Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਜਾਤਕ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Jātaka-aṭṭhakathā |
[੪੦੫] ੧੦. ਬਕਜਾਤਕવਣ੍ਣਨਾ
[405] 10. Bakajātakavaṇṇanā
ਦ੍વਾਸਤ੍ਤਤੀਤਿ ਇਦਂ ਸਤ੍ਥਾ ਜੇਤવਨੇ વਿਹਰਨ੍ਤੋ ਬਕਬ੍ਰਹ੍ਮਾਨਂ ਆਰਬ੍ਭ ਕਥੇਸਿ। ਤਸ੍ਸ ਹਿ ‘‘ਇਦਂ ਨਿਚ੍ਚਂ ਧੁવਂ ਸਸ੍ਸਤਂ ਅਚવਨਧਮ੍ਮਂ, ਇਤੋ ਅਞ੍ਞਂ ਲੋਕਨਿਸ੍ਸਰਣਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥੀ’’ਤਿ ਏવਂ ਦਿਟ੍ਠਿ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿ। ਹੇਟ੍ਠੂਪਪਤ੍ਤਿਕੋ ਕਿਰੇਸ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾ ਪੁਬ੍ਬੇ ਝਾਨਂ ਭਾવੇਤ੍વਾ વੇਹਪ੍ਫਲੇਸੁ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੋ, ਤਤ੍ਥ ਪਞ੍ਚਕਪ੍ਪਸਤਪਰਿਮਾਣਂ ਆਯੁਂ ਖੇਪੇਤ੍વਾ ਸੁਭਕਿਣ੍ਹੇਸੁ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤ੍વਾ ਚਤੁਸਟ੍ਠਿਕਪ੍ਪਂ ਖੇਪੇਤ੍વਾ ਤਤੋ ਚੁਤੋ ਅਟ੍ਠਕਪ੍ਪਾਯੁਕੇਸੁ ਆਭਸ੍ਸਰੇਸੁ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ, ਤਤ੍ਰਸ੍ਸ ਏਸਾ ਦਿਟ੍ਠਿ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿ। ਸੋ ਹਿ ਨੇવ ਉਪਰਿਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕਤੋ ਚੁਤਿਂ, ਨ ਤਤ੍ਥ ਉਪਪਤ੍ਤਿਂ ਅਨੁਸ੍ਸਰਿ, ਤਦੁਭਯਮ੍ਪਿ ਅਪਸ੍ਸਨ੍ਤੋ ਏવਂ ਦਿਟ੍ਠਿਂ ਗਣ੍ਹਿ। ਭਗવਾ ਤਸ੍ਸ ਚੇਤਸਾ ਚੇਤੋਪਰਿવਿਤਕ੍ਕਮਞ੍ਞਾਯ ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਨਾਮ ਬਲવਾ ਪੁਰਿਸੋ ਸਮਿਞ੍ਜਿਤਂ વਾ ਬਾਹਂ ਪਸਾਰੇਯ੍ਯ, ਪਸਾਰਿਤਂ વਾ ਬਾਹਂ ਸਮਿਞ੍ਜੇਯ੍ਯ, ਏવਮੇવ ਜੇਤવਨੇ ਅਨ੍ਤਰਹਿਤੋ ਤਸ੍ਮਿਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕੇ ਪਾਤੁਰਹੋਸਿ। ਅਥ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਏਹਿ ਖੋ, ਮਾਰਿਸ, ਸ੍વਾਗਤਂ ਮਾਰਿਸ, ਚਿਰਸ੍ਸਂ ਖੋ, ਮਾਰਿਸ, ਇਮਂ ਪਰਿਯਾਯਮਕਾਸਿ, ਯਦਿਦਂ ਇਧਾਗਮਨਾਯ। ਇਦਞ੍ਹਿ ਮਾਰਿਸ, ਨਿਚ੍ਚਂ ਇਦਂ ਧੁવਂ ਇਦਂ ਸਸ੍ਸਤਂ ਇਦਂ ਕੇવਲਂ ਇਦਂ ਅਚવਨਧਮ੍ਮਂ, ਇਦਞ੍ਹਿ ਨ ਚ ਜਾਯਤਿ ਨ ਜੀਯਤਿ ਨ ਮੀਯਤਿ ਨ ਚવਤਿ ਨ ਉਪਪਜ੍ਜਤਿ, ਇਤੋ ਚ ਪਨਞ੍ਞਂ ਉਤ੍ਤਰਿ ਨਿਸ੍ਸਰਣਂ ਨਤ੍ਥੀ’’ਤਿ ਆਹ।
Dvāsattatīti idaṃ satthā jetavane viharanto bakabrahmānaṃ ārabbha kathesi. Tassa hi ‘‘idaṃ niccaṃ dhuvaṃ sassataṃ acavanadhammaṃ, ito aññaṃ lokanissaraṇaṃ nibbānaṃ nāma natthī’’ti evaṃ diṭṭhi uppajji. Heṭṭhūpapattiko kiresa brahmā pubbe jhānaṃ bhāvetvā vehapphalesu nibbatto, tattha pañcakappasataparimāṇaṃ āyuṃ khepetvā subhakiṇhesu nibbattitvā catusaṭṭhikappaṃ khepetvā tato cuto aṭṭhakappāyukesu ābhassaresu nibbatti, tatrassa esā diṭṭhi uppajji. So hi neva uparibrahmalokato cutiṃ, na tattha upapattiṃ anussari, tadubhayampi apassanto evaṃ diṭṭhiṃ gaṇhi. Bhagavā tassa cetasā cetoparivitakkamaññāya seyyathāpi nāma balavā puriso samiñjitaṃ vā bāhaṃ pasāreyya, pasāritaṃ vā bāhaṃ samiñjeyya, evameva jetavane antarahito tasmiṃ brahmaloke pāturahosi. Atha brahmā bhagavantaṃ disvā ‘‘ehi kho, mārisa, svāgataṃ mārisa, cirassaṃ kho, mārisa, imaṃ pariyāyamakāsi, yadidaṃ idhāgamanāya. Idañhi mārisa, niccaṃ idaṃ dhuvaṃ idaṃ sassataṃ idaṃ kevalaṃ idaṃ acavanadhammaṃ, idañhi na ca jāyati na jīyati na mīyati na cavati na upapajjati, ito ca panaññaṃ uttari nissaraṇaṃ natthī’’ti āha.
