| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / ปฎิสมฺภิทามคฺคปาฬิ • Paṭisambhidāmaggapāḷi |
๙. พลกถา
9. Balakathā
๔๔. สาวตฺถินิทานํ 1ฯ ‘‘ปญฺจิมานิ , ภิกฺขเว, พลานิฯ กตมานิ ปญฺจ? สทฺธาพลํ, วีริยพลํ, สติพลํ, สมาธิพลํ, ปญฺญาพลํ – อิมานิ โข, ภิกฺขเว, ปญฺจ พลานิฯ
44. Sāvatthinidānaṃ 2. ‘‘Pañcimāni , bhikkhave, balāni. Katamāni pañca? Saddhābalaṃ, vīriyabalaṃ, satibalaṃ, samādhibalaṃ, paññābalaṃ – imāni kho, bhikkhave, pañca balāni.
‘‘อปิ จ, อฎฺฐสฎฺฐิ พลานิ – สทฺธาพลํ, วีริยพลํ, สติพลํ, สมาธิพลํ, ปญฺญาพลํ, หิริพลํ, โอตฺตปฺปพลํ, ปฎิสงฺขานพลํ, ภาวนาพลํ, อนวชฺชพลํ, สงฺคหพลํ, ขนฺติพลํ, ปญฺญตฺติพลํ, นิชฺฌตฺติพลํ, อิสฺสริยพลํ , อธิฎฺฐานพลํ, สมถพลํ, วิปสฺสนาพลํ, ทส เสขพลานิ, ทส อเสขพลานิ, ทส ขีณาสวพลานิ, ทส อิทฺธิพลานิ, ทส ตถาคตพลานิ’’ฯ
‘‘Api ca, aṭṭhasaṭṭhi balāni – saddhābalaṃ, vīriyabalaṃ, satibalaṃ, samādhibalaṃ, paññābalaṃ, hiribalaṃ, ottappabalaṃ, paṭisaṅkhānabalaṃ, bhāvanābalaṃ, anavajjabalaṃ, saṅgahabalaṃ, khantibalaṃ, paññattibalaṃ, nijjhattibalaṃ, issariyabalaṃ , adhiṭṭhānabalaṃ, samathabalaṃ, vipassanābalaṃ, dasa sekhabalāni, dasa asekhabalāni, dasa khīṇāsavabalāni, dasa iddhibalāni, dasa tathāgatabalāni’’.
กตมํ สทฺธาพลํ? อสฺสทฺธิเย น กมฺปตีติ – สทฺธาพลํฯ สหชาตานํ ธมฺมานํ อุปตฺถมฺภนเฎฺฐน สทฺธาพลํ, กิเลสานํ ปริยาทานเฎฺฐน สทฺธาพลํ, ปฎิเวธาทิวิโสธนเฎฺฐน สทฺธาพลํ, จิตฺตสฺส อธิฎฺฐานเฎฺฐน สทฺธาพลํ, จิตฺตสฺส โวทานเฎฺฐน สทฺธาพลํ, วิเสสาธิคมเฎฺฐน สทฺธาพลํ, อุตฺตริ ปฎิเวธเฎฺฐน สทฺธาพลํ, สจฺจาภิสมยเฎฺฐน สทฺธาพลํ, นิโรเธ ปติฎฺฐาปกเฎฺฐน สทฺธาพลํฯ อิทํ สทฺธาพลํฯ
Katamaṃ saddhābalaṃ? Assaddhiye na kampatīti – saddhābalaṃ. Sahajātānaṃ dhammānaṃ upatthambhanaṭṭhena saddhābalaṃ, kilesānaṃ pariyādānaṭṭhena saddhābalaṃ, paṭivedhādivisodhanaṭṭhena saddhābalaṃ, cittassa adhiṭṭhānaṭṭhena saddhābalaṃ, cittassa vodānaṭṭhena saddhābalaṃ, visesādhigamaṭṭhena saddhābalaṃ, uttari paṭivedhaṭṭhena saddhābalaṃ, saccābhisamayaṭṭhena saddhābalaṃ, nirodhe patiṭṭhāpakaṭṭhena saddhābalaṃ. Idaṃ saddhābalaṃ.
กตมํ วีริยพลํ? โกสเชฺช น กมฺปตีติ – วีริยพลํฯ สหชาตานํ ธมฺมานํ อุปตฺถมฺภนเฎฺฐน วีริยพลํ, กิเลสานํ ปริยาทานเฎฺฐน วีริยพลํ, ปฎิเวธาทิวิโสธนเฎฺฐน วีริยพลํ, จิตฺตสฺส อธิฎฺฐานเฎฺฐน วีริยพลํ, จิตฺตสฺส โวทานเฎฺฐน วีริยพลํ, วิเสสาธิคมเฎฺฐน วีริยพลํ, อุตฺตริ ปฎิเวธเฎฺฐน วีริยพลํ, สจฺจาภิสมยเฎฺฐน วีริยพลํ, นิโรเธ ปติฎฺฐาปกเฎฺฐน วีริยพลํฯ อิทํ วีริยพลํฯ
Katamaṃ vīriyabalaṃ? Kosajje na kampatīti – vīriyabalaṃ. Sahajātānaṃ dhammānaṃ upatthambhanaṭṭhena vīriyabalaṃ, kilesānaṃ pariyādānaṭṭhena vīriyabalaṃ, paṭivedhādivisodhanaṭṭhena vīriyabalaṃ, cittassa adhiṭṭhānaṭṭhena vīriyabalaṃ, cittassa vodānaṭṭhena vīriyabalaṃ, visesādhigamaṭṭhena vīriyabalaṃ, uttari paṭivedhaṭṭhena vīriyabalaṃ, saccābhisamayaṭṭhena vīriyabalaṃ, nirodhe patiṭṭhāpakaṭṭhena vīriyabalaṃ. Idaṃ vīriyabalaṃ.
กตมํ สติพลํ? ปมาเท น กมฺปตีติ – สติพลํฯ สหชาตานํ ธมฺมานํ อุปตฺถมฺภนเฎฺฐน สติพลํ…เป.… นิโรเธ ปติฎฺฐาปกเฎฺฐน สติพลํฯ อิทํ สติพลํฯ
Katamaṃ satibalaṃ? Pamāde na kampatīti – satibalaṃ. Sahajātānaṃ dhammānaṃ upatthambhanaṭṭhena satibalaṃ…pe… nirodhe patiṭṭhāpakaṭṭhena satibalaṃ. Idaṃ satibalaṃ.
กตมํ สมาธิพลํ? อุทฺธเจฺจ น กมฺปตีติ – สมาธิพลํฯ สหชาตานํ ธมฺมานํ อุปตฺถมฺภนเฎฺฐน สมาธิพลํ…เป.… นิโรเธ ปติฎฺฐาปกเฎฺฐน สมาธิพลํฯ อิทํ สมาธิพลํฯ
Katamaṃ samādhibalaṃ? Uddhacce na kampatīti – samādhibalaṃ. Sahajātānaṃ dhammānaṃ upatthambhanaṭṭhena samādhibalaṃ…pe… nirodhe patiṭṭhāpakaṭṭhena samādhibalaṃ. Idaṃ samādhibalaṃ.
กตมํ ปญฺญาพลํ? อวิชฺชาย น กมฺปตีติ – ปญฺญาพลํฯ สหชาตานํ ธมฺมานํ อุปตฺถมฺภนเฎฺฐน ปญฺญาพลํ…เป.… นิโรเธ ปติฎฺฐาปกเฎฺฐน ปญฺญาพลํฯ อิทํ ปญฺญาพลํฯ
Katamaṃ paññābalaṃ? Avijjāya na kampatīti – paññābalaṃ. Sahajātānaṃ dhammānaṃ upatthambhanaṭṭhena paññābalaṃ…pe… nirodhe patiṭṭhāpakaṭṭhena paññābalaṃ. Idaṃ paññābalaṃ.
