Tipiṭaka / Tipiṭaka (English) / Majjhima Nikāya, English translation |
මජ්ඣිම නිකාය 59
The Middle-Length Suttas Collection 59
බහුවේදනීයසුත්ත
The Many Kinds of Feeling
ඒවං මේ සුතං—ඒකං සමයං භගවා සාවත්ථියං විහරති ජේතවනේ අනාථපිණ්ඩිකස්ස ආරාමේ.
So I have heard. At one time the Buddha was staying near Sāvatthī in Jeta’s Grove, Anāthapiṇḍika’s monastery.
අථ ඛෝ පඤ්චකඞ්ගෝ ථපති යේනායස්මා උදායී තේනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා ආයස්මන්තං උදායිං අභිවාදේත්වා ඒකමන්තං නිසීදි. ඒකමන්තං නිසින්නෝ ඛෝ පඤ්චකඞ්ගෝ ථපති ආයස්මන්තං උදායිං ඒතදවෝච: “කති නු ඛෝ, භන්තේ උදායි, වේදනා වුත්තා භගවතා”ති?
Then the master builder Pañcakaṅga went up to Venerable Udāyī, bowed, sat down to one side, and said to him, “Sir, how many feelings has the Buddha spoken of?”
“තිස්සෝ ඛෝ, ථපති, වේදනා වුත්තා භගවතා. සුඛා වේදනා, දුක්ඛා වේදනා, අදුක්ඛමසුඛා වේදනා—ඉමා ඛෝ, ථපති, තිස්සෝ වේදනා වුත්තා භගවතා”ති.
“Master builder, the Buddha has spoken of three feelings: pleasant, painful, and neutral. The Buddha has spoken of these three feelings.”
ඒවං වුත්තේ, පඤ්චකඞ්ගෝ ථපති ආයස්මන්තං උදායිං ඒතදවෝච: “න ඛෝ, භන්තේ උදායි, තිස්සෝ වේදනා වුත්තා භගවතා; ද්වේ වේදනා වුත්තා භගවතා—සුඛා වේදනා, දුක්ඛා වේදනා. යායං, භන්තේ, අදුක්ඛමසුඛා වේදනා සන්තස්මිං ඒසා පණීතේ සුඛේ වුත්තා භගවතා”ති.
When he said this, Pañcakaṅga said to Udāyī, “Sir, Udāyī, the Buddha hasn’t spoken of three feelings. He’s spoken of two feelings: pleasant and painful. The Buddha said that neutral feeling is included as a peaceful and subtle kind of pleasure.”
දුතියම්පි ඛෝ ආයස්මා උදායී පඤ්චකඞ්ගං ථපතිං ඒතදවෝච: “න ඛෝ, ගහපති, ද්වේ වේදනා වුත්තා භගවතා; තිස්සෝ වේදනා වුත්තා භගවතා. සුඛා වේදනා, දුක්ඛා වේදනා, අදුක්ඛමසුඛා වේදනා—ඉමා ඛෝ, ථපති, තිස්සෝ වේදනා වුත්තා භගවතා”ති. දුතියම්පි ඛෝ පඤ්චකඞ්ගෝ ථපති ආයස්මන්තං උදායිං ඒතදවෝච: “න ඛෝ, භන්තේ උදායි, තිස්සෝ වේදනා වුත්තා භගවතා; ද්වේ වේදනා වුත්තා භගවතා—සුඛා වේදනා, දුක්ඛා වේදනා. යායං, භන්තේ, අදුක්ඛමසුඛා වේදනා සන්තස්මිං ඒසා පණීතේ සුඛේ වුත්තා භගවතා”ති.
For a second time, Udāyī said to Pañcakaṅga, “The Buddha hasn’t spoken of two feelings, he’s spoken of three.” For a second time, Pañcakaṅga said to Udāyī, “The Buddha hasn’t spoken of three feelings, he’s spoken of two.”
තතියම්පි ඛෝ ආයස්මා උදායී පඤ්චකඞ්ගං ථපතිං ඒතදවෝච: “න ඛෝ, ථපති, ද්වේ වේදනා වුත්තා භගවතා; තිස්සෝ වේදනා වුත්තා භගවතා. සුඛා වේදනා, දුක්ඛා වේදනා, අදුක්ඛමසුඛා වේදනා—ඉමා ඛෝ, ථපති, තිස්සෝ වේදනා වුත්තා භගවතා”ති.
And for a third time, Udāyī said to Pañcakaṅga, “The Buddha hasn’t spoken of two feelings, he’s spoken of three.”
