Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / ථෙරගාථා-අට්‌ඨකථා • Theragāthā-aṭṭhakathā

    3. බාකුලත්‌ථෙරගාථාවණ්‌ණනා

    3. Bākulattheragāthāvaṇṇanā

    යො පුබ්‌බෙ කරණීයානීති ආයස්‌මතො බාකුලත්‌ථෙරස්‌ස ගාථා. කා උප්‌පත්‌ති? අයම්‌පි කිර අතීතෙ ඉතො කප්‌පසතසහස්‌සාධිකස්‌ස අසඞ්‌ඛ්‍යෙය්‍යස්‌ස මත්‌ථකෙ අනොමදස්‌සිස්‌ස භගවතො උප්‌පත්‌තිතො පුරෙතරමෙව බ්‍රාහ්‌මණකුලෙ නිබ්‌බත්‌තිත්‌වා වයප්‌පත්‌තො තයො වෙදෙ උග්‌ගහෙත්‌වා තත්‌ථ සාරං අපස්‌සන්‌තො ‘‘සම්‌පරායිකත්‌ථං ගවෙසිස්‌සාමී’’ති ඉසිපබ්‌බජ්‌ජං පබ්‌බජිත්‌වා පබ්‌බතපාදෙ විහරන්‌තො පඤ්‌චාභිඤ්‌ඤාඅට්‌ඨසමාපත්‌තිලාභී හුත්‌වා විහරන්‌තො බුද්‌ධුප්‌පාදං සුත්‌වා සත්‌ථු සන්‌තිකං ගන්‌ත්‌වා ධම්‌මං සුත්‌වා සරණෙසු පතිට්‌ඨිතො සත්‌ථු උදරාබාධෙ උප්‌පන්‌නෙ අරඤ්‌ඤතො භෙසජ්‌ජානි ආහරිත්‌වා තං වූපසමෙත්‌වා තත්‌ථ පුඤ්‌ඤං ආරොග්‍යත්‌ථාය පරිණාමෙත්‌වා තතො චුතො බ්‍රහ්‌මලොකෙ නිබ්‌බත්‌තිත්‌වා එකං අසඞ්‌ඛ්‍යෙය්‍යං දෙවමනුස්‌සෙසු සංසරන්‌තො පදුමුත්‌තරබුද්‌ධකාලෙ හංසවතීනගරෙ කුලගෙහෙ නිබ්‌බත්‌තො සත්‌ථාරං එකං භික්‌ඛුං අප්‌පාබාධානං අග්‌ගට්‌ඨානෙ ඨපෙන්‌තං දිස්‌වා සයං තං ඨානන්‌තරං ආකඞ්‌ඛන්‌තො පණිධානං කත්‌වා යාවජීවං කුසලං උපචිනිත්‌වා සුගතීසුයෙව සංසරන්‌තො විපස්‌සිස්‌ස භගවතො නිබ්‌බත්‌තිතො පුරෙතරමෙව බන්‌ධුමතීනගරෙ බ්‍රාහ්‌මණකුලෙ නිබ්‌බත්‌තො පුරිමනයෙනෙව ඉසිපබ්‌බජ්‌ජං පබ්‌බජිත්‌වා ඣානාභිඤ්‌ඤාලාභී හුත්‌වා පබ්‌බතපාදෙ වසන්‌තො බුද්‌ධුප්‌පාදං