Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / ထေရဂာထာ-အဋ္ဌကထာ • Theragāthā-aṭṭhakathā

    ၃. ဗာကုလတ္ထေရဂာထာဝဏ္ဏနာ

    3. Bākulattheragāthāvaṇṇanā

    ယော ပုဗ္ဗေ ကရဏီယာနီတိ အာယသ္မတော ဗာကုလတ္ထေရသ္သ ဂာထာ။ ကာ ဥပ္ပတ္တိ? အယမ္ပိ ကိရ အတီတေ ဣတော ကပ္ပသတသဟသ္သာဓိကသ္သ အသင္ခ္ယေယ္ယသ္သ မတ္ထကေ အနောမဒသ္သိသ္သ ဘဂဝတော ဥပ္ပတ္တိတော ပုရေတရမေဝ ဗ္ရာဟ္မဏကုလေ နိဗ္ဗတ္တိတ္ဝာ ဝယပ္ပတ္တော တယော ဝေဒေ ဥဂ္ဂဟေတ္ဝာ တတ္ထ သာရံ အပသ္သန္တော ‘‘သမ္ပရာယိကတ္ထံ ဂဝေသိသ္သာမီ’’တိ ဣသိပဗ္ဗဇ္ဇံ ပဗ္ဗဇိတ္ဝာ ပဗ္ဗတပာဒေ ဝိဟရန္တော ပဉ္စာဘိညာအဋ္ဌသမာပတ္တိလာဘီ ဟုတ္ဝာ ဝိဟရန္တော ဗုဒ္ဓုပ္ပာဒံ သုတ္ဝာ သတ္ထု သန္တိကံ ဂန္တ္ဝာ ဓမ္မံ သုတ္ဝာ သရဏေသု ပတိဋ္ဌိတော သတ္ထု ဥဒရာဗာဓေ ဥပ္ပန္နေ အရညတော ဘေသဇ္ဇာနိ အာဟရိတ္ဝာ တံ ဝူပသမေတ္ဝာ တတ္ထ ပုညံ အာရောဂ္ယတ္ထာယ ပရိဏာမေတ္ဝာ တတော စုတော ဗ္ရဟ္မလောကေ နိဗ္ဗတ္တိတ္ဝာ ဧကံ အသင္ခ္ယေယ္ယံ ဒေဝမနုသ္သေသု သံသရန္တော ပဒုမုတ္တရဗုဒ္ဓကာလေ ဟံသဝတီနဂရေ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တော သတ္ထာရံ ဧကံ ဘိက္ခုံ အပ္ပာဗာဓာနံ အဂ္ဂဋ္ဌာနေ ဌပေန္တံ ဒိသ္ဝာ သယံ တံ ဌာနန္တရံ အာကင္ခန္တော ပဏိဓာနံ ကတ္ဝာ ယာဝဇီဝံ ကုသလံ ဥပစိနိတ္ဝာ သုဂတီသုယေဝ သံသရန္တော ဝိပသ္သိသ္သ ဘဂဝတော နိဗ္ဗတ္တိတော ပုရေတရမေဝ ဗန္ဓုမတီနဂရေ ဗ္ရာဟ္မဏကုလေ နိဗ္ဗတ္တော ပုရိမနယေနေဝ ဣသိပဗ္ဗဇ္ဇံ ပဗ္ဗဇိတ္ဝာ ဈာနာဘိညာလာဘီ ဟုတ္ဝာ ပဗ္ဗတပာဒေ ဝသန္တော ဗုဒ္ဓုပ္ပာဒံ သုတ္ဝာ သတ္ထု သန္တိကံ ဂန္တ္ဝာ ဓမ္မံ သုတ္ဝာ သရဏေသု ပတိဋ္ဌိတော ဘိက္ခူနံ တိဏပုပ္ဖကရောဂေ ဥပ္ပန္နေ တံ ဝူပသမေတ္ဝာ တတ္ထ ယာဝတာယုကံ ဌတ္ဝာ တတော စုတော ဗ္ရဟ္မလောကေ နိဗ္ဗတ္တိတ္ဝာ ဧကနဝုတိကပ္ပေ ဒေဝမနုသ္သေသု သံသရန္တော ကသ္သပသ္သ ဘဂဝတော ကာလေ ဗာရာဏသိယံ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တိတ္ဝာ ဃရာဝာသံ ဝသန္တော ဧကံ ဇိဏ္ဏံ ဝိနသ္သမာနံ မဟာဝိဟာရံ ဒိသ္ဝာ တတ္ထ ဥပောသထာဂာရာဒိကံ သဗ္ဗံ အာဝသထံ ကာရေတ္ဝာ တတ္ထ ဘိက္ခုသင္ဃသ္သ သဗ္ဗံ ဘေသဇ္ဇံ ပဋိယာဒေတ္ဝာ ယာဝဇီဝံ ကုသလံ ကတ္ဝာ ဧကံ ဗုဒ္ဓန္တရံ ဒေဝမနုသ္သေသု သံသရန္တော အမ္ဟာကံ ဘဂဝတော ဥပ္ပတ္တိတော ပုရေတရမေဝ ကောသမ္ဗိယံ သေဋ္ဌိဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တိ။ သော အရောဂဘာဝာယ မဟာယမုနာယ န္ဟာပိယမာနော ဓာတိယာ ဟတ္ထတော မစ္ဆေန ဂိလိတော မစ္ဆေ ကေဝဋ္ဋဟတ္ထဂတေ ဗာရာဏသိသေဋ္ဌိဘရိယာယ ဝိက္ကိဏိတ္ဝာ ဂဟိတေ ဖာလိယမာနေပိ ပုညဗလေန အရောဂောယေဝ ဟုတ္ဝာ တာယ ပုတ္တောတိ ဂဟေတ္ဝာ ပောသိယမာနော တံ ပဝတ္တိံ သုတ္ဝာ ဇနကေဟိ မာတာပိတူဟိ ‘‘အယံ အမ္ဟာကံ ပုတ္တော, ဒေထ နော ပုတ္တ’’န္တိ အနုယောဂေ ကတေ ရညာ ‘‘ဥဘယေသမ္ပိ သာဓာရဏော ဟောတူ’’တိ ဒ္ဝိန္နံ ကုလာနံ ဒာယာဒဘာဝေန ဝိနိစ္ဆယံ ကတ္ဝာ ဌပိတတ္တာ ဗာကုလောတိ လဒ္ဓနာမော ဝယပ္ပတ္တော ဟုတ္ဝာ မဟတိံ သမ္ပတ္တိံ အနုဘဝန္တော အာသီတိကော ဟုတ္ဝာ သတ္ထု သန္တိကေ ဓမ္မံ သုတ္ဝာ ပဋိလဒ္ဓသဒ္ဓော ပဗ္ဗဇိတ္ဝာ သတ္တာဟမေဝ ပုထုဇ္ဇနော အဟောသိ, အဋ္ဌမေ အရုဏေ သဟ ပဋိသမ္ဘိဒာဟိ အရဟတ္တံ ပာပုဏိ။ တေန ဝုတ္တံ အပဒာနေ (အပ. ထေရ ၁.၄၀.၃၈၆-၄၁၁) –