තතියම්පි ඛෝ පඤ්චකඞ්ගෝ ථපති ආයස්මන්තං උදායිං ඒතදවෝච: “න ඛෝ, භන්තේ උදායි, තිස්සෝ වේදනා වුත්තා භගවතා, ද්වේ වේදනා වුත්තා භගවතා—සුඛා වේදනා, දුක්ඛා වේදනා. යායං, භන්තේ, අදුක්ඛමසුඛා වේදනා සන්තස්මිං ඒසා පණීතේ සුඛේ වුත්තා භගවතා”ති.
And for a third time, Pañcakaṅga said to Udāyī, “The Buddha hasn’t spoken of three feelings, he’s spoken of two.”
නේව ඛෝ සක්ඛි ආයස්මා උදායී පඤ්චකඞ්ගං ථපතිං සඤ්ඤාපේතුං, න පනාසක්ඛි පඤ්චකඞ්ගෝ ථපති ආයස්මන්තං උදායිං සඤ්ඤාපේතුං.
But neither was able to persuade the other.
අස්සෝසි ඛෝ ආයස්මා ආනන්දෝ ආයස්මතෝ උදායිස්ස පඤ්චකඞ්ගේන ථපතිනා සද්ධිං ඉමං කථාසල්ලාපං. අථ ඛෝ ආයස්මා ආනන්දෝ යේන භගවා තේනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා භගවන්තං අභිවාදේත්වා ඒකමන්තං නිසීදි. ඒකමන්තං නිසින්නෝ ඛෝ ආයස්මා ආනන්දෝ යාවතකෝ අහෝසි ආයස්මතෝ උදායිස්ස පඤ්චකඞ්ගේන ථපතිනා සද්ධිං කථාසල්ලාපෝ තං සබ්බං භගවතෝ ආරෝචේසි. ඒවං වුත්තේ, භගවා ආයස්මන්තං ආනන්දං ඒතදවෝච:
Venerable Ānanda heard this discussion between Udāyī and Pañcakaṅga. Then he went up to the Buddha, bowed, sat down to one side, and informed the Buddha of all they had discussed. When he had spoken, the Buddha said to him,
“සන්තඤ්ඤේව ඛෝ, ආනන්ද, පරියායං පඤ්චකඞ්ගෝ ථපති උදායිස්ස නාබ්භනුමෝදි, සන්තඤ්ඤේව ච පන පරියායං උදායී පඤ්චකඞ්ගස්ස ථපතිස්ස නාබ්භනුමෝදි. ද්වේපානන්ද, වේදනා වුත්තා මයා පරියායේන, තිස්සෝපි වේදනා වුත්තා මයා පරියායේන, පඤ්චපි වේදනා වුත්තා මයා පරියායේන, ඡපි වේදනා වුත්තා මයා පරියායේන, අට්ඨාරසපි වේදනා වුත්තා මයා පරියායේන, ඡත්තිංසපි වේදනා වුත්තා මයා පරියායේන, අට්ඨසතම්පි වේදනා වුත්තා මයා පරියායේන. ඒවං පරියායදේසිතෝ ඛෝ, ආනන්ද, මයා ධම්මෝ. ඒවං පරියායදේසිතේ ඛෝ, ආනන්ද, මයා ධම්මේ යේ අඤ්ඤමඤ්ඤස්ස සුභාසිතං සුලපිතං න සමනුජානිස්සන්ති න සමනුමඤ්ඤිස්සන්ති න සමනුමෝදිස්සන්ති තේසමේතං පාටිකඞ්ඛං—භණ්ඩනජාතා කලහජාතා විවාදාපන්නා අඤ්ඤමඤ්ඤං මුඛසත්තීහි විතුදන්තා විහරිස්සන්ති. ඒවං පරියායදේසිතෝ ඛෝ, ආනන්ද, මයා ධම්මෝ. ඒවං පරියායදේසිතේ ඛෝ, ආනන්ද, මයා ධම්මේ යේ අඤ්ඤමඤ්ඤස්ස සුභාසිතං සුලපිතං සමනුජානිස්සන්ති සමනුමඤ්ඤිස්සන්ති සමනුමෝදිස්සන්ති තේසමේතං පාටිකඞ්ඛං—සමග්ගා සම්මෝදමානා අවිවදමානා ඛීරෝදකීභූතා අඤ්ඤමඤ්ඤං පියචක්ඛූහි සම්පස්සන්තා විහරිස්සන්ති.