ਏવਂ વੁਤ੍ਤੇ ਭਗવਾ ਬਕਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਨਂ ਏਤਦવੋਚ ‘‘ਅવਿਜ੍ਜਾਗਤੋ વਤ ਭੋ ਬਕੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾ, ਅવਿਜ੍ਜਾਗਤੋ વਤ ਭੋ ਬਕੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾ, ਯਤ੍ਰ ਹਿ ਨਾਮ ਅਨਿਚ੍ਚਞ੍ਞੇવ ਸਮਾਨਂ ਨਿਚ੍ਚਨ੍ਤਿ વਕ੍ਖਤਿ…ਪੇ॰… ਸਨ੍ਤਞ੍ਚ ਪਨਞ੍ਞਂ ਉਤ੍ਤਰਿ ਨਿਸ੍ਸਰਣਂ, ਨਤ੍ਥਞ੍ਞਂ ਉਤ੍ਤਰਿ ਨਿਸ੍ਸਰਣਨ੍ਤਿ વਕ੍ਖਤੀ’’ਤਿ (ਸਂ॰ ਨਿ॰ ੧.੧੭੫)। ਤਂ ਸੁਤ੍વਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾ ‘‘ਤ੍વਂ ਏવਂ ਕਥੇਸਿ, ਤ੍વਂ ਏવਂ ਕਥੇਸਿ, ਇਤਿ ਮਂ ਏਸ ਅਨੁਯੁਞ੍ਜਨ੍ਤੋ ਅਨੁਬਨ੍ਧਤੀ’’ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ਯਥਾ ਨਾਮ ਦੁਬ੍ਬਲੋ ਚੋਰੋ ਕਤਿਪਯੇ ਪਹਾਰੇ ਲਭਿਤ੍વਾ ‘‘ਕਿਂ ਅਹਮੇવ ਚੋਰੋ, ਅਸੁਕੋਪਿ ਚੋਰੋ ਅਸੁਕੋਪਿ ਚੋਰੋ’’ਤਿ ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਸਹਾਯਕੇ ਆਚਿਕ੍ਖਤਿ, ਤਥੇવ ਭਗવਤੋ ਅਨੁਯੋਗਭਯੇਨ ਭੀਤੋ ਅਞ੍ਞੇਪਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਹਾਯਕੇ ਆਚਿਕ੍ਖਨ੍ਤੋ ਪਠਮਂ ਗਾਥਮਾਹ –
Evaṃ vutte bhagavā bakaṃ brahmānaṃ etadavoca ‘‘avijjāgato vata bho bako brahmā, avijjāgato vata bho bako brahmā, yatra hi nāma aniccaññeva samānaṃ niccanti vakkhati…pe… santañca panaññaṃ uttari nissaraṇaṃ, natthaññaṃ uttari nissaraṇanti vakkhatī’’ti (saṃ. ni. 1.175). Taṃ sutvā brahmā ‘‘tvaṃ evaṃ kathesi, tvaṃ evaṃ kathesi, iti maṃ esa anuyuñjanto anubandhatī’’ti cintetvā yathā nāma dubbalo coro katipaye pahāre labhitvā ‘‘kiṃ ahameva coro, asukopi coro asukopi coro’’ti sabbepi sahāyake ācikkhati, tatheva bhagavato anuyogabhayena bhīto aññepi attano sahāyake ācikkhanto paṭhamaṃ gāthamāha –
੬੮.
68.
‘‘ਦ੍વਾਸਤ੍ਤਤਿ ਗੋਤਮ ਪੁਞ੍ਞਕਮ੍ਮਾ, વਸવਤ੍ਤਿਨੋ ਜਾਤਿਜਰਂ ਅਤੀਤਾ।
‘‘Dvāsattati gotama puññakammā, vasavattino jātijaraṃ atītā;
ਅਯਮਨ੍ਤਿਮਾ વੇਦਗੂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਪਤ੍ਤਿ, ਅਸ੍ਮਾਭਿਜਪ੍ਪਨ੍ਤਿ ਜਨਾ ਅਨੇਕਾ’’ਤਿ॥ (ਸਂ॰ ਨਿ॰ ੧.੧੭੫)।
Ayamantimā vedagū brahmapatti, asmābhijappanti janā anekā’’ti. (saṃ. ni. 1.175);
ਤਤ੍ਥ ਦ੍વਾਸਤ੍ਤਤੀਤਿ ਨ ਕੇવਲਂ ਭੋ ਗੋਤਮ, ਅਹਮੇવ, ਅਥ ਖੋ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕੇ ਮਯਂ ਦ੍વਾਸਤ੍ਤਤਿ ਜਨਾ ਪੁਞ੍ਞਕਮ੍ਮਾ ਅਞ੍ਞੇਸਂ ਉਪਰਿ ਅਤ੍ਥਨੋ વਸਂ વਤ੍ਤਨੇਨ વਸવਤ੍ਤਿਨੋ ਜਾਤਿਞ੍ਚ ਜਰਞ੍ਚ ਅਤੀਤਾ, ਅਯਂ ਨੋ વੇਦੇਹਿ ਗਤਤ੍ਤਾ વੇਦਗੂ, ਅਯਂ ਭੋ ਗੋਤਮ ਅਨ੍ਤਿਮਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਪਤ੍ਤਿ, ਪਚ੍ਛਿਮਕੋਟਿਪ੍ਪਤ੍ਤਿ ਸੇਟ੍ਠਭਾવਪ੍ਪਤ੍ਤਿ। ਅਸ੍ਮਾਭਿਜਪ੍ਪਨ੍ਤਿ ਜਨਾ ਅਨੇਕਾਤਿ ਅਮ੍ਹੇ ਅਞ੍ਞੇ ਬਹੂ ਜਨਾ ਪਞ੍ਜਲਿਕਾ ਹੁਤ੍વਾ – ‘‘ਅਯਂ ਖੋ ਭવਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾ ਮਹਾਬ੍ਰਹ੍ਮਾ’’ਤਿਆਦੀਨਿ વਦਨ੍ਤਾ ਨਮਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਪਤ੍ਥੇਨ੍ਤਿ ਪਿਹਯਨ੍ਤਿ, ‘‘ਅਹੋ વਤ ਮਯਮ੍ਪਿ ਏવਰੂਪਾ ਭવੇਯ੍ਯਾਮਾ’’ਤਿ ਇਚ੍ਛਨ੍ਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।
Tattha dvāsattatīti na kevalaṃ bho gotama, ahameva, atha kho imasmiṃ brahmaloke mayaṃ dvāsattati janā puññakammā aññesaṃ upari atthano vasaṃ vattanena vasavattino jātiñca jarañca atītā, ayaṃ no vedehi gatattā vedagū, ayaṃ bho gotama antimā brahmapatti, pacchimakoṭippatti seṭṭhabhāvappatti. Asmābhijappanti janā anekāti amhe aññe bahū janā pañjalikā hutvā – ‘‘ayaṃ kho bhavaṃ brahmā mahābrahmā’’tiādīni vadantā namassanti patthenti pihayanti, ‘‘aho vata mayampi evarūpā bhaveyyāmā’’ti icchantīti attho.