กตมํ หิริพลํ? เนกฺขเมฺมน กามจฺฉนฺทํ หิรียตีติ 3 – หิริพลํฯ อพฺยาปาเทน พฺยาปาทํ หิรียตีติ – หิริพลํฯ อาโลกสญฺญาย ถินมิทฺธํ หิรียตีติ – หิริพลํฯ อวิเกฺขเปน อุทฺธจฺจํ หิรียตีติ – หิริพลํฯ ธมฺมววตฺถาเนน วิจิกิจฺฉํ หิรียตีติ – หิริพลํฯ ญาเณน อวิชฺชํ หิรียตีติ – หิริพลํฯ ปาโมเชฺชน อรติํ หิรียตีติ – หิริพลํฯ ปฐเมน ฌาเนน นีวรเณ หิรียตีติ – หิริพลํ…เป.… อรหตฺตมเคฺคน สพฺพกิเลเส หิรียตีติ – หิริพลํฯ อิทํ หิริพลํฯ
Katamaṃ hiribalaṃ? Nekkhammena kāmacchandaṃ hirīyatīti 4 – hiribalaṃ. Abyāpādena byāpādaṃ hirīyatīti – hiribalaṃ. Ālokasaññāya thinamiddhaṃ hirīyatīti – hiribalaṃ. Avikkhepena uddhaccaṃ hirīyatīti – hiribalaṃ. Dhammavavatthānena vicikicchaṃ hirīyatīti – hiribalaṃ. Ñāṇena avijjaṃ hirīyatīti – hiribalaṃ. Pāmojjena aratiṃ hirīyatīti – hiribalaṃ. Paṭhamena jhānena nīvaraṇe hirīyatīti – hiribalaṃ…pe… arahattamaggena sabbakilese hirīyatīti – hiribalaṃ. Idaṃ hiribalaṃ.
กตมํ โอตฺตปฺปพลํ? เนกฺขเมฺมน กามจฺฉนฺทํ โอตฺตปฺปตีติ – โอตฺตปฺปพลํฯ อพฺยาปาเทน พฺยาปาทํ โอตฺตปฺปตีติ – โอตฺตปฺปพลํฯ อาโลกสญฺญาย ถินมิทฺธํ โอตฺตปฺปตีติ – โอตฺตปฺปพลํฯ อวิเกฺขเปน อุทฺธจฺจํ โอตฺตปฺปตีติ – โอตฺตปฺปพลํฯ ธมฺมววตฺถาเนน วิจิกิจฺฉํ โอตฺตปฺปตีติ – โอตฺตปฺปพลํฯ ญาเณน อวิชฺชํ โอตฺตปฺปตีติ – โอตฺตปฺปพลํ ฯ ปาโมเชฺชน อรติํ โอตฺตปฺปตีติ – โอตฺตปฺปพลํฯ ปฐเมน ฌาเนน นีวรเณ โอตฺตปฺปตีติ – โอตฺตปฺปพลํ…เป.… อรหตฺตมเคฺคน สพฺพกิเลเส โอตฺตปฺปตีติ – โอตฺตปฺปพลํฯ อิทํ โอตฺตปฺปพลํฯ
Katamaṃ ottappabalaṃ? Nekkhammena kāmacchandaṃ ottappatīti – ottappabalaṃ. Abyāpādena byāpādaṃ ottappatīti – ottappabalaṃ. Ālokasaññāya thinamiddhaṃ ottappatīti – ottappabalaṃ. Avikkhepena uddhaccaṃ ottappatīti – ottappabalaṃ. Dhammavavatthānena vicikicchaṃ ottappatīti – ottappabalaṃ. Ñāṇena avijjaṃ ottappatīti – ottappabalaṃ . Pāmojjena aratiṃ ottappatīti – ottappabalaṃ. Paṭhamena jhānena nīvaraṇe ottappatīti – ottappabalaṃ…pe… arahattamaggena sabbakilese ottappatīti – ottappabalaṃ. Idaṃ ottappabalaṃ.
กตมํ ปฎิสงฺขานพลํ? เนกฺขเมฺมน กามจฺฉนฺทํ ปฎิสงฺขาตีติ – ปฎิสงฺขานพลํฯ อพฺยาปาเทน พฺยาปาทํ ปฎิสงฺขาตีติ – ปฎิสงฺขานพลํฯ อาโลกสญฺญาย ถินมิทฺธํ ปฎิสงฺขาตีติ – ปฎิสงฺขานพลํฯ อวิเกฺขเปน อุทฺธจฺจํ ปฎิสงฺขาตีติ – ปฎิสงฺขานพลํฯ ธมฺมววตฺถาเนน วิจิกิจฺฉํ ปฎิสงฺขาตีติ – ปฎิสงฺขานพลํฯ ญาเณน อวิชฺชํ ปฎิสงฺขาตีติ – ปฎิสงฺขานพลํ ฯ ปาโมเชฺชน อรติํ ปฎิสงฺขาตีติ – ปฎิสงฺขานพลํฯ ปฐเมน ฌาเนน นีวรเณ ปฎิสงฺขาตีติ – ปฎิสงฺขานพลํ…เป.… อรหตฺตมเคฺคน สพฺพกิเลเส ปฎิสงฺขาตีติ – ปฎิสงฺขานพลํฯ อิทํ ปฎิสงฺขานพลํฯ
Katamaṃ paṭisaṅkhānabalaṃ? Nekkhammena kāmacchandaṃ paṭisaṅkhātīti – paṭisaṅkhānabalaṃ. Abyāpādena byāpādaṃ paṭisaṅkhātīti – paṭisaṅkhānabalaṃ. Ālokasaññāya thinamiddhaṃ paṭisaṅkhātīti – paṭisaṅkhānabalaṃ. Avikkhepena uddhaccaṃ paṭisaṅkhātīti – paṭisaṅkhānabalaṃ. Dhammavavatthānena vicikicchaṃ paṭisaṅkhātīti – paṭisaṅkhānabalaṃ. Ñāṇena avijjaṃ paṭisaṅkhātīti – paṭisaṅkhānabalaṃ . Pāmojjena aratiṃ paṭisaṅkhātīti – paṭisaṅkhānabalaṃ. Paṭhamena jhānena nīvaraṇe paṭisaṅkhātīti – paṭisaṅkhānabalaṃ…pe… arahattamaggena sabbakilese paṭisaṅkhātīti – paṭisaṅkhānabalaṃ. Idaṃ paṭisaṅkhānabalaṃ.
กตมํ ภาวนาพลํ? กามจฺฉนฺทํ ปชหโนฺต เนกฺขมฺมํ ภาเวตีติ – ภาวนาพลํฯ พฺยาปาทํ ปชหโนฺต อพฺยาปาทํ ภาเวตีติ – ภาวนาพลํฯ ถินมิทฺธํ ปชหโนฺต อาโลกสญฺญํ ภาเวตีติ – ภาวนาพลํฯ อุทฺธจฺจํ ปชหโนฺต อวิเกฺขปํ ภาเวตีติ – ภาวนาพลํฯ วิจิกิจฺฉํ ปชหโนฺต ธมฺมววตฺถานํ ภาเวตีติ – ภาวนาพลํฯ อวิชฺชํ ปชหโนฺต ญาณํ ภาเวตีติ – ภาวนาพลํฯ อรติํ ปชหโนฺต ปาโมชฺชํ ภาเวตีติ – ภาวนาพลํฯ นีวรเณ ปชหโนฺต ปฐมํ ฌานํ ภาเวตีติ – ภาวนาพลํ…เป.… สพฺพกิเลเส ปชหโนฺต อรหตฺตมคฺคํ ภาเวตีติ – ภาวนาพลํฯ อิทํ ภาวนาพลํฯ
Katamaṃ bhāvanābalaṃ? Kāmacchandaṃ pajahanto nekkhammaṃ bhāvetīti – bhāvanābalaṃ. Byāpādaṃ pajahanto abyāpādaṃ bhāvetīti – bhāvanābalaṃ. Thinamiddhaṃ pajahanto ālokasaññaṃ bhāvetīti – bhāvanābalaṃ. Uddhaccaṃ pajahanto avikkhepaṃ bhāvetīti – bhāvanābalaṃ. Vicikicchaṃ pajahanto dhammavavatthānaṃ bhāvetīti – bhāvanābalaṃ. Avijjaṃ pajahanto ñāṇaṃ bhāvetīti – bhāvanābalaṃ. Aratiṃ pajahanto pāmojjaṃ bhāvetīti – bhāvanābalaṃ. Nīvaraṇe pajahanto paṭhamaṃ jhānaṃ bhāvetīti – bhāvanābalaṃ…pe… sabbakilese pajahanto arahattamaggaṃ bhāvetīti – bhāvanābalaṃ. Idaṃ bhāvanābalaṃ.
