| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / សំយុត្តនិកាយ (ដីកា) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
៤. ពកព្រហ្មសុត្តវណ្ណនា
4. Bakabrahmasuttavaṇṇanā
១៧៥. ‘‘សស្សតោ អត្តា ច លោកោ ចា’’តិ ឯវំ បវត្តា ទិដ្ឋិ សស្សតទិដ្ឋិ។ សហ កាយេនាតិ សហ តេន ព្រហ្មត្តភាវេន។ ព្រហ្មដ្ឋានន្តិ អត្តនោ ព្រហ្មវត្ថុំ។ អនិច្ចំ ‘‘និច្ច’’ន្តិ វទតិ អនិច្ចតាយ អត្តនោ អបញ្ញាយមានត្តា។ ថិរន្តិ ទឡ្ហំ, វិនាសាភាវតោ សារភូតន្តិ អត្ថោ។ ឧប្បាទវិបរិណាមាភាវតោ សទា វិជ្ជមានំ។ កេវលន្តិ បរិបុណ្ណំ។ តេនាហ ‘‘អខណ្ឌ’’ន្តិ។ កេវលន្តិ វា ជាតិអាទីហិ អសម្មិស្សំ, វិរហិតន្តិ អធិប្បាយោ។ ឧប្បាទាទីនំ អភាវតោ ឯវ អចវនធម្មំ។ កោចិ ជាយនកោ…បេ.… ឧបបជ្ជនកោ វា នត្ថិ និច្ចភាវតោ ឋានេន សទ្ធិំ តន្និវាសីនំ។ និច្ចភាវញ្ហិ សោ បដិជានាតិ។ តិស្សោ ឈានភូមិយោតិ ទុតិយតតិយចតុត្ថជ្ឈានភូមិយោ។ ចតុត្ថជ្ឈានភូមិវិសេសា ហិ អសញ្ញសុទ្ធាវាសារុប្បភវា។ និព្ពានន្តិ វា ឯត្ថ ឥតិ-សទ្ទោ អាទិអត្ថោ, ន បរិសមាបនត្ថោ, តស្មា ‘‘សព្ព’’ន្តិ ឥមិនា ‘‘អសញ្ញ…បេ.… ភវា’’តិ វុត្តំ សង្គណ្ហាតិ។ បដិពាហតីតិ សន្តំយេវ សមានំ អជានន្តោវ ‘‘នត្ថី’’តិ បដិក្ខិបតិ។ ឯកេ ឧត្តរវិហារវាសិនោ។
175. ‘‘Sassato attā ca loko cā’’ti evaṃ pavattā diṭṭhi sassatadiṭṭhi. Saha kāyenāti saha tena brahmattabhāvena. Brahmaṭṭhānanti attano brahmavatthuṃ. Aniccaṃ ‘‘nicca’’nti vadati aniccatāya attano apaññāyamānattā. Thiranti daḷhaṃ, vināsābhāvato sārabhūtanti attho. Uppādavipariṇāmābhāvato sadā vijjamānaṃ. Kevalanti paripuṇṇaṃ. Tenāha ‘‘akhaṇḍa’’nti. Kevalanti vā jātiādīhi asammissaṃ, virahitanti adhippāyo. Uppādādīnaṃ abhāvato eva acavanadhammaṃ. Koci jāyanako…pe… upapajjanako vā natthi niccabhāvato ṭhānena saddhiṃ tannivāsīnaṃ. Niccabhāvañhi so paṭijānāti. Tisso jhānabhūmiyoti dutiyatatiyacatutthajjhānabhūmiyo. Catutthajjhānabhūmivisesā hi asaññasuddhāvāsāruppabhavā. Nibbānanti vā ettha iti-saddo ādiattho, na parisamāpanattho, tasmā ‘‘sabba’’nti iminā ‘‘asañña…pe… bhavā’’ti vuttaṃ saṅgaṇhāti. Paṭibāhatīti santaṃyeva samānaṃ ajānantova ‘‘natthī’’ti paṭikkhipati. Eke uttaravihāravāsino.