සුත්‌වා සත්‌ථු සන්‌තිකං ගන්‌ත්‌වා ධම්‌මං සුත්‌වා සරණෙසු පතිට්‌ඨිතො භික්‌ඛූනං තිණපුප්‌ඵකරොගෙ උප්‌පන්‌නෙ තං වූපසමෙත්‌වා තත්‌ථ යාවතායුකං ඨත්‌වා තතො චුතො බ්‍රහ්‌මලොකෙ නිබ්‌බත්‌තිත්‌වා එකනවුතිකප්‌පෙ දෙවමනුස්‌සෙසු සංසරන්‌තො කස්‌සපස්‌ස භගවතො කාලෙ බාරාණසියං කුලගෙහෙ නිබ්‌බත්‌තිත්‌වා ඝරාවාසං වසන්‌තො එකං ජිණ්‌ණං විනස්‌සමානං මහාවිහාරං දිස්‌වා තත්‌ථ උපොසථාගාරාදිකං සබ්‌බං ආවසථං කාරෙත්‌වා තත්‌ථ භික්‌ඛුසඞ්‌ඝස්‌ස සබ්‌බං භෙසජ්‌ජං පටියාදෙත්‌වා යාවජීවං කුසලං කත්‌වා එකං බුද්‌ධන්‌තරං දෙවමනුස්‌සෙසු සංසරන්‌තො අම්‌හාකං භගවතො උප්‌පත්‌තිතො පුරෙතරමෙව කොසම්‌බියං සෙට්‌ඨිගෙහෙ නිබ්‌බත්‌ති. සො අරොගභාවාය මහායමුනාය න්‌හාපියමානො ධාතියා හත්‌ථතො මච්‌ඡෙන ගිලිතො මච්‌ඡෙ කෙවට්‌ටහත්‌ථගතෙ බාරාණසිසෙට්‌ඨිභරියාය වික්‌කිණිත්‌වා ගහිතෙ ඵාලියමානෙපි පුඤ්‌ඤබලෙන අරොගොයෙව හුත්‌වා තාය පුත්‌තොති ගහෙත්‌වා පොසියමානො තං පවත්‌තිං සුත්‌වා ජනකෙහි මාතාපිතූහි ‘‘අයං අම්‌හාකං පුත්‌තො, දෙථ නො පුත්‌ත’’න්‌ති අනුයොගෙ කතෙ රඤ්‌ඤා ‘‘උභයෙසම්‌පි සාධාරණො හොතූ’’ති ද්‌වින්‌නං කුලානං දායාදභාවෙන විනිච්‌ඡයං කත්‌වා ඨපිතත්‌තා බාකුලොති ලද්‌ධනාමො වයප්‌පත්‌තො හුත්‌වා මහතිං සම්‌පත්‌තිං අනුභවන්‌තො ආසීතිකො හුත්‌වා සත්‌ථු සන්‌තිකෙ ධම්‌මං සුත්‌වා පටිලද්‌ධසද්‌ධො පබ්‌බජිත්‌වා සත්‌තාහමෙව පුථුජ්‌ජනො අහොසි, අට්‌ඨමෙ අරුණෙ සහ පටිසම්‌භිදාහි අරහත්‌තං පාපුණි. තෙන වුත්‌තං අපදානෙ (අප. ථෙර 1.40.386-411) –

