| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / මජ්‌ඣිමනිකාය (ටීකා) • Majjhimanikāya (ṭīkā) |
4. බාකුලසුත්‌තවණ්‌ණනා
4. Bākulasuttavaṇṇanā
209. යථා ‘‘ද්‌වත්‌තිංසා’’ති වත්‌තබ්‌බෙ ද්‌වි-සද්‌දස්‌ස බා-ආදෙසං කත්‌වා බාත්‌තිංසාති වුච්‌චති, එවං එත්‌ථ බා-කාරාදෙසං කත්‌වා බාකුලොති සමඤ්‌ඤා අහොසි, සායං තස්‌ස අන්‌වත්‌ථසඤ්‌ඤාති දස්‌සෙතුං, ‘‘තස්‌ස හී’’තිආදි වුත්‌තං. සීසං න්‌හාපෙත්‌වාති මඞ්‌ගලත්‌ථං මහාගඞ්‌ගාය සීසං න්‌හාපෙත්‌වා. නිමුජ්‌ජනවසෙනාති ජණ්‌ණුපමාණෙ උදකෙ ථොකංයෙව නිමුජ්‌ජනවසෙන. ඡඩ්‌ඩෙත්‌වා පලාතා මරණභයතජ්‌ජිතා. පහරියමානා මරන්‌ති, න ජාලෙන බන්‌ධිතමත්‌තෙන. දාරකස්‌ස තෙජෙනාති දාරකස්‌ස පුඤ්‌ඤතෙජෙන. නීහටමත්‌තොව මතො, තස්‌ස මරණත්‌ථං උපක්‌කමො න කතො, යෙන උපක්‌කමෙන දාරකස්‌ස බාධො සියා. තන්‌ති මච්‌ඡං. සකලමෙවාති පරිපුණ්‌ණාවයවමෙව.
209. Yathā ‘‘dvattiṃsā’’ti vattabbe dvi-saddassa bā-ādesaṃ katvā bāttiṃsāti vuccati, evaṃ ettha bā-kārādesaṃ katvā bākuloti samaññā ahosi, sāyaṃ tassa anvatthasaññāti dassetuṃ, ‘‘tassa hī’’tiādi vuttaṃ. Sīsaṃ nhāpetvāti maṅgalatthaṃ mahāgaṅgāya sīsaṃ nhāpetvā. Nimujjanavasenāti jaṇṇupamāṇe udake thokaṃyeva nimujjanavasena. Chaḍḍetvā palātā maraṇabhayatajjitā. Pahariyamānā maranti, na jālena bandhitamattena. Dārakassa tejenāti dārakassa puññatejena. Nīhaṭamattova mato, tassa maraṇatthaṃ upakkamo na kato, yena upakkamena dārakassa bādho siyā. Tanti macchaṃ. Sakalamevāti paripuṇṇāvayavameva.
න කෙලායතීති න මමායති කිස්‌මිඤ්‌චි න මඤ්‌ඤති. දාරකස්‌ස පුඤ්‌ඤතෙජෙන පිට්‌ඨිතො ඵාලෙන්‌තී. දාරකං ලභතීති උග්‌ඝොසනවසෙන භෙරිං චරාපෙත්‌වා. පවත්‌තිං ආචික්‌ඛි, අත්‌තනො පුත්‌තභාවං කථෙසි. කුච්‌ඡියා ධාරිතත්‌තා අමාතා කාතුං න සක්‌කා ජනනීභාවතො. මච්‌ඡං ගණ්‌හන්‌තාපීති මච්‌ඡං කිණිත්‌වා ගණ්‌හන්‌තාපි. තථා ගණ්‌හන්‌තා ච තප්‌පරියාපන්‌නං සබ්‌බං ගණ්‌හාති නාමාති ආහ – ‘‘වක්‌කයකනාදීනි බහි කත්‌වා ගණ්‌හන්‌තා නාම නත්‌ථී’’ති. අයම්‌පි අමාතා කාතුං න සක්‌කා සාමිකභාවතො. දාරකො උභින්‌නම්‌පි කුලානං දායාදො හොතු ද්‌වින්‌නං පුත්‌තභාවතො.
