| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / මජ්‌ඣිමනිකාය (ටීකා) • Majjhimanikāya (ṭīkā) |
9. බහුවෙදනියසුත්‌තවණ්‌ණනා
9. Bahuvedaniyasuttavaṇṇanā
88. පඤ්‌චකඞ්‌ගොති වඩ්‌ඪකීකිච්‌චසාධනෙ වාසිආදිපඤ්‌චකං අඞ්‌ගං සංධනං එතස්‌මින්‌ති පඤ්‌චකඞ්‌ගො. ථම්‌භාදිවත්‌ථූනං ථපනට්‌ඨෙන ථපති. පණ්‌ඩිතඋදායිත්‌ථෙරො, න කාළුදායී ථෙරො.
88.Pañcakaṅgoti vaḍḍhakīkiccasādhane vāsiādipañcakaṃ aṅgaṃ saṃdhanaṃ etasminti pañcakaṅgo. Thambhādivatthūnaṃ thapanaṭṭhena thapati. Paṇḍitaudāyitthero, na kāḷudāyī thero.
89. පරියායති අත්‌තනො ඵලං වත්‌තෙතීති පරියායො, කාරණං. වෙදනාසන්‌නිස්‌සිතො ච කායිකචෙතසිකභාවො කාරණං. තෙනාහ – ‘‘කායිකචෙතසිකවසෙන ද්‌වෙ වෙදිතබ්‌බා’’ති. තත්‌ථ පසාදකායසන්‌නිස්‌සිතා කායිකා, චෙතොසන්‌නිස්‌සිතා චෙතසිකා. සුඛාදිවසෙන තිස්‌සොති එත්‌ථ සුඛනදුක්‌ඛනුපෙක්‌ඛනානි සුඛාදිවෙදනාය කාරණං. තානි හි පවත්‌තිනිමිත්‌තානි කත්‌වා තත්‌ථ සුඛාදිසද්‌දප්‌පවත්‌ති, ඉමිනා නයෙන සෙසෙසුපි යථාරහං කාරණං නිද්‌ධාරෙත්‌වා වත්‌තබ්‌බං. උපවිචාරවසෙනාති ආරම්‌මණං උපෙච්‌ච සවිසෙසපවත්‌තිවසෙන. යස්‌මිඤ්‌හි ආරම්‌මණෙ සොමනස්‌සවෙදනා පවත්‌තති, ආරම්‌මණතාය තං උපගන්‌ත්‌වා ඉතරවෙදනාහි විසිට්‌ඨතාය සවිසෙසං තත්‌ථ පවත්‌ති. තෙනාහ ‘‘සොමනස්‌සට්‌ඨානියං රූපං උපවිචරතී’’ති. එස නයො සෙසවෙදනාසු ගෙහස්‌සිතානීති ගෙහනිස්‌සිතානි.
89. Pariyāyati attano phalaṃ vattetīti pariyāyo, kāraṇaṃ. Vedanāsannissito ca kāyikacetasikabhāvo kāraṇaṃ. Tenāha – ‘‘kāyikacetasikavasena dve veditabbā’’ti. Tattha pasādakāyasannissitā kāyikā, cetosannissitā cetasikā. Sukhādivasena tissoti ettha sukhanadukkhanupekkhanāni sukhādivedanāya kāraṇaṃ. Tāni hi pavattinimittāni katvā tattha sukhādisaddappavatti, iminā nayena sesesupi yathārahaṃ kāraṇaṃ niddhāretvā vattabbaṃ. Upavicāravasenāti ārammaṇaṃ upecca savisesapavattivasena. Yasmiñhi ārammaṇe somanassavedanā pavattati, ārammaṇatāya taṃ upagantvā itaravedanāhi visiṭṭhatāya savisesaṃ tattha pavatti. Tenāha ‘‘somanassaṭṭhāniyaṃ rūpaṃ upavicaratī’’ti. Esa nayo sesavedanāsu gehassitānīti gehanissitāni.
90. පරියායෙනාති ‘‘ඉදමෙත්‌ථ දුක්‌ඛස්‌මින්‌ති වදාමී’’ති වුත්‌තට්‌ඨානං සන්‌ධාය වදති. තං දස්‌සෙන්‌තොති කාමඤ්‌චෙත්‌ථ සුත්‌තෙ – ‘‘ද්‌වෙපානන්‌ද, වෙදනා වුත්‌තා’’ති ද්‌වෙ ආදිං කත්‌වා වෙදනා දස්‌සිතා, එකාපි පන දස්‌සිතා එවාති දස්‌සෙන්‌තො. උපත්‌ථම්‌භෙතුන්‌ති එකාපි වෙදනා වුත්‌තා මයා පරියායෙන, එවං සති ද්‌වෙපි වත්‌තබ්‌බාති එවං තස්‌ස වාදං උපත්‌ථම්‌භෙතුං. කථං පන එකා වෙදනා වුත්‌තාති? යං කිඤ්‌චි වෙදයිතං සුඛං වා දුක්‌ඛං වා අදුක්‌ඛමසුඛං වා, ඉදමෙත්‌ථ දුක්‌ඛස්‌මින්‌ති වදාමීති. යං පනෙත්‌ථ වත්‌තබ්‌බං, තං ඉතිවුත්‌තකවණ්‌ණනායං (ඉතිවු. අට්‌ඨ. 52 ආදයො) පරමත්‌ථදීපනියං වුත්‌තනයෙන වෙදිතබ්‌බං.
90.Pariyāyenāti ‘‘idamettha dukkhasminti vadāmī’’ti vuttaṭṭhānaṃ sandhāya vadati. Taṃ dassentoti kāmañcettha sutte – ‘‘dvepānanda, vedanā vuttā’’ti dve ādiṃ katvā vedanā dassitā, ekāpi pana dassitā evāti dassento. Upatthambhetunti ekāpi vedanā vuttā mayā pariyāyena, evaṃ sati dvepi vattabbāti evaṃ tassa vādaṃ upatthambhetuṃ. Kathaṃ pana ekā vedanā vuttāti? Yaṃ kiñci vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā, idamettha dukkhasminti vadāmīti. Yaṃ panettha vattabbaṃ, taṃ itivuttakavaṇṇanāyaṃ (itivu. aṭṭha. 52 ādayo) paramatthadīpaniyaṃ vuttanayena veditabbaṃ.
කථං පනෙත්‌ථ රූපාවචරචතුත්‌ථෙ අරූපෙසු සඤ්‌ඤාවෙදයිතනිරොධෙ සුඛං උද්‌ධතන්‌ති ආහ ‘‘එත්‌ථ චා’’තිආදි. සන්‌තට්‌ඨෙනාති පටිපක්‌ඛධම්‌මානං වූපසන්‌තභාවෙන. පණීතට්‌ඨෙනාති භාවනාවිසෙසවිසිට්‌ඨෙන අතප්‌පකභාවෙනෙව සෙට්‌ඨභාවෙන ච, පච්‌චයවිසෙසෙන පධානභාවං නීතන්‌තිපි පණීතං. වෙදයිතසුඛං නාම වෙදනාභූතං සුඛන්‌ති කත්‌වා. අවෙදයිතසුඛං නාම යාවතා නිද්‌දුක්‌ඛතා, තාවතා සුඛන්‌ති වුච්‌චතීති.අථ වා නිරොධො සුට්‌ඨු ඛාදති ඛනති කායිකචෙතසිකාබාධන්‌ති වත්‌තබ්‌බතං අරහති සත්‌තාහම්‌පි තත්‌ථ දුක්‌ඛස්‌ස නිරුජ්‌ඣනතො. තෙනාහ ‘‘නිද්‌දුක්‌ඛභාවසඞ්‌ඛාතෙන සුඛට්‌ඨෙනා’’ති.
Kathaṃ panettha rūpāvacaracatutthe arūpesu saññāvedayitanirodhe sukhaṃ uddhatanti āha ‘‘ettha cā’’tiādi. Santaṭṭhenāti paṭipakkhadhammānaṃ vūpasantabhāvena. Paṇītaṭṭhenāti bhāvanāvisesavisiṭṭhena atappakabhāveneva seṭṭhabhāvena ca, paccayavisesena padhānabhāvaṃ nītantipi paṇītaṃ. Vedayitasukhaṃ nāma vedanābhūtaṃ sukhanti katvā. Avedayitasukhaṃ nāma yāvatā niddukkhatā, tāvatā sukhanti vuccatīti.Atha vā nirodho suṭṭhu khādati khanati kāyikacetasikābādhanti vattabbataṃ arahati sattāhampi tattha dukkhassa nirujjhanato. Tenāha ‘‘niddukkhabhāvasaṅkhātena sukhaṭṭhenā’’ti.
91. යස්‌මිං යස්‌මිං භවෙ, චිත්‌තුප්‌පාදෙ, අවත්‌ථාය වා නිද්‌දුක්‌ඛභාවො, දුක්‌ඛස්‌ස පටිපක්‌ඛතා අනුපලබ්‌භනෙන දුක්‌ඛවිවිත්‌තං, තං සුඛස්‌මිංයෙව පඤ්‌ඤපෙති. සෙසං සුවිඤ්‌ඤෙය්‍යමෙව.
91.Yasmiṃ yasmiṃ bhave, cittuppāde, avatthāya vā niddukkhabhāvo, dukkhassa paṭipakkhatā anupalabbhanena dukkhavivittaṃ, taṃ sukhasmiṃyeva paññapeti. Sesaṃ suviññeyyameva.
බහුවෙදනීයසුත්‌තවණ්‌ණනාය ලීනත්‌ථප්‌පකාසනා සමත්‌තා.
Bahuvedanīyasuttavaṇṇanāya līnatthappakāsanā samattā.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / සුත්‌තපිටක • Suttapiṭaka / මජ්‌ඣිමනිකාය • Majjhimanikāya / 9. බහුවෙදනීයසුත්‌තං • 9. Bahuvedanīyasuttaṃ
අට්‌ඨකථා • Aṭṭhakathā / සුත්‌තපිටක (අට්‌ඨකථා) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / මජ්‌ඣිමනිකාය (අට්‌ඨකථා) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) / 9. බහුවෙදනීයසුත්‌තවණ්‌ණනා • 9. Bahuvedanīyasuttavaṇṇanā