ਤਸ੍ਸ વਚਨਂ ਸੁਤ੍વਾ ਸਤ੍ਥਾ ਦੁਤਿਯਂ ਗਾਥਮਾਹ –
Tassa vacanaṃ sutvā satthā dutiyaṃ gāthamāha –
੬੯.
69.
‘‘ਅਪ੍ਪਂ ਹਿ ਏਤਂ ਨ ਹਿ ਦੀਘਮਾਯੁ, ਯਂ ਤ੍વਂ ਬਕ ਮਞ੍ਞਸਿ ਦੀਘਮਾਯੁਂ।
‘‘Appaṃ hi etaṃ na hi dīghamāyu, yaṃ tvaṃ baka maññasi dīghamāyuṃ;
ਸਤਂ ਸਹਸ੍ਸਾਨਿ ਨਿਰਬ੍ਬੁਦਾਨਂ, ਆਯੁਂ ਪਜਾਨਾਮਿ ਤવਾਹ ਬ੍ਰਹ੍ਮੇ’’ਤਿ॥ (ਸਂ॰ ਨਿ॰ ੧.੧੭੫)।
Sataṃ sahassāni nirabbudānaṃ, āyuṃ pajānāmi tavāha brahme’’ti. (saṃ. ni. 1.175);
ਤਤ੍ਥ ਸਤਂ ਸਹਸ੍ਸਾਨਿ ਨਿਰਬ੍ਬੁਦਾਨਨ੍ਤਿ ਨਿਰਬ੍ਬੁਦਸਙ੍ਖਾਤਾਨਂ ਗਣਨਾਨਂ ਸਤਸਹਸ੍ਸਾਨਿ। વਸ੍ਸਾਨਞ੍ਹਿ ਦਸਦਸਕਂ ਸਤਂ, ਦਸ ਸਤਾਨਂ ਸਹਸ੍ਸਂ, ਸਤਂ ਸਹਸ੍ਸਾਨਂ ਸਤਸਹਸ੍ਸਂ, ਸਤਂ ਸਤਸਹਸ੍ਸਾਨਂ ਕੋਟਿ ਨਾਮ, ਸਤਂ ਕੋਟਿਸਤਸਹਸ੍ਸਾਨਂ ਪਕੋਟਿ ਨਾਮ, ਸਤਂ ਪਕੋਟਿਸਤਸਹਸ੍ਸਾਨਂ ਕੋਟਿਪਕੋਟਿ ਨਾਮ, ਸਤਂ ਕੋਟਿਪਕੋਟਿਸਤਸਹਸ੍ਸਾਨਂ ਏਕਂ ਨਹੁਤਂ ਨਾਮ, ਸਤਂ ਨਹੁਤਸਤਸਹਸ੍ਸਾਨਂ ਏਕਂ ਨਿਨ੍ਨਹੁਤਂ ਨਾਮ। ਛੇਕੋ ਗਣਕੋ ਏਤ੍ਤਕਂ ਗਣੇਤੁਂ ਸਕ੍ਕੋਤਿ, ਤਤੋ ਪਰਂ ਗਣਨਾ ਨਾਮ ਬੁਦ੍ਧਾਨਮੇવ વਿਸਯੋ। ਤਤ੍ਥ ਸਤਂ ਨਿਨ੍ਨਹੁਤਸਤਸਹਸ੍ਸਾਨਂ ਏਕਂ ਅਬ੍ਬੁਦਂ, વੀਸਤਿ ਅਬ੍ਬੁਦਾਨਿ ਏਕਂ ਨਿਰਬ੍ਬੁਦਂ, ਤੇਸਂ ਨਿਰਬ੍ਬੁਦਸਤਸਹਸ੍ਸਾਨਂ ਏਕਂ ਅਹਹਂ ਨਾਮ, ਏਤ੍ਤਕਂ ਬਕਸ੍ਸ ਬ੍ਰਹ੍ਮੁਨੋ ਤਸ੍ਮਿਂ ਭવੇ ਅવਸਿਟ੍ਠਂ ਆਯੁ, ਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਭਗવਾ ਏવਮਾਹ।
Tattha sataṃ sahassāni nirabbudānanti nirabbudasaṅkhātānaṃ gaṇanānaṃ satasahassāni. Vassānañhi dasadasakaṃ sataṃ, dasa satānaṃ sahassaṃ, sataṃ sahassānaṃ satasahassaṃ, sataṃ satasahassānaṃ koṭi nāma, sataṃ koṭisatasahassānaṃ pakoṭi nāma, sataṃ pakoṭisatasahassānaṃ koṭipakoṭi nāma, sataṃ koṭipakoṭisatasahassānaṃ ekaṃ nahutaṃ nāma, sataṃ nahutasatasahassānaṃ ekaṃ ninnahutaṃ nāma. Cheko gaṇako ettakaṃ gaṇetuṃ sakkoti, tato paraṃ gaṇanā nāma buddhānameva visayo. Tattha sataṃ ninnahutasatasahassānaṃ ekaṃ abbudaṃ, vīsati abbudāni ekaṃ nirabbudaṃ, tesaṃ nirabbudasatasahassānaṃ ekaṃ ahahaṃ nāma, ettakaṃ bakassa brahmuno tasmiṃ bhave avasiṭṭhaṃ āyu, taṃ sandhāya bhagavā evamāha.
ਤਂ ਸੁਤ੍વਾ ਬਕੋ ਤਤਿਯਂ ਗਾਥਮਾਹ –
Taṃ sutvā bako tatiyaṃ gāthamāha –
੭੦.
70.
