| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / पञ्चपकरण-अनुटीका • Pañcapakaraṇa-anuṭīkā |
३. ततियवग्गो
3. Tatiyavaggo
१. बलकथावण्णना
1. Balakathāvaṇṇanā
३५४. निद्देसतोति ‘‘अट्ठानमेतं अनवकासो’’तिआदिना निद्दिट्ठप्पकारतो। सो पन यस्मा वित्थारो होति, तस्मा वुत्तं ‘‘वित्थारतो’’ति। सब्बं किलेसावरणादिं, तमेव पच्चेकं पवत्तिआकारभेदतो सब्बाकारं। ‘‘सब्ब’’न्ति हि इदं सरूपतो गहणं, ‘‘सब्बाकारतो’’ति पवत्तिआकारभेदतो। भगवा हि धम्मे जानन्तो तेसं आकारभेदे अनवसेसेत्वाव जानाति। यथाह ‘‘सब्बे धम्मा सब्बाकारतो बुद्धस्स भगवतो ञाणमुखे आपाथं आगच्छन्ती’’ति (महानि॰ १५६; चूळनि॰ मोघराजमाणवपुच्छानिद्देस ८५; पटि॰ म॰ ३.५)। उद्देसतोति एकदेसतो। एकदेसो च वित्थारो न होतीति आह ‘‘सङ्खेपतो’’ति। यथा जानन्तीति सम्बन्धो। उद्देसमत्तेनपीति दिट्ठिगतयथाभूतञाणादिप्पभेदानं आसयादीनं उद्देसमत्तेनपि। तेनाह ‘‘इन्द्रियानं तिक्खमुदुभावजाननमत्तं सन्धाया’’ति। थेरेनाति अनुरुद्धत्थेरेन। एवमेवाति उद्देसतो ठानादिमत्तजाननाकारेनेव। स्वायमत्थो सकवादिनापि इच्छितोयेवाति आह ‘‘कथमयं चोदेतब्बो सिया’’ति।
354. Niddesatoti ‘‘aṭṭhānametaṃ anavakāso’’tiādinā niddiṭṭhappakārato. So pana yasmā vitthāro hoti, tasmā vuttaṃ ‘‘vitthārato’’ti. Sabbaṃ kilesāvaraṇādiṃ, tameva paccekaṃ pavattiākārabhedato sabbākāraṃ. ‘‘Sabba’’nti hi idaṃ sarūpato gahaṇaṃ, ‘‘sabbākārato’’ti pavattiākārabhedato. Bhagavā hi dhamme jānanto tesaṃ ākārabhede anavasesetvāva jānāti. Yathāha ‘‘sabbe dhammā sabbākārato buddhassa bhagavato ñāṇamukhe āpāthaṃ āgacchantī’’ti (mahāni. 156; cūḷani. mogharājamāṇavapucchāniddesa 85; paṭi. ma. 3.5). Uddesatoti ekadesato. Ekadeso ca vitthāro na hotīti āha ‘‘saṅkhepato’’ti. Yathā jānantīti sambandho. Uddesamattenapīti diṭṭhigatayathābhūtañāṇādippabhedānaṃ āsayādīnaṃ uddesamattenapi. Tenāha ‘‘indriyānaṃ tikkhamudubhāvajānanamattaṃ sandhāyā’’ti. Therenāti anuruddhattherena. Evamevāti uddesato ṭhānādimattajānanākāreneva. Svāyamattho sakavādināpi icchitoyevāti āha ‘‘kathamayaṃ codetabbo siyā’’ti.
३५६. सेसेसूति इन्द्रियपरोपरियत्तञाणतो सेसेसु। पटिक्खेपोति असाधारणतापटिक्खेपो। ननु च सेसानं असाधारणतापि अत्थीति चोदनं सन्धायाह ‘‘ठाना…पे॰… अधिप्पायो’’ति।
356. Sesesūti indriyaparopariyattañāṇato sesesu. Paṭikkhepoti asādhāraṇatāpaṭikkhepo. Nanu ca sesānaṃ asādhāraṇatāpi atthīti codanaṃ sandhāyāha ‘‘ṭhānā…pe… adhippāyo’’ti.
बलकथावण्णना निट्ठिता।
Balakathāvaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / अभिधम्मपिटक • Abhidhammapiṭaka / कथावत्थुपाळि • Kathāvatthupāḷi / (२१) १. बलकथा • (21) 1. Balakathā
अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / अभिधम्मपिटक (अट्ठकथा) • Abhidhammapiṭaka (aṭṭhakathā) / पञ्चपकरण-अट्ठकथा • Pañcapakaraṇa-aṭṭhakathā / १. बलकथावण्णना • 1. Balakathāvaṇṇanā
टीका • Tīkā / अभिधम्मपिटक (टीका) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / पञ्चपकरण-मूलटीका • Pañcapakaraṇa-mūlaṭīkā / १. बलकथावण्णना • 1. Balakathāvaṇṇanā
