| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / मज्झिमनिकाय (अट्ठकथा) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) |
४. बाकुलसुत्तवण्णना
4. Bākulasuttavaṇṇanā
२०९. एवं मे सुतन्ति बाकुलसुत्तं। तत्थ बाकुलोति यथा द्वावीसति द्वत्तिंसातिआदिम्हि वत्तब्बे बावीसति बात्तिंसातिआदीनि वुच्चन्ति, एवमेव द्विकुलोति वत्तब्बे बाकुलोति वुत्तं। तस्स हि थेरस्स द्वे कुलानि अहेसुं। सो किर देवलोको चवित्वा कोसम्बिनगरे नाम महासेट्ठिकुले निब्बत्तो, तमेनं पञ्चमे दिवसे सीसं न्हापेत्वा गङ्गाकीळं अकंसु। धातिया दारकं उदके निमुज्जनुम्मुज्जनवसेन कीळापेन्तिया एको मच्छो दारकं दिस्वा ‘‘भक्खो मे अय’’न्ति मञ्ञमानो मुखं विवरित्वा उपगतो। धाती दारकं छड्डेत्वा पलाता। मच्छो तं गिलि। पुञ्ञवा सत्तो दुक्खं न पापुणि, सयनगब्भं पविसित्वा निपन्नो विय अहोसि। मच्छो दारकस्स तेजेन तत्तकपल्लं गिलित्वा दय्हमानो विय वेगेन तिंसयोजनमग्गं गन्त्वा बाराणसिनगरवासिनो मच्छबन्धस्स जालं पाविसि, महामच्छा नाम जालबद्धा पहरियमाना मरन्ति। अयं पन दारकस्स तेजेन जालतो नीहटमत्तोव मतो। मच्छबन्धा च महन्तं मच्छं लभित्वा फालेत्वा विक्किणन्ति। तं पन दारकस्स आनुभावेन अफालेत्वा सकलमेव काजेन हरित्वा सहस्सेन देमाति वदन्ता नगरे विचरिंसु। कोचि न गण्हाति।
209.Evaṃme sutanti bākulasuttaṃ. Tattha bākuloti yathā dvāvīsati dvattiṃsātiādimhi vattabbe bāvīsati bāttiṃsātiādīni vuccanti, evameva dvikuloti vattabbe bākuloti vuttaṃ. Tassa hi therassa dve kulāni ahesuṃ. So kira devaloko cavitvā kosambinagare nāma mahāseṭṭhikule nibbatto, tamenaṃ pañcame divase sīsaṃ nhāpetvā gaṅgākīḷaṃ akaṃsu. Dhātiyā dārakaṃ udake nimujjanummujjanavasena kīḷāpentiyā eko maccho dārakaṃ disvā ‘‘bhakkho me aya’’nti maññamāno mukhaṃ vivaritvā upagato. Dhātī dārakaṃ chaḍḍetvā palātā. Maccho taṃ gili. Puññavā satto dukkhaṃ na pāpuṇi, sayanagabbhaṃ pavisitvā nipanno viya ahosi. Maccho dārakassa tejena tattakapallaṃ gilitvā dayhamāno viya vegena tiṃsayojanamaggaṃ gantvā bārāṇasinagaravāsino macchabandhassa jālaṃ pāvisi, mahāmacchā nāma jālabaddhā pahariyamānā maranti. Ayaṃ pana dārakassa tejena jālato nīhaṭamattova mato. Macchabandhā ca mahantaṃ macchaṃ labhitvā phāletvā vikkiṇanti. Taṃ pana dārakassa ānubhāvena aphāletvā sakalameva kājena haritvā sahassena demāti vadantā nagare vicariṃsu. Koci na gaṇhāti.