    Yopubbe karaṇīyānīti āyasmato bākulattherassa gāthā. Kā uppatti? Ayampi kira atīte ito kappasatasahassādhikassa asaṅkhyeyyassa matthake anomadassissa bhagavato uppattito puretarameva brāhmaṇakule nibbattitvā vayappatto tayo vede uggahetvā tattha sāraṃ apassanto ‘‘samparāyikatthaṃ gavesissāmī’’ti isipabbajjaṃ pabbajitvā pabbatapāde viharanto pañcābhiññāaṭṭhasamāpattilābhī hutvā viharanto buddhuppādaṃ sutvā satthu santikaṃ gantvā dhammaṃ sutvā saraṇesu patiṭṭhito satthu udarābādhe uppanne araññato bhesajjāni āharitvā taṃ vūpasametvā tattha puññaṃ ārogyatthāya pariṇāmetvā tato cuto brahmaloke nibbattitvā ekaṃ asaṅkhyeyyaṃ devamanussesu saṃsaranto padumuttarabuddhakāle haṃsavatīnagare kulagehe nibbatto satthāraṃ ekaṃ bhikkhuṃ appābādhānaṃ aggaṭṭhāne ṭhapentaṃ disvā sayaṃ taṃ ṭhānantaraṃ ākaṅkhanto paṇidhānaṃ katvā yāvajīvaṃ kusalaṃ upacinitvā sugatīsuyeva saṃsaranto vipassissa bhagavato nibbattito puretarameva bandhumatīnagare brāhmaṇakule nibbatto purimanayeneva isipabbajjaṃ pabbajitvā jhānābhiññālābhī hutvā pabbatapāde vasanto buddhuppādaṃ sutvā satthu santikaṃ gantvā dhammaṃ sutvā saraṇesu patiṭṭhito bhikkhūnaṃ tiṇapupphakaroge uppanne taṃ vūpasametvā tattha yāvatāyukaṃ ṭhatvā tato cuto brahmaloke nibbattitvā ekanavutikappe devamanussesu saṃsaranto kassapassa bhagavato kāle bārāṇasiyaṃ kulagehe nibbattitvā gharāvāsaṃ vasanto ekaṃ jiṇṇaṃ vinassamānaṃ mahāvihāraṃ disvā tattha uposathāgārādikaṃ sabbaṃ āvasathaṃ kāretvā tattha bhikkhusaṅghassa sabbaṃ bhesajjaṃ paṭiyādetvā yāvajīvaṃ kusalaṃ katvā ekaṃ buddhantaraṃ devamanussesu saṃsaranto amhākaṃ bhagavato uppattito puretarameva kosambiyaṃ seṭṭhigehe nibbatti. So arogabhāvāya mahāyamunāya nhāpiyamāno dhātiyā hatthato macchena gilito macche kevaṭṭahatthagate bārāṇasiseṭṭhibhariyāya vikkiṇitvā gahite phāliyamānepi puññabalena arogoyeva hutvā tāya puttoti gahetvā posiyamāno taṃ pavattiṃ sutvā janakehi mātāpitūhi ‘‘ayaṃ amhākaṃ putto, detha no putta’’nti anuyoge kate raññā ‘‘ubhayesampi sādhāraṇo hotū’’ti dvinnaṃ kulānaṃ dāyādabhāvena vinicchayaṃ katvā ṭhapitattā bākuloti laddhanāmo vayappatto hutvā mahatiṃ sampattiṃ anubhavanto āsītiko hutvā satthu santike dhammaṃ sutvā paṭiladdhasaddho pabbajitvā sattāhameva puthujjano ahosi, aṭṭhame aruṇe saha paṭisambhidāhi arahattaṃ pāpuṇi. Tena vuttaṃ apadāne (apa. thera 1.40.386-411) –