    Yopubbe karaṇīyānīti āyasmato bākulattherassa gāthā. Kā uppatti? Ayampi kira atīte ito kappasatasahassādhikassa asaṅkhyeyyassa matthake anomadassissa bhagavato uppattito puretarameva brāhmaṇakule nibbattitvā vayappatto tayo vede uggahetvā tattha sāraṃ apassanto ‘‘samparāyikatthaṃ gavesissāmī’’ti isipabbajjaṃ pabbajitvā pabbatapāde viharanto pañcābhiññāaṭṭhasamāpattilābhī hutvā viharanto buddhuppādaṃ sutvā satthu santikaṃ gantvā dhammaṃ sutvā saraṇesu patiṭṭhito satthu udarābādhe uppanne araññato bhesajjāni āharitvā taṃ vūpasametvā tattha puññaṃ ārogyatthāya pariṇāmetvā tato cuto brahmaloke nibbattitvā ekaṃ asaṅkhyeyyaṃ devamanussesu saṃsaranto padumuttarabuddhakāle haṃsavatīnagare kulagehe nibbatto satthāraṃ ekaṃ bhikkhuṃ appābādhānaṃ aggaṭṭhāne ṭhapentaṃ disvā sayaṃ taṃ ṭhānantaraṃ ākaṅkhanto paṇidhānaṃ katvā yāvajīvaṃ kusalaṃ upacinitvā sugatīsuyeva saṃsaranto vipassissa bhagavato nibbattito puretarameva bandhumatīnagare brāhmaṇakule nibbatto purimanayeneva isipabbajjaṃ pabbajitvā jhānābhiññālābhī hutvā pabbatapāde vasanto buddhuppādaṃ sutvā satthu santikaṃ gantvā dhammaṃ sutvā saraṇesu patiṭṭhito bhikkhūnaṃ tiṇapupphakaroge uppanne taṃ vūpasametvā tattha yāvatāyukaṃ ṭhatvā tato cuto brahmaloke nibbattitvā ekanavutikappe devamanussesu saṃsaranto kassapassa bhagavato kāle bārāṇasiyaṃ kulagehe nibbattitvā gharāvāsaṃ vasanto ekaṃ jiṇṇaṃ vinassamānaṃ mahāvihāraṃ disvā tattha uposathāgārādikaṃ sabbaṃ āvasathaṃ kāretvā tattha bhikkhusaṅghassa sabbaṃ bhesajjaṃ paṭiyādetvā yāvajīvaṃ kusalaṃ katvā ekaṃ buddhantaraṃ devamanussesu saṃsaranto amhākaṃ bhagavato uppattito puretarameva kosambiyaṃ seṭṭhigehe nibbatti. So arogabhāvāya mahāyamunāya nhāpiyamāno dhātiyā hatthato macchena gilito macche kevaṭṭahatthagate bārāṇasiseṭṭhibhariyāya vikkiṇitvā gahite phāliyamānepi puññabalena arogoyeva hutvā tāya puttoti gahetvā posiyamāno taṃ pavattiṃ sutvā janakehi mātāpitūhi ‘‘ayaṃ amhākaṃ putto, detha no putta’’nti anuyoge kate raññā ‘‘ubhayesampi sādhāraṇo hotū’’ti dvinnaṃ kulānaṃ dāyādabhāvena vinicchayaṃ katvā ṭhapitattā bākuloti laddhanāmo vayappatto hutvā mahatiṃ sampattiṃ anubhavanto āsītiko hutvā satthu santike dhammaṃ sutvā paṭiladdhasaddho pabbajitvā sattāhameva puthujjano ahosi, aṭṭhame aruṇe saha paṭisambhidāhi arahattaṃ pāpuṇi. Tena vuttaṃ apadāne (apa. thera 1.40.386-411) –