तस्मिं पन नगरे अपुत्तकं असीतिकोटिविभवं सेट्ठिकुलं अत्थि, तस्स द्वारमूलं पत्वा ‘‘किं गहेत्वा देथा’’ति वुत्ता कहापणन्ति आहंसु। तेहि कहापणं दत्वा गहितो। सेट्ठिभरियापि अञ्ञेसु दिवसेसु मच्छे न केलायति, तं दिवसं पन मच्छं फलके ठपेत्वा सयमेव फालेसि। मच्छञ्च नाम कुच्छितो फालेन्ति, सा पन पिट्ठितो फालेन्ती मच्छकुच्छियं सुवण्णवण्णं दारकं दिस्वा – ‘‘मच्छकुच्छियं मे पुत्तो लद्धो’’ति नादं नदित्वा दारकं आदाय सामिकस्स सन्तिकं अगमासि। सेट्ठि तावदेव भेरिं चरापेत्वा दारकं आदाय रञ्ञो सन्तिकं गन्त्वा – ‘‘मच्छकुच्छियं मे देव दारको लद्धो, किं करोमी’’ति आह। पुञ्ञवा एस, यो मच्छकुच्छियं अरोगो वसि, पोसेहि नन्ति।
Tasmiṃ pana nagare aputtakaṃ asītikoṭivibhavaṃ seṭṭhikulaṃ atthi, tassa dvāramūlaṃ patvā ‘‘kiṃ gahetvā dethā’’ti vuttā kahāpaṇanti āhaṃsu. Tehi kahāpaṇaṃ datvā gahito. Seṭṭhibhariyāpi aññesu divasesu macche na kelāyati, taṃ divasaṃ pana macchaṃ phalake ṭhapetvā sayameva phālesi. Macchañca nāma kucchito phālenti, sā pana piṭṭhito phālentī macchakucchiyaṃ suvaṇṇavaṇṇaṃ dārakaṃ disvā – ‘‘macchakucchiyaṃ me putto laddho’’ti nādaṃ naditvā dārakaṃ ādāya sāmikassa santikaṃ agamāsi. Seṭṭhi tāvadeva bheriṃ carāpetvā dārakaṃ ādāya rañño santikaṃ gantvā – ‘‘macchakucchiyaṃ me deva dārako laddho, kiṃ karomī’’ti āha. Puññavā esa, yo macchakucchiyaṃ arogo vasi, posehi nanti.
अस्सोसि खो इतरं कुलं – ‘‘बाराणसियं किर एकं सेट्ठिकुलं मच्छकुच्छियं दारकं लभती’’ति, ते तत्थ अगमंसु। अथस्स माता दारकं अलङ्करित्वा कीळापियमानं दिस्वाव ‘‘मनापो वतायं दारको’’ति गन्त्वा पवतिं आचिक्खि। इतरा मय्हं पुत्तोतिआदिमाह। कहं ते लद्धोति? मच्छकुच्छियन्ति। नो तुय्हं पुत्तो, मय्हं पुत्तोति। कहं ते लद्धोति? मया दसमासे कुच्छिया धारितो, अथ नं नदिया कीळापियमानं मच्छो गिलीति। तुय्हं पुत्तो अञ्ञेन मच्छेन गिलितो भविस्सति, अयं पन मया मच्छकुच्छियं लद्धोति, उभोपि राजकुलं अगमंसु। राजा आह – ‘‘अयं दस मासे कुच्छिया धारितत्ता अमाता कातुं न सक्का, मच्छं गण्हन्तापि वक्कयकनादीनि बहि कत्वा गण्हन्ता नाम नत्थीति मच्छकुच्छियं लद्धत्ता अयम्पि अमाता कातुं न सक्का, दारको उभिन्नम्पि कुलानं दायादो होतु, उभोपि नं जग्गथा’’ति उभोपि जग्गिंसु।
Assosi kho itaraṃ kulaṃ – ‘‘bārāṇasiyaṃ kira ekaṃ seṭṭhikulaṃ macchakucchiyaṃ dārakaṃ labhatī’’ti, te tattha agamaṃsu. Athassa mātā dārakaṃ alaṅkaritvā kīḷāpiyamānaṃ disvāva ‘‘manāpo vatāyaṃ dārako’’ti gantvā pavatiṃ ācikkhi. Itarā mayhaṃ puttotiādimāha. Kahaṃ te laddhoti? Macchakucchiyanti. No tuyhaṃ putto, mayhaṃ puttoti. Kahaṃ te laddhoti? Mayā dasamāse kucchiyā dhārito, atha naṃ nadiyā kīḷāpiyamānaṃ maccho gilīti. Tuyhaṃ putto aññena macchena gilito bhavissati, ayaṃ pana mayā macchakucchiyaṃ laddhoti, ubhopi rājakulaṃ agamaṃsu. Rājā āha – ‘‘ayaṃ dasa māse kucchiyā dhāritattā amātā kātuṃ na sakkā, macchaṃ gaṇhantāpi vakkayakanādīni bahi katvā gaṇhantā nāma natthīti macchakucchiyaṃ laddhattā ayampi amātā kātuṃ na sakkā, dārako ubhinnampi kulānaṃ dāyādo hotu, ubhopi naṃ jaggathā’’ti ubhopi jaggiṃsu.