‘‘ਅਨਨ੍ਤਦਸ੍ਸੀ ਭਗવਾਹਮਸ੍ਮਿ, ਜਾਤਿਜ੍ਜਰਂ ਸੋਕਮੁਪਾਤਿવਤ੍ਤੋ।
‘‘Anantadassī bhagavāhamasmi, jātijjaraṃ sokamupātivatto;
ਕਿਂ ਮੇ ਪੁਰਾਣਂ વਤਸੀਲવਤ੍ਤਂ, ਆਚਿਕ੍ਖ ਮੇ ਤਂ ਯਮਹਂ વਿਜਞ੍ਞ’’ਨ੍ਤਿ॥ (ਸਂ॰ ਨਿ॰ ੧.੧੭੫)।
Kiṃ me purāṇaṃ vatasīlavattaṃ, ācikkha me taṃ yamahaṃ vijañña’’nti. (saṃ. ni. 1.175);
ਤਤ੍ਥ ਭਗવਾਤਿ ਭਗવਾ ਤੁਮ੍ਹੇ ‘‘ਆਯੁਂ ਪਜਾਨਾਮਿ ਤવਾਹ’’ਨ੍ਤਿ વਦਨ੍ਤਾ ‘‘ਅਹਂ ਅਨਨ੍ਤਦਸ੍ਸੀ ਜਾਤਿਜਰਞ੍ਚ ਸੋਕਞ੍ਚ ਉਪਾਤਿવਤ੍ਤੋਸ੍ਮੀ’’ਤਿ વਦਥ। વਤਸੀਲવਤ੍ਤਨ੍ਤਿ વਤਸਮਾਦਾਨਞ੍ਚ ਸੀਲવਤ੍ਤਞ੍ਚ। ਇਦਂ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ – ਯਦਿ ਤੁਮ੍ਹੇ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਬੁਦ੍ਧਾ, ਏવਂ ਸਨ੍ਤੇ ਕਿਂ ਮਯ੍ਹਂ ਪੁਰਾਣਂ વਤਞ੍ਚ ਸੀਲવਤ੍ਤਞ੍ਚ, ਆਚਿਕ੍ਖ ਮੇ ਤਂ, ਯਮਹਂ ਤਯਾ ਆਚਿਕ੍ਖਿਤਂ ਯਾਥਾવਸਰਸਤੋ વਿਜਾਨੇਯ੍ਯਨ੍ਤਿ।
Tattha bhagavāti bhagavā tumhe ‘‘āyuṃ pajānāmi tavāha’’nti vadantā ‘‘ahaṃ anantadassī jātijarañca sokañca upātivattosmī’’ti vadatha. Vatasīlavattanti vatasamādānañca sīlavattañca. Idaṃ vuttaṃ hoti – yadi tumhe sabbaññubuddhā, evaṃ sante kiṃ mayhaṃ purāṇaṃ vatañca sīlavattañca, ācikkha me taṃ, yamahaṃ tayā ācikkhitaṃ yāthāvasarasato vijāneyyanti.
ਅਥਸ੍ਸ ਭਗવਾ ਅਤੀਤਾਨਿ વਤ੍ਥੂਨਿ ਆਹਰਿਤ੍વਾ ਆਚਿਕ੍ਖਨ੍ਤੋ ਚਤਸ੍ਸੋ ਗਾਥਾ ਅਭਾਸਿ –
Athassa bhagavā atītāni vatthūni āharitvā ācikkhanto catasso gāthā abhāsi –
੭੧.
71.
‘‘ਯਂ ਤ੍વਂ ਅਪਾਯੇਸਿ ਬਹੂ ਮਨੁਸ੍ਸੇ, ਪਿਪਾਸਿਤੇ ਘਮ੍ਮਨਿ ਸਮ੍ਪਰੇਤੇ।
‘‘Yaṃ tvaṃ apāyesi bahū manusse, pipāsite ghammani samparete;
ਤਂ ਤੇ ਪੁਰਾਣਂ વਤਸੀਲવਤ੍ਤਂ, ਸੁਤ੍ਤਪ੍ਪਬੁਦ੍ਧੋવ ਅਨੁਸ੍ਸਰਾਮਿ॥
Taṃ te purāṇaṃ vatasīlavattaṃ, suttappabuddhova anussarāmi.
੭੨.
72.
‘‘ਯਂ ਏਣਿਕੂਲਸ੍ਮਿ ਜਨਂ ਗਹੀਤਂ, ਅਮੋਚਯੀ ਗਯ੍ਹਕ ਨੀਯਮਾਨਂ।
‘‘Yaṃ eṇikūlasmi janaṃ gahītaṃ, amocayī gayhaka nīyamānaṃ;
ਤਂ ਤੇ ਪੁਰਾਣਂ વਤਸੀਲવਤ੍ਤਂ, ਸੁਤ੍ਤਪ੍ਪਬੁਦ੍ਧੋવ ਅਨੁਸ੍ਸਰਾਮਿ॥
Taṃ te purāṇaṃ vatasīlavattaṃ, suttappabuddhova anussarāmi.
੭੩.
73.
‘‘ਗਙ੍ਗਾਯ ਸੋਤਸ੍ਮਿਂ ਗਹੀਤਨਾવਂ, ਲੁਦ੍ਦੇਨ ਨਾਗੇਨ ਮਨੁਸ੍ਸਕਪ੍ਪਾ।
‘‘Gaṅgāya sotasmiṃ gahītanāvaṃ, luddena nāgena manussakappā;
ਅਮੋਚਯਿ ਤ੍વਂ ਬਲਸਾ ਪਸਯ੍ਹ, ਤਂ ਤੇ ਪੁਰਾਣਂ વਤਸੀਲવਤ੍ਤਂ।
Amocayi tvaṃ balasā pasayha, taṃ te purāṇaṃ vatasīlavattaṃ;
ਸੁਤ੍ਤਪ੍ਪਬੁਦ੍ਧੋવ ਅਨੁਸ੍ਸਰਾਮਿ॥
Suttappabuddhova anussarāmi.
੭੪.
74.
