| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಮಜ್ಝಿಮನಿಕಾಯ (ಟೀಕಾ) • Majjhimanikāya (ṭīkā) |
೯. ಬಹುವೇದನಿಯಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ
9. Bahuvedaniyasuttavaṇṇanā
೮೮. ಪಞ್ಚಕಙ್ಗೋತಿ ವಡ್ಢಕೀಕಿಚ್ಚಸಾಧನೇ ವಾಸಿಆದಿಪಞ್ಚಕಂ ಅಙ್ಗಂ ಸಂಧನಂ ಏತಸ್ಮಿನ್ತಿ ಪಞ್ಚಕಙ್ಗೋ। ಥಮ್ಭಾದಿವತ್ಥೂನಂ ಥಪನಟ್ಠೇನ ಥಪತಿ। ಪಣ್ಡಿತಉದಾಯಿತ್ಥೇರೋ, ನ ಕಾಳುದಾಯೀ ಥೇರೋ।
88.Pañcakaṅgoti vaḍḍhakīkiccasādhane vāsiādipañcakaṃ aṅgaṃ saṃdhanaṃ etasminti pañcakaṅgo. Thambhādivatthūnaṃ thapanaṭṭhena thapati. Paṇḍitaudāyitthero, na kāḷudāyī thero.
೮೯. ಪರಿಯಾಯತಿ ಅತ್ತನೋ ಫಲಂ ವತ್ತೇತೀತಿ ಪರಿಯಾಯೋ, ಕಾರಣಂ। ವೇದನಾಸನ್ನಿಸ್ಸಿತೋ ಚ ಕಾಯಿಕಚೇತಸಿಕಭಾವೋ ಕಾರಣಂ। ತೇನಾಹ – ‘‘ಕಾಯಿಕಚೇತಸಿಕವಸೇನ ದ್ವೇ ವೇದಿತಬ್ಬಾ’’ತಿ। ತತ್ಥ ಪಸಾದಕಾಯಸನ್ನಿಸ್ಸಿತಾ ಕಾಯಿಕಾ, ಚೇತೋಸನ್ನಿಸ್ಸಿತಾ ಚೇತಸಿಕಾ। ಸುಖಾದಿವಸೇನ ತಿಸ್ಸೋತಿ ಏತ್ಥ ಸುಖನದುಕ್ಖನುಪೇಕ್ಖನಾನಿ ಸುಖಾದಿವೇದನಾಯ ಕಾರಣಂ। ತಾನಿ ಹಿ ಪವತ್ತಿನಿಮಿತ್ತಾನಿ ಕತ್ವಾ ತತ್ಥ ಸುಖಾದಿಸದ್ದಪ್ಪವತ್ತಿ, ಇಮಿನಾ ನಯೇನ ಸೇಸೇಸುಪಿ ಯಥಾರಹಂ ಕಾರಣಂ ನಿದ್ಧಾರೇತ್ವಾ ವತ್ತಬ್ಬಂ। ಉಪವಿಚಾರವಸೇನಾತಿ ಆರಮ್ಮಣಂ ಉಪೇಚ್ಚ ಸವಿಸೇಸಪವತ್ತಿವಸೇನ। ಯಸ್ಮಿಞ್ಹಿ ಆರಮ್ಮಣೇ ಸೋಮನಸ್ಸವೇದನಾ ಪವತ್ತತಿ, ಆರಮ್ಮಣತಾಯ ತಂ ಉಪಗನ್ತ್ವಾ ಇತರವೇದನಾಹಿ ವಿಸಿಟ್ಠತಾಯ ಸವಿಸೇಸಂ ತತ್ಥ ಪವತ್ತಿ। ತೇನಾಹ ‘‘ಸೋಮನಸ್ಸಟ್ಠಾನಿಯಂ ರೂಪಂ ಉಪವಿಚರತೀ’’ತಿ। ಏಸ ನಯೋ ಸೇಸವೇದನಾಸು ಗೇಹಸ್ಸಿತಾನೀತಿ ಗೇಹನಿಸ್ಸಿತಾನಿ।
89. Pariyāyati attano phalaṃ vattetīti pariyāyo, kāraṇaṃ. Vedanāsannissito ca kāyikacetasikabhāvo kāraṇaṃ. Tenāha – ‘‘kāyikacetasikavasena dve veditabbā’’ti. Tattha pasādakāyasannissitā kāyikā, cetosannissitā cetasikā. Sukhādivasena tissoti ettha sukhanadukkhanupekkhanāni sukhādivedanāya kāraṇaṃ. Tāni hi pavattinimittāni katvā tattha sukhādisaddappavatti, iminā nayena sesesupi yathārahaṃ kāraṇaṃ niddhāretvā vattabbaṃ. Upavicāravasenāti ārammaṇaṃ upecca savisesapavattivasena. Yasmiñhi ārammaṇe somanassavedanā pavattati, ārammaṇatāya taṃ upagantvā itaravedanāhi visiṭṭhatāya savisesaṃ tattha pavatti. Tenāha ‘‘somanassaṭṭhāniyaṃ rūpaṃ upavicaratī’’ti. Esa nayo sesavedanāsu gehassitānīti gehanissitāni.
೯೦. ಪರಿಯಾಯೇನಾತಿ ‘‘ಇದಮೇತ್ಥ ದುಕ್ಖಸ್ಮಿನ್ತಿ ವದಾಮೀ’’ತಿ ವುತ್ತಟ್ಠಾನಂ ಸನ್ಧಾಯ ವದತಿ। ತಂ ದಸ್ಸೇನ್ತೋತಿ ಕಾಮಞ್ಚೇತ್ಥ ಸುತ್ತೇ – ‘‘ದ್ವೇಪಾನನ್ದ, ವೇದನಾ ವುತ್ತಾ’’ತಿ ದ್ವೇ ಆದಿಂ ಕತ್ವಾ ವೇದನಾ ದಸ್ಸಿತಾ, ಏಕಾಪಿ ಪನ ದಸ್ಸಿತಾ ಏವಾತಿ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ। ಉಪತ್ಥಮ್ಭೇತುನ್ತಿ ಏಕಾಪಿ ವೇದನಾ ವುತ್ತಾ ಮಯಾ ಪರಿಯಾಯೇನ, ಏವಂ ಸತಿ ದ್ವೇಪಿ ವತ್ತಬ್ಬಾತಿ ಏವಂ ತಸ್ಸ ವಾದಂ ಉಪತ್ಥಮ್ಭೇತುಂ। ಕಥಂ ಪನ ಏಕಾ ವೇದನಾ ವುತ್ತಾತಿ? ಯಂ ಕಿಞ್ಚಿ ವೇದಯಿತಂ ಸುಖಂ ವಾ ದುಕ್ಖಂ ವಾ ಅದುಕ್ಖಮಸುಖಂ ವಾ, ಇದಮೇತ್ಥ ದುಕ್ಖಸ್ಮಿನ್ತಿ ವದಾಮೀತಿ। ಯಂ ಪನೇತ್ಥ ವತ್ತಬ್ಬಂ, ತಂ ಇತಿವುತ್ತಕವಣ್ಣನಾಯಂ (ಇತಿವು॰ ಅಟ್ಠ॰ ೫೨ ಆದಯೋ) ಪರಮತ್ಥದೀಪನಿಯಂ ವುತ್ತನಯೇನ ವೇದಿತಬ್ಬಂ।
90.Pariyāyenāti ‘‘idamettha dukkhasminti vadāmī’’ti vuttaṭṭhānaṃ sandhāya vadati. Taṃ dassentoti kāmañcettha sutte – ‘‘dvepānanda, vedanā vuttā’’ti dve ādiṃ katvā vedanā dassitā, ekāpi pana dassitā evāti dassento. Upatthambhetunti ekāpi vedanā vuttā mayā pariyāyena, evaṃ sati dvepi vattabbāti evaṃ tassa vādaṃ upatthambhetuṃ. Kathaṃ pana ekā vedanā vuttāti? Yaṃ kiñci vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā, idamettha dukkhasminti vadāmīti. Yaṃ panettha vattabbaṃ, taṃ itivuttakavaṇṇanāyaṃ (itivu. aṭṭha. 52 ādayo) paramatthadīpaniyaṃ vuttanayena veditabbaṃ.
ಕಥಂ ಪನೇತ್ಥ ರೂಪಾವಚರಚತುತ್ಥೇ ಅರೂಪೇಸು ಸಞ್ಞಾವೇದಯಿತನಿರೋಧೇ ಸುಖಂ ಉದ್ಧತನ್ತಿ ಆಹ ‘‘ಏತ್ಥ ಚಾ’’ತಿಆದಿ। ಸನ್ತಟ್ಠೇನಾತಿ ಪಟಿಪಕ್ಖಧಮ್ಮಾನಂ ವೂಪಸನ್ತಭಾವೇನ। ಪಣೀತಟ್ಠೇನಾತಿ ಭಾವನಾವಿಸೇಸವಿಸಿಟ್ಠೇನ ಅತಪ್ಪಕಭಾವೇನೇವ ಸೇಟ್ಠಭಾವೇನ ಚ, ಪಚ್ಚಯವಿಸೇಸೇನ ಪಧಾನಭಾವಂ ನೀತನ್ತಿಪಿ ಪಣೀತಂ। ವೇದಯಿತಸುಖಂ ನಾಮ ವೇದನಾಭೂತಂ ಸುಖನ್ತಿ ಕತ್ವಾ। ಅವೇದಯಿತಸುಖಂ ನಾಮ ಯಾವತಾ ನಿದ್ದುಕ್ಖತಾ, ತಾವತಾ ಸುಖನ್ತಿ ವುಚ್ಚತೀತಿ।ಅಥ ವಾ ನಿರೋಧೋ ಸುಟ್ಠು ಖಾದತಿ ಖನತಿ ಕಾಯಿಕಚೇತಸಿಕಾಬಾಧನ್ತಿ ವತ್ತಬ್ಬತಂ ಅರಹತಿ ಸತ್ತಾಹಮ್ಪಿ ತತ್ಥ ದುಕ್ಖಸ್ಸ ನಿರುಜ್ಝನತೋ। ತೇನಾಹ ‘‘ನಿದ್ದುಕ್ಖಭಾವಸಙ್ಖಾತೇನ ಸುಖಟ್ಠೇನಾ’’ತಿ।
Kathaṃ panettha rūpāvacaracatutthe arūpesu saññāvedayitanirodhe sukhaṃ uddhatanti āha ‘‘ettha cā’’tiādi. Santaṭṭhenāti paṭipakkhadhammānaṃ vūpasantabhāvena. Paṇītaṭṭhenāti bhāvanāvisesavisiṭṭhena atappakabhāveneva seṭṭhabhāvena ca, paccayavisesena padhānabhāvaṃ nītantipi paṇītaṃ. Vedayitasukhaṃ nāma vedanābhūtaṃ sukhanti katvā. Avedayitasukhaṃ nāma yāvatā niddukkhatā, tāvatā sukhanti vuccatīti.Atha vā nirodho suṭṭhu khādati khanati kāyikacetasikābādhanti vattabbataṃ arahati sattāhampi tattha dukkhassa nirujjhanato. Tenāha ‘‘niddukkhabhāvasaṅkhātena sukhaṭṭhenā’’ti.
೯೧. ಯಸ್ಮಿಂ ಯಸ್ಮಿಂ ಭವೇ, ಚಿತ್ತುಪ್ಪಾದೇ, ಅವತ್ಥಾಯ ವಾ ನಿದ್ದುಕ್ಖಭಾವೋ, ದುಕ್ಖಸ್ಸ ಪಟಿಪಕ್ಖತಾ ಅನುಪಲಬ್ಭನೇನ ದುಕ್ಖವಿವಿತ್ತಂ, ತಂ ಸುಖಸ್ಮಿಂಯೇವ ಪಞ್ಞಪೇತಿ। ಸೇಸಂ ಸುವಿಞ್ಞೇಯ್ಯಮೇವ।
91.Yasmiṃ yasmiṃ bhave, cittuppāde, avatthāya vā niddukkhabhāvo, dukkhassa paṭipakkhatā anupalabbhanena dukkhavivittaṃ, taṃ sukhasmiṃyeva paññapeti. Sesaṃ suviññeyyameva.
ಬಹುವೇದನೀಯಸುತ್ತವಣ್ಣನಾಯ ಲೀನತ್ಥಪ್ಪಕಾಸನಾ ಸಮತ್ತಾ।
Bahuvedanīyasuttavaṇṇanāya līnatthappakāsanā samattā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಮಜ್ಝಿಮನಿಕಾಯ • Majjhimanikāya / ೯. ಬಹುವೇದನೀಯಸುತ್ತಂ • 9. Bahuvedanīyasuttaṃ
ಅಟ್ಠಕಥಾ • Aṭṭhakathā / ಸುತ್ತಪಿಟಕ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ಮಜ್ಝಿಮನಿಕಾಯ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) / ೯. ಬಹುವೇದನೀಯಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ • 9. Bahuvedanīyasuttavaṇṇanā