กตมํ อนวชฺชพลํ? กามจฺฉนฺทสฺส ปหีนตฺตา เนกฺขเมฺม นตฺถิ กิญฺจิ วชฺชนฺติ – อนวชฺชพลํฯ พฺยาปาทสฺส ปหีนตฺตา อพฺยาปาเท นตฺถิ กิญฺจิ วชฺชนฺติ – อนวชฺชพลํฯ ถินมิทฺธสฺส ปหีนตฺตา อาโลกสญฺญาย นตฺถิ กิญฺจิ วชฺชนฺติ – อนวชฺชพลํฯ อุทฺธจฺจสฺส ปหีนตฺตา อวิเกฺขเป นตฺถิ กิญฺจิ วชฺชนฺติ – อนวชฺชพลํฯ วิจิกิจฺฉาย ปหีนตฺตา ธมฺมววตฺถาเน นตฺถิ กิญฺจิ วชฺชนฺติ – อนวชฺชพลํฯ อวิชฺชาย ปหีนตฺตา ญาเณ นตฺถิ กิญฺจิ วชฺชนฺติ – อนวชฺชพลํฯ อรติยา ปหีนตฺตา ปาโมเชฺช นตฺถิ กิญฺจิ วชฺชนฺติ อนวชฺชพลํฯ นีวรณานํ ปหีนตฺตา ปฐมชฺฌาเน นตฺถิ กิญฺจิ วชฺชนฺติ – อนวชฺชพลํ…เป.… สพฺพกิเลสานํ ปหีนตฺตา อรหตฺตมเคฺค นตฺถิ กิญฺจิ วชฺชนฺติ – อนวชฺชพลํฯ อิทํ อนวชฺชพลํฯ
Katamaṃ anavajjabalaṃ? Kāmacchandassa pahīnattā nekkhamme natthi kiñci vajjanti – anavajjabalaṃ. Byāpādassa pahīnattā abyāpāde natthi kiñci vajjanti – anavajjabalaṃ. Thinamiddhassa pahīnattā ālokasaññāya natthi kiñci vajjanti – anavajjabalaṃ. Uddhaccassa pahīnattā avikkhepe natthi kiñci vajjanti – anavajjabalaṃ. Vicikicchāya pahīnattā dhammavavatthāne natthi kiñci vajjanti – anavajjabalaṃ. Avijjāya pahīnattā ñāṇe natthi kiñci vajjanti – anavajjabalaṃ. Aratiyā pahīnattā pāmojje natthi kiñci vajjanti anavajjabalaṃ. Nīvaraṇānaṃ pahīnattā paṭhamajjhāne natthi kiñci vajjanti – anavajjabalaṃ…pe… sabbakilesānaṃ pahīnattā arahattamagge natthi kiñci vajjanti – anavajjabalaṃ. Idaṃ anavajjabalaṃ.
กตมํ สงฺคหพลํ? กามจฺฉนฺทํ ปชหโนฺต เนกฺขมฺมวเสน จิตฺตํ สงฺคณฺหาตีติ – สงฺคหพลํฯ พฺยาปาทํ ปชหโนฺต อพฺยาปาทวเสน จิตฺตํ สงฺคณฺหาตีติ – สงฺคหพลํฯ ถินมิทฺธํ ปชหโนฺต อาโลกสญฺญาวเสน จิตฺตํ สงฺคณฺหาตีติ – สงฺคหพลํ…เป.… สพฺพกิเลเส ปชหโนฺต อรหตฺตมคฺควเสน จิตฺตํ สงฺคณฺหาตีติ – สงฺคหพลํฯ อิทํ สงฺคหพลํฯ
Katamaṃ saṅgahabalaṃ? Kāmacchandaṃ pajahanto nekkhammavasena cittaṃ saṅgaṇhātīti – saṅgahabalaṃ. Byāpādaṃ pajahanto abyāpādavasena cittaṃ saṅgaṇhātīti – saṅgahabalaṃ. Thinamiddhaṃ pajahanto ālokasaññāvasena cittaṃ saṅgaṇhātīti – saṅgahabalaṃ…pe… sabbakilese pajahanto arahattamaggavasena cittaṃ saṅgaṇhātīti – saṅgahabalaṃ. Idaṃ saṅgahabalaṃ.
กตมํ ขนฺติพลํ? กามจฺฉนฺทสฺส ปหีนตฺตา เนกฺขมฺมํ ขมตีติ – ขนฺติพลํฯ พฺยาปาทสฺส ปหีนตฺตา อพฺยาปาโท ขมตีติ – ขนฺติพลํฯ ถินมิทฺธสฺส ปหีนตฺตา อาโลกสญฺญา ขมตีติ – ขนฺติพลํฯ อุทฺธจฺจสฺส ปหีนตฺตา อวิเกฺขโป ขมตีติ – ขนฺติพลํฯ วิจิกิจฺฉาย ปหีนตฺตา ธมฺมววตฺถานํ ขมตีติ – ขนฺติพลํฯ อวิชฺชาย ปหีนตฺตา ญาณํ ขมตีติ – ขนฺติพลํฯ อรติยา ปหีนตฺตา ปาโมชฺชํ ขมตีติ – ขนฺติพลํฯ นีวรณานํ ปหีนตฺตา ปฐมํ ฌานํ ขมตีติ – ขนฺติพลํ…เป.… สพฺพกิเลสานํ ปหีนตฺตา อรหตฺตมโคฺค ขมตีติ – ขนฺติพลํฯ อิทํ ขนฺติพลํฯ
Katamaṃ khantibalaṃ? Kāmacchandassa pahīnattā nekkhammaṃ khamatīti – khantibalaṃ. Byāpādassa pahīnattā abyāpādo khamatīti – khantibalaṃ. Thinamiddhassa pahīnattā ālokasaññā khamatīti – khantibalaṃ. Uddhaccassa pahīnattā avikkhepo khamatīti – khantibalaṃ. Vicikicchāya pahīnattā dhammavavatthānaṃ khamatīti – khantibalaṃ. Avijjāya pahīnattā ñāṇaṃ khamatīti – khantibalaṃ. Aratiyā pahīnattā pāmojjaṃ khamatīti – khantibalaṃ. Nīvaraṇānaṃ pahīnattā paṭhamaṃ jhānaṃ khamatīti – khantibalaṃ…pe… sabbakilesānaṃ pahīnattā arahattamaggo khamatīti – khantibalaṃ. Idaṃ khantibalaṃ.