    ‘‘හිමවන්‌තස්‌සාවිදූරෙ , සොභිතො නාම පබ්‌බතො;

    ‘‘Himavantassāvidūre , sobhito nāma pabbato;

    අස්‌සමො සුකතො මය්‌හං, සකසිස්‌සෙහි මාපිතො.

    Assamo sukato mayhaṃ, sakasissehi māpito.

    ‘‘මණ්‌ඩපා ච බහූ තත්‌ථ, පුප්‌ඵිතා සින්‌ධුවාරකා;

    ‘‘Maṇḍapā ca bahū tattha, pupphitā sindhuvārakā;

    කපිත්‌ථා ච බහූ තත්‌ථ, පුප්‌ඵිතා ජීවජීවකා.

    Kapitthā ca bahū tattha, pupphitā jīvajīvakā.

    ‘‘නිග්‌ගුණ්‌ඩියො බහූ තත්‌ථ, බදරාමලකානි ච;

    ‘‘Nigguṇḍiyo bahū tattha, badarāmalakāni ca;

    ඵාරුසකා අලාබූ ච, පුණ්‌ඩරීකා ච පුප්‌ඵිතා.

    Phārusakā alābū ca, puṇḍarīkā ca pupphitā.

    ‘‘ආළකා බෙලුවා තත්‌ථ, කදලී මාතුලුඞ්‌ගකා;

    ‘‘Āḷakā beluvā tattha, kadalī mātuluṅgakā;

    මහානාමා බහූ තත්‌ථ, අජ්‌ජුනා ච පියඞ්‌ගුකා.

    Mahānāmā bahū tattha, ajjunā ca piyaṅgukā.

    ‘‘කොසම්‌බා සළලා නිම්‌බා, නිග්‍රොධා ච කපිත්‌ථනා;

    ‘‘Kosambā saḷalā nimbā, nigrodhā ca kapitthanā;

    එදිසො අස්‌සමො මය්‌හං, සසිස්‌සොහං තහිං වසිං.

    Ediso assamo mayhaṃ, sasissohaṃ tahiṃ vasiṃ.

    ‘‘අනොමදස්‌සී භගවා, සයම්‌භූ ලොකනායකො;

    ‘‘Anomadassī bhagavā, sayambhū lokanāyako;

    ගවෙසං පටිසල්‌ලානං, මමස්‌සමමුපාගමි.

    Gavesaṃ paṭisallānaṃ, mamassamamupāgami.

    ‘‘උපෙතම්‌හි මහාවීරෙ, අනොමදස්‌සිමහායසෙ;

    ‘‘Upetamhi mahāvīre, anomadassimahāyase;

    ඛණෙන ලොකනාථස්‌ස, වාතාබාධො සමුට්‌ඨහි.

    Khaṇena lokanāthassa, vātābādho samuṭṭhahi.

    ‘‘විචරන්‌තො අරඤ්‌ඤම්‌හි, අද්‌දසං ලොකනායකං;

    ‘‘Vicaranto araññamhi, addasaṃ lokanāyakaṃ;

    උපගන්‌ත්‌වාන සම්‌බුද්‌ධං, චක්‌ඛුමන්‌තං මහායසං.

    Upagantvāna sambuddhaṃ, cakkhumantaṃ mahāyasaṃ.

    ‘‘ඉරියඤ්‌චාපි දිස්‌වාන, උපලක්‌ඛෙසහං තදා;

    ‘‘Iriyañcāpi disvāna, upalakkhesahaṃ tadā;

    අසංසයඤ්‌හි බුද්‌ධස්‌ස, බ්‍යාධි නො උදපජ්‌ජථ.

    Asaṃsayañhi buddhassa, byādhi no udapajjatha.

    ‘‘ඛිප්‌පං අස්‌සමමාගඤ්‌ඡිං, මම සිස්‌සාන සන්‌තිකෙ;

    ‘‘Khippaṃ assamamāgañchiṃ, mama sissāna santike;

    භෙසජ්‌ජං කත්‌තුකාමොහං, සිස්‌සෙ ආමන්‌තයිං තදා.

    Bhesajjaṃ kattukāmohaṃ, sisse āmantayiṃ tadā.

    ‘‘පටිස්‌සුණිත්‌වාන මෙ වාක්‍යං, සිස්‌සා සබ්‌බෙ සගාරවා;

    ‘‘Paṭissuṇitvāna me vākyaṃ, sissā sabbe sagāravā;

    එකජ්‌ඣං සන්‌නිපතිංසු, සත්‌ථුගාරවතා මම.

    Ekajjhaṃ sannipatiṃsu, satthugāravatā mama.

    ‘‘ඛිප්‌පං පබ්‌බතමාරුය්‌හ, සබ්‌බොසධමහාසහං;

    ‘‘Khippaṃ pabbatamāruyha, sabbosadhamahāsahaṃ;

    පානීයයොගං කත්‌වාන, බුද්‌ධසෙට්‌ඨස්‌සදාසහං.

    Pānīyayogaṃ katvāna, buddhaseṭṭhassadāsahaṃ.