ហេដ្ឋូបបត្តិកោតិ ហេដ្ឋា ភូមីសុ ឧប្បន្នឧបបត្តិកោ។ ឥទានិ តមត្ថំ វិវរិតុំ ‘‘អនុប្បន្នេ’’តិអាទិ វុត្តំ។ ហេដ្ឋុបបត្តិកំ កត្វាតិ យថាឋិតភូមិតោ ហេដ្ឋា តតិយជ្ឈានភូមិយំ ឧបបត្តិឈានំ កត្វា, ន ឧបរិឈានស្ស វិយ បត្ថនាមត្តន្តិ អធិប្បាយោ។ បឋមកាលេតិ តស្មិំ ភវេ បឋមកាលេ។ អញ្ញាសិ អាសន្នភាវតោ។ ឧភយន្តិ តំ តំ អត្តនា កតកម្មញ្ចេវ និព្ពត្តដ្ឋានញ្ចាតិ ឧភយំ។ បមុស្សិត្វា និព្ពត្តិំ អនុបធារេន្តោ។
Heṭṭhūpapattikoti heṭṭhā bhūmīsu uppannaupapattiko. Idāni tamatthaṃ vivarituṃ ‘‘anuppanne’’tiādi vuttaṃ. Heṭṭhupapattikaṃ katvāti yathāṭhitabhūmito heṭṭhā tatiyajjhānabhūmiyaṃ upapattijhānaṃ katvā, na uparijhānassa viya patthanāmattanti adhippāyo. Paṭhamakāleti tasmiṃ bhave paṭhamakāle. Aññāsi āsannabhāvato. Ubhayanti taṃ taṃ attanā katakammañceva nibbattaṭṭhānañcāti ubhayaṃ. Pamussitvā nibbattiṃ anupadhārento.
អវិជ្ជាយ គតោតិ អវិជ្ជាយ សហ បវត្តោ។ សហយោគេ ហិ ឥទំ ករណវចនំ។ តេនាហ ‘‘សមន្នាគតោ’’តិ។ អញ្ញាណីតិ អវិទ្វា។ បញ្ញាចក្ខុវិរហតោ អន្ធីភូតោ, អន្ធភាវំ អាបន្នោតិ អត្ថោ។ អនាគតេ សទ្ទោ ហោតាយំ ‘‘វក្ខតី’’តិ យត្រសទ្ទបយោគេន, អត្ថោ បន វត្តមានកាលិកោ។ តេនាហ ‘‘ភណតី’’តិ។ តេនាហ ‘‘យត្រា’’តិអាទិ។
Avijjāya gatoti avijjāya saha pavatto. Sahayoge hi idaṃ karaṇavacanaṃ. Tenāha ‘‘samannāgato’’ti. Aññāṇīti avidvā. Paññācakkhuvirahato andhībhūto, andhabhāvaṃ āpannoti attho. Anāgate saddo hotāyaṃ ‘‘vakkhatī’’ti yatrasaddapayogena, attho pana vattamānakāliko. Tenāha ‘‘bhaṇatī’’ti. Tenāha ‘‘yatrā’’tiādi.
មគ្គចោរោតិ មគ្គបរិពុន្ធកចោរោ។ សន្តជ្ជិយមានោតិ ‘‘អវិជ្ជាគតោ វត, ភោ, ពកោ ព្រហ្មា’’តិអាទិនា សន្តជ្ជិយមានោ។ សតិំ លភិត្វាតិ តេនេវ សន្តជ្ជនេន យោនិសោ ឧម្មុជ្ជិត្វា បុរិមជាតិវិសយំ សតិំ លភិត្វា។ និប្បីឡិតុកាមោតិ ឃំសេតុកាមោ ទោសំ ទស្សេតុកាមោ ‘‘ឥទំ បស្ស យាវញ្ច តេ អបរទ្ធ’’ន្តិ។ បុញ្ញកម្មាតិ បុញ្ញការិនោ។ វេទេហិ ញាណេហិ គតត្តា បវត្តត្តា។ អន្តិមា ព្រហ្មុបបត្តីតិ សព្ពបច្ឆិមា ព្រហ្មភាវប្បត្តិ។ អស្មាភិជប្បន្តីតិ អស្មេ អភិជប្បន្តិ។ អាយុវណ្ណាទិវសេន ព្រូហិតគុណត្តា ព្រហ្មា។ អញ្ញេហិ មហន្តា ព្រហ្មា មហាព្រហ្មា។ អភិភូតិ តំ ព្រហ្មលោកំ ជេដ្ឋកភាវេន អភិភវិត្វា ឋិតោ។ អនភិភូតោតិ អញ្ញេហិ ន អភិភូតោ។ អញ្ញទត្ថូតិ ឯកំសវចនមេតំ។ ទស្សនវសេន ទសោ, សព្ពំ បស្សតីតិ អធិប្បាយោ។ វសវត្តីតិ សព្ពជនំ វសេ វត្តេតិ។ ឥស្សរោតិ លោកេ ឥស្សរោ។ កត្តា និម្មាតាតិ លោកស្ស កត្តា និម្មាតា។ សេដ្ឋោ សជិតាតិ អយំ លោកស្ស ឧត្តមោ សំវិភជិតា ច។ វសី បិតា ភូតភព្យានន្តិ អាចិណ្ណវសិត្តា វសី, អយំ បិតា ភូតានំ និព្ពត្តានំ ភព្យានំ សម្ភវេសីនន្តិ បត្ថេន្តិ វិកត្ថេន្តិ បិហេន្តិ មានេន្តិ។