กตมํ ปญฺญตฺติพลํ? กามจฺฉนฺทํ ปชหโนฺต เนกฺขมฺมวเสน จิตฺตํ ปญฺญเปตีติ – ปญฺญตฺติพลํฯ พฺยาปาทํ ปชหโนฺต อพฺยาปาทวเสน จิตฺตํ ปญฺญเปตีติ – ปญฺญตฺติพลํฯ ถินมิทฺธํ ปชหโนฺต อาโลกสญฺญาวเสน จิตฺตํ ปญฺญเปตีติ – ปญฺญตฺติพลํ…เป.… สพฺพกิเลเส ปชหโนฺต อรหตฺตมคฺควเสน จิตฺตํ ปญฺญเปตีติ – ปญฺญตฺติพลํฯ อิทํ ปญฺญตฺติพลํฯ
Katamaṃ paññattibalaṃ? Kāmacchandaṃ pajahanto nekkhammavasena cittaṃ paññapetīti – paññattibalaṃ. Byāpādaṃ pajahanto abyāpādavasena cittaṃ paññapetīti – paññattibalaṃ. Thinamiddhaṃ pajahanto ālokasaññāvasena cittaṃ paññapetīti – paññattibalaṃ…pe… sabbakilese pajahanto arahattamaggavasena cittaṃ paññapetīti – paññattibalaṃ. Idaṃ paññattibalaṃ.
กตมํ นิชฺฌตฺติพลํ? กามจฺฉนฺทํ ปชหโนฺต เนกฺขมฺมวเสน จิตฺตํ นิชฺฌาเปตีติ – นิชฺฌตฺติพลํฯ พฺยาปาทํ ปชหโนฺต อพฺยาปาทวเสน จิตฺตํ นิชฺฌาเปตีติ – นิชฺฌตฺติพลํฯ ถินมิทฺธํ ปชหโนฺต อาโลกสญฺญาวเสน จิตฺตํ นิชฺฌาเปตีติ – นิชฺฌตฺติพลํ…เป.… สพฺพกิเลเส ปชหโนฺต อรหตฺตมคฺควเสน จิตฺตํ นิชฺฌาเปตีติ – นิชฺฌตฺติพลํฯ อิทํ นิชฺฌตฺติพลํฯ
Katamaṃ nijjhattibalaṃ? Kāmacchandaṃ pajahanto nekkhammavasena cittaṃ nijjhāpetīti – nijjhattibalaṃ. Byāpādaṃ pajahanto abyāpādavasena cittaṃ nijjhāpetīti – nijjhattibalaṃ. Thinamiddhaṃ pajahanto ālokasaññāvasena cittaṃ nijjhāpetīti – nijjhattibalaṃ…pe… sabbakilese pajahanto arahattamaggavasena cittaṃ nijjhāpetīti – nijjhattibalaṃ. Idaṃ nijjhattibalaṃ.
กตมํ อิสฺสริยพลํ? กามจฺฉนฺทํ ปชหโนฺต เนกฺขมฺมวเสน จิตฺตํ วสํ วเตฺตตีติ – อิสฺสริยพลํฯ พฺยาปาทํ ปชหโนฺต อพฺยาปาทวเสน จิตฺตํ วสํ วเตฺตตีติ – อิสฺสริยพลํฯ ถินมิทฺธํ ปชหโนฺต อาโลกสญฺญาวเสน จิตฺตํ วสํ วเตฺตตีติ – อิสฺสริยพลํ…เป.… สพฺพกิเลเส ปชหโนฺต อรหตฺตมคฺควเสน จิตฺตํ วสํ วเตฺตตีติ – อิสฺสริยพลํฯ อิทํ อิสฺสริยพลํฯ
Katamaṃ issariyabalaṃ? Kāmacchandaṃ pajahanto nekkhammavasena cittaṃ vasaṃ vattetīti – issariyabalaṃ. Byāpādaṃ pajahanto abyāpādavasena cittaṃ vasaṃ vattetīti – issariyabalaṃ. Thinamiddhaṃ pajahanto ālokasaññāvasena cittaṃ vasaṃ vattetīti – issariyabalaṃ…pe… sabbakilese pajahanto arahattamaggavasena cittaṃ vasaṃ vattetīti – issariyabalaṃ. Idaṃ issariyabalaṃ.
กตมํ อธิฎฺฐานพลํ? กามจฺฉนฺทํ ปชหโนฺต เนกฺขมฺมวเสน จิตฺตํ อธิฎฺฐาตีติ – อธิฎฺฐานพลํฯ พฺยาปาทํ ปชหโนฺต อพฺยาปาทวเสน จิตฺตํ อธิฎฺฐาตีติ – อธิฎฺฐานพลํฯ ถินมิทฺธํ ปชหโนฺต อาโลกสญฺญาวเสน จิตฺตํ อธิฎฺฐาตีติ – อธิฎฺฐานพลํ…เป.… สพฺพกิเลเส ปชหโนฺต อรหตฺตมคฺควเสน จิตฺตํ อธิฎฺฐาตีติ – อธิฎฺฐานพลํฯ อิทํ อธิฎฺฐานพลํฯ
Katamaṃ adhiṭṭhānabalaṃ? Kāmacchandaṃ pajahanto nekkhammavasena cittaṃ adhiṭṭhātīti – adhiṭṭhānabalaṃ. Byāpādaṃ pajahanto abyāpādavasena cittaṃ adhiṭṭhātīti – adhiṭṭhānabalaṃ. Thinamiddhaṃ pajahanto ālokasaññāvasena cittaṃ adhiṭṭhātīti – adhiṭṭhānabalaṃ…pe… sabbakilese pajahanto arahattamaggavasena cittaṃ adhiṭṭhātīti – adhiṭṭhānabalaṃ. Idaṃ adhiṭṭhānabalaṃ.
กตมํ สมถพลํ? เนกฺขมฺมวเสน จิตฺตสฺส เอกคฺคตา อวิเกฺขโป สมถพลํ, อพฺยาปาทวเสน จิตฺตสฺส เอกคฺคตา อวิเกฺขโป สมถพลํ, อาโลกสญฺญาวเสน จิตฺตสฺส เอกคฺคตา อวิเกฺขโป สมถพลํ…เป.… ปฎินิสฺสคฺคานุปสฺสี อสฺสาสวเสน จิตฺตสฺส เอกคฺคตา อวิเกฺขโป สมถพลํ, ปฎินิสฺสคฺคานุปสฺสี ปสฺสาสวเสน จิตฺตสฺส เอกคฺคตา อวิเกฺขโป สมถพลํฯ
Katamaṃ samathabalaṃ? Nekkhammavasena cittassa ekaggatā avikkhepo samathabalaṃ, abyāpādavasena cittassa ekaggatā avikkhepo samathabalaṃ, ālokasaññāvasena cittassa ekaggatā avikkhepo samathabalaṃ…pe… paṭinissaggānupassī assāsavasena cittassa ekaggatā avikkhepo samathabalaṃ, paṭinissaggānupassī passāsavasena cittassa ekaggatā avikkhepo samathabalaṃ.