    ‘‘ဟိမဝန္တသ္သာဝိဒူရေ ၊ သောဘိတော နာမ ပဗ္ဗတော။

    ‘‘Himavantassāvidūre , sobhito nāma pabbato;

    အသ္သမော သုကတော မယ္ဟံ၊ သကသိသ္သေဟိ မာပိတော။

    Assamo sukato mayhaṃ, sakasissehi māpito.

    ‘‘မဏ္ဍပာ စ ဗဟူ တတ္ထ၊ ပုပ္ဖိတာ သိန္ဓုဝာရကာ။

    ‘‘Maṇḍapā ca bahū tattha, pupphitā sindhuvārakā;

    ကပိတ္ထာ စ ဗဟူ တတ္ထ၊ ပုပ္ဖိတာ ဇီဝဇီဝကာ။

    Kapitthā ca bahū tattha, pupphitā jīvajīvakā.

    ‘‘နိဂ္ဂုဏ္ဍိယော ဗဟူ တတ္ထ၊ ဗဒရာမလကာနိ စ။

    ‘‘Nigguṇḍiyo bahū tattha, badarāmalakāni ca;

    ဖာရုသကာ အလာဗူ စ၊ ပုဏ္ဍရီကာ စ ပုပ္ဖိတာ။

    Phārusakā alābū ca, puṇḍarīkā ca pupphitā.

