| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಸಂಯುತ್ತನಿಕಾಯ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) |
೧೦. ಬಹುಧೀತರಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ
10. Bahudhītarasuttavaṇṇanā
೧೯೬. ದಸಮೇ ಅಞ್ಞತರಸ್ಮಿಂ ವನಸಣ್ಡೇತಿ ಪಚ್ಚೂಸಸಮಯೇ ಲೋಕಂ ಓಲೋಕೇನ್ತೋ ತಸ್ಸ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಸ್ಸ ಅರಹತ್ತಸ್ಸ ಉಪನಿಸ್ಸಯಂ ದಿಸ್ವಾ ‘‘ಗಚ್ಛಾಮಿಸ್ಸ ಸಙ್ಗಹಂ ಕರಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಗನ್ತ್ವಾ ತಸ್ಮಿಂ ವನಸಣ್ಡೇ ವಿಹರತಿ। ನಟ್ಠಾ ಹೋನ್ತೀತಿ ಕಸಿತ್ವಾ ವಿಸ್ಸಟ್ಠಾ ಅಟವಿಮುಖಾ ಚರಮಾನಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೇ ಭುಞ್ಜಿತುಂ ಗತೇ ಪಲಾತಾ ಹೋನ್ತಿ। ಪಲ್ಲಙ್ಕನ್ತಿ ಸಮನ್ತತೋ ಊರುಬದ್ಧಾಸನಂ। ಆಭುಜಿತ್ವಾತಿ ಬನ್ಧಿತ್ವಾ । ಉಜುಂ ಕಾಯಂ ಪಣಿಧಾಯಾತಿ ಉಪರಿಮಂ ಸರೀರಂ ಉಜುಕಂ ಠಪೇತ್ವಾ, ಅಟ್ಠಾರಸ ಪಿಟ್ಠಿಕಣ್ಟಕೇ ಕೋಟಿಯಾ ಕೋಟಿಂ ಪಟಿಪಾದೇತ್ವಾ। ಪರಿಮುಖಂ ಸತಿಂ ಉಪಟ್ಠಪೇತ್ವಾತಿ ಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಾಭಿಮುಖಂ ಸತಿಂ ಠಪಯಿತ್ವಾ, ಮುಖಸಮೀಪೇ ವಾ ಕತ್ವಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ತೇನೇವ ವಿಭಙ್ಗೇ ವುತ್ತಂ – ‘‘ಅಯಂ ಸತಿ ಉಪಟ್ಠಿತಾ ಹೋತಿ ಸೂಪಟ್ಠಿತಾ ನಾಸಿಕಗ್ಗೇ ವಾ ಮುಖನಿಮಿತ್ತೇ ವಾ, ತೇನ ವುಚ್ಚತಿ ಪರಿಮುಖಂ ಸತಿಂ ಉಪಟ್ಠಪೇತ್ವಾ’’ತಿ (ವಿಭ॰ ೫೩೭)। ಅಥ ವಾ ‘‘ಪರೀತಿ ಪರಿಗ್ಗಹಟ್ಠೋ। ಮುಖನ್ತಿ ನಿಯ್ಯಾನಟ್ಠೋ। ಸತೀತಿ ಉಪಟ್ಠಾನಟ್ಠೋ। ತೇನ ವುಚ್ಚತಿ ಪರಿಮುಖಂ ಸತಿಂ ಉಪಟ್ಠಪೇತ್ವಾ’’ತಿ ಏವಂ ಪಟಿಸಮ್ಭಿದಾಯಂ (ಪಟಿ॰ ಮ॰ ೧.೧೬೪) ವುತ್ತನಯೇನಪೇತ್ಥ ಅತ್ಥೋ ದಟ್ಠಬ್ಬೋ। ತತ್ರಾಯಂ ಸಙ್ಖೇಪೋ – ‘‘ಪರಿಗ್ಗಹಿತನಿಯ್ಯಾನಂ ಸತಿಂ ಕತ್ವಾ’’ತಿ। ಏವಂ ನಿಸೀದನ್ತೋ ಚ ಪನ ಛಬ್ಬಣ್ಣಾ ಘನಬುದ್ಧರಸ್ಮಿಯೋ ವಿಸ್ಸಜ್ಜೇತ್ವಾ ನಿಸೀದಿ। ಉಪಸಙ್ಕಮೀತಿ ದೋಮನಸ್ಸಾಭಿಭೂತೋ ಆಹಿಣ್ಡನ್ತೋ, ‘‘ಸುಖೇನ ವತಾಯಂ ಸಮಣೋ ನಿಸಿನ್ನೋ’’ತಿ ಚಿನ್ತೇತ್ವಾ ಉಪಸಙ್ಕಮಿ।
196. Dasame aññatarasmiṃ vanasaṇḍeti paccūsasamaye lokaṃ olokento tassa brāhmaṇassa arahattassa upanissayaṃ disvā ‘‘gacchāmissa saṅgahaṃ karissāmī’’ti gantvā tasmiṃ vanasaṇḍe viharati. Naṭṭhā hontīti kasitvā vissaṭṭhā aṭavimukhā caramānā brāhmaṇe bhuñjituṃ gate palātā honti. Pallaṅkanti samantato