विञ्ञुतं पत्तस्स द्वीसुपि नगरेसु पासादं कारेत्वा नाटकानि पच्चुपट्ठापेसुं। एकेकस्मिं नगरे चत्तारो चत्तारो मासे वसति, एकस्मिं नगरे चत्तारो मासे वुट्ठस्स सङ्घाटनावाय मण्डपं कारेत्वा तत्थ नं सद्धिं नाटकाहि आरोपेन्ति। सो सम्पत्तिं अनुभवमानो इतरं नगरं गच्छति। तंनगरवासिनो नाटकानि उपड्ढमग्गं अगमंसु। ते पच्चुग्गन्त्वा तं परिवारेत्वा अत्तनो पासादं नयन्ति। इतरानि नाटकानि निवत्तित्वा अत्तनो नगरमेव गच्छन्ति। तत्थ चत्तारो मासे वसित्वा तेनेव नियामेन पुन इतरं नगरं गच्छति। एवमस्स सम्पत्तिं अनुभवन्तस्स असीति वस्सानि परिपुण्णानि।
Viññutaṃ pattassa dvīsupi nagaresu pāsādaṃ kāretvā nāṭakāni paccupaṭṭhāpesuṃ. Ekekasmiṃ nagare cattāro cattāro māse vasati, ekasmiṃ nagare cattāro māse vuṭṭhassa saṅghāṭanāvāya maṇḍapaṃ kāretvā tattha naṃ saddhiṃ nāṭakāhi āropenti. So sampattiṃ anubhavamāno itaraṃ nagaraṃ gacchati. Taṃnagaravāsino nāṭakāni upaḍḍhamaggaṃ agamaṃsu. Te paccuggantvā taṃ parivāretvā attano pāsādaṃ nayanti. Itarāni nāṭakāni nivattitvā attano nagarameva gacchanti. Tattha cattāro māse vasitvā teneva niyāmena puna itaraṃ nagaraṃ gacchati. Evamassa sampattiṃ anubhavantassa asīti vassāni paripuṇṇāni.
अथ भगवा चारिकं चरमानो बाराणसिं पत्तो। सो भगवतो सन्तिके धम्मं सुत्वा पटिलद्धसद्धो पब्बजितो। पब्बजित्वा सत्ताहमेव पुथुज्जनो अहोसि, अट्ठमे पन सो सह पटिसम्भिदाहि अरहत्तं पापुणीति एवमस्स द्वे कुलानि अहेसुं। तस्मा बाकुलोति सङ्खं अगमासीति।
Atha bhagavā cārikaṃ caramāno bārāṇasiṃ patto. So bhagavato santike dhammaṃ sutvā paṭiladdhasaddho pabbajito. Pabbajitvā sattāhameva puthujjano ahosi, aṭṭhame pana so saha paṭisambhidāhi arahattaṃ pāpuṇīti evamassa dve kulāni ahesuṃ. Tasmā bākuloti saṅkhaṃ agamāsīti.