    ‘‘အာဠကာ ဗေလုဝာ တတ္ထ၊ ကဒလီ မာတုလုင္ဂကာ။

    ‘‘Āḷakā beluvā tattha, kadalī mātuluṅgakā;

    မဟာနာမာ ဗဟူ တတ္ထ၊ အဇ္ဇုနာ စ ပိယင္ဂုကာ။

    Mahānāmā bahū tattha, ajjunā ca piyaṅgukā.

    ‘‘ကောသမ္ဗာ သဠလာ နိမ္ဗာ၊ နိဂ္ရောဓာ စ ကပိတ္ထနာ။

    ‘‘Kosambā saḷalā nimbā, nigrodhā ca kapitthanā;

    ဧဒိသော အသ္သမော မယ္ဟံ၊ သသိသ္သောဟံ တဟိံ ဝသိံ။

    Ediso assamo mayhaṃ, sasissohaṃ tahiṃ vasiṃ.

    ‘‘အနောမဒသ္သီ ဘဂဝာ၊ သယမ္ဘူ လောကနာယကော။

    ‘‘Anomadassī bhagavā, sayambhū lokanāyako;

    ဂဝေသံ ပဋိသလ္လာနံ၊ မမသ္သမမုပာဂမိ။

    Gavesaṃ paṭisallānaṃ, mamassamamupāgami.

    ‘‘ဥပေတမ္ဟိ မဟာဝီရေ၊ အနောမဒသ္သိမဟာယသေ။

    ‘‘Upetamhi mahāvīre, anomadassimahāyase;

    ခဏေန လောကနာထသ္သ၊ ဝာတာဗာဓော သမုဋ္ဌဟိ။

    Khaṇena lokanāthassa, vātābādho samuṭṭhahi.

    ‘‘ဝိစရန္တော အရညမ္ဟိ၊ အဒ္ဒသံ လောကနာယကံ။

    ‘‘Vicaranto araññamhi, addasaṃ lokanāyakaṃ;

    ဥပဂန္တ္ဝာန သမ္ဗုဒ္ဓံ၊ စက္ခုမန္တံ မဟာယသံ။

    Upagantvāna sambuddhaṃ, cakkhumantaṃ mahāyasaṃ.

    ‘‘ဣရိယဉ္စာပိ ဒိသ္ဝာန၊ ဥပလက္ခေသဟံ တဒာ။

    ‘‘Iriyañcāpi disvāna, upalakkhesahaṃ tadā;

    အသံသယဉ္ဟိ ဗုဒ္ဓသ္သ၊ ဗ္ယာဓိ နော ဥဒပဇ္ဇထ။

    Asaṃsayañhi buddhassa, byādhi no udapajjatha.

    ‘‘ခိပ္ပံ အသ္သမမာဂဉ္ဆိံ၊ မမ သိသ္သာန သန္တိကေ။

    ‘‘Khippaṃ assamamāgañchiṃ, mama sissāna santike;

    ဘေသဇ္ဇံ ကတ္တုကာမောဟံ၊ သိသ္သေ အာမန္တယိံ တဒာ။

    Bhesajjaṃ kattukāmohaṃ, sisse āmantayiṃ tadā.

    ‘‘ပဋိသ္သုဏိတ္ဝာန မေ ဝာက္ယံ၊ သိသ္သာ သဗ္ဗေ သဂာရဝာ။

    ‘‘Paṭissuṇitvāna me vākyaṃ, sissā sabbe sagāravā;

    ဧကဇ္ဈံ သန္နိပတိံသု၊ သတ္ထုဂာရဝတာ မမ။

    Ekajjhaṃ sannipatiṃsu, satthugāravatā mama.

    ‘‘ခိပ္ပံ ပဗ္ဗတမာရုယ္ဟ၊ သဗ္ဗောသဓမဟာသဟံ။

    ‘‘Khippaṃ pabbatamāruyha, sabbosadhamahāsahaṃ;

    ပာနီယယောဂံ ကတ္ဝာန၊ ဗုဒ္ဓသေဋ္ဌသ္သဒာသဟံ။

    Pānīyayogaṃ katvāna, buddhaseṭṭhassadāsahaṃ.