Maggacoroti maggaparibundhakacoro. Santajjiyamānoti ‘‘avijjāgato vata, bho, bako brahmā’’tiādinā santajjiyamāno. Satiṃ labhitvāti teneva santajjanena yoniso ummujjitvā purimajātivisayaṃ satiṃ labhitvā. Nippīḷitukāmoti ghaṃsetukāmo dosaṃ dassetukāmo ‘‘idaṃ passa yāvañca te aparaddha’’nti. Puññakammāti puññakārino. Vedehi ñāṇehi gatattā pavattattā. Antimā brahmupapattīti sabbapacchimā brahmabhāvappatti. Asmābhijappantīti asme abhijappanti. Āyuvaṇṇādivasena brūhitaguṇattā brahmā. Aññehi mahantā brahmā mahābrahmā. Abhibhūti taṃ brahmalokaṃ jeṭṭhakabhāvena abhibhavitvā ṭhito. Anabhibhūtoti aññehi na abhibhūto. Aññadatthūti ekaṃsavacanametaṃ. Dassanavasena daso, sabbaṃ passatīti adhippāyo. Vasavattīti sabbajanaṃ vase vatteti. Issaroti loke issaro. Kattā nimmātāti lokassa kattā nimmātā. Seṭṭho sajitāti ayaṃ lokassa uttamo saṃvibhajitā ca. Vasī pitā bhūtabhabyānanti āciṇṇavasittā vasī, ayaṃ pitā bhūtānaṃ nibbattānaṃ bhabyānaṃ sambhavesīnanti patthenti vikatthenti pihenti mānenti.
ឯតន្តិ វិបរីតសញ្ញាវសេន ‘‘ឥទំ និច្ចំ ឥទំ ធុវំ ឥទំ សស្សត’’ន្តិអាទិនា វុត្តំ ឯតំ អប្បំ បរិត្តកន្តិ តំ ភគវា បរិច្ឆិន្ទិត្វា ទស្សេតិ។ តំ បន ‘‘ឯកស្មិំ កោសលកេ តិលវាហេ វស្សសតេ វស្សសតេ ឯកេកតិលុទ្ធារេ កយិរមានេ តិលានិ បរិក្ខយំ គច្ឆន្តិ, ន ត្វេវ អព្ពុទេ អាយូ’’តិ ឯវំ វុត្តោ អព្ពុទោ, តំវសេន វីសតិគុណំ និរព្ពុទោ, តេសំ និរព្ពុទានំ វសេន និរព្ពុទសតសហស្សំ។ អយមេត្ថ សង្ខេបោ, វិត្ថារតោ បន បទុមេ អាយុនោ វស្សគណនា ឥមស្មិំយេវ សំយុត្តេ បរតោ អាគមិស្សតិ។ អនន្តទស្សីតិ អនន្តស្ស ញេយ្យស្ស អនវសេសតោ ទស្សី។ វតសីលវត្តន្តិ សមាទានវសេន វតភូតំ ចារិត្តសីលវសេន សមាចិណ្ណត្តា សីលវត្តំ។ តំ បន ឯកមេវាតិ អាហ ‘‘សីលមេវា’’តិ។
Etanti viparītasaññāvasena ‘‘idaṃ niccaṃ idaṃ dhuvaṃ idaṃ sassata’’ntiādinā vuttaṃ etaṃ appaṃ parittakanti taṃ bhagavā paricchinditvā dasseti. Taṃ pana ‘‘ekasmiṃ kosalake tilavāhe vassasate vassasate ekekatiluddhāre kayiramāne tilāni parikkhayaṃ gacchanti, na tveva abbude āyū’’ti evaṃ vutto abbudo, taṃvasena vīsatiguṇaṃ nirabbudo, tesaṃ nirabbudānaṃ vasena nirabbudasatasahassaṃ. Ayamettha saṅkhepo, vitthārato pana padume āyuno vassagaṇanā imasmiṃyeva saṃyutte parato āgamissati. Anantadassīti anantassa ñeyyassa anavasesato dassī. Vatasīlavattanti samādānavasena vatabhūtaṃ cārittasīlavasena samāciṇṇattā sīlavattaṃ. Taṃ pana ekamevāti āha ‘‘sīlamevā’’ti.
អបាយេសីតិ ឯត្ថ យទា សោ បិបាសិតេ មនុស្សេ បានីយំ បាយេសិ, តំ សមុទាគមតោ បដ្ឋាយ ទស្សេតុំ ‘‘តត្រា’’តិអាទិ អារទ្ធំ។ បុព្ពេតិ បុរិមជាតិយំ។ ឯស ព្រហ្មា ‘‘ជរាមរណស្ស អន្តំ ករិស្សាមី’’តិ អជ្ឈាសយវសេន ឈានំ និព្ពត្តេត្វា ព្រហ្មលោកេ និព្ពត្តិ, សោ តត្ថ និព្ពានសញ្ញី អហោសិ។ ឈានរតិយា វីតិនាមេតីតិ តទា តស្សា កិរិយាយ អវិច្ឆេទតោ បវត្តិំ ឧបាទាយ វត្តមានបយោគោ។ រត្តន្ធការេ បុរតោ បុរតោ គច្ឆន្តស្ស សកដស្ស អនុស្សរណវសេន គច្ឆន្តានំ សកដានំ និវត្តនំ ហោតីតិ ‘‘សព្ពសកដានិ តថេវ និវត្តិត្វា’’តិ វុត្តំ។
Apāyesīti ettha yadā so pipāsite manusse pānīyaṃ pāyesi, taṃ samudāgamato paṭṭhāya dassetuṃ ‘‘tatrā’’tiādi āraddhaṃ. Pubbeti purimajātiyaṃ. Esa brahmā ‘‘jarāmaraṇassa antaṃ karissāmī’’ti ajjhāsayavasena jhānaṃ nibbattetvā brahmaloke nibbatti, so tattha nibbānasaññī ahosi. Jhānaratiyā vītināmetīti tadā tassā kiriyāya avicchedato pavattiṃ upādāya vattamānapayogo. Rattandhakāre purato purato gacchantassa sakaṭassa anussaraṇavasena gacchantānaṃ sakaṭānaṃ nivattanaṃ hotīti ‘‘sabbasakaṭāni tatheva nivattitvā’’ti vuttaṃ.
កម្មសជ្ជាតិ យុទ្ធសជ្ជា។ វិលោបន្តិ វិលុត្តភណ្ឌំ។ ឯណិកូលស្មិន្តិ ឯត្ថ ‘‘បនិហតាយ និច្ចគង្គាយ នាម’’ន្តិ កេចិ។ ‘‘ឯណិមិគពហុលតាយ សោ គង្គាយ តីរប្បទេសោ ឯណិកូលន្តិ វុត្ត’’ន្តិ អបរេ។ គង្គេយ្យកោតិ គង្គាសន្និវាសី។
Kammasajjāti yuddhasajjā. Vilopanti viluttabhaṇḍaṃ. Eṇikūlasminti ettha ‘‘panihatāya niccagaṅgāya nāma’’nti keci. ‘‘Eṇimigabahulatāya so gaṅgāya tīrappadeso eṇikūlanti vutta’’nti apare. Gaṅgeyyakoti gaṅgāsannivāsī.
ពទ្ធចរោតិ បដិពទ្ធចរិយោ។ តេនាហ ‘‘អន្តេវាសិកោ’’តិ។ យស្មា ពុទ្ធោ សព្ពញ្ញូ, តស្មា អញ្ញាសិ, ឥធ មយ្ហំ បមុដ្ឋញ្ច សព្ពំ ជានាសីតិ អធិប្បាយោ។ សព្ពំ ព្រហ្មលោកំ ឱភាសយន្តោ សព្ពម្បិមំ ព្រហ្មលោកំ ភគវា ឱភាសំ អភិភវិត្វា អនញ្ញសាធារណំ អត្តនោ ឱភាសំ ឱភាសេន្តោ តិដ្ឋតិ។
Baddhacaroti paṭibaddhacariyo. Tenāha ‘‘antevāsiko’’ti. Yasmā buddho sabbaññū, tasmā aññāsi, idha mayhaṃ pamuṭṭhañca sabbaṃ jānāsīti adhippāyo. Sabbaṃ brahmalokaṃ obhāsayanto sabbampimaṃ brahmalokaṃ bhagavā obhāsaṃ abhibhavitvā anaññasādhāraṇaṃ attano obhāsaṃ obhāsento tiṭṭhati.
ពកព្រហ្មសុត្តវណ្ណនា និដ្ឋិតា។
Bakabrahmasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / សុត្តបិដក • Suttapiṭaka / សំយុត្តនិកាយ • Saṃyuttanikāya / ៤. ពកព្រហ្មសុត្តំ • 4. Bakabrahmasuttaṃ
អដ្ឋកថា • Aṭṭhakathā / សុត្តបិដក (អដ្ឋកថា) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / សំយុត្តនិកាយ (អដ្ឋកថា) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ៤. ពកព្រហ្មសុត្តវណ្ណនា • 4. Bakabrahmasuttavaṇṇanā