สมถพลนฺติ เกนเฎฺฐน สมถพลํ? ปฐเมน ฌาเนน นีวรเณ น กมฺปตีติ – สมถพลํฯ ทุติเยน ฌาเนน วิตกฺกวิจาเร น กมฺปตีติ – สมถพลํฯ ตติเยน ฌาเนน ปีติยา น กมฺปตีติ – สมถพลํฯ จตุเตฺถน ฌาเนน สุขทุเกฺข น กมฺปตีติ – สมถพลํฯ อากาสานญฺจายตนสมาปตฺติยา รูปสญฺญาย ปฎิฆสญฺญาย นานตฺตสญฺญาย น กมฺปตีติ – สมถพลํ ฯ วิญฺญาณญฺจายตนสมาปตฺติยา อากาสานญฺจายตนสญฺญาย น กมฺปตีติ – สมถพลํฯ อากิญฺจญฺญายตนสมาปตฺติยา วิญฺญาณญฺจายตนสญฺญาย น กมฺปตีติ – สมถพลํฯ เนวสญฺญานาสญฺญายตนสมาปตฺติยา อากิญฺจญฺญายตนสญฺญาย น กมฺปตีติ – สมถพลํฯ อุทฺธเจฺจ จ อุทฺธจฺจสหคตกิเลเส จ ขเนฺธ จ น กมฺปตี น จลติ น เวธตีติ – สมถพลํฯ อิทํ สมถพลํฯ
Samathabalanti kenaṭṭhena samathabalaṃ? Paṭhamena jhānena nīvaraṇe na kampatīti – samathabalaṃ. Dutiyena jhānena vitakkavicāre na kampatīti – samathabalaṃ. Tatiyena jhānena pītiyā na kampatīti – samathabalaṃ. Catutthena jhānena sukhadukkhe na kampatīti – samathabalaṃ. Ākāsānañcāyatanasamāpattiyā rūpasaññāya paṭighasaññāya nānattasaññāya na kampatīti – samathabalaṃ . Viññāṇañcāyatanasamāpattiyā ākāsānañcāyatanasaññāya na kampatīti – samathabalaṃ. Ākiñcaññāyatanasamāpattiyā viññāṇañcāyatanasaññāya na kampatīti – samathabalaṃ. Nevasaññānāsaññāyatanasamāpattiyā ākiñcaññāyatanasaññāya na kampatīti – samathabalaṃ. Uddhacce ca uddhaccasahagatakilese ca khandhe ca na kampatī na calati na vedhatīti – samathabalaṃ. Idaṃ samathabalaṃ.
กตมํ วิปสฺสนาพลํ? อนิจฺจานุปสฺสนา วิปสฺสนาพลํ, ทุกฺขานุปสฺสนา วิปสฺสนาพลํ…เป.… ปฎินิสฺสคฺคานุปสฺสนา วิปสฺสนาพลํ, รูเป อนิจฺจานุปสฺสนา วิปสฺสนาพลํ, รูเป ทุกฺขานุปสฺสนา วิปสฺสนาพลํ…เป.… รูเป ปฎินสฺสคฺคานุปสฺสนา วิปสฺสนาพลํ, เวทนาย…เป.… สญฺญาย… สงฺขาเรสุ… วิญฺญาเณ… จกฺขุสฺมิํ…เป.… ชรามรเณ อนิจฺจานุปสฺสนา วิปสฺสนาพลํ, ชรามรเณ ทุกฺขานุปสฺสนา วิปสฺสนาพลํ…เป.… ชรามรเณ ปฎินิสฺสคฺคานุปสฺสนา วิปสฺสนาพลํฯ วิปสฺสนาพลนฺติ เกนเฎฺฐน วิปสฺสนาพลํ? อนิจฺจานุปสฺสนาย นิจฺจสญฺญาย น กมฺปตีติ – วิปสฺสนาพลํฯ ทุกฺขานุปสฺสนาย สุขสญฺญาย น กมฺปตีติ – วิปสฺสนาพลํฯ อนตฺตานุปสฺสนาย อตฺตสญฺญาย กมฺปตีติ – วิปสฺสนาพลํฯ นิพฺพิทานุปสฺสนาย นนฺทิยา น กมฺปตีติ – วิปสฺสนาพลํฯ วิราคานุปสฺสนาย ราเค น กมฺปตีติ – วิปสฺสนาพลํฯ นิโรธานุปสฺสนา สมุทเย น กมฺปตีติ – วิปสฺสนาพลํ ฯ ปฎินิสฺสคฺคานุปสฺสนาย อาทาเน น กมฺปตีติ – วิปสฺสนาพลํฯ อวิชฺชาย อวิชฺชาสหคตกิเลเส จ ขเนฺธ จ น กมฺปติ น จลติ น เวธตีติ – วิปสฺสนาพลํฯ อิทํ วิปสฺสนาพลํฯ
Katamaṃ vipassanābalaṃ? Aniccānupassanā vipassanābalaṃ, dukkhānupassanā vipassanābalaṃ…pe… paṭinissaggānupassanā vipassanābalaṃ, rūpe aniccānupassanā vipassanābalaṃ, rūpe dukkhānupassanā vipassanābalaṃ…pe… rūpe paṭinassaggānupassanā vipassanābalaṃ, vedanāya…pe… saññāya… saṅkhāresu… viññāṇe… cakkhusmiṃ…pe… jarāmaraṇe aniccānupassanā vipassanābalaṃ, jarāmaraṇe dukkhānupassanā vipassanābalaṃ…pe… jarāmaraṇe paṭinissaggānupassanā vipassanābalaṃ. Vipassanābalanti kenaṭṭhena vipassanābalaṃ? Aniccānupassanāya niccasaññāya na kampatīti – vipassanābalaṃ. Dukkhānupassanāya sukhasaññāya na kampatīti – vipassanābalaṃ. Anattānupassanāya attasaññāya kampatīti – vipassanābalaṃ. Nibbidānupassanāya nandiyā na kampatīti – vipassanābalaṃ. Virāgānupassanāya rāge na kampatīti – vipassanābalaṃ. Nirodhānupassanā samudaye na kampatīti – vipassanābalaṃ . Paṭinissaggānupassanāya ādāne na kampatīti – vipassanābalaṃ. Avijjāya avijjāsahagatakilese ca khandhe ca na kampati na calati na vedhatīti – vipassanābalaṃ. Idaṃ vipassanābalaṃ.
กตมานิ ทส เสขพลานิ, ทส อเสขพลานิ? สมฺมาทิฎฺฐิํ 5 สิกฺขตีติ – เสขพลํฯ ตตฺถ สิกฺขิตตฺตา อเสขพลํฯ สมฺมาสงฺกปฺปํ สิกฺขตีติ – เสขพลํฯ ตตฺถ สิกฺขิตตฺตา – อเสขพลํ ฯ สมฺมาวาจํ…เป.… สมฺมากมฺมนฺตํ… สมฺมาอาชีวํ… สมฺมาวายามํ… สมฺมาสติํ… สมฺมาสมาธิํ… สมฺมาญาณํ…เป.… สมฺมาวิมุตฺติํ สิกฺขตีติ – เสขพลํฯ ตตฺถ สิกฺขิตตฺตา – อเสขพลํฯ อิมานิ ทส เสขพลานิ, ทส อเสขพลานิฯ
Katamāni dasa sekhabalāni, dasa asekhabalāni? Sammādiṭṭhiṃ 6 sikkhatīti – sekhabalaṃ. Tattha sikkhitattā asekhabalaṃ. Sammāsaṅkappaṃ sikkhatīti – sekhabalaṃ. Tattha sikkhitattā – asekhabalaṃ . Sammāvācaṃ…pe… sammākammantaṃ… sammāājīvaṃ… sammāvāyāmaṃ… sammāsatiṃ… sammāsamādhiṃ… sammāñāṇaṃ…pe… sammāvimuttiṃ sikkhatīti – sekhabalaṃ. Tattha sikkhitattā – asekhabalaṃ. Imāni dasa sekhabalāni, dasa asekhabalāni.
กตมานิ ทส ขีณาสวพลานิ? 7 อิธ ขีณาสวสฺส ภิกฺขุโน อนิจฺจโต สเพฺพ สงฺขารา ยถาภูตํ สมฺมปฺปญฺญาย สุทิฎฺฐา โหนฺติฯ ยมฺปิ ขีณาสวสฺส ภิกฺขุโน อนิจฺจโต สเพฺพ สงฺขารา ยถาภูตํ สมฺมปฺปญฺญาย สุทิฎฺฐา โหนฺติ, อิทมฺปิ ขีณาสวสฺส ภิกฺขุโน พลํ โหติ, ยํ พลํ อาคมฺม ขีณาสโว ภิกฺขุ อาสวานํ ขยํ ปฎิชานาติ – ‘‘ขีณา เม อาสวา’’ติฯ
Katamāni dasa khīṇāsavabalāni?8 Idha khīṇāsavassa bhikkhuno aniccato sabbe saṅkhārā yathābhūtaṃ sammappaññāya sudiṭṭhā honti. Yampi khīṇāsavassa bhikkhuno aniccato sabbe saṅkhārā yathābhūtaṃ sammappaññāya sudiṭṭhā honti, idampi khīṇāsavassa bhikkhuno balaṃ hoti, yaṃ balaṃ āgamma khīṇāsavo bhikkhu āsavānaṃ khayaṃ paṭijānāti – ‘‘khīṇā me āsavā’’ti.
