ ‘‘aṭṭhārasā’’tiādi vuttaṃ. Parimukhanti ettha pari-saddo abhisaddena samānatthoti āha ‘‘kammaṭṭhānābhimukha’’nti, bahiddhā puthuttārammaṇato nivāretvā kammaṭṭhānaṃyeva purekkhatoti attho. Pariggahaṭṭho ‘‘pariṇāyikā’’tiādīsu viya. Mukhanti niyyānaṭṭho ‘‘suññatavimokkhamukha’’ntiādīsu viya. Paṭipakkhato niggamanaṭṭho hi niyyānaṭṭho, tasmā pariggahitaniyyānanti sabbathā gahitasammosaṃ pariccattasammosaṃ satiṃ katvā paramaṃ satinepakkaṃ upaṭṭhapetvāti attho. Chabbaṇṇā…pe… nisīdi brāhmaṇassa pasādasañjānanatthaṃ. Aṭavimukhā caramānāti gocaraṃ gaṇhantā.
อชฺชสฎฺฐินฺติ อชฺช ฉนฺนํ ปูรณี สฎฺฐี ทิวสวุตฺติ, อชฺช อาทิํ กตฺวา ฉ ทิวเสติ อโตฺถฯ อจฺจนฺตสํโยเค เจตํ อุปโยควจนํฯ อชฺช ฉทิวสมตฺตกาติ อชฺชโต ฉฎฺฐทิวสมตฺตกาฯ ลามกาติ นิหีนา นิปฺผลาฯ เตนาห ‘‘ติลขาณุกา’’ติอาทิฯ
Ajjasaṭṭhinti ajja channaṃ pūraṇī saṭṭhī divasavutti, ajja ādiṃ katvā cha divaseti attho. Accantasaṃyoge cetaṃ upayogavacanaṃ. Ajja chadivasamattakāti ajjato chaṭṭhadivasamattakā. Lāmakāti nihīnā nipphalā. Tenāha ‘‘tilakhāṇukā’’tiādi.
อุสฺสาเหนาติ อุทฺธํ อุทฺธํ ปสาเรน อภิภวเนนฯ ตํ ปน เนสํ อภิภวนํ ทเสฺสตุํ ‘‘กณฺณนงฺคุฎฺฐาทีนี’’ติอาทิมาหฯ
Ussāhenāti uddhaṃ uddhaṃ pasārena abhibhavanena. Taṃ pana nesaṃ abhibhavanaṃ dassetuṃ ‘‘kaṇṇanaṅguṭṭhādīnī’’tiādimāha.
‘‘อุปฺปาฎกปาณกา’’ติ ตจํ อุปฺปาเฎตฺวา วิย ขาทกปาณกา อูกามงฺคุลาทโยฯ
‘‘Uppāṭakapāṇakā’’ti tacaṃ uppāṭetvā viya khādakapāṇakā ūkāmaṅgulādayo.
กฬารปิงฺคลาติ นิกฺขนฺตปิงฺคลกฺขิกา, กฬารปิงฺคลาติ วา รตฺตคตฺตา จ ปิงฺคลจกฺขุกา จฯ ติลกาหตาติ อาหตติลกา, ติลปฺปมาเณหิ พินฺทูหิ สมนฺตโต สนฺถตสรีราฯ
Kaḷārapiṅgalāti nikkhantapiṅgalakkhikā, kaḷārapiṅgalāti vā rattagattā ca piṅgalacakkhukā ca. Tilakāhatāti āhatatilakā, tilappamāṇehi bindūhi samantato santhatasarīrā.
ปฎิคาถาหิ พฺราหฺมณสฺส ธมฺมเทสนํ วเฑฺฒสีติ ปกติยา ตสฺส อตฺตนา กเถตพฺพํ ธมฺมเทสนํ ปพฺพชฺชาคุณกิตฺตนวเสน สตฺตหิ วเฑฺฒสิฯ ปพฺพชิตฺวาติ อิณายิกานํ อตฺตโน ปลิโพธํ ตถา ตถา ชานาเปตฺวา ปพฺพชิตฺวาฯ
Paṭigāthāhi brāhmaṇassa dhammadesanaṃ vaḍḍhesīti pakatiyā tassa attanā kathetabbaṃ dhammadesanaṃ pabbajjāguṇakittanavasena sattahi vaḍḍhesi. Pabbajitvāti iṇāyikānaṃ attano palibodhaṃ tathā tathā jānāpetvā pabbajitvā.
ยถา จ ตตฺถ ภควา ปฎิปชฺชิ, ตํ ทเสฺสตุํ ‘‘ปุน ทิวเส’’ติอาทิ วุตฺตํฯ
Yathā ca tattha bhagavā paṭipajji, taṃ dassetuṃ ‘‘puna divase’’tiādi vuttaṃ.
ตํ ตํ กุลฆรํ เปเสตฺวาติ ตํ ตํ ตสฺส พฺราหฺมณสฺส ธีตรํ ตสฺส ตสฺสานุจฺฉวิกสฺส พฺราหฺมณสฺส เทโนฺต ตํ ตํ กุลฆรํ เปเสตฺวา พฺราหฺมณธเมฺม ครุกรณาภาวโตฯ
Taṃ taṃ kulagharaṃ pesetvāti taṃ taṃ tassa brāhmaṇassa dhītaraṃ tassa tassānucchavikassa brāhmaṇassa dento taṃ taṃ kulagharaṃ pesetvā brāhmaṇadhamme garukaraṇābhāvato.
‘‘นเฎฺฐ มเต ปพฺพชิเต, นปุํสเกปิ ภตฺตริ;
‘‘Naṭṭhe mate pabbajite, napuṃsakepi bhattari;
อิตฺถิยา ปติเสฎฺฐาย, น อโญฺญ ปติ อิจฺฉิโย’’ติฯ –
Itthiyā patiseṭṭhāya, na añño pati icchiyo’’ti. –
อยญฺหิ พฺราหฺมณธโมฺมฯ อยฺยิกฎฺฐาเนติ มาตามหิฎฺฐาเน ฐเปสิ สตฺถุ จิตฺตาราธนวเสนาติฯ
Ayañhi brāhmaṇadhammo. Ayyikaṭṭhāneti mātāmahiṭṭhāne ṭhapesi satthu cittārādhanavasenāti.
พหุธีตรสุตฺตวณฺณนา นิฎฺฐิตาฯ
Bahudhītarasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
ปฐมวคฺควณฺณนา นิฎฺฐิตาฯ
Paṭhamavaggavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / สุตฺตปิฎก • Suttapiṭaka / สํยุตฺตนิกาย • Saṃyuttanikāya / ๑๐. พหุธีตรสุตฺตํ • 10. Bahudhītarasuttaṃ
อฎฺฐกถา • Aṭṭhakathā / สุตฺตปิฎก (อฎฺฐกถา) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / สํยุตฺตนิกาย (อฎฺฐกถา) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ๑๐. พหุธีตรสุตฺตวณฺณนา • 10. Bahudhītarasuttavaṇṇanā
