| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / สารตฺถทีปนี-ฎีกา • Sāratthadīpanī-ṭīkā |
พาลกโลณกคมนกถาวณฺณนา
Bālakaloṇakagamanakathāvaṇṇanā
๔๖๕. พาลกโลณการคาโมติ อุปาลิคหปติสฺส เอวํนามโก โภคคาโมฯ เตนุปสงฺกมีติ ธมฺมเสนาปติมหาโมคฺคลฺลานเตฺถเรสุ วา อสีติมหาสาวเกสุ วา อนฺตมโส ธมฺมภณฺฑาคาริกํ อานนฺทเตฺถรมฺปิ กญฺจิ อนามเนฺตตฺวา สยเมว ปตฺตจีวรมาทาย อนีกนิสฺสโฎ หตฺถี วิย ยูถนิสฺสโฎ กาฬสีโห วิย วาตจฺฉิโนฺน วลาหโก วิย จ เอกโกว อุปสงฺกมิฯ กสฺมา อุปสงฺกมิ? คเณ กิรสฺส อาทีนวํ ทิสฺวา เอกวิหาริํ ภิกฺขุํ ปสฺสิตุกามตา อุทปาทิ, ตสฺมา สีตาทิปีฬิโต อุณฺหาทิํ ปตฺถยมาโน วิย อุปสงฺกมิฯ อถ วา ภควตา โส อาทีนโว ปเคว ปริญฺญาโต, น เตน สตฺถา นิพฺพิโนฺน, ตสฺมิํ ปน อโนฺตวเสฺส เกจิ พุทฺธเวเนยฺยา นาเหสุํ, เตน อญฺญตฺถ คมนํ เตสํ ภิกฺขูนํ ทมนุปาโยติ ปาลิเลยฺยกํ อุทฺทิสฺส คจฺฉโนฺต เอกวิหาริํ อายสฺมนฺตํ ภคุํ สมฺปหํเสตุํ ตตฺถ คโตฯ เอวํ คเต จ สตฺถริ ปญฺจสตา ภิกฺขู อายสฺมนฺตํ อานนฺทํ อาหํสุ ‘‘อาวุโส อานนฺท สตฺถา เอกโกว คโต, มยํ อนุพนฺธิสฺสามา’’ติฯ ‘‘อาวุโส, ยทา ภควา สามํ เสนาสนํ สํสาเมตฺวา ปตฺตจีวรมาทาย อนามเนฺตตฺวา อุปฎฺฐาเก อนปโลเกตฺวา ภิกฺขุสงฺฆํ อทุติโย คจฺฉติ, ตทา เอกจาริกํ จริตุํ ภควโต อชฺฌาสโย, สาวเกน นาม สตฺถุ อชฺฌาสยานุรูปํ ปฎิปชฺชิตพฺพํ, ตสฺมา น อิเมสุ ทิวเสสุ ภควา อนุคนฺตโพฺพ’’ติ นิวาเรสิ, สยมฺปิ นานุคญฺฉิฯ ธมฺมิยา กถายาติ เอกีภาเว อานิสํสปฎิสํยุตฺตาย ธมฺมกถายฯ
465.Bālakaloṇakāragāmoti upāligahapatissa evaṃnāmako bhogagāmo. Tenupasaṅkamīti dhammasenāpatimahāmoggallānattheresu vā asītimahāsāvakesu vā antamaso dhammabhaṇḍāgārikaṃ ānandattherampi kañci anāmantetvā sayameva pattacīvaramādāya anīkanissaṭo hatthī viya yūthanissaṭo kāḷasīho viya vātacchinno valāhako viya ca ekakova upasaṅkami. Kasmā upasaṅkami? Gaṇe kirassa ādīnavaṃ disvā ekavihāriṃ bhikkhuṃ passitukāmatā udapādi, tasmā sītādipīḷito uṇhādiṃ patthayamāno viya upasaṅkami. Atha vā bhagavatā so ādīnavo pageva pariññāto, na tena satthā nibbinno, tasmiṃ pana antovasse keci buddhaveneyyā nāhesuṃ, tena aññattha gamanaṃ tesaṃ bhikkhūnaṃ damanupāyoti pālileyyakaṃ uddissa gacchanto ekavihāriṃ āyasmantaṃ bhaguṃ sampahaṃsetuṃ tattha gato. Evaṃ gate ca satthari pañcasatā bhikkhū āyasmantaṃ ānandaṃ āhaṃsu ‘‘āvuso ānanda satthā ekakova gato, mayaṃ anubandhissāmā’’ti. ‘‘Āvuso, yadā bhagavā sāmaṃ senāsanaṃ saṃsāmetvā pattacīvaramādāya anāmantetvā upaṭṭhāke anapaloketvā bhikkhusaṅghaṃ adutiyo gacchati, tadā ekacārikaṃ carituṃ bhagavato ajjhāsayo, sāvakena nāma satthu ajjhāsayānurūpaṃ paṭipajjitabbaṃ, tasmā na imesu divasesu bhagavā anugantabbo’’ti nivāresi, sayampi nānugañchi. Dhammiyā kathāyāti ekībhāve ānisaṃsapaṭisaṃyuttāya dhammakathāya.
พาลกโลณกคมนกถาวณฺณนา นิฎฺฐิตาฯ
Bālakaloṇakagamanakathāvaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / วินยปิฎก • Vinayapiṭaka / มหาวคฺคปาฬิ • Mahāvaggapāḷi / ๒๗๓. พาลกโลณกคมนกถา • 273. Bālakaloṇakagamanakathā