    ‘‘ပရိဘုတ္တေ မဟာဝီရေ၊ သဗ္ဗညုလောကနာယကေ။

    ‘‘Paribhutte mahāvīre, sabbaññulokanāyake;

    ခိပ္ပံ ဝာတော ဝူပသမိ၊ သုဂတသ္သ မဟေသိနော။

    Khippaṃ vāto vūpasami, sugatassa mahesino.

    ‘‘ပသ္သဒ္ဓံ ဒရထံ ဒိသ္ဝာ၊ အနောမဒသ္သီ မဟာယသော။

    ‘‘Passaddhaṃ darathaṃ disvā, anomadassī mahāyaso;

    သကာသနေ နိသီဒိတ္ဝာ၊ ဣမာ ဂာထာ အဘာသထ။

    Sakāsane nisīditvā, imā gāthā abhāsatha.

    ‘‘ယော မေ ပာဒာသိ ဘေသဇ္ဇံ၊ ဗ္ယာဓိဉ္စ သမယီ မမ။

    ‘‘Yo me pādāsi bhesajjaṃ, byādhiñca samayī mama;

    တမဟံ ကိတ္တယိသ္သာမိ၊ သုဏာထ မမ ဘာသတော။

    Tamahaṃ kittayissāmi, suṇātha mama bhāsato.

    ‘‘ကပ္ပသတသဟသ္သာနိ၊ ဒေဝလောကေ ရမိသ္သတိ။

    ‘‘Kappasatasahassāni, devaloke ramissati;

    ဝာဒိတေ တူရိယေ တတ္ထ၊ မောဒိသ္သတိ သဒာ အယံ။

    Vādite tūriye tattha, modissati sadā ayaṃ.

    ‘‘မနုသ္သလောကမာဂန္တ္ဝာ ၊ သုက္ကမူလေန စောဒိတော။

    ‘‘Manussalokamāgantvā , sukkamūlena codito;

    သဟသ္သက္ခတ္တုံ ရာဇာ စ၊ စက္ကဝတ္တီ ဘဝိသ္သတိ။

    Sahassakkhattuṃ rājā ca, cakkavattī bhavissati.

    ‘‘ပဉ္စပညာသကပ္ပမ္ဟိ၊ အနောမော နာမ ခတ္တိယော။

    ‘‘Pañcapaññāsakappamhi, anomo nāma khattiyo;

    စာတုရန္တော ဝိဇိတာဝီ၊ ဇမ္ဗုမဏ္ဍသ္သ ဣသ္သရော။

    Cāturanto vijitāvī, jambumaṇḍassa issaro.

    ‘‘သတ္တရတနသမ္ပန္နော၊ စက္ကဝတ္တီ မဟဗ္ဗလော။

    ‘‘Sattaratanasampanno, cakkavattī mahabbalo;

    တာဝတိံသေပိ ခောဘေတ္ဝာ၊ ဣသ္သရံ ကာရယိသ္သတိ။

    Tāvatiṃsepi khobhetvā, issaraṃ kārayissati.

    ‘‘ဒေဝဘူတော မနုသ္သော ဝာ၊ အပ္ပာဗာဓော ဘဝိသ္သတိ။

    ‘‘Devabhūto manusso vā, appābādho bhavissati;

    ပရိဂ္ဂဟံ ဝိဝဇ္ဇေတ္ဝာ၊ ဗ္ယာဓိံ လောကေ တရိသ္သတိ။

    Pariggahaṃ vivajjetvā, byādhiṃ loke tarissati.

    ‘‘အပရိမေယ္ယေ ဣတော ကပ္ပေ၊ ဩက္ကာကကုလသမ္ဘဝော။

    ‘‘Aparimeyye ito kappe, okkākakulasambhavo;

    ဂောတမော နာမ ဂောတ္တေန၊ သတ္ထာ လောကေ ဘဝိသ္သတိ။

    Gotamo nāma gottena, satthā loke bhavissati.

    ‘‘တသ္သ ဓမ္မေသု ဒာယာဒော၊ ဩရသော ဓမ္မနိမ္မိတော။

    ‘‘Tassa dhammesu dāyādo, oraso dhammanimmito;

    သဗ္ဗာသဝေ ပရိညာယ၊ နိဗ္ဗာယိသ္သတိနာသဝော။

    Sabbāsave pariññāya, nibbāyissatināsavo.