    ‘‘පරිභුත්‌තෙ මහාවීරෙ, සබ්‌බඤ්‌ඤුලොකනායකෙ;

    ‘‘Paribhutte mahāvīre, sabbaññulokanāyake;

    ඛිප්‌පං වාතො වූපසමි, සුගතස්‌ස මහෙසිනො.

    Khippaṃ vāto vūpasami, sugatassa mahesino.

    ‘‘පස්‌සද්‌ධං දරථං දිස්‌වා, අනොමදස්‌සී මහායසො;

    ‘‘Passaddhaṃ darathaṃ disvā, anomadassī mahāyaso;

    සකාසනෙ නිසීදිත්‌වා, ඉමා ගාථා අභාසථ.

    Sakāsane nisīditvā, imā gāthā abhāsatha.

    ‘‘යො මෙ පාදාසි භෙසජ්‌ජං, බ්‍යාධිඤ්‌ච සමයී මම;

    ‘‘Yo me pādāsi bhesajjaṃ, byādhiñca samayī mama;

    තමහං කිත්‌තයිස්‌සාමි, සුණාථ මම භාසතො.

    Tamahaṃ kittayissāmi, suṇātha mama bhāsato.

    ‘‘කප්‌පසතසහස්‌සානි, දෙවලොකෙ රමිස්‌සති;

    ‘‘Kappasatasahassāni, devaloke ramissati;

    වාදිතෙ තූරියෙ තත්‌ථ, මොදිස්‌සති සදා අයං.

    Vādite tūriye tattha, modissati sadā ayaṃ.

    ‘‘මනුස්‌සලොකමාගන්‌ත්‌වා , සුක්‌කමූලෙන චොදිතො;

    ‘‘Manussalokamāgantvā , sukkamūlena codito;

    සහස්‌සක්‌ඛත්‌තුං රාජා ච, චක්‌කවත්‌තී භවිස්‌සති.

    Sahassakkhattuṃ rājā ca, cakkavattī bhavissati.

    ‘‘පඤ්‌චපඤ්‌ඤාසකප්‌පම්‌හි, අනොමො නාම ඛත්‌තියො;

    ‘‘Pañcapaññāsakappamhi, anomo nāma khattiyo;

    චාතුරන්‌තො විජිතාවී, ජම්‌බුමණ්‌ඩස්‌ස ඉස්‌සරො.

    Cāturanto vijitāvī, jambumaṇḍassa issaro.

    ‘‘සත්‌තරතනසම්‌පන්‌නො, චක්‌කවත්‌තී මහබ්‌බලො;

    ‘‘Sattaratanasampanno, cakkavattī mahabbalo;

    තාවතිංසෙපි ඛොභෙත්‌වා, ඉස්‌සරං කාරයිස්‌සති.

    Tāvatiṃsepi khobhetvā, issaraṃ kārayissati.

    ‘‘දෙවභූතො මනුස්‌සො වා, අප්‌පාබාධො භවිස්‌සති;

    ‘‘Devabhūto manusso vā, appābādho bhavissati;

    පරිග්‌ගහං විවජ්‌ජෙත්‌වා, බ්‍යාධිං ලොකෙ තරිස්‌සති.

    Pariggahaṃ vivajjetvā, byādhiṃ loke tarissati.

    ‘‘අපරිමෙය්‍යෙ ඉතො කප්‌පෙ, ඔක්‌කාකකුලසම්‌භවො;

    ‘‘Aparimeyye ito kappe, okkākakulasambhavo;

    ගොතමො නාම ගොත්‌තෙන, සත්‌ථා ලොකෙ භවිස්‌සති.

    Gotamo nāma gottena, satthā loke bhavissati.

    ‘‘තස්‌ස ධම්‌මෙසු දායාදො, ඔරසො ධම්‌මනිම්‌මිතො;

    ‘‘Tassa dhammesu dāyādo, oraso dhammanimmito;

    සබ්‌බාසවෙ පරිඤ්‌ඤාය, නිබ්‌බායිස්‌සතිනාසවො.