‘‘ਕਪ੍ਪੋ ਚ ਤੇ ਬਦ੍ਧਚਰੋ ਅਹੋਸਿਂ, ਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਿਮਨ੍ਤਂ વਤਿਨਂ ਅਮਞ੍ਞਂ।
‘‘Kappo ca te baddhacaro ahosiṃ, sambuddhimantaṃ vatinaṃ amaññaṃ;
ਤਂ ਤੇ ਪੁਰਾਣਂ વਤਸੀਲવਤ੍ਤਂ, ਸੁਤ੍ਤਪ੍ਪਬੁਦ੍ਧੋવ ਅਨੁਸ੍ਸਰਾਮੀ’’ਤਿ॥ (ਸਂ॰ ਨਿ॰ ੧.੧੭੫)।
Taṃ te purāṇaṃ vatasīlavattaṃ, suttappabuddhova anussarāmī’’ti. (saṃ. ni. 1.175);
ਤਤ੍ਥ ਅਪਾਯੇਸੀਤਿ ਪਾਯੇਸਿ। ਘਮ੍ਮਨਿ ਸਮ੍ਪਰੇਤੇਤਿ ਘਮ੍ਮੇਨ ਸਮ੍ਪਰੇਤੇ ਅਤਿવਿਯ ਫੁਟ੍ਠੇ ਘਮ੍ਮਕਿਲਨ੍ਤੇ। ਸੁਤ੍ਤਪ੍ਪਬੁਦ੍ਧੋવਾਤਿ ਪਚ੍ਚੂਸਕਾਲੇ ਸੁਪਨ੍ਤੋ ਸੁਪਿਨਂ ਪਸ੍ਸਿਤ੍વਾ ਤਂ ਸੁਪਿਨਕਂ વਿਯ ਅਨੁਸ੍ਸਰਾਮਿ। ਸੋ ਕਿਰ ਬਕਬ੍ਰਹ੍ਮਾ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਕਪ੍ਪੇ ਤਾਪਸੋ ਹੁਤ੍વਾ ਮਰੁਕਨ੍ਤਾਰੇ વਸਨ੍ਤੋ ਬਹੂਨਂ ਕਨ੍ਤਾਰਪਟਿਪਨ੍ਨਾਨਂ ਪਾਨੀਯਂ ਆਹਰਿਤ੍વਾ ਅਦਾਸਿ। ਅਥੇਕਦਿવਸਂ ਏਕੋ ਸਤ੍ਥવਾਹੋ ਪਞ੍ਚਹਿ ਸਕਟਸਤੇਹਿ ਮਰੁਕਨ੍ਤਾਰਂ ਪਟਿਪਜ੍ਜਿ। ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਦਿਸਾ વવਤ੍ਥਪੇਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤਾ ਸਤ੍ਤ ਦਿવਸਾਨਿ ਆਹਿਣ੍ਡਿਤ੍વਾ ਖੀਣਦਾਰੁਦਕਾ ਨਿਰਾਹਾਰਾ ਉਣ੍ਹਾਭਿਭੂਤਾ ‘‘ਇਦਾਨਿ ਨੋ ਜੀવਿਤਂ ਨਤ੍ਥੀ’’ਤਿ ਸਕਟੇ ਪਰਿવਤ੍ਤੇਤ੍વਾ ਗੋਣੇ ਮੋਚੇਤ੍વਾ ਹੇਟ੍ਠਾਸਕਟੇਸੁ ਨਿਪਜ੍ਜਿਂਸੁ। ਤਦਾ ਤਾਪਸੋ ਆવਜ੍ਜੇਨ੍ਤੋ ਤੇ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਮਯਿ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤੇ ਮਾ ਨਸ੍ਸਿਂਸੂ’’ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਇਦ੍ਧਾਨੁਭਾવੇਨ ਗਙ੍ਗਾਸੋਤਂ ਉਬ੍ਬਤ੍ਤੇਤ੍વਾ ਸਤ੍ਥવਾਹਾਭਿਮੁਖਂ ਅਕਾਸਿ, ਅવਿਦੂਰੇ ਚ ਏਕਂ વਨਸਣ੍ਡਂ ਮਾਪੇਸਿ। ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਪਾਨੀਯਂ ਪਿવਿਤ੍વਾ ਨ੍ਹਤ੍વਾ ਗੋਣੇ ਸਨ੍ਤਪ੍ਪੇਤ੍વਾ વਨਸਣ੍ਡਤੋ ਤਿਣਂ ਲਾਯਿਤ੍વਾ ਦਾਰੂਨਿ ਗਹੇਤ੍વਾ ਦਿਸਂ ਸਲ੍ਲਕ੍ਖੇਤ੍વਾ ਅਰੋਗਾ ਕਨ੍ਤਾਰਂ ਅਤਿਕ੍ਕਮਿਂਸੁ, ਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯੇਤਂ વੁਤ੍ਤਂ।
Tattha apāyesīti pāyesi. Ghammani sampareteti ghammena samparete ativiya phuṭṭhe ghammakilante. Suttappabuddhovāti paccūsakāle supanto supinaṃ passitvā taṃ supinakaṃ viya anussarāmi. So kira bakabrahmā ekasmiṃ kappe tāpaso hutvā marukantāre vasanto bahūnaṃ kantārapaṭipannānaṃ pānīyaṃ āharitvā adāsi. Athekadivasaṃ eko satthavāho pañcahi sakaṭasatehi marukantāraṃ paṭipajji. Manussā disā vavatthapetuṃ asakkontā satta divasāni āhiṇḍitvā khīṇadārudakā nirāhārā uṇhābhibhūtā ‘‘idāni no jīvitaṃ natthī’’ti sakaṭe parivattetvā goṇe mocetvā heṭṭhāsakaṭesu nipajjiṃsu. Tadā tāpaso āvajjento te disvā ‘‘mayi passante mā nassiṃsū’’ti cintetvā attano iddhānubhāvena gaṅgāsotaṃ ubbattetvā satthavāhābhimukhaṃ akāsi, avidūre ca ekaṃ vanasaṇḍaṃ māpesi. Manussā pānīyaṃ pivitvā nhatvā goṇe santappetvā vanasaṇḍato tiṇaṃ lāyitvā dārūni gahetvā disaṃ sallakkhetvā arogā kantāraṃ atikkamiṃsu, taṃ sandhāyetaṃ vuttaṃ.