    ‘‘ကိလေသေ ဈာပယိတ္ဝာန၊ တဏ္ဟာသောတံ တရိသ္သတိ။

    ‘‘Kilese jhāpayitvāna, taṇhāsotaṃ tarissati;

    ဗာကုလော နာမ နာမေန၊ ဟေသ္သတိ သတ္ထု သာဝကော။

    Bākulo nāma nāmena, hessati satthu sāvako.

    ‘‘ဣဒံ သဗ္ဗံ အဘိညာယ၊ ဂောတမော သက္ယပုင္ဂဝော။

    ‘‘Idaṃ sabbaṃ abhiññāya, gotamo sakyapuṅgavo;

    ဘိက္ခုသင္ဃေ နိသီဒိတ္ဝာ၊ ဧတဒဂ္ဂေ ဌပေသ္သတိ။

    Bhikkhusaṅghe nisīditvā, etadagge ṭhapessati.

    ‘‘အနောမဒသ္သီ ဘဂဝာ၊ သယမ္ဘူ လောကနာယကော။

    ‘‘Anomadassī bhagavā, sayambhū lokanāyako;

    ဝိဝေကာနုဝိလောကေန္တော၊ မမသ္သမမုပာဂမိ။

    Vivekānuvilokento, mamassamamupāgami.

    ‘‘ဥပာဂတံ မဟာဝီရံ၊ သဗ္ဗညုံ လောကနာယကံ။

    ‘‘Upāgataṃ mahāvīraṃ, sabbaññuṃ lokanāyakaṃ;

    သဗ္ဗောသဓေန တပ္ပေသိံ၊ ပသန္နော သေဟိ ပာဏိဘိ။

    Sabbosadhena tappesiṃ, pasanno sehi pāṇibhi.

    ‘‘တသ္သ မေ သုကတံ ကမ္မံ၊ သုခေတ္တေ ဗီဇသမ္ပဒာ။

    ‘‘Tassa me sukataṃ kammaṃ, sukhette bījasampadā;

    ခေပေတုံ နေဝ သက္ကောမိ၊ တဒာ ဟိ သုကတံ မမ။

    Khepetuṃ neva sakkomi, tadā hi sukataṃ mama.

    ‘‘လာဘာ မမ သုလဒ္ဓံ မေ၊ ယောဟံ အဒ္ဒက္ခိ နာယကံ။

    ‘‘Lābhā mama suladdhaṃ me, yohaṃ addakkhi nāyakaṃ;

    တေန ကမ္မာဝသေသေန၊ ပတ္တောမ္ဟိ အစလံ ပဒံ။

    Tena kammāvasesena, pattomhi acalaṃ padaṃ.

    ‘‘သဗ္ဗမေတံ အဘိညာယ၊ ဂောတမော သက္ယပုင္ဂဝော။

    ‘‘Sabbametaṃ abhiññāya, gotamo sakyapuṅgavo;

    ဘိက္ခုသင္ဃေ နိသီဒိတ္ဝာ၊ ဧတဒဂ္ဂေ ဌပေသိ မံ။

    Bhikkhusaṅghe nisīditvā, etadagge ṭhapesi maṃ.

    ‘‘အပရိမေယ္ယေ ဣတော ကပ္ပေ၊ ယံ ကမ္မမကရိံ တဒာ။

    ‘‘Aparimeyye ito kappe, yaṃ kammamakariṃ tadā;

    ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ၊ ဘေသဇ္ဇသ္သ ဣဒံ ဖလံ။

    Duggatiṃ nābhijānāmi, bhesajjassa idaṃ phalaṃ.

    ‘‘ကိလေသာ ဈာပိတာ မယ္ဟံ။ပေ.။ ကတံ ဗုဒ္ဓသ္သ သာသန’’န္တိ။

    ‘‘Kilesā jhāpitā mayhaṃ…pe… kataṃ buddhassa sāsana’’nti.