Na kelāyatīti na mamāyati kismiñci na maññati. Dārakassa puññatejena piṭṭhito phālentī. Dārakaṃ labhatīti ugghosanavasena bheriṃ carāpetvā. Pavattiṃ ācikkhi, attano puttabhāvaṃ kathesi. Kucchiyā dhāritattā amātā kātuṃ na sakkā jananībhāvato. Macchaṃ gaṇhantāpīti macchaṃ kiṇitvā gaṇhantāpi. Tathā gaṇhantā ca tappariyāpannaṃ sabbaṃ gaṇhāti nāmāti āha – ‘‘vakkayakanādīni bahi katvā gaṇhantā nāma natthī’’ti. Ayampi amātā kātuṃ na sakkā sāmikabhāvato. Dārako ubhinnampi kulānaṃ dāyādo hotu dvinnaṃ puttabhāvato.
අසීතිමෙති ජාතියා අසීතිමෙ වස්‌සෙ. පබ්‌බජ්‌ජාමත්‌තෙන කිලෙසානං අසමුච්‌ඡිජ්‌ජනතො වීතික්‌කමිතුං කාමසඤ්‌ඤා උප්‌පන්‌නපුබ්‌බාති පුච්‌ඡා පන පුච්‌ඡිතබ්‌බා. තෙනාහ – ‘‘එවඤ්‌ච ඛො මං, ආවුසො කස්‌සප, පුච්‌ඡිතබ්‌බ’’න්‌ති.
Asītimeti jātiyā asītime vasse. Pabbajjāmattena kilesānaṃ asamucchijjanato vītikkamituṃ kāmasaññā uppannapubbāti pucchā pana pucchitabbā. Tenāha – ‘‘evañca kho maṃ, āvuso kassapa, pucchitabba’’nti.
210. නියමෙත්‌වාති තං තංවාරෙ සෙසවාරෙන නියමෙත්‌වා. කම්‌මපථභෙදකොති කම්‌මපථවිසෙසකරො. තත්‌ථ කාමවිතක්‌කො යථා කායවචීද්‌වාරෙසු චොපනප්‌පත්‌තො කම්‌මපථප්‌පත්‌තො නාම හොති; මනොද්‌වාරෙ පරභණ්‌ඩස්‌ස අත්‌තනො පරිණාමනවසෙන පවත්‌තඅභිජ්‌ඣාසහගතො; එවං කාමසඤ්‌ඤාති, තථා බ්‍යාපාදවිහිංසාවිතක්‌කසඤ්‌ඤාති ථෙරො, ‘‘උභයම්‌පෙතං කම්‌මපථභෙදකමෙවා’’ති ආහ. කම්‌මපථං අප්‌පත්‌තං සඤ්‌ඤං සන්‌ධාය, ‘‘සඤ්‌ඤා උප්‌පන්‌නමත්‌තාවා’’ති වුච්‌චමානෙ විතක්‌කිතම්‌පි සමානං කම්‌මපථං අප්‌පත්‌තමෙව, උභයස්‌ස පන වසෙන සුත්‌තපදං පවත්‌තන්‌ති ථෙරස්‌ස අධිප්‌පායො.
210.Niyametvāti taṃ taṃvāre sesavārena niyametvā. Kammapathabhedakoti kammapathavisesakaro. Tattha kāmavitakko yathā kāyavacīdvāresu copanappatto kammapathappatto nāma hoti; manodvāre parabhaṇḍassa attano pariṇāmanavasena pavattaabhijjhāsahagato; evaṃ kāmasaññāti, tathā byāpādavihiṃsāvitakkasaññāti thero, ‘‘ubhayampetaṃ kammapathabhedakamevā’’ti āha. Kammapathaṃ appattaṃ saññaṃ sandhāya, ‘‘saññā uppannamattāvā’’ti vuccamāne vitakkitampi samānaṃ kammapathaṃ appattameva, ubhayassa pana vasena suttapadaṃ pavattanti therassa adhippāyo.