ਏਣਿਕੂਲਸ੍ਮਿਨ੍ਤਿ ਏਣਿਯਾ ਨਾਮ ਨਦਿਯਾ ਕੂਲੇ। ਗਯ੍ਹਕ ਨੀਯਮਾਨਨ੍ਤਿ ਕਰਮਰਗਾਹਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਨੀਯਮਾਨਂ। ਸੋ ਕਿਰ ਤਾਪਸੋ ਅਪਰਸ੍ਮਿਂ ਕਾਲੇ ਏਕਂ ਪਚ੍ਚਨ੍ਤਗਾਮਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਨਦੀਤੀਰੇ વਨਸਣ੍ਡੇ વਿਹਾਸਿ। ਅਥੇਕਸ੍ਮਿਂ ਦਿવਸੇ ਪਬ੍ਬਤਤੋ ਚੋਰਾ ਓਤਰਿਤ੍વਾ ਤਂ ਗਾਮਂ ਪਹਰਿਤ੍વਾ ਮਹਾਜਨਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਪਬ੍ਬਤਂ ਆਰੋਪੇਤ੍વਾ ਅਨ੍ਤਰਾਮਗ੍ਗੇ ਚਾਰਕਮਨੁਸ੍ਸੇ ਠਪੇਤ੍વਾ ਪਬ੍ਬਤਬਿਲਂ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ਆਹਾਰਂ ਪਚਾਪੇਨ੍ਤਾ ਨਿਸੀਦਿਂਸੁ। ਤਾਪਸੋ ਗੋਮਹਿਂਸਾਦੀਨਞ੍ਚੇવ ਦਾਰਕਦਾਰਿਕਾਦੀਨਞ੍ਚ ਮਹਨ੍ਤਂ ਅਟ੍ਟਸ੍ਸਰਂ ਸੁਤ੍વਾ ‘‘ਮਯਿ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤੇ ਮਾ ਨਸ੍ਸਿਂਸੂ’’ਤਿ ਇਦ੍ਧਾਨੁਭਾવੇਨ ਅਤ੍ਤਭਾવਂ ਜਹਿਤ੍વਾ ਚਤੁਰਙ੍ਗਿਨਿਯਾ ਸੇਨਾਯ ਪਰਿવੁਤੋ ਰਾਜਾ ਹੁਤ੍વਾ ਯੁਦ੍ਧਭੇਰਿਂ ਆਕੋਟਾਪੇਨ੍ਤੋ ਤਂ ਠਾਨਂ ਅਗਮਾਸਿ। ਚਾਰਕਮਨੁਸ੍ਸਾ ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ਚੋਰਾਨਂ ਆਰੋਚੇਸੁਂ। ਚੋਰਾ ‘‘ਰਞ੍ਞਾ ਸਦ੍ਧਿਂ વਿਗ੍ਗਹੋ ਨਾਮ ਨ ਯੁਤ੍ਤੋ’’ਤਿ ਸਬ੍ਬਂ ਗਹਿਤਗਹਿਤਂ ਭਣ੍ਡਕਂ ਛਡ੍ਡੇਤ੍વਾ ਭਤ੍ਤਂ ਅਭੁਞ੍ਜਿਤ੍વਾવ ਪਲਾਯਿਂਸੁ। ਤਾਪਸੋ ਤੇ ਸਬ੍ਬੇ ਆਨੇਤ੍વਾ ਸਕਗਾਮੇਯੇવ ਪਤਿਟ੍ਠਾਪੇਸਿ, ਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯੇਤਂ વੁਤ੍ਤਂ।
Eṇikūlasminti eṇiyā nāma nadiyā kūle. Gayhaka nīyamānanti karamaragāhaṃ gahetvā nīyamānaṃ. So kira tāpaso aparasmiṃ kāle ekaṃ paccantagāmaṃ nissāya nadītīre vanasaṇḍe vihāsi. Athekasmiṃ divase pabbatato corā otaritvā taṃ gāmaṃ paharitvā mahājanaṃ gahetvā pabbataṃ āropetvā antarāmagge cārakamanusse ṭhapetvā pabbatabilaṃ pavisitvā āhāraṃ pacāpentā nisīdiṃsu. Tāpaso gomahiṃsādīnañceva dārakadārikādīnañca mahantaṃ aṭṭassaraṃ sutvā ‘‘mayi passante mā nassiṃsū’’ti iddhānubhāvena attabhāvaṃ jahitvā caturaṅginiyā senāya parivuto rājā hutvā yuddhabheriṃ ākoṭāpento taṃ ṭhānaṃ agamāsi. Cārakamanussā taṃ disvā corānaṃ ārocesuṃ. Corā ‘‘raññā saddhiṃ viggaho nāma na yutto’’ti sabbaṃ gahitagahitaṃ bhaṇḍakaṃ chaḍḍetvā bhattaṃ abhuñjitvāva palāyiṃsu. Tāpaso te sabbe ānetvā sakagāmeyeva patiṭṭhāpesi, taṃ sandhāyetaṃ vuttaṃ.
ਗਹੀਤਨਾવਨ੍ਤਿ ਨਿਗ੍ਗਹਿਤਨਾવਂ। ਲੁਦ੍ਦੇਨਾਤਿ ਕਕ੍ਖਲ਼ੇਨ। ਮਨੁਸ੍ਸਕਪ੍ਪਾਤਿ ਮਨੁਸ੍ਸੇ વਿਨਾਸੇਤੁਕਾਮਤਾਯ। ਬਲਸਾਤਿ ਬਲੇਨ। ਪਸਯ੍ਹਾਤਿ ਅਭਿਭવਿਤ੍વਾ। ਅਪਰਸ੍ਮਿਂ ਕਾਲੇ ਸੋ ਤਾਪਸੋ ਗਙ੍ਗਾਤੀਰੇ વਿਹਾਸਿ। ਤਦਾ ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਦ੍વੇ ਤਯੋ ਨਾવਾਸਙ੍ਘਾਟੇ ਬਨ੍ਧਿਤ੍વਾ ਸਙ੍ਘਾਟਮਤ੍ਥਕੇ ਪੁਪ੍ਫਮਣ੍ਡਪਂ ਕਾਰੇਤ੍વਾ ਸਙ੍ਘਾਟੇ ਨਿਸੀਦਿਤ੍વਾ ਖਾਦਨ੍ਤਾ ਪਿવਨ੍ਤਾ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧਕੁਲਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ। ਤੇ ਪੀਤਾવਸੇਸਂ ਸੁਰਂ ਭੁਤ੍ਤਖਾਦਿਤਾવਸੇਸਾਨਿ ਭਤ੍ਤਮਚ੍ਛਮਂਸਤਮ੍ਬੁਲਾਦੀਨਿ ਗਙ੍ਗਾਯਮੇવ ਪਾਤੇਨ੍ਤਿ। ਗਙ੍ਗੇਯ੍ਯੋ ਨਾਗਰਾਜਾ ‘‘ਇਮੇ ਉਚ੍ਛਿਟ੍ਠਕਂ ਮਮ ਉਪਰਿ ਖਿਪਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਕੁਜ੍ਝਿਤ੍વਾ ‘‘ਸਬ੍ਬੇ ਤੇ ਜਨੇ ਗਹੇਤ੍વਾ ਗਙ੍ਗਾਯ ਓਸੀਦਾਪੇਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਮਹਨ੍ਤਂ ਏਕਦੋਣਿਕਨਾવਪ੍ਪਮਾਣਂ ਅਤ੍ਤਭਾવਂ ਮਾਪੇਤ੍વਾ ਉਦਕਂ ਭਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਫਣਂ ਧਾਰਯਮਾਨੋ ਤੇਸਂ ਅਭਿਮੁਖੋ ਪਾਯਾਸਿ। ਤੇ ਨਾਗਰਾਜਾਨਂ ਦਿਸ੍વਾ ਮਰਣਭਯਤਜ੍ਜਿਤਾ ਏਕਪ੍ਪਹਾਰੇਨੇવ ਮਹਾਸਦ੍ਦਂ ਕਰਿਂਸੁ। ਤਾਪਸੋ ਤੇਸਂ ਪਰਿਦੇવਿਤਸਦ੍ਦਂ ਸੁਤ੍વਾ ਨਾਗਰਾਜਸ੍ਸ ਚ ਕੁਦ੍ਧਭਾવਂ ਞਤ੍વਾ ‘‘ਮਯਿ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤੇ ਮਾ ਨਸ੍ਸਿਂਸੂ’’ਤਿ ਖਿਪ੍ਪਨਿਸਨ੍ਤਿਯਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਆਨੁਭਾવੇਨ ਖਿਪ੍ਪਂ ਸੁਪਣ੍ਣવਣ੍ਣਂ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਮਾਪੇਤ੍વਾ ਅਗਮਾਸਿ । ਨਾਗਰਾਜਾ ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ਮਰਣਭਯਤਜ੍ਜਿਤੋ ਉਦਕੇ ਨਿਮੁਜ੍ਜਿ। ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਸੋਤ੍ਥਿਭਾવਂ ਪਤ੍વਾ ਅਗਮਂਸੁ, ਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯੇਤਂ વੁਤ੍ਤਂ।
Gahītanāvanti niggahitanāvaṃ. Luddenāti kakkhaḷena. Manussakappāti manusse vināsetukāmatāya. Balasāti balena. Pasayhāti abhibhavitvā. Aparasmiṃ kāle so tāpaso gaṅgātīre vihāsi. Tadā manussā dve tayo nāvāsaṅghāṭe bandhitvā saṅghāṭamatthake pupphamaṇḍapaṃ kāretvā saṅghāṭe nisīditvā khādantā pivantā sambandhakulaṃ gacchanti. Te pītāvasesaṃ suraṃ bhuttakhāditāvasesāni bhattamacchamaṃsatambulādīni gaṅgāyameva pātenti. Gaṅgeyyo nāgarājā ‘‘ime ucchiṭṭhakaṃ mama upari khipantī’’ti kujjhitvā ‘‘sabbe te jane gahetvā gaṅgāya osīdāpessāmī’’ti mahantaṃ ekadoṇikanāvappamāṇaṃ attabhāvaṃ māpetvā udakaṃ bhinditvā phaṇaṃ dhārayamāno tesaṃ abhimukho pāyāsi. Te nāgarājānaṃ disvā maraṇabhayatajjitā ekappahāreneva mahāsaddaṃ kariṃsu. Tāpaso tesaṃ paridevitasaddaṃ sutvā nāgarājassa ca kuddhabhāvaṃ ñatvā ‘‘mayi passante mā nassiṃsū’’ti khippanisantiyā attano ānubhāvena khippaṃ supaṇṇavaṇṇaṃ attānaṃ māpetvā agamāsi . Nāgarājā taṃ disvā maraṇabhayatajjito udake nimujji. Manussā sotthibhāvaṃ patvā agamaṃsu, taṃ sandhāyetaṃ vuttaṃ.
ਬਦ੍ਧਚਰੋਤਿ ਅਨ੍ਤੇવਾਸਿਕੋ। ਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਿਮਨ੍ਤਂ વਤਿਨਂ ਅਮਞ੍ਞਨ੍ਤਿ ਬੁਦ੍ਧਿਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਚੇવ વਤਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਚ ਤਾਪਸੋਤਿ ਤਂ ਮਞ੍ਞਮਾਨੋ। ਇਮਿਨਾ ਕਿਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ? ਮਹਾਬ੍ਰਹ੍ਮੇ ਅਹਂ ਅਤੀਤੇ ਤવ ਕੇਸવਤਾਪਸਕਾਲੇ ਕਪ੍ਪੋ ਨਾਮ ਅਨ੍ਤੇવਾਸਿਕੋ વੇਯ੍ਯਾવਚ੍ਚਕਰੋ ਹੁਤ੍વਾ ਤੁਯ੍ਹਂ ਨਾਰਦੇਨ ਨਾਮ ਅਮਚ੍ਚੇਨ ਬਾਰਾਣਸਿਤੋ ਹਿਮવਨ੍ਤਂ ਆਨੀਤਸ੍ਸ ਰੋਗਂ વੂਪਸਮੇਸਿਂ। ਅਥ ਨਂ ਨਾਰਦੋ ਦੁਤਿਯવਾਰੇ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ਨਿਰੋਗਂ ਦਿਸ੍વਾ ਇਮਂ ਗਾਥਂ ਅਭਾਸਿ –
Baddhacaroti antevāsiko. Sambuddhimantaṃ vatinaṃ amaññanti buddhisampanno ceva vatasampanno ca tāpasoti taṃ maññamāno. Iminā kiṃ dasseti? Mahābrahme ahaṃ atīte tava kesavatāpasakāle kappo nāma antevāsiko veyyāvaccakaro hutvā tuyhaṃ nāradena nāma amaccena bārāṇasito himavantaṃ ānītassa rogaṃ vūpasamesiṃ. Atha naṃ nārado dutiyavāre āgantvā nirogaṃ disvā imaṃ gāthaṃ abhāsi –
‘‘ਮਨੁਸ੍ਸਿਨ੍ਦਂ ਜਹਿਤ੍વਾਨ, ਸਬ੍ਬਕਾਮਸਮਿਦ੍ਧਿਨਂ।
‘‘Manussindaṃ jahitvāna, sabbakāmasamiddhinaṃ;
ਕਥਂ ਨੁ ਭਗવਾ ਕੇਸਿ, ਕਪ੍ਪਸ੍ਸ ਰਮਤਿ ਅਸ੍ਸਮੇ’’ਤਿ॥ (ਜਾ॰ ੧.੪.੧੮੧)।
Kathaṃ nu bhagavā kesi, kappassa ramati assame’’ti. (jā. 1.4.181);
ਤਮੇਨਂ ਤ੍વਂ ਏਤਦવੋਚ –
Tamenaṃ tvaṃ etadavoca –
‘‘ਸਾਦੂਨਿ ਰਮਣੀਯਾਨਿ, ਸਨ੍ਤਿ વਕ੍ਖਾ ਮਨੋਰਮਾ।
‘‘Sādūni ramaṇīyāni, santi vakkhā manoramā;
ਸੁਭਾਸਿਤਾਨਿ ਕਪ੍ਪਸ੍ਸ, ਨਾਰਦ ਰਮਯਨ੍ਤਿ ਮ’’ਨ੍ਤਿ॥ (ਜਾ॰ ੧.੪.੧੮੨)।
Subhāsitāni kappassa, nārada ramayanti ma’’nti. (jā. 1.4.182);
ਇਤਿਸ੍ਸ ਭਗવਾ ਇਮਂ ਅਤ੍ਤਨਾ ਅਨ੍ਤੇવਾਸਿਕੇਨ ਹੁਤ੍વਾ ਰੋਗਸ੍ਸ વੂਪਸਮਿਤਭਾવਂ ਦੀਪੇਨ੍ਤੋ ਏવਮਾਹ। ਤਞ੍ਚ ਪਨ ਬ੍ਰਹ੍ਮੁਨਾ ਮਨੁਸ੍ਸਲੋਕੇ ਕਤਕਮ੍ਮਂ ਸਬ੍ਬਂ ਮਹਾਬ੍ਰਹ੍ਮਾਨਂ ਸਲ੍ਲਕ੍ਖਾਪੇਨ੍ਤੋવ ਕਥੇਸਿ।
Itissa bhagavā imaṃ attanā antevāsikena hutvā rogassa vūpasamitabhāvaṃ dīpento evamāha. Tañca pana brahmunā manussaloke katakammaṃ sabbaṃ mahābrahmānaṃ sallakkhāpentova kathesi.