    အရဟတ္တံ ပန ပတ္ဝာ ဧကဒိဝသံ သတ္ထာရာ အတ္တနော သာဝကေ ပဋိပာဋိယာ ဌာနန္တရေ ဌပေန္တေန အပ္ပာဗာဓာနံ အဂ္ဂဋ္ဌာနေ ဌပိတော သော ပရိနိဗ္ဗာနသမယေ သင္ဃမဇ္ဈေ ဘိက္ခူနံ ဩဝာဒမုခေန အညံ ဗ္ယာကရောန္တော –

    Arahattaṃ pana patvā ekadivasaṃ satthārā attano sāvake paṭipāṭiyā ṭhānantare ṭhapentena appābādhānaṃ aggaṭṭhāne ṭhapito so parinibbānasamaye saṅghamajjhe bhikkhūnaṃ ovādamukhena aññaṃ byākaronto –

    ၂၂၅.

    225.

    ‘‘ယော ပုဗ္ဗေ ကရဏီယာနိ၊ ပစ္ဆာ သော ကာတုမိစ္ဆတိ။

    ‘‘Yo pubbe karaṇīyāni, pacchā so kātumicchati;

    သုခာ သော ဓံသတေ ဌာနာ၊ ပစ္ဆာ စ မနုတပ္ပတိ။

    Sukhā so dhaṃsate ṭhānā, pacchā ca manutappati.

    ၂၂၆.

    226.

    ‘‘ယဉ္ဟိ ကယိရာ တဉ္ဟိ ဝဒေ၊ ယံ န ကယိရာ န တံ ဝဒေ။

    ‘‘Yañhi kayirā tañhi vade, yaṃ na kayirā na taṃ vade;

    အကရောန္တံ ဘာသမာနံ၊ ပရိဇာနန္တိ ပဏ္ဍိတာ။

    Akarontaṃ bhāsamānaṃ, parijānanti paṇḍitā.

    ၂၂၇.

    227.

    ‘‘သုသုခံ ဝတ နိဗ္ဗာနံ၊ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဒေသိတံ။

    ‘‘Susukhaṃ vata nibbānaṃ, sammāsambuddhadesitaṃ;

    အသောကံ ဝိရဇံ ခေမံ၊ ယတ္ထ ဒုက္ခံ နိရုဇ္ဈတီ’’တိ။ – ဂာထာတ္တယမဘာသိ။

    Asokaṃ virajaṃ khemaṃ, yattha dukkhaṃ nirujjhatī’’ti. – gāthāttayamabhāsi;

    တတ္ထ ယော ပုဗ္ဗေ ကရဏီယာနိ, ပစ္ဆာ သော ကာတုမိစ္ဆတီတိ ယော ပုဂ္ဂလော ပုဗ္ဗေ ပုရေတရံ ဇရာရောဂာဒီဟိ အနဘိဘူတကာလေယေဝ ကာတဗ္ဗာနိ အတ္တနော ဟိတသုခာဝဟာနိ ကမ္မာနိ ပမာဒဝသေန အကတ္ဝာ ပစ္ဆာ သော ကာတဗ္ဗကာလံ အတိက္ကမိတ္ဝာ ကာတုံ ဣစ္ဆတိ။ သောတိ စ နိပာတမတ္တံ။ တဒာ ပန ဇရာရောဂာဒီဟိ အဘိဘူတတ္တာ ကာတုံ န သက္ကောတိ, အသက္ကောန္တော စ သုခာ သော ဓံသတေ ဌာနာ, ပစ္ဆာ စ မနုတပ္ပတီတိ သော ပုဂ္ဂလော သုခာ ဌာနာ သဂ္ဂတော နိဗ္ဗာနတော စ တဒုပာယသ္သ အနုပ္ပာဒိတတ္တာ ပရိဟာယန္တော ‘‘အကတံ မေ ကလ္ယာဏ’’န္တိအာဒိနာ (မ. နိ. ၃.၂၄၈; နေတ္တိ. ၁၂၀) ပစ္ဆာ စ အနုတပ္ပတိ ဝိပ္ပဋိသာရံ အာပဇ္ဇတိ။ -ကာရော ပဒသန္ဓိကရော။ အဟံ ပန ကရဏီယံ ကတ္ဝာ ဧဝ တုမ္ဟေ ဧဝံ ဝဒာမီတိ ဒသ္သေန္တော ‘‘ယဉ္ဟိ ကယိရာ’’တိ ဒုတိယံ ဂာထမာဟ။