पुराणगिहिसहायोति पुब्बे गिहिकाले सहायो। अयम्पि दीघायुकोव थेरं पब्बजितं पस्सितुं गच्छन्तो असीतिमे वस्से गतो। मेथुनो धम्मोति बालो नग्गसमणको बालपुच्छं पुच्छति, न सासनवचनं, इदानि थेरेन दिन्ननये ठितो इमेहि पन तेति पुच्छि।
Purāṇagihisahāyoti pubbe gihikāle sahāyo. Ayampi dīghāyukova theraṃ pabbajitaṃ passituṃ gacchanto asītime vasse gato. Methuno dhammoti bālo naggasamaṇako bālapucchaṃ pucchati, na sāsanavacanaṃ, idāni therena dinnanaye ṭhito imehi pana teti pucchi.
२१०. यंपायस्मातिआदीनि पदानि सब्बवारेसु धम्मसङ्गाहकत्थेरेहि नियमेत्वा ठपितानि। तत्थ सञ्ञा उप्पन्नमत्ताव, वितक्को कम्मपथभेदकोति । थेरो पनाह – ‘‘कस्मा विसुं करोथ, उभयम्पेतं कम्मपथभेदकमेवा’’ति।
210.Yaṃpāyasmātiādīni padāni sabbavāresu dhammasaṅgāhakattherehi niyametvā ṭhapitāni. Tattha saññā uppannamattāva, vitakko kammapathabhedakoti . Thero panāha – ‘‘kasmā visuṃ karotha, ubhayampetaṃ kammapathabhedakamevā’’ti.
२११. गहपतिचीवरन्ति वस्सावासिकं चीवरं। सत्थेनाति पिप्फलकेन। सूचियाति सूचिं गहेत्वा सिब्बितभावं न सरामीति अत्थो। कथिने चीवरन्ति कथिनचीवरं, कथिनचीवरम्पि हि वस्सावासिकगतिकमेव। तस्मा तत्थ ‘‘सिब्बिता नाभिजानामी’’ति आह।
211.Gahapaticīvaranti vassāvāsikaṃ cīvaraṃ. Satthenāti pipphalakena. Sūciyāti sūciṃ gahetvā sibbitabhāvaṃ na sarāmīti attho. Kathine cīvaranti kathinacīvaraṃ, kathinacīvarampi hi vassāvāsikagatikameva. Tasmā tattha ‘‘sibbitā nābhijānāmī’’ti āha.
एत्तकं पनस्स कालं गहपतिचीवरं असादियन्तस्स छिन्दनसिब्बनादीनि अकरोन्तस्स कुतो चीवरं उप्पज्जतीति। द्वीहि नगरेहि। थेरो हि महायसस्सी, तस्स पुत्तधीतरो नत्तपनत्तका सुखुमसाटकेहि चीवरानि कारेत्वा रजापेत्वा समुग्गे पक्खिपित्वा पहिणन्ति। थेरस्स न्हानकाले न्हानकोट्ठके ठपेन्ति। थेरो तानि निवासेति चेव पारुपति च, पुराणचीवरानि सम्पत्तपब्बजितानं देति। थेरो तानि निवासेत्वा च पारुपित्वा च नवकम्मं न करोति, किञ्चि आयूहनकम्मं नत्थि। फलसमापत्तिं अप्पेत्वा अप्पेत्वा निसीदति। चतूसु मासेसु पत्तेसु लोमकिलिट्ठानि होन्ति, अथस्स पुन तेनेव नियामेन पहिणित्वा देन्ति। अड्ढमासे अड्ढमासे परिवत्ततीतिपि वदन्तियेव।
Ettakaṃ panassa kālaṃ gahapaticīvaraṃ asādiyantassa chindanasibbanādīni akarontassa kuto cīvaraṃ uppajjatīti. Dvīhi nagarehi. Thero hi mahāyasassī, tassa puttadhītaro nattapanattakā sukhumasāṭakehi cīvarāni kāretvā rajāpetvā samugge pakkhipitvā pahiṇanti. Therassa nhānakāle nhānakoṭṭhake ṭhapenti. Thero tāni nivāseti ceva pārupati ca, purāṇacīvarāni sampattapabbajitānaṃ deti. Thero tāni nivāsetvā ca pārupitvā ca navakammaṃ na karoti, kiñci āyūhanakammaṃ natthi. Phalasamāpattiṃ appetvā appetvā nisīdati. Catūsu māsesu pattesu lomakiliṭṭhāni honti, athassa puna teneva niyāmena pahiṇitvā denti. Aḍḍhamāse aḍḍhamāse parivattatītipi vadantiyeva.
अनच्छरियञ्चेतं थेरस्स महापुञ्ञस्स महाभिञ्ञस्स सतसहस्सकप्पे पूरितपारमिस्स, असोकधम्मरञ्ञो कुलूपको निग्रोधत्थेरो दिवसस्स निक्खत्तुं चीवरं परिवत्तेसि। तस्स हि तिचीवरं हत्थिक्खन्धे ठपेत्वा पञ्चहि च गन्धसमुग्गसतेहि पञ्चहि च मालासमुग्गसतेहि सद्धिं पातोव आहरियित्थ, तथा दिवा चेव सायञ्च। राजा किर दिवसस्स निक्खत्तुं साटके परिवत्तेन्तो ‘‘थेरस्स चीवरं नीत’’न्ति पुच्छित्वा ‘‘आम नीत’’न्ति सुत्वाव परिवत्तेसि। थेरोपि न भण्डिकं बन्धित्वा ठपेसि, सम्पत्तसब्रह्मचारीनं अदासि। तदा किर जम्बुदीपे भिक्खुसङ्घस्स येभुय्येन निग्रोधस्सेव सन्तकं चीवरं अहोसि।
Anacchariyañcetaṃ therassa mahāpuññassa mahābhiññassa satasahassakappe pūritapāramissa, asokadhammarañño kulūpako nigrodhatthero divasassa nikkhattuṃ cīvaraṃ parivattesi. Tassa hi ticīvaraṃ hatthikkhandhe ṭhapetvā pañcahi ca gandhasamuggasatehi pañcahi ca mālāsamuggasatehi saddhiṃ pātova āhariyittha, tathā divā ceva sāyañca. Rājā kira divasassa nikkhattuṃ sāṭake parivattento ‘‘therassa cīvaraṃ nīta’’nti pucchitvā ‘‘āma nīta’’nti sutvāva parivattesi. Theropi na bhaṇḍikaṃ bandhitvā ṭhapesi, sampattasabrahmacārīnaṃ adāsi. Tadā kira jambudīpe bhikkhusaṅghassa yebhuyyena nigrodhasseva santakaṃ cīvaraṃ ahosi.
अहो वत मं कोचि निमन्तेय्याति किं पन चित्तस्स अनुप्पादनं भारियं, उप्पन्नस्स पहानन्ति। चित्तं नाम लहुकपरिवत्तं, तस्मा अनुप्पादनं भारियं , उप्पन्नस्स पहानम्पि भारियमेव । अन्तरघरेति महासकुलुदायिसुत्ते (म॰ नि॰ २.२३७) इन्दखीलतो पट्ठाय अन्तरघरं नाम इध निम्बोदकपतनट्ठानं अधिप्पेतं। कुतो पनस्स भिक्खा उप्पज्जित्थाति। थेरो द्वीसु नगरेसु अभिञ्ञातो, गेहद्वारं आगतस्सेवस्स पत्तं गहेत्वा नानारसभोजनस्स पूरेत्वा देन्ति। सो लद्धट्ठानतो निवत्तति, भत्तकिच्चकरणट्ठानं पनस्स निबद्धमेव अहोसि। अनुब्यञ्जनसोति थेरेन किर रूपे निमित्तं गहेत्वा मातुगामो न ओलोकितपुब्बो। मातुगामस्स धम्मन्ति मातुगामस्स छप्पञ्चवाचाहि धम्मं देसेतुं वट्टति, पञ्हं पुट्ठेन गाथासहस्सम्पि वत्तुं वट्टतियेव। थेरो पन कप्पियमेव न अकासि। येभुय्येन हि कुलूपकथेरानमेतं कम्मं होति। भिक्खुनुपस्सयन्ति भिक्खुनिउपस्सयं। तं पन गिलानपुच्छकेन गन्तुं वट्टति, थेरो पन कप्पियमेव न अकासि। एस नयो सब्बत्थ। चुण्णेनाति कोसम्बचुण्णादिना। गत्तपरिकम्मेति सरीरसम्बाहनकम्मे। विचारिताति पयोजयिता। गद्दूहनमत्तन्ति गाविं थने गहेत्वा एकं खीरबिन्दुं दूहनकालमत्तम्पि।