    Sabbāsave pariññāya, nibbāyissatināsavo.

    ‘‘කිලෙසෙ ඣාපයිත්‌වාන, තණ්‌හාසොතං තරිස්‌සති;

    ‘‘Kilese jhāpayitvāna, taṇhāsotaṃ tarissati;

    බාකුලො නාම නාමෙන, හෙස්‌සති සත්‌ථු සාවකො.

    Bākulo nāma nāmena, hessati satthu sāvako.

    ‘‘ඉදං සබ්‌බං අභිඤ්‌ඤාය, ගොතමො සක්‍යපුඞ්‌ගවො;

    ‘‘Idaṃ sabbaṃ abhiññāya, gotamo sakyapuṅgavo;

    භික්‌ඛුසඞ්‌ඝෙ නිසීදිත්‌වා, එතදග්‌ගෙ ඨපෙස්‌සති.

    Bhikkhusaṅghe nisīditvā, etadagge ṭhapessati.

    ‘‘අනොමදස්‌සී භගවා, සයම්‌භූ ලොකනායකො;

    ‘‘Anomadassī bhagavā, sayambhū lokanāyako;

    විවෙකානුවිලොකෙන්‌තො, මමස්‌සමමුපාගමි.

    Vivekānuvilokento, mamassamamupāgami.

    ‘‘උපාගතං මහාවීරං, සබ්‌බඤ්‌ඤුං ලොකනායකං;

    ‘‘Upāgataṃ mahāvīraṃ, sabbaññuṃ lokanāyakaṃ;

    සබ්‌බොසධෙන තප්‌පෙසිං, පසන්‌නො සෙහි පාණිභි.

    Sabbosadhena tappesiṃ, pasanno sehi pāṇibhi.

    ‘‘තස්‌ස මෙ සුකතං කම්‌මං, සුඛෙත්‌තෙ බීජසම්‌පදා;

    ‘‘Tassa me sukataṃ kammaṃ, sukhette bījasampadā;

    ඛෙපෙතුං නෙව සක්‌කොමි, තදා හි සුකතං මම.

    Khepetuṃ neva sakkomi, tadā hi sukataṃ mama.

    ‘‘ලාභා මම සුලද්‌ධං මෙ, යොහං අද්‌දක්‌ඛි නායකං;

    ‘‘Lābhā mama suladdhaṃ me, yohaṃ addakkhi nāyakaṃ;

    තෙන කම්‌මාවසෙසෙන, පත්‌තොම්‌හි අචලං පදං.

    Tena kammāvasesena, pattomhi acalaṃ padaṃ.

    ‘‘සබ්‌බමෙතං අභිඤ්‌ඤාය, ගොතමො සක්‍යපුඞ්‌ගවො;

    ‘‘Sabbametaṃ abhiññāya, gotamo sakyapuṅgavo;

    භික්‌ඛුසඞ්‌ඝෙ නිසීදිත්‌වා, එතදග්‌ගෙ ඨපෙසි මං.

    Bhikkhusaṅghe nisīditvā, etadagge ṭhapesi maṃ.

    ‘‘අපරිමෙය්‍යෙ ඉතො කප්‌පෙ, යං කම්‌මමකරිං තදා;

    ‘‘Aparimeyye ito kappe, yaṃ kammamakariṃ tadā;

    දුග්‌ගතිං නාභිජානාමි, භෙසජ්‌ජස්‌ස ඉදං ඵලං.

    Duggatiṃ nābhijānāmi, bhesajjassa idaṃ phalaṃ.

    ‘‘කිලෙසා ඣාපිතා මය්‌හං…පෙ.… කතං බුද්‌ධස්‌ස සාසන’’න්‌ති.

    ‘‘Kilesā jhāpitā mayhaṃ…pe… kataṃ buddhassa sāsana’’nti.

    අරහත්‌තං පන පත්‌වා එකදිවසං සත්‌ථාරා අත්‌තනො සාවකෙ පටිපාටියා ඨානන්‌තරෙ ඨපෙන්‌තෙන අප්‌පාබාධානං අග්‌ගට්‌ඨානෙ ඨපිතො සො පරිනිබ්‌බානසමයෙ සඞ්‌ඝමජ්‌ඣෙ භික්‌ඛූනං ඔවාදමුඛෙන අඤ්‌ඤං බ්‍යාකරොන්‌තො –

    Arahattaṃ pana patvā ekadivasaṃ satthārā attano sāvake paṭipāṭiyā ṭhānantare ṭhapentena appābādhānaṃ aggaṭṭhāne ṭhapito so parinibbānasamaye saṅghamajjhe bhikkhūnaṃ ovādamukhena aññaṃ byākaronto –

    225.

    225.

    ‘‘යො පුබ්‌බෙ කරණීයානි, පච්‌ඡා සො කාතුමිච්‌ඡති;

    ‘‘Yo pubbe karaṇīyāni, pacchā so kātumicchati;

    සුඛා සො ධංසතෙ ඨානා, පච්‌ඡා ච මනුතප්‌පති.

    Sukhā so dhaṃsate ṭhānā, pacchā ca manutappati.

    226.

    226.

    ‘‘යඤ්‌හි කයිරා තඤ්‌හි වදෙ, යං න කයිරා න තං වදෙ;

    ‘‘Yañhi kayirā tañhi vade, yaṃ na kayirā na taṃ vade;

    අකරොන්‌තං භාසමානං, පරිජානන්‌ති පණ්‌ඩිතා.

    Akarontaṃ bhāsamānaṃ, parijānanti paṇḍitā.

    227.

    227.

    ‘‘සුසුඛං වත නිබ්‌බානං, සම්‌මාසම්‌බුද්‌ධදෙසිතං;

    ‘‘Susukhaṃ vata nibbānaṃ, sammāsambuddhadesitaṃ;

    අසොකං විරජං ඛෙමං, යත්‌ථ දුක්‌ඛං නිරුජ්‌ඣතී’’ති. – ගාථාත්‌තයමභාසි;

    Asokaṃ virajaṃ khemaṃ, yattha dukkhaṃ nirujjhatī’’ti. – gāthāttayamabhāsi;

    තත්‌ථ යො පුබ්‌බෙ කරණීයානි, පච්‌ඡා සො කාතුමිච්‌ඡතීති යො පුග්‌ගලො පුබ්‌බෙ පුරෙතරං ජරාරොගාදීහි අනභිභූතකාලෙයෙව කාතබ්‌බානි අත්‌තනො හිතසුඛාවහානි කම්‌මානි පමාදවසෙන අකත්‌වා පච්‌ඡා සො කාතබ්‌බකාලං අතික්‌කමිත්‌වා කාතුං ඉච්‌ඡති. සොති ච නිපාතමත්‌තං. තදා පන ජරාරොගාදීහි අභිභූතත්‌තා කාතුං න සක්‌කොති, අසක්‌කොන්‌තො ච සුඛා සො ධංසතෙ ඨානා, පච්‌ඡා ච මනුතප්‌පතීති සො පුග්‌ගලො සුඛා ඨානා සග්‌ගතො නිබ්‌බානතො ච තදුපායස්‌ස අනුප්‌පාදිතත්‌තා පරිහායන්‌තො ‘‘අකතං මෙ කල්‍යාණ’’න්‌තිආදිනා (ම. නි. 3.248; නෙත්‌ති. 120) පච්‌ඡා ච අනුතප්‌පති විප්‌පටිසාරං ආපජ්‌ජති. -කාරො පදසන්‌ධිකරො. අහං පන කරණීයං කත්‌වා එව තුම්‌හෙ එවං වදාමීති දස්‌සෙන්‌තො ‘‘යඤ්‌හි කයිරා’’ති දුතියං ගාථමාහ.