    Tattha yo pubbe karaṇīyāni, pacchā so kātumicchatīti yo puggalo pubbe puretaraṃ jarārogādīhi anabhibhūtakāleyeva kātabbāni attano hitasukhāvahāni kammāni pamādavasena akatvā pacchā so kātabbakālaṃ atikkamitvā kātuṃ icchati. Soti ca nipātamattaṃ. Tadā pana jarārogādīhi abhibhūtattā kātuṃ na sakkoti, asakkonto ca sukhā so dhaṃsate ṭhānā, pacchā ca manutappatīti so puggalo sukhā ṭhānā saggato nibbānato ca tadupāyassa anuppāditattā parihāyanto ‘‘akataṃ me kalyāṇa’’ntiādinā (ma. ni. 3.248; netti. 120) pacchā ca anutappati vippaṭisāraṃ āpajjati. Ma-kāro padasandhikaro. Ahaṃ pana karaṇīyaṃ katvā eva tumhe evaṃ vadāmīti dassento ‘‘yañhi kayirā’’ti dutiyaṃ gāthamāha.

    တတ္ထ ပရိဇာနန္တီတိ ‘‘ဧတ္တကော အယ’’န္တိ ပရိစ္ဆိဇ္ဇ ဇာနန္တိ န ဗဟုံ မညန္တီတိ အတ္ထော။ သမ္မာပဋိပတ္တိဝသေန ဟိ ယထာဝာဒီ တထာကာရီ ဧဝ သောဘတိ, န တတော အညထာ။ ကရဏီယပရိယာယေန သာဓာရဏတော ဝုတ္တမတ္ထံ ဣဒာနိ သရူပတော ဒသ္သေတုံ ‘‘သုသုခံ ဝတာ’’တိအာဒိနာ တတိယံ ဂာထမာဟ။ တသ္သတ္ထော – သမ္မာ သာမံ သဗ္ဗဓမ္မာနံ ဗုဒ္ဓတ္တာ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေန ဘဂဝတာ ဒေသိတံ သဗ္ဗသော သောကဟေတူနံ အဘာဝတော အသောကံ ဝိဂတရာဂာဒိရဇတ္တာ ဝိရဇံ စတူဟိ ယောဂေဟိ အနုပဒ္ဒုတတ္တာ ခေမံ နိဗ္ဗာနံ သုဋ္ဌု သုခံ ဝတ, ကသ္မာ? ယတ္ထ ယသ္မိံ နိဗ္ဗာနေ သကလံ ဝဋ္ဋဒုက္ခံ နိရုဇ္ဈတိ အစ္စန္တမေဝ ဝူပသမတီတိ။

    Tattha parijānantīti ‘‘ettako aya’’nti paricchijja jānanti na bahuṃ maññantīti attho. Sammāpaṭipattivasena hi yathāvādī tathākārī eva sobhati, na tato aññathā. Karaṇīyapariyāyena sādhāraṇato vuttamatthaṃ idāni sarūpato dassetuṃ ‘‘susukhaṃ vatā’’tiādinā tatiyaṃ gāthamāha. Tassattho – sammā sāmaṃ sabbadhammānaṃ buddhattā sammāsambuddhena bhagavatā desitaṃ sabbaso sokahetūnaṃ abhāvato asokaṃ vigatarāgādirajattā virajaṃ catūhi yogehi anupaddutattā khemaṃ nibbānaṃ suṭṭhu sukhaṃ vata, kasmā? Yattha yasmiṃ nibbāne sakalaṃ vaṭṭadukkhaṃ nirujjhati accantameva vūpasamatīti.

    ဗာကုလတ္ထေရဂာထာဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

    Bākulattheragāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    တိပိဋက (မူလ) • Tipiṭaka (Mūla) / သုတ္တပိဋက • Suttapiṭaka / ခုဒ္ဒကနိကာယ • Khuddakanikāya / ထေရဂာထာပာဠိ • Theragāthāpāḷi / ၃. ဗာကုလတ္ထေရဂာထာ • 3. Bākulattheragāthā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact