| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / संयुत्तनिकाय • Saṃyuttanikāya |
४. बकब्रह्मसुत्तं
4. Bakabrahmasuttaṃ
१७५. एवं मे सुतं – एकं समयं भगवा सावत्थियं विहरति जेतवने अनाथपिण्डिकस्स आरामे। तेन खो पन समयेन बकस्स ब्रह्मुनो एवरूपं पापकं दिट्ठिगतं उप्पन्नं होति – ‘‘इदं निच्चं, इदं धुवं, इदं सस्सतं, इदं केवलं, इदं अचवनधम्मं, इदञ्हि न जायति न जीयति न मीयति न चवति न उपपज्जति, इतो च पनञ्ञं उत्तरिं 1 निस्सरणं नत्थी’’ति।
175. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme. Tena kho pana samayena bakassa brahmuno evarūpaṃ pāpakaṃ diṭṭhigataṃ uppannaṃ hoti – ‘‘idaṃ niccaṃ, idaṃ dhuvaṃ, idaṃ sassataṃ, idaṃ kevalaṃ, idaṃ acavanadhammaṃ, idañhi na jāyati na jīyati na mīyati na cavati na upapajjati, ito ca panaññaṃ uttariṃ 2 nissaraṇaṃ natthī’’ti.
अथ खो भगवा बकस्स ब्रह्मुनो चेतसा चेतोपरिवितक्कमञ्ञाय – सेय्यथापि नाम बलवा पुरिसो समिञ्जितं वा बाहं पसारेय्य, पसारितं वा बाहं समिञ्जेय्य एवमेव – जेतवने अन्तरहितो तस्मिं ब्रह्मलोके पातुरहोसि। अद्दसा खो बको ब्रह्मा भगवन्तं दूरतोव आगच्छन्तं। दिस्वान भगवन्तं एतदवोच – ‘‘एहि खो मारिस, स्वागतं ते, मारिस! चिरस्सं खो मारिस! इमं परियायमकासि यदिदं इधागमनाय। इदञ्हि, मारिस, निच्चं, इदं धुवं, इदं सस्सतं, इदं केवलं, इदं अचवनधम्मं, इदञ्हि न जायति न जीयति न मीयति न चवति न उपपज्जति। इतो च पनञ्ञं उत्तरि निस्सरणं नत्थी’’ति।
Atha kho bhagavā bakassa brahmuno cetasā cetoparivitakkamaññāya – seyyathāpi nāma balavā puriso samiñjitaṃ vā bāhaṃ pasāreyya, pasāritaṃ vā bāhaṃ samiñjeyya evameva – jetavane antarahito tasmiṃ brahmaloke pāturahosi. Addasā kho bako brahmā bhagavantaṃ dūratova āgacchantaṃ. Disvāna bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘ehi kho mārisa, svāgataṃ te, mārisa! Cirassaṃ kho mārisa! Imaṃ pariyāyamakāsi yadidaṃ idhāgamanāya. Idañhi, mārisa, niccaṃ, idaṃ dhuvaṃ, idaṃ sassataṃ, idaṃ kevalaṃ, idaṃ acavanadhammaṃ, idañhi na jāyati na jīyati na mīyati na cavati na upapajjati. Ito ca panaññaṃ uttari nissaraṇaṃ natthī’’ti.
एवं वुत्ते, भगवा बकं ब्रह्मानं एतदवोच – ‘‘अविज्जागतो वत, भो, बको ब्रह्मा; अविज्जागतो वत, भो, बको ब्रह्मा। यत्र हि नाम अनिच्चंयेव समानं निच्चन्ति वक्खति, अधुवंयेव समानं धुवन्ति वक्खति, असस्सतंयेव समानं सस्सतन्ति वक्खति, अकेवलंयेव समानं केवलन्ति वक्खति, चवनधम्मंयेव समानं अचवनधम्मन्ति वक्खति। यत्थ च पन जायति च जीयति च मीयति च चवति च उपपज्जति च, तञ्च तथा वक्खति – ‘इदञ्हि न जायति न जीयति न मीयति न चवति न उपपज्जति’। सन्तञ्च पनञ्ञं उत्तरि निस्सरणं, ‘नत्थञ्ञं उत्तरि निस्सरण’न्ति वक्खती’’ति।
Evaṃ vutte, bhagavā bakaṃ brahmānaṃ etadavoca – ‘‘avijjāgato vata, bho, bako brahmā; avijjāgato vata, bho, bako brahmā. Yatra hi nāma aniccaṃyeva samānaṃ niccanti vakkhati, adhuvaṃyeva samānaṃ dhuvanti vakkhati, asassataṃyeva samānaṃ sassatanti vakkhati, akevalaṃyeva samānaṃ kevalanti vakkhati, cavanadhammaṃyeva samānaṃ acavanadhammanti vakkhati. Yattha ca pana jāyati ca jīyati ca mīyati ca cavati ca upapajjati ca, tañca tathā vakkhati – ‘idañhi na jāyati na jīyati na mīyati na cavati na upapajjati’. Santañca panaññaṃ uttari nissaraṇaṃ, ‘natthaññaṃ uttari nissaraṇa’nti vakkhatī’’ti.
‘‘द्वासत्तति गोतम पुञ्ञकम्मा,
‘‘Dvāsattati gotama puññakammā,
वसवत्तिनो जातिजरं अतीता।
Vasavattino jātijaraṃ atītā;
अयमन्तिमा वेदगू ब्रह्मुपपत्ति,
Ayamantimā vedagū brahmupapatti,
अस्माभिजप्पन्ति जना अनेका’’ति॥
Asmābhijappanti janā anekā’’ti.
‘‘अप्पञ्हि एतं न हि दीघमायु,
‘‘Appañhi etaṃ na hi dīghamāyu,
यं त्वं बक मञ्ञसि दीघमायुं।
Yaṃ tvaṃ baka maññasi dīghamāyuṃ;
आयुं पजानामि तवाहं ब्रह्मे’’ति॥
Āyuṃ pajānāmi tavāhaṃ brahme’’ti.
‘‘अनन्तदस्सी भगवाहमस्मि,
‘‘Anantadassī bhagavāhamasmi,
जातिजरं सोकमुपातिवत्तो।
Jātijaraṃ sokamupātivatto;
किं मे पुराणं वतसीलवत्तं,
Kiṃ me purāṇaṃ vatasīlavattaṃ,
आचिक्ख मे तं यमहं विजञ्ञा’’ति॥
Ācikkha me taṃ yamahaṃ vijaññā’’ti.
‘‘यं त्वं अपायेसि बहू मनुस्से,
‘‘Yaṃ tvaṃ apāyesi bahū manusse,
पिपासिते घम्मनि सम्परेते।
Pipāsite ghammani samparete;
तं ते पुराणं वतसीलवत्तं,
Taṃ te purāṇaṃ vatasīlavattaṃ,
सुत्तप्पबुद्धोव अनुस्सरामि॥
Suttappabuddhova anussarāmi.
‘‘यं एणिकूलस्मिं जनं गहीतं,
‘‘Yaṃ eṇikūlasmiṃ janaṃ gahītaṃ,
अमोचयी गय्हकं नीयमानं।
Amocayī gayhakaṃ nīyamānaṃ;
तं ते पुराणं वतसीलवत्तं,
Taṃ te purāṇaṃ vatasīlavattaṃ,
सुत्तप्पबुद्धोव अनुस्सरामि॥
Suttappabuddhova anussarāmi.
‘‘गङ्गाय सोतस्मिं गहीतनावं,
‘‘Gaṅgāya sotasmiṃ gahītanāvaṃ,
लुद्देन नागेन मनुस्सकम्या।
Luddena nāgena manussakamyā;
पमोचयित्थ बलसा पसय्ह,
Pamocayittha balasā pasayha,
तं ते पुराणं वतसीलवत्तं,
Taṃ te purāṇaṃ vatasīlavattaṃ,
सुत्तप्पबुद्धोव अनुस्सरामि॥
Suttappabuddhova anussarāmi.
‘‘कप्पो च ते बद्धचरो अहोसिं,
‘‘Kappo ca te baddhacaro ahosiṃ,
तं ते पुराणं वतसीलवत्तं,
Taṃ te purāṇaṃ vatasīlavattaṃ,
सुत्तप्पबुद्धोव अनुस्सरामी’’ति॥
Suttappabuddhova anussarāmī’’ti.
‘‘अद्धा पजानासि ममेतमायुं,
‘‘Addhā pajānāsi mametamāyuṃ,
तथा हि त्यायं जलितानुभावो,
Tathā hi tyāyaṃ jalitānubhāvo,
ओभासयं तिट्ठति ब्रह्मलोक’’न्ति॥
Obhāsayaṃ tiṭṭhati brahmaloka’’nti.
Footnotes:
Related texts:
अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / सुत्तपिटक (अट्ठकथा) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / संयुत्तनिकाय (अट्ठकथा) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ४. बकब्रह्मसुत्तवण्णना • 4. Bakabrahmasuttavaṇṇanā
टीका • Tīkā / सुत्तपिटक (टीका) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / संयुत्तनिकाय (टीका) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ४. बकब्रह्मसुत्तवण्णना • 4. Bakabrahmasuttavaṇṇanā