Aho vata maṃ koci nimanteyyāti kiṃ pana cittassa anuppādanaṃ bhāriyaṃ, uppannassa pahānanti. Cittaṃ nāma lahukaparivattaṃ, tasmā anuppādanaṃ bhāriyaṃ , uppannassa pahānampi bhāriyameva . Antaraghareti mahāsakuludāyisutte (ma. ni. 2.237) indakhīlato paṭṭhāya antaragharaṃ nāma idha nimbodakapatanaṭṭhānaṃ adhippetaṃ. Kuto panassa bhikkhā uppajjitthāti. Thero dvīsu nagaresu abhiññāto, gehadvāraṃ āgatassevassa pattaṃ gahetvā nānārasabhojanassa pūretvā denti. So laddhaṭṭhānato nivattati, bhattakiccakaraṇaṭṭhānaṃ panassa nibaddhameva ahosi. Anubyañjanasoti therena kira rūpe nimittaṃ gahetvā mātugāmo na olokitapubbo. Mātugāmassa dhammanti mātugāmassa chappañcavācāhi dhammaṃ desetuṃ vaṭṭati, pañhaṃ puṭṭhena gāthāsahassampi vattuṃ vaṭṭatiyeva. Thero pana kappiyameva na akāsi. Yebhuyyena hi kulūpakatherānametaṃ kammaṃ hoti. Bhikkhunupassayanti bhikkhuniupassayaṃ. Taṃ pana gilānapucchakena gantuṃ vaṭṭati, thero pana kappiyameva na akāsi. Esa nayo sabbattha. Cuṇṇenāti kosambacuṇṇādinā. Gattaparikammeti sarīrasambāhanakamme. Vicāritāti payojayitā. Gaddūhanamattanti gāviṃ thane gahetvā ekaṃ khīrabinduṃ dūhanakālamattampi.
केन पन कारणेन थेरो निराबाधो अहोसि। पदुमुत्तरे किर भगवति सतसहस्सभिक्खुपरिवारे चारिकं चरमाने हिमवति विसरुक्खा पुप्फिंसु। भिक्खुसतसहस्सानम्पि तिणपुप्फकरोगो उप्पज्जति। थेरो तस्मिं समये इद्धिमा तापसो होति, सो आकासेन गच्छन्तो भिक्खुसङ्घं दिस्वा ओतरित्वा रोगं पुच्छित्वा हिमवन्ततो ओसधं आहरित्वा अदासि। उपसिङ्घनमत्तेनेव रोगो वूपसमि। कस्सपसम्मासम्बुद्धकालेपि पठमवप्पदिवसे वप्पं ठपेत्वा भिक्खुसङ्घस्स परिभोगं अग्गिसालञ्चेव वच्चकुटिञ्च कारेत्वा भिक्खुसङ्घस्स भेसज्जवत्तं निबन्धि, इमिना कम्मेन निराबाधो अहोसि। उक्कट्ठनेसज्जिको पनेस उक्कट्ठारञ्ञको च तस्मा ‘‘नाभिजानामि अपस्सेनकं अपस्सयिता’’तिआदिमाह।
Kena pana kāraṇena thero nirābādho ahosi. Padumuttare kira bhagavati satasahassabhikkhuparivāre cārikaṃ caramāne himavati visarukkhā pupphiṃsu. Bhikkhusatasahassānampi tiṇapupphakarogo uppajjati. Thero tasmiṃ samaye iddhimā tāpaso hoti, so ākāsena gacchanto bhikkhusaṅghaṃ disvā otaritvā rogaṃ pucchitvā himavantato osadhaṃ āharitvā adāsi. Upasiṅghanamatteneva rogo vūpasami. Kassapasammāsambuddhakālepi paṭhamavappadivase vappaṃ ṭhapetvā bhikkhusaṅghassa paribhogaṃ aggisālañceva vaccakuṭiñca kāretvā bhikkhusaṅghassa bhesajjavattaṃ nibandhi, iminā kammena nirābādho ahosi. Ukkaṭṭhanesajjiko panesa ukkaṭṭhāraññako ca tasmā ‘‘nābhijānāmi apassenakaṃ apassayitā’’tiādimāha.
सरणोति सकिलेसो। अञ्ञा उदपादीति अनुपसम्पन्नस्स अञ्ञं ब्याकातुं न वट्टति। थेरो कस्मा ब्याकासि? न थेरो अहं अरहाति आह, अञ्ञा उदपादीति पनाह। अपिच थेरो अरहाति पाकटो, तस्मा एवमाह।
Saraṇoti sakileso. Aññā udapādīti anupasampannassa aññaṃ byākātuṃ na vaṭṭati. Thero kasmā byākāsi? Na thero ahaṃ arahāti āha, aññā udapādīti panāha. Apica thero arahāti pākaṭo, tasmā evamāha.
२१२. पब्बज्जन्ति थेरो सयं नेव पब्बाजेसि, न उपसम्पादेसि अञ्ञेहि पन भिक्खूहि एवं कारापेसि। अवापुरणं आदायाति कुञ्चिकं गहेत्वा।
212.Pabbajjanti thero sayaṃ neva pabbājesi, na upasampādesi aññehi pana bhikkhūhi evaṃ kārāpesi. Avāpuraṇaṃ ādāyāti kuñcikaṃ gahetvā.
निसिन्नकोव परिनिब्बायीति अहं धरमानोपि न अञ्ञस्स भिक्खुस्स भारो अहोसिं, परिनिब्बुतस्सापि मे सरीरं भिक्खुसङ्घस्स पलिबोधो मा अहोसीति तेजोधातुं समापज्जित्वा परिनिब्बायि। सरीरतो जाला उट्ठहि, छविमंसलोहितं सप्पि विय झायमानं परिक्खयं गतं, सुमनमकुलसदिसा धातुयोव अवसेसिंसु। सेसं सब्बत्थ पाकटमेव। इदं पन सुत्तं दुतियसङ्गहे सङ्गीतन्ति।
Nisinnakovaparinibbāyīti ahaṃ dharamānopi na aññassa bhikkhussa bhāro ahosiṃ, parinibbutassāpi me sarīraṃ bhikkhusaṅghassa palibodho mā ahosīti tejodhātuṃ samāpajjitvā parinibbāyi. Sarīrato jālā uṭṭhahi, chavimaṃsalohitaṃ sappi viya jhāyamānaṃ parikkhayaṃ gataṃ, sumanamakulasadisā dhātuyova avasesiṃsu. Sesaṃ sabbattha pākaṭameva. Idaṃ pana suttaṃ dutiyasaṅgahe saṅgītanti.
पपञ्चसूदनिया मज्झिमनिकायट्ठकथाय
Papañcasūdaniyā majjhimanikāyaṭṭhakathāya
बाकुलसुत्तवण्णना निट्ठिता।
Bākulasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / सुत्तपिटक • Suttapiṭaka / मज्झिमनिकाय • Majjhimanikāya / ४. बाकुलसुत्तं • 4. Bākulasuttaṃ
टीका • Tīkā / सुत्तपिटक (टीका) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / मज्झिमनिकाय (टीका) • Majjhimanikāya (ṭīkā) / ४. बाकुलसुत्तवण्णना • 4. Bākulasuttavaṇṇanā