ਸੋ ਸਤ੍ਥੁ વਚਨੇਨ ਅਤ੍ਤਨਾ ਕਤਕਮ੍ਮਂ ਸਰਿਤ੍વਾ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਥੁਤਿਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਓਸਾਨਗਾਥਮਾਹ –
So satthu vacanena attanā katakammaṃ saritvā tathāgatassa thutiṃ karonto osānagāthamāha –
੭੫.
75.
‘‘ਅਦ੍ਧਾ ਪਜਾਨਾਸਿ ਮਮੇਤਮਾਯੁਂ, ਅਞ੍ਞਮ੍ਪਿ ਜਾਨਾਸਿ ਤਥਾ ਹਿ ਬੁਦ੍ਧੋ।
‘‘Addhā pajānāsi mametamāyuṃ, aññampi jānāsi tathā hi buddho;
ਤਥਾ ਹਿ ਤਾਯਂ ਜਲਿਤਾਨੁਭਾવੋ, ਓਭਾਸਯਂ ਤਿਟ੍ਠਤਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕ’’ਨ੍ਤਿ॥
Tathā hi tāyaṃ jalitānubhāvo, obhāsayaṃ tiṭṭhati brahmaloka’’nti.
ਤਤ੍ਥ ਤਥਾ ਹਿ ਬੁਦ੍ਧੋਤਿ ਤਥਾ ਹਿ ਤ੍વਂ ਬੁਦ੍ਧੋ। ਬੁਦ੍ਧਾਨਞ੍ਹਿ ਅਞ੍ਞਾਤਂ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ, ਸਬ੍ਬਧਮ੍ਮਾਨਂ ਬੁਦ੍ਧਤ੍ਤਾਯੇવ ਹਿ ਤੇ ਬੁਦ੍ਧਾ ਨਾਮਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਤਥਾ ਹਿ ਤਾਯਨ੍ਤਿ ਬੁਦ੍ਧਤ੍ਤਾਯੇવ ਚ ਪਨ ਤવ ਅਯਂ ਜਲਿਤੋ ਸਰੀਰਪ੍ਪਭਾਨੁਭਾવੋ। ਓਭਾਸਯਂ ਤਿਟ੍ਠਤੀਤਿ ਇਮਂ ਸਕਲਮ੍ਪਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕਂ ਓਭਾਸੇਨ੍ਤੋ ਤਿਟ੍ਠਤਿ।
Tattha tathā hi buddhoti tathā hi tvaṃ buddho. Buddhānañhi aññātaṃ nāma natthi, sabbadhammānaṃ buddhattāyeva hi te buddhā nāmāti dasseti. Tathā hi tāyanti buddhattāyeva ca pana tava ayaṃ jalito sarīrappabhānubhāvo. Obhāsayaṃ tiṭṭhatīti imaṃ sakalampi brahmalokaṃ obhāsento tiṭṭhati.
ਏવਂ ਸਤ੍ਥਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਬੁਦ੍ਧਗੁਣਂ ਜਾਨਾਪੇਨ੍ਤੋ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਤ੍વਾ ਸਚ੍ਚਾਨਿ ਪਕਾਸੇਸਿ, ਸਚ੍ਚਪਰਿਯੋਸਾਨੇ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਾਨਂ ਦਸਮਤ੍ਤਾਨਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਸਹਸ੍ਸਾਨਂ ਅਨੁਪਾਦਾਯ ਆਸવੇਹਿ ਚਿਤ੍ਤਾਨਿ વਿਮੁਚ੍ਚਿਂਸੁ। ਇਤਿ ਭਗવਾ ਬਹੂਨਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਨਂ ਅવਸ੍ਸਯੋ ਹੁਤ੍વਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕਾ ਜੇਤવਨਂ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ਤਤ੍ਥ ਕਥਿਤਨਿਯਾਮੇਨੇવ ਤਂ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਕਥੇਤ੍વਾ ਜਾਤਕਂ ਸਮੋਧਾਨੇਸਿ – ‘‘ਤਦਾ ਕੇਸવਤਾਪਸੋ ਬਕਬ੍ਰਹ੍ਮਾ ਅਹੋਸਿ, ਕਪ੍ਪਮਾਣવੋ ਪਨ ਅਹਮੇવ ਅਹੋਸਿ’’ਨ੍ਤਿ।
Evaṃ satthā attano buddhaguṇaṃ jānāpento dhammaṃ desetvā saccāni pakāsesi, saccapariyosāne sampattānaṃ dasamattānaṃ brahmasahassānaṃ anupādāya āsavehi cittāni vimucciṃsu. Iti bhagavā bahūnaṃ brahmānaṃ avassayo hutvā brahmalokā jetavanaṃ āgantvā tattha kathitaniyāmeneva taṃ dhammadesanaṃ bhikkhūnaṃ kathetvā jātakaṃ samodhānesi – ‘‘tadā kesavatāpaso bakabrahmā ahosi, kappamāṇavo pana ahameva ahosi’’nti.
ਬਕਜਾਤਕવਣ੍ਣਨਾ ਦਸਮਾ।
Bakajātakavaṇṇanā dasamā.
ਕੁਕ੍ਕੁવਗ੍ਗੋ ਪਠਮੋ।
Kukkuvaggo paṭhamo.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਖੁਦ੍ਦਕਨਿਕਾਯ • Khuddakanikāya / ਜਾਤਕਪਾਲ਼ਿ • Jātakapāḷi / ੪੦੫. ਬਕਜਾਤਕਂ • 405. Bakajātakaṃ