ปุน จปรํ ขีณาสวสฺส ภิกฺขุโน องฺคารกาสูปมา กามา ยถาภูตํ สมฺมปฺปญฺญาย สุทิฎฺฐา โหนฺติฯ ยมฺปิ ขีณาสวสฺส ภิกฺขุโน องฺคารกาสูปมา กามา ยถาภูตํ สมฺมปฺปญฺญาย สุทิฎฺฐา โหนฺติ, อิทมฺปิ ขีณาสวสฺส ภิกฺขุโน พลํ โหติ, ยํ พลํ อาคมฺม ขีณาสโว ภิกฺขุ อาสวานํ ขยํ ปฎิชานาติ – ‘‘ขีณา เม อาสวา’’ติฯ
Puna caparaṃ khīṇāsavassa bhikkhuno aṅgārakāsūpamā kāmā yathābhūtaṃ sammappaññāya sudiṭṭhā honti. Yampi khīṇāsavassa bhikkhuno aṅgārakāsūpamā kāmā yathābhūtaṃ sammappaññāya sudiṭṭhā honti, idampi khīṇāsavassa bhikkhuno balaṃ hoti, yaṃ balaṃ āgamma khīṇāsavo bhikkhu āsavānaṃ khayaṃ paṭijānāti – ‘‘khīṇā me āsavā’’ti.
ปุน จปรํ ขีณาสวสฺส ภิกฺขุโน วิเวกนินฺนํ จิตฺตํ โหติ วิเวกโปณํ วิเวกปพฺภารํ วิเวกฎฺฐํ เนกฺขมฺมาภิรตํ พฺยนฺตีภูตํ 9 สพฺพโส อาสวฎฺฐานิเยหิ ธเมฺมหิฯ ยมฺปิ ขีณาสวสฺส ภิกฺขุโน วิเวกนินฺนํ จิตฺตํ โหติ วิเวกโปณํ วิเวกปพฺภารํ วิเวกฎฺฐํ เนกฺขมฺมาภิรตํ พฺยนฺติภูตํ สพฺพโส อาสวฎฺฐานิเยหิ ธเมฺมหิ, อิทมฺปิ ขีณาสวสฺส ภิกฺขุโน พลํ โหติ, ยํ พลํ อาคมฺม ขีณาสโว ภิกฺขุ อาสวานํ ขยํ ปฎิชานาติ – ‘‘ขีณา เม อาสวา’’ติฯ
Puna caparaṃ khīṇāsavassa bhikkhuno vivekaninnaṃ cittaṃ hoti vivekapoṇaṃ vivekapabbhāraṃ vivekaṭṭhaṃ nekkhammābhirataṃ byantībhūtaṃ 10 sabbaso āsavaṭṭhāniyehi dhammehi. Yampi khīṇāsavassa bhikkhuno vivekaninnaṃ cittaṃ hoti vivekapoṇaṃ vivekapabbhāraṃ vivekaṭṭhaṃ nekkhammābhirataṃ byantibhūtaṃ sabbaso āsavaṭṭhāniyehi dhammehi, idampi khīṇāsavassa bhikkhuno balaṃ hoti, yaṃ balaṃ āgamma khīṇāsavo bhikkhu āsavānaṃ khayaṃ paṭijānāti – ‘‘khīṇā me āsavā’’ti.
ปุน จปรํ ขีณาสวสฺส ภิกฺขุโน จตฺตาโร สติปฎฺฐานา ภาวิตา โหนฺติ สุภาวิตาฯ ยมฺปิ ขีณาสวสฺส ภิกฺขุโน จตฺตาโร สติปฎฺฐานา ภาวิตา โหนฺติ สุภาวิตา, อิทมฺปิ ขีณาสวสฺส ภิกฺขุโน พลํ โหติ, ยํ พลํ อาคมฺม ขีณาสโว ภิกฺขุ อาสวานํ ขยํ ปฎิชานาติ – ‘‘ขีณา เม อาสวา’’ติฯ
Puna caparaṃ khīṇāsavassa bhikkhuno cattāro satipaṭṭhānā bhāvitā honti subhāvitā. Yampi khīṇāsavassa bhikkhuno cattāro satipaṭṭhānā bhāvitā honti subhāvitā, idampi khīṇāsavassa bhikkhuno balaṃ hoti, yaṃ balaṃ āgamma khīṇāsavo bhikkhu āsavānaṃ khayaṃ paṭijānāti – ‘‘khīṇā me āsavā’’ti.
ปุน จปรํ ขีณาสวสฺส ภิกฺขุโน จตฺตาโร สมฺมปฺปธานา ภาวิตา โหนฺติ สุภาวิตา…เป.… จตฺตาโร อิทฺธิปาทา ภาวิตา โหนฺติ สุภาวิตา… ปญฺจินฺทฺริยานิ ภาวิตานิ โหนฺติ สุภาวิตานิ… ปญฺจ พลานิ ภาวิตานิ โหนฺติ สุภาวิตานิ… สตฺต โพชฺฌงฺคา ภาวิตา โหนฺติ สุภาวิตา…เป.… อริโย อฎฺฐงฺคิโก มโคฺค ภาวิโต โหติ สุภาวิโตฯ ยมฺปิ ขีณาสวสฺส ภิกฺขุโน อฎฺฐงฺคิโก มโคฺค ภาวิโต โหติ สุภาวิโต, อิทมฺปิ ขีณาสวสฺส ภิกฺขุโน พลํ โหติ, ยํ พลํ อาคมฺม ขีณาสโว ภิกฺขุ อาสวานํ ขยํ ปฎิชานาติ – ‘‘ขีณา เม อาสวา’’ติฯ อิมานิ ทส ขีณาสวพลานิฯ
Puna caparaṃ khīṇāsavassa bhikkhuno cattāro sammappadhānā bhāvitā honti subhāvitā…pe… cattāro iddhipādā bhāvitā honti subhāvitā… pañcindriyāni bhāvitāni honti subhāvitāni… pañca balāni bhāvitāni honti subhāvitāni… satta bojjhaṅgā bhāvitā honti subhāvitā…pe… ariyo aṭṭhaṅgiko maggo bhāvito hoti subhāvito. Yampi khīṇāsavassa bhikkhuno aṭṭhaṅgiko maggo bhāvito hoti subhāvito, idampi khīṇāsavassa bhikkhuno balaṃ hoti, yaṃ balaṃ āgamma khīṇāsavo bhikkhu āsavānaṃ khayaṃ paṭijānāti – ‘‘khīṇā me āsavā’’ti. Imāni dasa khīṇāsavabalāni.
กตมานิ ทส อิทฺธิพลานิ? อธิฎฺฐานา อิทฺธิ, วิกุพฺพนา อิทฺธิ, มโนมยา อิทฺธิ, ญาณวิปฺผารา อิทฺธิ, สมาธิวิปฺผารา อิทฺธิ, อริยา อิทฺธิ, กมฺมวิปากชา อิทฺธิ, ปุญฺญวโต อิทฺธิ, วิชฺชามยา อิทฺธิ, ตตฺถ ตตฺถ สมฺมา ปโยคปฺปจฺจยา อิชฺฌนเฎฺฐน อิทฺธิ – อิมานิ ทส อิทฺธิพลานิฯ
Katamāni dasa iddhibalāni? Adhiṭṭhānā iddhi, vikubbanā iddhi, manomayā iddhi, ñāṇavipphārā iddhi, samādhivipphārā iddhi, ariyā iddhi, kammavipākajā iddhi, puññavato iddhi, vijjāmayā iddhi, tattha tattha sammā payogappaccayā ijjhanaṭṭhena iddhi – imāni dasa iddhibalāni.
กตมานิ ทส ตถาคตพลานิ? อิธ ตถาคโต ฐานญฺจ ฐานโต อฎฺฐานญฺจ อฎฺฐานโต ยถาภูตํ ปชานาติฯ ยมฺปิ ตถาคโต ฐานญฺจ ฐานโต อฎฺฐานญฺจ อฎฺฐานโต ยถาภูตํ ปชานาติ, อิทมฺปิ ตถาคตสฺส ตถาคตพลํ โหติ, ยํ พลํ อาคมฺม ตถาคโต อาสภํ ฐานํ ปฎิชานาติ ปริสาสุ สีหนาทํ นทติ, พฺรหฺมจกฺกํ ปวเตฺตติฯ
Katamāni dasa tathāgatabalāni? Idha tathāgato ṭhānañca ṭhānato aṭṭhānañca aṭṭhānato yathābhūtaṃ pajānāti. Yampi tathāgato ṭhānañca ṭhānato aṭṭhānañca aṭṭhānato yathābhūtaṃ pajānāti, idampi tathāgatassa tathāgatabalaṃ hoti, yaṃ balaṃ āgamma tathāgato āsabhaṃ ṭhānaṃ paṭijānāti parisāsu sīhanādaṃ nadati, brahmacakkaṃ pavatteti.
ปุน จปรํ ตถาคโต อตีตานาคตปจฺจุปฺปนฺนานํ กมฺมสมาทานานํ ฐานโส เหตุโส วิปากํ ยถาภูตํ ปชานาติฯ ยมฺปิ ตถาคโต อตีตานาคตปจฺจุปฺปนฺนานํ กมฺมสมาทานานํ ฐานโส เหตุโส วิปากํ ยถาภูตํ ปชานาติ, อิทมฺปิ ตถาคตสฺส ตถาคตพลํ โหติ, ยํ พลํ อาคมฺม ตถาคโต อาสภํ ฐานํ ปฎิชานาติ, ปริสาสุ สีหนาทํ, นทติ, พฺรหฺมจกฺกํ ปวเตฺตติฯ
Puna caparaṃ tathāgato atītānāgatapaccuppannānaṃ kammasamādānānaṃ ṭhānaso hetuso vipākaṃ yathābhūtaṃ pajānāti. Yampi tathāgato atītānāgatapaccuppannānaṃ kammasamādānānaṃ ṭhānaso hetuso vipākaṃ yathābhūtaṃ pajānāti, idampi tathāgatassa tathāgatabalaṃ hoti, yaṃ balaṃ āgamma tathāgato āsabhaṃ ṭhānaṃ paṭijānāti, parisāsu sīhanādaṃ, nadati, brahmacakkaṃ pavatteti.
ปุน จปรํ ตถาคโต สพฺพตฺถคามินิํ ปฎิปทํ 11 ยถาภูตํ ปชานาติฯ ยมฺปิ ตถาคโต สพฺพตฺถคามินิํ ปฎิปทํ ยถาภูตํ ปชานาติ, อิทมฺปิ ตถาคตสฺส ตถาคตพลํ โหติ, ยํ พลํ อาคมฺม ตถาคโต อาสภํ ฐานํ ปฎิชานาติ, ปริสาสุ สีหนาทํ นทติ, พฺรหฺมจกฺกํ ปวเตฺตติฯ
Puna caparaṃ tathāgato sabbatthagāminiṃ paṭipadaṃ 12 yathābhūtaṃ pajānāti. Yampi tathāgato sabbatthagāminiṃ paṭipadaṃ yathābhūtaṃ pajānāti, idampi tathāgatassa tathāgatabalaṃ hoti, yaṃ balaṃ āgamma tathāgato āsabhaṃ ṭhānaṃ paṭijānāti, parisāsu sīhanādaṃ nadati, brahmacakkaṃ pavatteti.
ปุน จปรํ ตถาคโต อเนกธาตุนานาธาตุโลกํ ยถาภูตํ ปชานาติฯ ยมฺปิ ตถาคโต อเนกธาตุนานาธาตุโลกํ ยถาภูตํ ปชานาติ, อิทมฺปิ ตถาคตสฺส…เป.…ฯ
Puna caparaṃ tathāgato anekadhātunānādhātulokaṃ yathābhūtaṃ pajānāti. Yampi tathāgato anekadhātunānādhātulokaṃ yathābhūtaṃ pajānāti, idampi tathāgatassa…pe….
ปุน จปรํ ตถาคโต สตฺตานํ นานาธิมุตฺติกตํ ยถาภูตํ ปชานาติฯ ยมฺปิ ตถาคโต สตฺตานํ นานาธิมุตฺติกตํ ยถาภูตํ ปชานาติ, อิทมฺปิ ตถาคตสฺส…เป.…ฯ
Puna caparaṃ tathāgato sattānaṃ nānādhimuttikataṃ yathābhūtaṃ pajānāti. Yampi tathāgato sattānaṃ nānādhimuttikataṃ yathābhūtaṃ pajānāti, idampi tathāgatassa…pe….
ปุน จปรํ ตถาคโต ปรสตฺตานํ ปรปุคฺคลานํ อินฺทฺริยปโรปริยตฺตํ ยถาภูตํ ปชานาติฯ ยมฺปิ ตถาคโต ปรสตฺตานํ ปรปุคฺคลานํ อินฺทฺริยปโรปริยตฺตํ ยถาภูตํ ปชานาติ, อิทมฺปิ ตถาคตสฺส…เป.…ฯ
Puna caparaṃ tathāgato parasattānaṃ parapuggalānaṃ indriyaparopariyattaṃ yathābhūtaṃ pajānāti. Yampi tathāgato parasattānaṃ parapuggalānaṃ indriyaparopariyattaṃ yathābhūtaṃ pajānāti, idampi tathāgatassa…pe….
ปุน จปรํ ตถาคโต ฌานวิโมกฺขสมาธิสมาปตฺตีนํ สํกิเลสํ โวทานํ วุฎฺฐานํ ยถาภูตํ ปชานาติฯ ยมฺปิ ตถาคโต ฌานวิโมกฺขสมาธิสมาปตฺตีนํ สํกิเลสํ โวทานํ วุฎฺฐานํ ยถาภูตํ ปชานาติ, อิทมฺปิ ตถาคตสฺส…เป.…ฯ
Puna caparaṃ tathāgato jhānavimokkhasamādhisamāpattīnaṃ saṃkilesaṃ vodānaṃ vuṭṭhānaṃ yathābhūtaṃ pajānāti. Yampi tathāgato jhānavimokkhasamādhisamāpattīnaṃ saṃkilesaṃ vodānaṃ vuṭṭhānaṃ yathābhūtaṃ pajānāti, idampi tathāgatassa…pe….
ปุน จปรํ ตถาคโต อเนกวิหิตํ ปุเพฺพนิวาสํ อนุสฺสรติ, เสยฺยถิทํ – เอกมฺปิ ชาติํ เทฺวปิ ชาติโย…เป.… อิติ สาการํ สอุเทฺทสํ อเนกวิหิตํ ปุเพฺพนิวาสํ อนุสฺสรติฯ ยมฺปิ ตถาคโต อเนกวิหิตํ ปุเพฺพนิวาสํ อนุสฺสรติฯ เสยฺยถิทํ – เอกมฺปิ ชาติํ เทฺวปิ ชาติโย…เป.… อิทมฺปิ ตถาคตสฺส…เป.…ฯ
Puna caparaṃ tathāgato anekavihitaṃ pubbenivāsaṃ anussarati, seyyathidaṃ – ekampi jātiṃ dvepi jātiyo…pe… iti sākāraṃ sauddesaṃ anekavihitaṃ pubbenivāsaṃ anussarati. Yampi tathāgato anekavihitaṃ pubbenivāsaṃ anussarati. Seyyathidaṃ – ekampi jātiṃ dvepi jātiyo…pe… idampi tathāgatassa…pe….
ปุน จปรํ ตถาคโต ทิเพฺพน จกฺขุนา วิสุเทฺธน อติกฺกนฺตมานุสเกน สเตฺต ปสฺสติ จวมาเน อุปปชฺชมาเน…เป.… ยมฺปิ ตถาคโต ทิเพฺพน จกฺขุนา วิสุเทฺธน อติกฺกนฺตมานุสเกน สเตฺต ปสฺสติ จวมาเน อุปปชฺชมาเน…เป.… อิทมฺปิ ตถาคตสฺส…เป.…ฯ
Puna caparaṃ tathāgato dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena satte passati cavamāne upapajjamāne…pe… yampi tathāgato dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena satte passati cavamāne upapajjamāne…pe… idampi tathāgatassa…pe….
ปุน จปรํ ตถาคโต อาสวานํ ขยา อนาสวํ เจโตวิมุตฺติํ ปญฺญาวิมุตฺติํ ทิเฎฺฐว ธเมฺม สยํ อภิญฺญา สจฺฉิกตฺวา อุปสมฺปชฺช วิหรติฯ ยมฺปิ ตถาคโต อาสวานํ ขยา อนาสวํ เจโตวิมุตฺติํ ปญฺญาวิมุตฺติํ ทิเฎฺฐว ธเมฺม สยํ อภิญฺญา สจฺฉิกตฺวา อุปสมฺปชฺช วิหรติ, อิทมฺปิ ตถาคตสฺส ตถาคตพลํ โหติ, ยํ พลํ อาคมฺม ตถาคโต อาสภํ ฐานํ ปฎิชานาติ, ปริสาสุ สีหนาทํ นทติ, พฺรหฺมจกฺกํ ปวเตฺตติฯ อิมานิ ทส ตถาคตพลานิฯ
Puna caparaṃ tathāgato āsavānaṃ khayā anāsavaṃ cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharati. Yampi tathāgato āsavānaṃ khayā anāsavaṃ cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharati, idampi tathāgatassa tathāgatabalaṃ hoti, yaṃ balaṃ āgamma tathāgato āsabhaṃ ṭhānaṃ paṭijānāti, parisāsu sīhanādaṃ nadati, brahmacakkaṃ pavatteti. Imāni dasa tathāgatabalāni.
๔๕. เกนเฎฺฐน สทฺธาพลํ? เกนเฎฺฐน วีริยพลํ? เกนเฎฺฐน สติพลํ? เกนเฎฺฐน สมาธิพลํ? เกนเฎฺฐน ปญฺญาพลํ? เกนเฎฺฐน หิริพลํ? เกนเฎฺฐน โอตฺตปฺปพลํ? เกนเฎฺฐน ปฎิสงฺขานพลํ…เป.… เกนเฎฺฐน ตถาคตพลํ?
45. Kenaṭṭhena saddhābalaṃ? Kenaṭṭhena vīriyabalaṃ? Kenaṭṭhena satibalaṃ? Kenaṭṭhena samādhibalaṃ? Kenaṭṭhena paññābalaṃ? Kenaṭṭhena hiribalaṃ? Kenaṭṭhena ottappabalaṃ? Kenaṭṭhena paṭisaṅkhānabalaṃ…pe… kenaṭṭhena tathāgatabalaṃ?
อสฺสทฺธิเย อกมฺปิยเฎฺฐน สทฺธาพลํฯ โกสเชฺช อกมฺปิยเฎฺฐน วีริยพลํฯ ปมาเท อกมฺปิยเฎฺฐน สติพลํฯ อุทฺธเจฺจ อกมฺปิยเฎฺฐน สมาธิพลํฯ อวิชฺชาย อกมฺปิยเฎฺฐน ปญฺญาพลํ ฯ หิรียติ ปาปเก อกุสเล ธเมฺมติ – หิริพลํฯ โอตฺตปฺปติ ปาปเก อกุสเล ธเมฺมติ – โอตฺตปฺปพลํฯ ญาเณน กิเลเส ปฎิสงฺขาตีติ – ปฎิสงฺขานพลํฯ ตตฺถ ชาตา ธมฺมา เอกรสา โหนฺตีติ – ภาวนาพลํฯ ตตฺถ นตฺถิ กิญฺจิ วชฺชนฺติ – อนวชฺชพลํฯ เตน จิตฺตํ สงฺคณฺหาตีติ – สงฺคหพลํฯ ตํ ตสฺส ขมตีติ – 13 ขนฺติพลํฯ เตน จิตฺตํ ปญฺญเปตีติ – ปญฺญตฺติพลํฯ เตน จิตฺตํ นิชฺฌาเปตีติ – นิชฺฌตฺติพลํฯ เตน จิตฺตํ วสํ วเตฺตตีติ – อิสฺสริยพลํฯ เตน จิตฺตํ อธิฎฺฐาตีติ – อธิฎฺฐานพลํฯ เตน จิตฺตํ เอกคฺคนฺติ – สมถพลํฯ ตตฺถ ชาเต ธเมฺม อนุปสฺสตีติ – วิปสฺสนาพลํฯ ตตฺถ สิกฺขตีติ – เสขพลํฯ ตตฺถ สิกฺขิตตฺตา – อเสขพลํฯ เตน อาสวา ขีณาติ – ขีณาสวพลํฯ ตสฺส อิชฺฌตีติ – อิทฺธิพลํฯ อปฺปเมยฺยเฎฺฐน ตถาคตพลนฺติฯ
Assaddhiye akampiyaṭṭhena saddhābalaṃ. Kosajje akampiyaṭṭhena vīriyabalaṃ. Pamāde akampiyaṭṭhena satibalaṃ. Uddhacce akampiyaṭṭhena samādhibalaṃ. Avijjāya akampiyaṭṭhena paññābalaṃ . Hirīyati pāpake akusale dhammeti – hiribalaṃ. Ottappati pāpake akusale dhammeti – ottappabalaṃ. Ñāṇena kilese paṭisaṅkhātīti – paṭisaṅkhānabalaṃ. Tattha jātā dhammā ekarasā hontīti – bhāvanābalaṃ. Tattha natthi kiñci vajjanti – anavajjabalaṃ. Tena cittaṃ saṅgaṇhātīti – saṅgahabalaṃ. Taṃ tassa khamatīti – 14 khantibalaṃ. Tena cittaṃ paññapetīti – paññattibalaṃ. Tena cittaṃ nijjhāpetīti – nijjhattibalaṃ. Tena cittaṃ vasaṃ vattetīti – issariyabalaṃ. Tena cittaṃ adhiṭṭhātīti – adhiṭṭhānabalaṃ. Tena cittaṃ ekagganti – samathabalaṃ. Tattha jāte dhamme anupassatīti – vipassanābalaṃ. Tattha sikkhatīti – sekhabalaṃ. Tattha sikkhitattā – asekhabalaṃ. Tena āsavā khīṇāti – khīṇāsavabalaṃ. Tassa ijjhatīti – iddhibalaṃ. Appameyyaṭṭhena tathāgatabalanti.
พลกถา นิฎฺฐิตาฯ
Balakathā niṭṭhitā.
Footnotes:
Related texts:
อฎฺฐกถา • Aṭṭhakathā / สุตฺตปิฎก (อฎฺฐกถา) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ขุทฺทกนิกาย (อฎฺฐกถา) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / ปฎิสมฺภิทามคฺค-อฎฺฐกถา • Paṭisambhidāmagga-aṭṭhakathā / พลกถาวณฺณนา • Balakathāvaṇṇanā