“Ānanda, the explanation by the bhikkhu Udāyī, which the master builder Pañcakaṅga didn’t agree with, was quite correct. But the explanation by Pañcakaṅga, which Udāyī didn’t agree with, was also quite correct. In one explanation I’ve spoken of two feelings. In another explanation I’ve spoken of three feelings, or five, six, eighteen, thirty-six, or a hundred and eight feelings. I’ve explained the teaching in all these different ways. This being so, you can expect that those who don’t concede, approve, or agree with what has been well spoken will argue, quarrel, and fight, continually wounding each other with barbed words. I’ve explained the teaching in all these different ways. This being so, you can expect that those who do concede, approve, or agree with what has been well spoken will live in harmony, appreciating each other, without quarreling, blending like milk and water, and regarding each other with kindly eyes.
පඤ්ච ඛෝ ඉමේ, ආනන්ද, කාමගුණා. කතමේ පඤ්ච? චක්ඛුවිඤ්ඤේය්යා රූපා ඉට්ඨා කන්තා මනාපා පියරූපා කාමූපසංහිතා රජනීයා, සෝතවිඤ්ඤේය්යා සද්දා …පේ… ඝානවිඤ්ඤේය්යා ගන්ධා …පේ… ජිව්හාවිඤ්ඤේය්යා රසා …පේ… කායවිඤ්ඤේය්යා ඵෝට්ඨබ්බා ඉට්ඨා කන්තා මනාපා පියරූපා කාමූපසංහිතා රජනීයා—ඉමේ ඛෝ, ආනන්ද, පඤ්ච කාමගුණා. යං ඛෝ, ආනන්ද, ඉමේ පඤ්ච කාමගුණේ පටිච්ච උප්පජ්ජති සුඛං සෝමනස්සං ඉදං වුච්චති කාමසුඛං.
There are these five kinds of sensual stimulation. What five? Sights known by the eye that are likable, desirable, agreeable, pleasant, sensual, and arousing. Sounds known by the ear … Smells known by the nose … Tastes known by the tongue … Touches known by the body that are likable, desirable, agreeable, pleasant, sensual, and arousing. These are the five kinds of sensual stimulation. The pleasure and happiness that arise from these five kinds of sensual stimulation is called sensual pleasure.
යෝ ඛෝ, ආනන්ද, ඒවං වදේය්ය: ‘ඒතපරමං සත්තා සුඛං සෝමනස්සං පටිසංවේදේන්තී(අ)ති, ඉදමස්ස නානුජානාමි. තං කිස්ස හේතු? අත්ථානන්ද, ඒතම්හා සුඛා අඤ්ඤං සුඛං අභික්කන්තතරඤ්ච පණීතතරඤ්ච. කතමඤ්චානන්ද, ඒතම්හා සුඛා අඤ්ඤං සුඛං අභික්කන්තතරඤ්ච පණීතතරඤ්ච? ඉධානන්ද, භික්ඛු විවිච්චේව කාමේහි විවිච්ච අකුසලේහි ධම්මේහි …පේ… පඨමං ඣානං උපසම්පජ්ජ විහරති. ඉදං ඛෝ, ආනන්ද, ඒතම්හා සුඛා අඤ්ඤං සුඛං අභික්කන්තතරඤ්ච පණීතතරඤ්ච.
There are those who would say that this is the highest pleasure and happiness that sentient beings experience. But I don’t grant them that. Why is that? Because there is another pleasure that is finer than that. And what is that pleasure? It’s when a bhikkhu, quite secluded from sensual pleasures, secluded from unskillful qualities, enters and remains in the first jhāna, which has the rapture and bliss born of seclusion, while placing the mind and keeping it connected. This is a pleasure that is finer than that.
යෝ ඛෝ, ආනන්ද, ඒවං වදේය්ය: ‘ඒතපරමං සත්තා සුඛං සෝමනස්සං පටිසංවේදේන්තී(අ)ති, ඉදමස්ස නානුජානාමි. තං කිස්ස හේතු? අත්ථානන්ද, ඒතම්හා සුඛා අඤ්ඤං සුඛං අභික්කන්තතරඤ්ච පණීතතරඤ්ච. කතමඤ්චානන්ද, ඒතම්හා සුඛා අඤ්ඤං සුඛං අභික්කන්තතරඤ්ච පණීතතරඤ්ච? ඉධානන්ද, භික්ඛු විතක්කවිචාරානං වූපසමා …පේ… දුතියං ඣානං උපසම්පජ්ජ විහරති. ඉදං ඛෝ, ආනන්ද, ඒතම්හා සුඛා අඤ්ඤං සුඛං අභික්කන්තතරඤ්ච පණීතතරඤ්ච.
There are those who would say that this is the highest pleasure and happiness that sentient beings experience. But I don’t grant them that. Why is that? Because there is another pleasure that is finer than that. And what is that pleasure? It’s when, as the placing of the mind and keeping it connected are stilled, a bhikkhu enters and remains in the second jhāna, which has the rapture and bliss born of immersion, with internal clarity and mind at one, without placing the mind and keeping it connected. …
යෝ ඛෝ, ආනන්ද, ඒවං වදේය්ය … පේ…. කතමඤ්චානන්ද, ඒතම්හා සුඛා අඤ්ඤං සුඛං අභික්කන්තතරඤ්ච පණීතතරඤ්ච? ඉධානන්ද, භික්ඛු පීතියා ච විරාගා …පේ… තතියං ඣානං උපසම්පජ්ජ විහරති. ඉදං ඛෝ, ආනන්ද, ඒතම්හා සුඛා අඤ්ඤං සුඛං අභික්කන්තතරඤ්ච පණීතතරඤ්ච.
There is another pleasure that is finer than that. And what is that pleasure? It’s when, with the fading away of rapture, a bhikkhu enters and remains in the third jhāna, where they meditate with equanimity, mindful and aware, personally experiencing the bliss of which the noble ones declare, ‘Equanimous and mindful, one meditates in bliss.’ …
යෝ ඛෝ, ආනන්ද, ඒවං වදේය්ය … පේ…. කතමඤ්චානන්ද, ඒතම්හා සුඛා අඤ්ඤං සුඛං අභික්කන්තතරඤ්ච පණීතතරඤ්ච? ඉධානන්ද, භික්ඛු සුඛස්ස ච පහානා …පේ… චතුත්ථං ඣානං උපසම්පජ්ජ විහරති. ඉදං ඛෝ, ආනන්ද, ඒතම්හා සුඛා අඤ්ඤං සුඛං අභික්කන්තතරඤ්ච පණීතතරඤ්ච.
There is another pleasure that is finer than that. And what is that pleasure? It’s when, giving up pleasure and pain, and ending former happiness and sadness, a bhikkhu enters and remains in the fourth jhāna, without pleasure or pain, with pure equanimity and mindfulness. …
යෝ ඛෝ, ආනන්ද, ඒවං වදේය්ය … පේ…. කතමඤ්චානන්ද, ඒතම්හා සුඛා අඤ්ඤං සුඛං අභික්කන්තතරඤ්ච පණීතතරඤ්ච? ඉධානන්ද, භික්ඛු සබ්බසෝ රූපසඤ්ඤානං සමතික්කමා, පටිඝසඤ්ඤානං අත්ථඞ්ගමා, නානත්තසඤ්ඤානං අමනසිකාරා ‘අනන්තෝ ආකාසෝ(අ)ති ආකාසානඤ්චායතනං උපසම්පජ්ජ විහරති. ඉදං ඛෝ, ආනන්ද, ඒතම්හා සුඛා අඤ්ඤං සුඛං අභික්කන්තතරඤ්ච පණීතතරඤ්ච.
There is another pleasure that is finer than that. And what is that pleasure? It’s when a bhikkhu, going totally beyond perceptions of form, with the ending of perceptions of impingement, not focusing on perceptions of diversity, aware that ‘space is infinite’, enters and remains in the dimension of infinite space. …
යෝ ඛෝ, ආනන්ද, ඒවං වදේය්ය … පේ…. කතමඤ්චානන්ද, ඒතම්හා සුඛා අඤ්ඤං සුඛං අභික්කන්තතරඤ්ච පණීතතරඤ්ච? ඉධානන්ද, භික්ඛු සබ්බසෝ ආකාසානඤ්චායතනං සමතික්කම්ම ‘අනන්තං විඤ්ඤාණන්(අ)ති විඤ්ඤාණඤ්චායතනං උපසම්පජ්ජ විහරති. ඉදං ඛෝ, ආනන්ද, ඒතම්හා සුඛා අඤ්ඤං සුඛං අභික්කන්තතරඤ්ච පණීතතරඤ්ච.
There is another pleasure that is finer than that. And what is that pleasure? It’s when a bhikkhu, going totally beyond the dimension of infinite space, aware that ‘consciousness is infinite’, enters and remains in the dimension of infinite consciousness. …
යෝ ඛෝ, ආනන්ද, ඒවං වදේය්ය … පේ…. කතමඤ්චානන්ද, ඒතම්හා සුඛා අඤ්ඤං සුඛං අභික්කන්තතරඤ්ච පණීතතරඤ්ච? ඉධානන්ද, භික්ඛු සබ්බසෝ විඤ්ඤාණඤ්චායතනං සමතික්කම්ම ‘නත්ථි කිඤ්චී(අ)ති ආකිඤ්චඤ්ඤායතනං උපසම්පජ්ජ විහරති. ඉදං ඛෝ, ආනන්ද, ඒතම්හා සුඛා අඤ්ඤං සුඛං අභික්කන්තතරඤ්ච පණීතතරඤ්ච.
There is another pleasure that is finer than that. And what is that pleasure? It’s when a bhikkhu, going totally beyond the dimension of infinite consciousness, aware that ‘there is nothing at all’, enters and remains in the dimension of nothingness. …
යෝ ඛෝ, ආනන්ද, ඒවං වදේය්ය … පේ…. කතමඤ්චානන්ද, ඒතම්හා සුඛා අඤ්ඤං සුඛං අභික්කන්තතරඤ්ච පණීතතරඤ්ච? ඉධානන්ද, භික්ඛු සබ්බසෝ ආකිඤ්චඤ්ඤායතනං සමතික්කම්ම නේවසඤ්ඤානාසඤ්ඤායතනං උපසම්පජ්ජ විහරති. ඉදං ඛෝ, ආනන්ද, ඒතම්හා සුඛා අඤ්ඤං සුඛං අභික්කන්තතරඤ්ච පණීතතරඤ්ච.
There is another pleasure that is finer than that. And what is that pleasure? It’s when a bhikkhu, going totally beyond the dimension of nothingness, enters and remains in the dimension of neither perception nor non-perception. This is a pleasure that is finer than that.
යෝ ඛෝ, ආනන්ද, ඒවං වදේය්ය: ‘ඒතපරමං සත්තා සුඛං සෝමනස්සං පටිසංවේදේන්තී(අ)ති, ඉදමස්ස නානුජානාමි. තං කිස්ස හේතු? අත්ථානන්ද, ඒතම්හා සුඛා අඤ්ඤං සුඛං අභික්කන්තතරඤ්ච පණීතතරඤ්ච. කතමඤ්චානන්ද, ඒතම්හා සුඛා අඤ්ඤං සුඛං අභික්කන්තතරඤ්ච පණීතතරඤ්ච? ඉධානන්ද, භික්ඛු සබ්බසෝ නේවසඤ්ඤානාසඤ්ඤායතනං සමතික්කම්ම සඤ්ඤාවේදයිතනිරෝධං උපසම්පජ්ජ විහරති. ඉදං ඛෝ, ආනන්ද, ඒතම්හා සුඛා අඤ්ඤං සුඛං අභික්කන්තතරඤ්ච පණීතතරඤ්ච.
There are those who would say that this is the highest pleasure and happiness that sentient beings experience. But I don’t grant them that. Why is that? Because there is another pleasure that is finer than that. And what is that pleasure? It’s when a bhikkhu, going totally beyond the dimension of neither perception nor non-perception, enters and remains in the cessation of perception and feeling. This is a pleasure that is finer than that.
ඨානං ඛෝ පනේතං, ආනන්ද, විජ්ජති යං අඤ්ඤතිත්ථියා පරිබ්බාජකා ඒවං වදේය්යුං: ‘සඤ්ඤාවේදයිතනිරෝධං සමණෝ ගෝතමෝ ආහ; තඤ්ච සුඛස්මිං පඤ්ඤපේති. තයිදං කිංසු, තයිදං කථංසූ(අ)ති?
It’s possible that wanderers of other religions might say, ‘The ascetic Gotama spoke of the cessation of perception and feeling, and he includes it in happiness. What’s up with that?’
ඒවංවාදිනෝ, ආනන්ද, අඤ්ඤතිත්ථියා පරිබ්බාජකා ඒවමස්සු වචනීයා: ‘න ඛෝ, ආවුසෝ, භගවා සුඛංයේව වේදනං සන්ධාය සුඛස්මිං පඤ්ඤපේති; අපි ච, ආවුසෝ, යත්ථ යත්ථ සුඛං උපලබ්භති යහිං යහිං තං තං තථාගතෝ සුඛස්මිං පඤ්ඤපේතී(අ)”ති.
When wanderers of other religions say this, you should say to them, ‘Friends, when the Buddha describes what’s included in happiness, he’s not just referring to pleasant feeling. The Realized One describes pleasure as included in happiness wherever it’s found, and in whatever context.’”
ඉදමවෝච භගවා. අත්තමනෝ ආයස්මා ආනන්දෝ භගවතෝ භාසිතං අභිනන්දීති.
That is what the Buddha said. Satisfied, Venerable Ānanda was happy with what the Buddha said.
බහුවේදනීයසුත්තං නිට්ඨිතං නවමං.
The authoritative text of the Majjhima Nikāya is the Pāli text. The English translation is provided as an aid to the study of the original Pāli text. [CREDITS »]