ūrubaddhāsanaṃ. Ābhujitvāti bandhitvā . Ujuṃ kāyaṃ paṇidhāyāti uparimaṃ sarīraṃ ujukaṃ ṭhapetvā, aṭṭhārasa piṭṭhikaṇṭake koṭiyā koṭiṃ paṭipādetvā. Parimukhaṃ satiṃ upaṭṭhapetvāti kammaṭṭhānābhimukhaṃ satiṃ ṭhapayitvā, mukhasamīpe vā katvāti attho. Teneva vibhaṅge vuttaṃ – ‘‘ayaṃ sati upaṭṭhitā hoti sūpaṭṭhitā nāsikagge vā mukhanimitte vā, tena vuccati parimukhaṃ satiṃ upaṭṭhapetvā’’ti (vibha. 537). Atha vā ‘‘parīti pariggahaṭṭho. Mukhanti niyyānaṭṭho. Satīti upaṭṭhānaṭṭho. Tena vuccati parimukhaṃ satiṃ upaṭṭhapetvā’’ti evaṃ paṭisambhidāyaṃ (paṭi. ma. 1.164) vuttanayenapettha attho daṭṭhabbo. Tatrāyaṃ saṅkhepo – ‘‘pariggahitaniyyānaṃ satiṃ katvā’’ti. Evaṃ nisīdanto ca pana chabbaṇṇā ghanabuddharasmiyo vissajjetvā nisīdi. Upasaṅkamīti domanassābhibhūto āhiṇḍanto, ‘‘sukhena vatāyaṃ samaṇo nisinno’’ti cintetvā upasaṅkami.
ಅಜ್ಜಸಟ್ಠಿಂ ನ ದಿಸ್ಸನ್ತೀತಿ ಅಜ್ಜ ಛದಿವಸಮತ್ತಕಾ ಪಟ್ಠಾಯ ನ ದಿಸ್ಸನ್ತಿ। ಪಾಪಕಾತಿ ಲಾಮಕಾ ತಿಲಖಾಣುಕಾ। ತೇನ ಕಿರ ತಿಲಖೇತ್ತೇ ವಪಿತೇ ತದಹೇವ ದೇವೋ ವಸ್ಸಿತ್ವಾ ತಿಲೇ ಪಂಸುಮ್ಹಿ ಓಸೀದಾಪೇಸಿ , ಪುಪ್ಫಂ ವಾ ಫಲಂ ವಾ ಗಹೇತುಂ ನಾಸಕ್ಖಿಂಸು। ಯೇಪಿ ವಡ್ಢಿಂಸು, ತೇಸಂ ಉಪರಿ ಪಾಣಕಾ ಪತಿತ್ವಾ ಪಣ್ಣಾನಿ ಖಾದಿಂಸು, ಏಕಪಣ್ಣದುಪಣ್ಣಾ ಖಾಣುಕಾ ಅವಸಿಸ್ಸಿಂಸು। ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ಖೇತ್ತಂ ಓಲೋಕೇತುಂ ಗತೋ ತೇ ದಿಸ್ವಾ – ‘‘ವಡ್ಢಿಯಾ ಮೇ ತಿಲಾ ಗಹಿತಾ, ತೇಪಿ ನಟ್ಠಾ’’ತಿ ದೋಮನಸ್ಸಜಾತೋ ಅಹೋಸಿ, ತಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಇಮಂ ಗಾಥಮಾಹ।
Ajjasaṭṭhiṃna dissantīti ajja chadivasamattakā paṭṭhāya na dissanti. Pāpakāti lāmakā tilakhāṇukā. Tena kira tilakhette vapite tadaheva devo vassitvā tile paṃsumhi osīdāpesi , pupphaṃ vā phalaṃ vā gahetuṃ nāsakkhiṃsu. Yepi vaḍḍhiṃsu, tesaṃ upari pāṇakā patitvā paṇṇāni khādiṃsu, ekapaṇṇadupaṇṇā khāṇukā avasissiṃsu. Brāhmaṇo khettaṃ oloketuṃ gato te disvā – ‘‘vaḍḍhiyā me tilā gahitā, tepi naṭṭhā’’ti domanassajāto ahosi, taṃ gahetvā imaṃ gāthamāha.
ಉಸ್ಸೋಳ್ಹಿಕಾಯಾತಿ ಉಸ್ಸಾಹೇನ ಕಣ್ಣನಙ್ಗುಟ್ಠಾದೀನಿ ಉಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾ ವಿಚರನ್ತಾ ಉಪ್ಪತನ್ತಿ। ತಸ್ಸ ಕಿರ ಅನುಪುಬ್ಬೇನ ಭೋಗೇಸು ಪರಿಕ್ಖೀಣೇಸು ಪಕ್ಖಿಪಿತಬ್ಬಸ್ಸ ಅಭಾವೇನ ತುಚ್ಛಕೋಟ್ಠಾ ಅಹೇಸುಂ। ತಸ್ಸ ಇತೋ ಚಿತೋ ಚ ಸತ್ತಹಿ ಘರೇಹಿ ಆಗತಾ ಮೂಸಿಕಾ ತೇ ತುಚ್ಛಕೋಟ್ಠೇ ಪವಿಸಿತ್ವಾ ಉಯ್ಯಾನಕೀಳಂ ಕೀಳನ್ತಾ ವಿಯ ನಚ್ಚನ್ತಿ, ತಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಏವಮಾಹ।
Ussoḷhikāyāti ussāhena kaṇṇanaṅguṭṭhādīni ukkhipitvā vicarantā uppatanti. Tassa kira anupubbena bhogesu parikkhīṇesu pakkhipitabbassa abhāvena tucchakoṭṭhā ahesuṃ. Tassa ito cito ca sattahi gharehi āgatā mūsikā te tucchakoṭṭhe pavisitvā uyyānakīḷaṃ kīḷantā viya naccanti, taṃ gahetvā evamāha.
ಉಪ್ಪಾಟಕೇಹಿ ಸಞ್ಛನ್ನೋತಿ ಉಪ್ಪಾಟಕಪಾಣಕೇಹಿ ಸಞ್ಛನ್ನೋ। ತಸ್ಸ ಕಿರ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಸ್ಸ ಸಯನತ್ಥಾಯ ಸನ್ಥತಂ ತಿಣಪಣ್ಣಸನ್ಥಾರಂ ಕೋಚಿ ಅನ್ತರನ್ತರಾ ಪಟಿಜಗ್ಗನ್ತೋ ನತ್ಥಿ। ಸೋ ದಿವಸಂ ಅರಞ್ಞೇ ಕಮ್ಮಂ ಕತ್ವಾ ಸಾಯಂ ಆಗನ್ತ್ವಾ ತಸ್ಮಿಂ ನಿಪಜ್ಜತಿ। ಅಥಸ್ಸ ಉಪ್ಪಾಟಕಪಾಣಕಾ ಸರೀರಂ ಏಕಚ್ಛನ್ನಂ ಕರೋನ್ತಾ ಖಾದನ್ತಿ, ತಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಏವಮಾಹ।
Uppāṭakehi sañchannoti uppāṭakapāṇakehi sañchanno. Tassa kira brāhmaṇassa sayanatthāya santhataṃ tiṇapaṇṇasanthāraṃ koci antarantarā paṭijagganto natthi. So divasaṃ araññe kammaṃ katvā sāyaṃ āgantvā tasmiṃ nipajjati. Athassa uppāṭakapāṇakā sarīraṃ ekacchannaṃ karontā khādanti, taṃ gahetvā evamāha.
ವಿಧವಾತಿ ಮತಪತಿಕಾ। ಯಾವ ಕಿರ ತಸ್ಸ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಸ್ಸ ಗೇಹೇ ವಿಭವಮತ್ತಾ ಅಹೋಸಿ, ತಾವ ತಾ ವಿಧವಾಪಿ ಹುತ್ವಾ ಪತಿಕುಲೇಸು ವಸಿತುಂ ಲಭಿಂಸು। ಯದಾ ಪನ ಸೋ ನಿದ್ಧನೋ ಜಾತೋ, ತದಾ ತಾ ‘‘ಪಿತುಘರಂ ಗಚ್ಛಥಾ’’ತಿ ಸಸ್ಸುಸಸುರಾದೀಹಿ ನಿಕ್ಕಡ್ಢಿತಾ ತತೋ ತಸ್ಸೇವ ಘರಂ ಆಗನ್ತ್ವಾ ವಸನ್ತಿಯೋ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಸ್ಸ ಭೋಜನಕಾಲೇ ‘‘ಗಚ್ಛಥ ಅಯ್ಯಕೇನ ಸದ್ಧಿಂ ಭುಞ್ಜಥಾ’’ತಿ ಪುತ್ತೇ ಪೇಸೇನ್ತಿ, ತೇಹಿ ಪಾತಿಯಂ ಹತ್ಥೇಸು ಓತಾರಿತೇಸು ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ಹತ್ಥಸ್ಸ ಓಕಾಸಂ ನ ಲಭತಿ। ತಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಇಮಂ ಗಾಥಮಾಹ।
Vidhavāti matapatikā. Yāva kira tassa brāhmaṇassa gehe vibhavamattā ahosi, tāva tā vidhavāpi hutvā patikulesu vasituṃ labhiṃsu. Yadā pana so niddhano jāto, tadā tā ‘‘pitugharaṃ gacchathā’’ti sassusasurādīhi nikkaḍḍhitā tato tasseva gharaṃ āgantvā vasantiyo brāhmaṇassa bhojanakāle ‘‘gacchatha ayyakena saddhiṃ bhuñjathā’’ti putte pesenti, tehi pātiyaṃ hatthesu otāritesu brāhmaṇo hatthassa okāsaṃ na labhati. Taṃ gahetvā imaṃ gāthamāha.
ಪಿಙ್ಗಲಾತಿ ಕಳಾರಪಿಙ್ಗಲಾ। ತಿಲಕಾಹತಾತಿ ಕಾಳಸೇತಾದಿವಣ್ಣೇಹಿ ತಿಲಕೇಹಿ ಆಹತಗತ್ತಾ। ಸೋತ್ತಂ ಪಾದೇನ ಬೋಧೇತೀತಿ ನಿದ್ದಂ ಓಕ್ಕನ್ತಂ ಪಾದೇನ ಪಹರಿತ್ವಾ ಪಬೋಧೇತಿ। ಅಯಂ ಕಿರ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ಮೂಸಿಕಸದ್ದೇನ ಉಬ್ಬಾಳ್ಹೋ ಉಪ್ಪಾಟಕೇಹಿ ಚ ಖಜ್ಜಮಾನೋ ಸಬ್ಬರತ್ತಿಂ ನಿದ್ದಂ ಅಲಭಿತ್ವಾ ಪಚ್ಚೂಸಕಾಲೇ ನಿದ್ದಾಯತಿ। ಅಥ ನಂ ಅಕ್ಖೀಸು ನಿಮ್ಮಿಲಿತಮತ್ತೇಸ್ವೇವ – ‘‘ಕಿಂ ಕರೋಸಿ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣ, ಪಚ್ಛಾ ಚ ಪುಬ್ಬೇ ಚ ಗಹಿತಸ್ಸ ಇಣಸ್ಸ? ವಡ್ಢಿ ಮತ್ಥಕಂ ಪತ್ತಾ, ಸತ್ತ ಧೀತರೋ ಪೋಸೇತಬ್ಬಾ। ಇದಾನಿ ಇಣಾಯಿಕಾ ಆಗನ್ತ್ವಾ ಗೇಹಂ ಪರಿವಾರೇಸ್ಸನ್ತಿ, ಗಚ್ಛ ಕಮ್ಮಂ ಕರೋಹೀ’’ತಿ ಪಾದೇನ ಪಹರಿತ್ವಾ ಪಬೋಧೇತಿ। ತಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಇಮಂ ಗಾಥಮಾಹ।
Piṅgalāti kaḷārapiṅgalā. Tilakāhatāti kāḷasetādivaṇṇehi tilakehi āhatagattā. Sottaṃ pādena bodhetīti niddaṃ okkantaṃ pādena paharitvā pabodheti. Ayaṃ kira brāhmaṇo mūsikasaddena ubbāḷho uppāṭakehi ca khajjamāno sabbarattiṃ niddaṃ alabhitvā paccūsakāle niddāyati. Atha naṃ akkhīsu nimmilitamattesveva – ‘‘kiṃ karosi, brāhmaṇa, pacchā ca pubbe ca gahitassa iṇassa? Vaḍḍhi matthakaṃ pattā, satta dhītaro posetabbā. Idāni iṇāyikā āgantvā gehaṃ parivāressanti, gaccha kammaṃ karohī’’ti pādena paharitvā pabodheti. Taṃ gahetvā imaṃ gāthamāha.
ಇಣಾಯಿಕಾತಿ ಯೇಸಂ ಅನೇನ ಹತ್ಥತೋ ಇಣಂ ಗಹಿತಂ। ಸೋ ಕಿರ ಕಸ್ಸಚಿ ಹತ್ಥತೋ ಏಕಂ ಕಹಾಪಣಂ ಕಸ್ಸಚಿ ದ್ವೇ ಕಸ್ಸಚಿ ದಸ…ಪೇ॰… ಕಸ್ಸಚಿ ಸತನ್ತಿ ಏವಂ ಬಹೂನಂ ಹತ್ಥತೋ ಇಣಂ ಅಗ್ಗಹೇಸಿ। ತೇ ದಿವಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಂ ಅಪಸ್ಸನ್ತಾ ‘‘ಗೇಹತೋ ತಂ ನಿಕ್ಖನ್ತಮೇವ ಗಣ್ಹಿಸ್ಸಾಮಾ’’ತಿ ಬಲವಪಚ್ಚೂಸೇ ಗನ್ತ್ವಾ ಚೋದೇನ್ತಿ। ತಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಇಮಂ ಗಾಥಮಾಹ।
Iṇāyikāti yesaṃ anena hatthato iṇaṃ gahitaṃ. So kira kassaci hatthato ekaṃ kahāpaṇaṃ kassaci dve kassaci dasa…pe… kassaci satanti evaṃ bahūnaṃ hatthato iṇaṃ aggahesi. Te divā brāhmaṇaṃ apassantā ‘‘gehato taṃ nikkhantameva gaṇhissāmā’’ti balavapaccūse gantvā codenti. Taṃ gahetvā imaṃ gāthamāha.
ಭಗವಾ ತೇನ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೇನ ಇಮಾಹಿ ಸತ್ತಹಿ ಗಾಥಾಹಿ ದುಕ್ಖೇ ಕಥಿತೇ ‘‘ಯಂ ಯಂ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣ, ತಯಾ ದುಕ್ಖಂ ಕಥಿತಂ, ಸಬ್ಬಮೇತಂ ಮಯ್ಹಂ ನತ್ಥೀ’’ತಿ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ಪಟಿಗಾಥಾಹಿ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಸ್ಸ ಧಮ್ಮದೇಸನಂ ವಡ್ಢೇಸಿ। ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ತಾ ಗಾಥಾ ಸುತ್ವಾ ಭಗವತಿ ಪಸನ್ನೋ ಸರಣೇಸು ಪತಿಟ್ಠಾಯ ಪಬ್ಬಜಿತ್ವಾ ಅರಹತ್ತಂ ಪಾಪುಣಿ। ತಂ ದಸ್ಸೇತುಂ ಏವಂ ವುತ್ತೇ ಭಾರದ್ವಾಜಗೋತ್ತೋತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ತತ್ಥ ಅಲತ್ಥಾತಿ ಲಭಿ।
Bhagavā tena brāhmaṇena imāhi sattahi gāthāhi dukkhe kathite ‘‘yaṃ yaṃ, brāhmaṇa, tayā dukkhaṃ kathitaṃ, sabbametaṃ mayhaṃ natthī’’ti dassento paṭigāthāhi brāhmaṇassa dhammadesanaṃ vaḍḍhesi. Brāhmaṇo tā gāthā sutvā bhagavati pasanno saraṇesu patiṭṭhāya pabbajitvā arahattaṃ pāpuṇi. Taṃ dassetuṃ evaṃ vutte bhāradvājagottotiādi vuttaṃ. Tattha alatthāti labhi.
ತಞ್ಚ ಪನ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಂ ಭಗವಾ ಪಬ್ಬಾಜೇತ್ವಾ ಆದಾಯ ಜೇತವನಂ ಗನ್ತ್ವಾ ಪುನದಿವಸೇ ತೇನ ಥೇರೇನ ಪಚ್ಛಾಸಮಣೇನ ಕೋಸಲರಞ್ಞೋ ಗೇಹದ್ವಾರಂ ಅಗಮಾಸಿ । ರಾಜಾ ‘‘ಸತ್ಥಾ ಆಗತೋ’’ತಿ ಸುತ್ವಾ ಪಾಸಾದಾ ಓರುಯ್ಹ ವನ್ದಿತ್ವಾ ಹತ್ಥತೋ ಪತ್ತಂ ಗಹೇತ್ವಾ ತಥಾಗತಂ ಉಪರಿಪಾಸಾದಂ ಆರೋಪೇತ್ವಾ ವರಾಸನೇ ನಿಸೀದಾಪೇತ್ವಾ ಗನ್ಧೋದಕೇನ ಪಾದೇ ಧೋವಿತ್ವಾ ಸತಪಾಕತೇಲೇನ ಮಕ್ಖೇತ್ವಾ ಯಾಗುಂ ಆಹರಾಪೇತ್ವಾ ರಜತದಣ್ಡಂ ಸುವಣ್ಣಕಟಚ್ಛುಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಸತ್ಥು ಉಪನಾಮೇಸಿ। ಸತ್ಥಾ ಪತ್ತಂ ಪಿದಹಿ। ರಾಜಾ ತಥಾಗತಸ್ಸ ಪಾದೇಸು ಪತಿತ್ವಾ, ‘‘ಸಚೇ ಮೇ, ಭನ್ತೇ, ದೋಸೋ ಅತ್ಥಿ, ಖಮಥಾ’’ತಿ ಆಹ। ನತ್ಥಿ, ಮಹಾರಾಜಾತಿ। ಅಥ ಕಸ್ಮಾ ಯಾಗುಂ ನ ಗಣ್ಹಥಾತಿ? ಪಲಿಬೋಧೋ ಅತ್ಥಿ, ಮಹಾರಾಜಾತಿ। ಕಿಂ ಪನ, ಭನ್ತೇ, ಯಾಗುಂ ಅಗಣ್ಹನ್ತೇಹೇವ ಲಭಿತಬ್ಬೋ ಏಸ ಪಲಿಬೋಧೋ, ಪಟಿಬಲೋ ಅಹಂ ಪಲಿಬೋಧಂ ದಾತುಂ, ಗಣ್ಹಥ, ಭನ್ತೇತಿ। ಸತ್ಥಾ ಅಗ್ಗಹೇಸಿ। ಮಹಲ್ಲಕತ್ಥೇರೋಪಿ ದೀಘರತ್ತಂ ಛಾತೋ ಯಾವದತ್ಥಂ ಯಾಗುಂ ಪಿವಿ। ರಾಜಾ ಖಾದನೀಯಭೋಜನೀಯಂ ದತ್ವಾ ಭತ್ತಕಿಚ್ಚಾವಸಾನೇ ಭಗವನ್ತಂ ವನ್ದಿತ್ವಾ ಆಹ – ‘‘ಭಗವಾ ತುಮ್ಹೇ ಪವೇಣಿಯಾ ಆಗತೇ ಓಕ್ಕಾಕವಂಸೇ ಉಪ್ಪಜ್ಜಿತ್ವಾ ಚಕ್ಕವತ್ತಿಸಿರಿಂ ಪಹಾಯ ಪಬ್ಬಜಿತ್ವಾ ಲೋಕೇ ಅಗ್ಗತಂ ಪತ್ತೋ, ಕೋ ನಾಮ, ಭನ್ತೇ, ತುಮ್ಹಾಕಂ ಪಲಿಬೋಧೋ’’ತಿ? ಮಹಾರಾಜ, ಏತಸ್ಸ ಮಹಲ್ಲಕತ್ಥೇರಸ್ಸ ಪಲಿಬೋಧೋ ಅಮ್ಹಾಕಂ ಪಲಿಬೋಧಸದಿಸೋವಾತಿ।
Tañca pana brāhmaṇaṃ bhagavā pabbājetvā ādāya jetavanaṃ gantvā punadivase tena therena pacchāsamaṇena kosalarañño gehadvāraṃ agamāsi . Rājā ‘‘satthā āgato’’ti sutvā pāsādā oruyha vanditvā hatthato pattaṃ gahetvā tathāgataṃ uparipāsādaṃ āropetvā varāsane nisīdāpetvā gandhodakena pāde dhovitvā satapākatelena makkhetvā yāguṃ āharāpetvā rajatadaṇḍaṃ suvaṇṇakaṭacchuṃ gahetvā satthu upanāmesi. Satthā pattaṃ pidahi. Rājā tathāgatassa pādesu patitvā, ‘‘sace me, bhante, doso atthi, khamathā’’ti āha. Natthi, mahārājāti. Atha kasmā yāguṃ na gaṇhathāti? Palibodho atthi, mahārājāti. Kiṃ pana, bhante, yāguṃ agaṇhanteheva labhitabbo esa palibodho, paṭibalo ahaṃ palibodhaṃ dātuṃ, gaṇhatha, bhanteti. Satthā aggahesi. Mahallakattheropi dīgharattaṃ chāto yāvadatthaṃ yāguṃ pivi. Rājā khādanīyabhojanīyaṃ datvā bhattakiccāvasāne bhagavantaṃ vanditvā āha – ‘‘bhagavā tumhe paveṇiyā āgate okkākavaṃse uppajjitvā cakkavattisiriṃ pahāya pabbajitvā loke aggataṃ patto, ko nāma, bhante, tumhākaṃ palibodho’’ti? Mahārāja, etassa mahallakattherassa palibodho amhākaṃ palibodhasadisovāti.
ರಾಜಾ ಥೇರಂ ವನ್ದಿತ್ವಾ – ‘‘ಕೋ, ಭನ್ತೇ, ತುಮ್ಹಾಕಂ ಪಲಿಬೋಧೋ’’ತಿ ಪುಚ್ಛಿ? ಇಣಪಲಿಬೋಧೋ, ಮಹಾರಾಜಾತಿ। ಕಿತ್ತಕೋ, ಭನ್ತೇತಿ? ಗಣೇಹಿ, ಮಹಾರಾಜಾತಿ। ರಞ್ಞೋ ‘‘ಏಕಂ ದ್ವೇ ಸತಂ ಸಹಸ್ಸ’’ನ್ತಿ ಗಣೇನ್ತಸ್ಸ ಅಙ್ಗುಲಿಯೋ ನಪ್ಪಹೋನ್ತಿ। ಅಥೇಕಂ ಪುರಿಸಂ ಪಕ್ಕೋಸಿತ್ವಾ, ‘‘ಗಚ್ಛ, ಭಣೇ, ನಗರೇ ಭೇರಿಂ ಚರಾಪೇಹಿ ‘ಸಬ್ಬೇ ಬಹುಧೀತಿಕಬ್ರಾಹ್ಮಣಸ್ಸ ಇಣಾಯಿಕಾ ರಾಜಙ್ಗಣೇ ಸನ್ನಿಪತನ್ತೂ’’ತಿ। ಮನುಸ್ಸಾ ಭೇರಿಂ ಸುತ್ವಾ ಸನ್ನಿಪತಿಂಸು। ರಾಜಾ ತೇಸಂ ಹತ್ಥತೋ ಪಣ್ಣಾನಿ ಆಹರಾಪೇತ್ವಾ ಸಬ್ಬೇಸಂ ಅನೂನಂ ಧನಮದಾಸಿ। ತತ್ಥ ಸುವಣ್ಣಮೇವ ಸತಸಹಸ್ಸಗ್ಘನಕಂ ಅಹೋಸಿ। ಪುನ ರಾಜಾ ಪುಚ್ಛಿ – ‘‘ಅಞ್ಞೋಪಿ ಅತ್ಥಿ, ಭನ್ತೇ, ಪಲಿಬೋಧೋ’’ತಿ। ಇಣಂ ನಾಮ, ಮಹಾರಾಜ, ದತ್ವಾ ಮುಚ್ಚಿತುಂ ಸಕ್ಕಾ, ಏತಾ ಪನ ಸತ್ತ ದಾರಿಕಾ ಮಹಾಪಲಿಬೋಧಾ ಮಯ್ಹನ್ತಿ। ರಾಜಾ ಯಾನಾನಿ ಪೇಸೇತ್ವಾ ತಸ್ಸ ಧೀತರೋ ಆಹರಾಪೇತ್ವಾ ಅತ್ತನೋ ಧೀತರೋ ಕತ್ವಾ ತಂ ತಂ ಕುಲಘರಂ ಪೇಸೇತ್ವಾ, ‘‘ಅಞ್ಞೋಪಿ, ಭನ್ತೇ, ಅತ್ಥಿ ಪಲಿಬೋಧೋ’’ತಿ ಪುಚ್ಛಿ? ಬ್ರಾಹ್ಮಣೀ, ಮಹಾರಾಜಾತಿ। ರಾಜಾ ಯಾನಂ ಪೇಸೇತ್ವಾ, ತಸ್ಸ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಿಂ ಆಹರಾಪೇತ್ವಾ, ಅಯ್ಯಿಕಟ್ಠಾನೇ ಠಪೇತ್ವಾ ಪುನ ಪುಚ್ಛಿ – ‘‘ಅಞ್ಞೋಪಿ, ಭನ್ತೇ, ಅತ್ಥಿ ಪಲಿಬೋಧೋ’’ತಿ? ನತ್ಥಿ , ಮಹಾರಾಜಾತಿ ವುತ್ತೇ ರಾಜಾಪಿ ಚೀವರದುಸ್ಸಾನಿ ದಾಪೇತ್ವಾ, ‘‘ಭನ್ತೇ, ಮಮ ಸನ್ತಕಂ ತುಮ್ಹಾಕಂ ಭಿಕ್ಖುಭಾವಂ ಜಾನಾಥಾ’’ತಿ ಆಹ। ಆಮ, ಮಹಾರಾಜಾತಿ। ಅಥ ನಂ ರಾಜಾ ಆಹ – ‘‘ಭನ್ತೇ, ಚೀವರಪಿಣ್ಡಪಾತಾದಯೋಪಿ ಸಬ್ಬೇ ಪಚ್ಚಯಾ ಅಮ್ಹಾಕಂ ಸನ್ತಕಾ ಭವಿಸ್ಸನ್ತಿ। ತುಮ್ಹೇ ತಥಾಗತಸ್ಸ ಮನಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಸಮಣಧಮ್ಮಂ ಕರೋಥಾ’’ತಿ। ಥೇರೋ ತಥೇವ ಅಪ್ಪಮತ್ತೋ ಸಮಣಧಮ್ಮಂ ಕರೋನ್ತೋ ನಚಿರಸ್ಸೇವ ಆಸವಕ್ಖಯಂ ಪತ್ತೋತಿ। ದಸಮಂ।
Rājā theraṃ vanditvā – ‘‘ko, bhante, tumhākaṃ palibodho’’ti pucchi? Iṇapalibodho, mahārājāti. Kittako, bhanteti? Gaṇehi, mahārājāti. Rañño ‘‘ekaṃ dve sataṃ sahassa’’nti gaṇentassa aṅguliyo nappahonti. Athekaṃ purisaṃ pakkositvā, ‘‘gaccha, bhaṇe, nagare bheriṃ carāpehi ‘sabbe bahudhītikabrāhmaṇassa iṇāyikā rājaṅgaṇe sannipatantū’’ti. Manussā bheriṃ sutvā sannipatiṃsu. Rājā tesaṃ hatthato paṇṇāni āharāpetvā sabbesaṃ anūnaṃ dhanamadāsi. Tattha suvaṇṇameva satasahassagghanakaṃ ahosi. Puna rājā pucchi – ‘‘aññopi atthi, bhante, palibodho’’ti. Iṇaṃ nāma, mahārāja, datvā muccituṃ sakkā, etā pana satta dārikā mahāpalibodhā mayhanti. Rājā yānāni pesetvā tassa dhītaro āharāpetvā attano dhītaro katvā taṃ taṃ kulagharaṃ pesetvā, ‘‘aññopi, bhante, atthi palibodho’’ti pucchi? Brāhmaṇī, mahārājāti. Rājā yānaṃ pesetvā, tassa brāhmaṇiṃ āharāpetvā, ayyikaṭṭhāne ṭhapetvā puna pucchi – ‘‘aññopi, bhante, atthi palibodho’’ti? Natthi , mahārājāti vutte rājāpi cīvaradussāni dāpetvā, ‘‘bhante, mama santakaṃ tumhākaṃ bhikkhubhāvaṃ jānāthā’’ti āha. Āma, mahārājāti. Atha naṃ rājā āha – ‘‘bhante, cīvarapiṇḍapātādayopi sabbe paccayā amhākaṃ santakā bhavissanti. Tumhe tathāgatassa manaṃ gahetvā samaṇadhammaṃ karothā’’ti. Thero tatheva appamatto samaṇadhammaṃ karonto nacirasseva āsavakkhayaṃ pattoti. Dasamaṃ.
ಪಠಮೋ ವಗ್ಗೋ।
Paṭhamo vaggo.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಸಂಯುತ್ತನಿಕಾಯ • Saṃyuttanikāya / ೧೦. ಬಹುಧೀತರಸುತ್ತಂ • 10. Bahudhītarasuttaṃ
ಟೀಕಾ • Tīkā / ಸುತ್ತಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ಸಂಯುತ್ತನಿಕಾಯ (ಟೀಕಾ) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ೧೦. ಬಹುಧೀತರಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ • 10. Bahudhītarasuttavaṇṇanā