211. ආයූහනකම්‌මන්‌ති අත්‌තනා ආයූහිතබ්‌බකම්‌මං. ලොමකිලිට්‌ඨානීති කිලිට්‌ඨලොමානි, කිලිට්‌ඨංසූනීති අත්‌ථො. කිමෙවං භොගෙසු පරනිම්‌මිතභවෙ වසවත්‌තිදෙවානං විය සබ්‌බසො ආයූහනකම්‌මෙන විනා අඤ්‌ඤස්‌සපි පබ්‌බජිතස්‌ස පච්‌චයලාභො දිට්‌ඨපුබ්‌බො සුතපුබ්‌බොති ආහ ‘‘අනච්‌ඡරියඤ්‌චෙත’’න්‌ති. කුලූපකථෙරානමෙතං කම්‌මං, ථෙරො පන කදාචිපි කුලූපකො නාහොසි.
211.Āyūhanakammanti attanā āyūhitabbakammaṃ. Lomakiliṭṭhānīti kiliṭṭhalomāni, kiliṭṭhaṃsūnīti attho. Kimevaṃ bhogesu paranimmitabhave vasavattidevānaṃ viya sabbaso āyūhanakammena vinā aññassapi pabbajitassa paccayalābho diṭṭhapubbo sutapubboti āha ‘‘anacchariyañceta’’nti. Kulūpakatherānametaṃ kammaṃ, thero pana kadācipi kulūpako nāhosi.
ගද්‌දුහනමත්‌තන්‌ති ගොදුහනමත්‌තකාලං. ඉධ පන සකලො ගොදුහනො අධිප්‌පෙතොති දස්‌සෙන්‌තො, ‘‘ගාවිං…පෙ.… කාලමත්‌තම්‌පී’’ති ආහ. නිබන්‌ධීති නිබද්‌ධදාතබ්‌බං කත්‌වා ඨපෙසි.
Gadduhanamattanti goduhanamattakālaṃ. Idha pana sakalo goduhano adhippetoti dassento, ‘‘gāviṃ…pe… kālamattampī’’ti āha. Nibandhīti nibaddhadātabbaṃ katvā ṭhapesi.
සකිලෙසපුග්‌ගලස්‌ස අසෙරිභාවකරණෙන රණෙන සදිසතාය රණො, සංකිලෙසො. අඤ්‌ඤා උදපාදීති පනාහ, තස්‌මා අරහත්‌තං න පටිඤ්‌ඤාතන්‌ති දස්‌සෙති. නනු තථා වචනං පටිජානනං විය හොතීති ආහ ‘‘අපිචා’’තිආදි.
Sakilesapuggalassa aseribhāvakaraṇena raṇena sadisatāya raṇo, saṃkileso. Aññā udapādīti panāha, tasmā arahattaṃ na paṭiññātanti dasseti. Nanu tathā vacanaṃ paṭijānanaṃ viya hotīti āha ‘‘apicā’’tiādi.
212. අවාපුරති ද්‌වාරං එතෙනාති අවාපුරණං. පඨමසඞ්‌ගහතො පච්‌ඡා දෙසිතත්‌තා දුතියසඞ්‌ගහෙ සඞ්‌ගිතං. සෙසං සුවිඤ්‌ඤෙය්‍යමෙව.
212. Avāpurati dvāraṃ etenāti avāpuraṇaṃ. Paṭhamasaṅgahato pacchā desitattā dutiyasaṅgahe saṅgitaṃ. Sesaṃ suviññeyyameva.
බාකුලසුත්‌තවණ්‌ණනාය ලීනත්‌ථප්‌පකාසනා සමත්‌තා.
Bākulasuttavaṇṇanāya līnatthappakāsanā samattā.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / සුත්‌තපිටක • Suttapiṭaka / මජ්‌ඣිමනිකාය • Majjhimanikāya / 4. බාකුලසුත්‌තං • 4. Bākulasuttaṃ
අට්‌ඨකථා • Aṭṭhakathā / සුත්‌තපිටක (අට්‌ඨකථා) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / මජ්‌ඣිමනිකාය (අට්‌ඨකථා) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) / 4. බාකුලසුත්‌තවණ්‌ණනා • 4. Bākulasuttavaṇṇanā
