| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / इतिवुत्तक-अट्ठकथा • Itivuttaka-aṭṭhakathā |
८. बहुकारसुत्तवण्णना
8. Bahukārasuttavaṇṇanā
१०७. अट्ठमे ब्राह्मणगहपतिकाति ब्राह्मणा चेव गहपतिका च। ठपेत्वा ब्राह्मणे ये केचि अगारं अज्झावसन्ता इध गहपतिकाति वेदितब्बा । येति अनियमतो निद्दिट्ठपरामसनं। वोति उपयोगबहुवचनं। अयञ्हेत्थ सङ्खेपत्थो – भिक्खवे, तुम्हाकं बहूपकारा ब्राह्मणगहपतिका, ये ब्राह्मणा चेव सेसअगारिका च ‘‘तुम्हे एव अम्हाकं पुञ्ञक्खेत्तं, यत्थ मयं उद्धग्गिकं दक्खिणं पतिट्ठापेम सोवग्गिकं सुखविपाकं सग्गसंवत्तनिक’’न्ति चीवरादीहि पच्चयेहि पतिउपट्ठिताति।
107. Aṭṭhame brāhmaṇagahapatikāti brāhmaṇā ceva gahapatikā ca. Ṭhapetvā brāhmaṇe ye keci agāraṃ ajjhāvasantā idha gahapatikāti veditabbā . Yeti aniyamato niddiṭṭhaparāmasanaṃ. Voti upayogabahuvacanaṃ. Ayañhettha saṅkhepattho – bhikkhave, tumhākaṃ bahūpakārā brāhmaṇagahapatikā, ye brāhmaṇā ceva sesaagārikā ca ‘‘tumhe eva amhākaṃ puññakkhettaṃ, yattha mayaṃ uddhaggikaṃ dakkhiṇaṃ patiṭṭhāpema sovaggikaṃ sukhavipākaṃ saggasaṃvattanika’’nti cīvarādīhi paccayehi patiupaṭṭhitāti.
एवं ‘‘आमिसदानेन आमिससंविभागेन आमिसानुग्गहेन गहट्ठा भिक्खूनं उपकारवन्तो’’ति दस्सेत्वा इदानि धम्मदानेन धम्मसंविभागेन धम्मानुग्गहेन भिक्खूनम्पि तेसं उपकारवन्ततं दस्सेतुं ‘‘तुम्हेपि, भिक्खवे,’’तिआदि वुत्तं, तं वुत्तनयमेव।
Evaṃ ‘‘āmisadānena āmisasaṃvibhāgena āmisānuggahena gahaṭṭhā bhikkhūnaṃ upakāravanto’’ti dassetvā idāni dhammadānena dhammasaṃvibhāgena dhammānuggahena bhikkhūnampi tesaṃ upakāravantataṃ dassetuṃ ‘‘tumhepi, bhikkhave,’’tiādi vuttaṃ, taṃ vuttanayameva.
इमिना किं कथितं? पिण्डापचायनं नाम कथितं। अयञ्हेत्थ अधिप्पायो – भिक्खवे, यस्मा इमे ब्राह्मणगहपतिका नेव तुम्हाकं ञातका, न मित्ता, न इणं वा धारेन्ति, अथ खो ‘‘इमे समणा सम्मग्गता सम्मा पटिपन्ना, एत्थ नो कारा महप्फला भविस्सन्ति महानिसंसा’’ति फलविसेसं आकङ्खन्ता तुम्हे चीवरादीहि उपट्ठहन्ति। तस्मा तं तेसं अधिप्पायं परिपूरेन्ता अप्पमादेन सम्पादेथ, धम्मदेसनापि वो कारकानंयेव सोभति, आदेय्या च होति, न इतरेसन्ति एवं सम्मापटिपत्तियं अप्पमादो करणीयोति।
Iminā kiṃ kathitaṃ? Piṇḍāpacāyanaṃ nāma kathitaṃ. Ayañhettha adhippāyo – bhikkhave, yasmā ime brāhmaṇagahapatikā neva tumhākaṃ ñātakā, na mittā, na iṇaṃ vā dhārenti, atha kho ‘‘ime samaṇā sammaggatā sammā paṭipannā, ettha no kārā mahapphalā bhavissanti mahānisaṃsā’’ti phalavisesaṃ ākaṅkhantā tumhe cīvarādīhi upaṭṭhahanti. Tasmā taṃ tesaṃ adhippāyaṃ paripūrentā appamādena sampādetha, dhammadesanāpi vo kārakānaṃyeva sobhati, ādeyyā ca hoti, na itaresanti evaṃ sammāpaṭipattiyaṃ appamādo karaṇīyoti.
एवमिदं, भिक्खवेतिआदीसु अयं सङ्खेपत्थो – भिक्खवे, एवं इमिना वुत्तप्पकारेन गहट्ठपब्बजितेहि आमिसदानधम्मदानवसेन अञ्ञमञ्ञं सन्निस्साय कामादिवसेन चतुब्बिधस्सपि ओघस्स नित्थरणत्थाय सकलस्सपि वट्टदुक्खस्स सम्मदेव परियोसानकरणाय उपोसथसीलनियमादिवसेन चतुपारिसुद्धिसीलादिवसेन वा इदं सासनब्रह्मचरियं मग्गब्रह्मचरियञ्च वुस्सति चरीयतीति।
Evamidaṃ, bhikkhavetiādīsu ayaṃ saṅkhepattho – bhikkhave, evaṃ iminā vuttappakārena gahaṭṭhapabbajitehi āmisadānadhammadānavasena aññamaññaṃ sannissāya kāmādivasena catubbidhassapi oghassa nittharaṇatthāya sakalassapi vaṭṭadukkhassa sammadeva pariyosānakaraṇāya uposathasīlaniyamādivasena catupārisuddhisīlādivasena vā idaṃ sāsanabrahmacariyaṃ maggabrahmacariyañca vussati carīyatīti.
गाथासु सागाराति गहट्ठा। अनगाराति परिच्चत्तअगारा पब्बजिता। उभो अञ्ञोञ्ञनिस्सिताति ते उभोपि अञ्ञमञ्ञसन्निस्सिता। सागारा हि अनगारानं धम्मदानसन्निस्सिता, अनगारा च सागारानं पच्चयदानसन्निस्सिता। आराधयन्तीति साधेन्ति सम्पादेन्ति। सद्धम्मन्ति पटिपत्तिसद्धम्मं पटिवेधसद्धम्मञ्च। तत्थ यं उत्तमं, तं दस्सेन्तो आह ‘‘योगक्खेमं अनुत्तर’’न्ति अरहत्तं निब्बानञ्च। सागारेसूति सागारेहि, निस्सक्के इदं भुम्मवचनं, सागारानं वा सन्तिके। पच्चयन्ति वुत्तावसेसं दुविधं पच्चयं पिण्डपातं भेसज्जञ्च। परिस्सयविनोदनन्ति उतुपरिस्सयादिपरिस्सयहरणं विहारादिआवसथं। सुगतन्ति सम्मा पटिपन्नं कल्याणपुथुज्जनेन सद्धिं अट्ठविधं अरियपुग्गलं। सावको हि इध सुगतोति अधिप्पेतो। घरमेसिनोति घरं एसिनो, गेहे ठत्वा घरावासं वसन्ता भोगूपकरणानि चेव गहट्ठसीलादीनि च एसनसीलाति अत्थो। सद्दहानो अरहतन्ति अरहन्तानं अरियानं वचनं, तेसं वा सम्मापटिपत्तिं सद्दहन्ता। ‘‘अद्धा इमे सम्मा पटिपन्ना, यथा इमे कथेन्ति, तथा पटिपज्जन्तानं सा पटिपत्ति सग्गमोक्खसम्पत्तिया संवत्तती’’ति अभिसद्दहन्ताति अत्थो। ‘‘सद्दहन्ता’’तिपि पाठो। अरियपञ्ञायाति सुविसुद्धपञ्ञाय। झायिनोति आरम्मणलक्खणूपनिज्झानवसेन दुविधेनपि झानेन झायिनो।
Gāthāsu sāgārāti gahaṭṭhā. Anagārāti pariccattaagārā pabbajitā. Ubho aññoññanissitāti te ubhopi aññamaññasannissitā. Sāgārā hi anagārānaṃ dhammadānasannissitā, anagārā ca sāgārānaṃ paccayadānasannissitā. Ārādhayantīti sādhenti sampādenti. Saddhammanti paṭipattisaddhammaṃ paṭivedhasaddhammañca. Tattha yaṃ uttamaṃ, taṃ dassento āha ‘‘yogakkhemaṃanuttara’’nti arahattaṃ nibbānañca. Sāgāresūti sāgārehi, nissakke idaṃ bhummavacanaṃ, sāgārānaṃ vā santike. Paccayanti vuttāvasesaṃ duvidhaṃ paccayaṃ piṇḍapātaṃ bhesajjañca. Parissayavinodananti utuparissayādiparissayaharaṇaṃ vihārādiāvasathaṃ. Sugatanti sammā paṭipannaṃ kalyāṇaputhujjanena saddhiṃ aṭṭhavidhaṃ ariyapuggalaṃ. Sāvako hi idha sugatoti adhippeto. Gharamesinoti gharaṃ esino, gehe ṭhatvā gharāvāsaṃ vasantā bhogūpakaraṇāni ceva gahaṭṭhasīlādīni ca esanasīlāti attho. Saddahāno arahatanti arahantānaṃ ariyānaṃ vacanaṃ, tesaṃ vā sammāpaṭipattiṃ saddahantā. ‘‘Addhā ime sammā paṭipannā, yathā ime kathenti, tathā paṭipajjantānaṃ sā paṭipatti saggamokkhasampattiyā saṃvattatī’’ti abhisaddahantāti attho. ‘‘Saddahantā’’tipi pāṭho. Ariyapaññāyāti suvisuddhapaññāya. Jhāyinoti ārammaṇalakkhaṇūpanijjhānavasena duvidhenapi jhānena jhāyino.
इध धम्मं चरित्वानाति इमस्मिं अत्तभावे, इमस्मिं वा सासने लोकियलोकुत्तरसुखस्स मग्गभूतं सीलादिधम्मं पटिपज्जित्वा याव परिनिब्बानं न पापुणन्ति, तावदेव सुगतिगामिनो। नन्दिनोति पीतिसोमनस्सयोगेन नन्दनसीला। केचि पन ‘‘धम्मं चरित्वान मग्गन्ति सोतापत्तिमग्गं पापुणित्वा’’ति वदन्ति। देवलोकस्मिन्ति छब्बिधेपि कामावचरदेवलोके। मोदन्ति कामकामिनोति यथिच्छितवत्थुनिप्फत्तितो कामकामिनो कामवन्तो हुत्वा पमोदन्तीति।
Idha dhammaṃ caritvānāti imasmiṃ attabhāve, imasmiṃ vā sāsane lokiyalokuttarasukhassa maggabhūtaṃ sīlādidhammaṃ paṭipajjitvā yāva parinibbānaṃ na pāpuṇanti, tāvadeva sugatigāmino. Nandinoti pītisomanassayogena nandanasīlā. Keci pana ‘‘dhammaṃ caritvāna magganti sotāpattimaggaṃ pāpuṇitvā’’ti vadanti. Devalokasminti chabbidhepi kāmāvacaradevaloke. Modanti kāmakāminoti yathicchitavatthunipphattito kāmakāmino kāmavanto hutvā pamodantīti.
अट्ठमसुत्तवण्णना निट्ठिता।
Aṭṭhamasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / सुत्तपिटक • Suttapiṭaka / खुद्दकनिकाय • Khuddakanikāya / इतिवुत्तकपाळि • Itivuttakapāḷi / ८. बहुकारसुत्तं • 8. Bahukārasuttaṃ