    Tattha yo pubbe karaṇīyāni, pacchā so kātumicchatīti yo puggalo pubbe puretaraṃ jarārogādīhi anabhibhūtakāleyeva kātabbāni attano hitasukhāvahāni kammāni pamādavasena akatvā pacchā so kātabbakālaṃ atikkamitvā kātuṃ icchati. Soti ca nipātamattaṃ. Tadā pana jarārogādīhi abhibhūtattā kātuṃ na sakkoti, asakkonto ca sukhā so dhaṃsate ṭhānā, pacchā ca manutappatīti so puggalo sukhā ṭhānā saggato nibbānato ca tadupāyassa anuppāditattā parihāyanto ‘‘akataṃ me kalyāṇa’’ntiādinā (ma. ni. 3.248; netti. 120) pacchā ca anutappati vippaṭisāraṃ āpajjati. Ma-kāro padasandhikaro. Ahaṃ pana karaṇīyaṃ katvā eva tumhe evaṃ vadāmīti dassento ‘‘yañhi kayirā’’ti dutiyaṃ gāthamāha.

    තත්‌ථ පරිජානන්‌තීති ‘‘එත්‌තකො අය’’න්‌ති පරිච්‌ඡිජ්‌ජ ජානන්‌ති න බහුං මඤ්‌ඤන්‌තීති අත්‌ථො. සම්‌මාපටිපත්‌තිවසෙන හි යථාවාදී තථාකාරී එව සොභති, න තතො අඤ්‌ඤථා. කරණීයපරියායෙන සාධාරණතො වුත්‌තමත්‌ථං ඉදානි සරූපතො දස්‌සෙතුං ‘‘සුසුඛං වතා’’තිආදිනා තතියං ගාථමාහ. තස්‌සත්‌ථො – සම්‌මා සාමං සබ්‌බධම්‌මානං බුද්‌ධත්‌තා සම්‌මාසම්‌බුද්‌ධෙන භගවතා දෙසිතං සබ්‌බසො සොකහෙතූනං අභාවතො අසොකං විගතරාගාදිරජත්‌තා විරජං චතූහි යොගෙහි අනුපද්‌දුතත්‌තා ඛෙමං නිබ්‌බානං සුට්‌ඨු සුඛං වත, කස්‌මා? යත්‌ථ යස්‌මිං නිබ්‌බානෙ සකලං වට්‌ටදුක්‌ඛං නිරුජ්‌ඣති අච්‌චන්‌තමෙව වූපසමතීති.

    Tattha parijānantīti ‘‘ettako aya’’nti paricchijja jānanti na bahuṃ maññantīti attho. Sammāpaṭipattivasena hi yathāvādī tathākārī eva sobhati, na tato aññathā. Karaṇīyapariyāyena sādhāraṇato vuttamatthaṃ idāni sarūpato dassetuṃ ‘‘susukhaṃ vatā’’tiādinā tatiyaṃ gāthamāha. Tassattho – sammā sāmaṃ sabbadhammānaṃ buddhattā sammāsambuddhena bhagavatā desitaṃ sabbaso sokahetūnaṃ abhāvato asokaṃ vigatarāgādirajattā virajaṃ catūhi yogehi anupaddutattā khemaṃ nibbānaṃ suṭṭhu sukhaṃ vata, kasmā? Yattha yasmiṃ nibbāne sakalaṃ vaṭṭadukkhaṃ nirujjhati accantameva vūpasamatīti.

    බාකුලත්‌ථෙරගාථාවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.

    Bākulattheragāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / සුත්‌තපිටක • Suttapiṭaka / ඛුද්‌දකනිකාය • Khuddakanikāya / ථෙරගාථාපාළි • Theragāthāpāḷi / 3. බාකුලත්‌ථෙරගාථා • 3. Bākulattheragāthā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact