| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / ปญฺจปกรณ-อฎฺฐกถา • Pañcapakaraṇa-aṭṭhakathā |
๓. ตติยวโคฺค
3. Tatiyavaggo
๑. พลกถาวณฺณนา
1. Balakathāvaṇṇanā
๓๕๔. อิทานิ พลกถา นาม โหติฯ ตตฺถ เยสํ อนุรุทฺธสํยุเตฺต ‘‘อิเมสญฺจ ปนาหํ, อาวุโส, จตุนฺนํ สติปฎฺฐานานํ ภาวิตตฺตา พหุลีกตตฺตา ฐานญฺจ ฐานโต อฎฺฐานญฺจ อฎฺฐานโต ยถาภูตํ ปชานามี’’ติอาทีนิ (สํ. นิ. ๕.๙๑๓) ทสสุตฺตานิ อโยนิโส คเหตฺวา ‘‘ตถาคตพลํ สาวกสาธารณ’’นฺติ ลทฺธิ, เสยฺยถาปิ เอตรหิ อนฺธกานํ; เต สนฺธาย ปุจฺฉา สกวาทิสฺส, ลทฺธิยํ ฐตฺวา ปฎิญฺญา ปรวาทิสฺสฯ ตถาคตพลญฺจ นาเมตํ สาวเกหิ สาธารณมฺปิ อตฺถิ อสาธารณมฺปิ สาธารณาสาธารณมฺปิฯ ตตฺถ อาสวานํ ขเย ญาณํ สาธารณํฯ อินฺทฺริยปโรปริยตฺติญาณํ อสาธารณํฯ เสสํ สาธารณญฺจ อสาธารณญฺจฯ ฐานาฎฺฐานาทีนิ หิ สาวกา ปเทเสน ชานนฺติ, ตถาคตา นิปฺปเทเสนฯ อิติ ตานิ อุเทฺทสโต สาธารณานิ, น นิเทฺทสโตฯ อยํ ปน อวิเสเสน สพฺพมฺปิ สาธารณนฺติ อาหฯ ตเมนํ ตโต วิเวเจตุํ ตถาคตพลํ สาวกพลนฺติ ปุน อนุโยโค อารโทฺธฯ ตตฺถ ปฐมปเญฺห นิเทฺทสโต สพฺพาการวิสยตํ สนฺธาย ปฎิกฺขิปติฯ ทุติยปเญฺห อุเทฺทสโต ฐานาฎฺฐานมตฺตาทิชานนวเสน ปฎิชานาติฯ ตเญฺญวาติอาทิปเญฺหสุ สพฺพากาเรน นินฺนานากรณตาย อภาเวน ปฎิกฺขิปติฯ ปุพฺพโยโค จ ปุพฺพจริยา จ อตฺถโต เอกํ, ตถา ธมฺมกฺขานญฺจ ธมฺมเทสนา จฯ
354. Idāni balakathā nāma hoti. Tattha yesaṃ anuruddhasaṃyutte ‘‘imesañca panāhaṃ, āvuso, catunnaṃ satipaṭṭhānānaṃ bhāvitattā bahulīkatattā ṭhānañca ṭhānato aṭṭhānañca aṭṭhānato yathābhūtaṃ pajānāmī’’tiādīni (saṃ. ni. 5.913) dasasuttāni ayoniso gahetvā ‘‘tathāgatabalaṃ sāvakasādhāraṇa’’nti laddhi, seyyathāpi etarahi andhakānaṃ; te sandhāya pucchā sakavādissa, laddhiyaṃ ṭhatvā paṭiññā paravādissa. Tathāgatabalañca nāmetaṃ sāvakehi sādhāraṇampi atthi asādhāraṇampi sādhāraṇāsādhāraṇampi. Tattha āsavānaṃ khaye ñāṇaṃ sādhāraṇaṃ. Indriyaparopariyattiñāṇaṃ asādhāraṇaṃ. Sesaṃ sādhāraṇañca asādhāraṇañca. Ṭhānāṭṭhānādīni hi sāvakā padesena jānanti, tathāgatā nippadesena. Iti tāni uddesato sādhāraṇāni, na niddesato. Ayaṃ pana avisesena sabbampi sādhāraṇanti āha. Tamenaṃ tato vivecetuṃ tathāgatabalaṃ sāvakabalanti puna anuyogo āraddho. Tattha paṭhamapañhe niddesato sabbākāravisayataṃ sandhāya paṭikkhipati. Dutiyapañhe uddesato ṭhānāṭṭhānamattādijānanavasena paṭijānāti. Taññevātiādipañhesu sabbākārena ninnānākaraṇatāya abhāvena paṭikkhipati. Pubbayogo ca pubbacariyā ca atthato ekaṃ, tathā dhammakkhānañca dhammadesanā ca.
อินฺทฺริยปโรปริยตฺติปเญฺห เอกเทเสน สาธารณตํ สนฺธาย สาวกวิสเย ปฎิชานาติฯ
Indriyaparopariyattipañhe ekadesena sādhāraṇataṃ sandhāya sāvakavisaye paṭijānāti.
๓๕๕. อิทานิ ยสฺมา อุเทฺทสโต ฐานาฎฺฐานาทีนิ สาวโก ชานาติ, ตสฺมา สาวกสฺส ตถา ชานนํ ปกาเสตฺวา เตน ชานนมตฺตสามเญฺญน เตสํ สาวกสาธารณตฺตํ ปติฎฺฐาเปตุํ สาวโก ฐานาฎฺฐานํ ชานาตีติอาทโย ปรวาทิปญฺหา โหนฺติฯ ตตฺถ อินฺทฺริยปโรปริยตฺติญาณํ ฉนฺนํ อสาธารณญาณานํ อญฺญตรนฺติ น คหิตํฯ อาสวกฺขเยน วา อาสวกฺขยนฺติ ยํ ตถาคตสฺส อาสวกฺขเยน สทฺธิํ สาวกสฺส อาสวกฺขยํ ปฎิจฺจ วตฺตพฺพํ สิยา นานากรณํ, ตํ นตฺถิฯ วิมุตฺติยา วา วิมุตฺตินฺติ ปเทปิ เอเสว นโยฯ เสสเมตฺถ อุตฺตานตฺถเมวฯ
355. Idāni yasmā uddesato ṭhānāṭṭhānādīni sāvako jānāti, tasmā sāvakassa tathā jānanaṃ pakāsetvā tena jānanamattasāmaññena tesaṃ sāvakasādhāraṇattaṃ patiṭṭhāpetuṃ sāvako ṭhānāṭṭhānaṃjānātītiādayo paravādipañhā honti. Tattha indriyaparopariyattiñāṇaṃ channaṃ asādhāraṇañāṇānaṃ aññataranti na gahitaṃ. Āsavakkhayena vā āsavakkhayanti yaṃ tathāgatassa āsavakkhayena saddhiṃ sāvakassa āsavakkhayaṃ paṭicca vattabbaṃ siyā nānākaraṇaṃ, taṃ natthi. Vimuttiyā vā vimuttinti padepi eseva nayo. Sesamettha uttānatthameva.
๓๕๖. อิทานิ ยํ สกวาทินา ‘‘อาสวานํ ขเย ญาณํ สาธารณ’’นฺติ อนุญฺญาตํ, เตน สทฺธิํ สํสนฺทิตฺวา เสสานมฺปิ สาธารณภาวํ ปุจฺฉิตุํ ปุน อาสวานํ ขเยติอาทโย ปรวาทิปญฺหาว โหนฺติฯ เตสํ วิสฺสชฺชเน สกวาทินา อาสวกฺขเย วิเสสาภาเวน ตํ ญาณํ สาธารณนฺติ อนุญฺญาตํฯ อิตเรสุปิ วิเสสาภาเวน สาธารณตา ปฎิกฺขิตฺตาฯ ปุน ฐานาฎฺฐานาทีนํ อาสวกฺขเยเนว สทฺธิํ สํสนฺทิตฺวา อสาธารณปุจฺฉา ปรวาทิเสฺสวฯ ตตฺถ อาสวกฺขยญาเณ ปฎิเกฺขโป, เสเสสุ จ ปฎิญฺญา สกวาทิสฺสฯ ตโต อินฺทฺริยปโรปริยเตฺตน สทฺธิํ สํสนฺทิตฺวา อสาธารณปุจฺฉา ปรวาทิสฺสฯ สา สงฺขิปิตฺวา ทสฺสิตาฯ ตถาปิ อินฺทฺริยปโรปริยเตฺต ปฎิญฺญา, เสเสสุ จ ปฎิเกฺขโป สกวาทิสฺสฯ ตโต ฐานาฎฺฐานาทีหิ สทฺธิํ สํสนฺทิตฺวา อินฺทฺริยปโรปริยตฺตสฺส สาธารณปุจฺฉา ปรวาทิสฺสฯ สาปิ สงฺขิปิตฺวาว ทสฺสิตาฯ ตตฺถ อินฺทฺริยปโรปริยเตฺต ปฎิเกฺขโปฯ เสเสสุ จ ปฎิญฺญา สกวาทิสฺสาติฯ
356. Idāni yaṃ sakavādinā ‘‘āsavānaṃ khaye ñāṇaṃ sādhāraṇa’’nti anuññātaṃ, tena saddhiṃ saṃsanditvā sesānampi sādhāraṇabhāvaṃ pucchituṃ puna āsavānaṃ khayetiādayo paravādipañhāva honti. Tesaṃ vissajjane sakavādinā āsavakkhaye visesābhāvena taṃ ñāṇaṃ sādhāraṇanti anuññātaṃ. Itaresupi visesābhāvena sādhāraṇatā paṭikkhittā. Puna ṭhānāṭṭhānādīnaṃ āsavakkhayeneva saddhiṃ saṃsanditvā asādhāraṇapucchā paravādisseva. Tattha āsavakkhayañāṇe paṭikkhepo, sesesu ca paṭiññā sakavādissa. Tato indriyaparopariyattena saddhiṃ saṃsanditvā asādhāraṇapucchā paravādissa. Sā saṅkhipitvā dassitā. Tathāpi indriyaparopariyatte paṭiññā, sesesu ca paṭikkhepo sakavādissa. Tato ṭhānāṭṭhānādīhi saddhiṃ saṃsanditvā indriyaparopariyattassa sādhāraṇapucchā paravādissa. Sāpi saṅkhipitvāva dassitā. Tattha indriyaparopariyatte paṭikkhepo. Sesesu ca paṭiññā sakavādissāti.
พลกถาวณฺณนาฯ
Balakathāvaṇṇanā.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / อภิธมฺมปิฎก • Abhidhammapiṭaka / กถาวตฺถุปาฬิ • Kathāvatthupāḷi / (๒๑) ๑. พลกถา • (21) 1. Balakathā
ฎีกา • Tīkā / อภิธมฺมปิฎก (ฎีกา) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ปญฺจปกรณ-มูลฎีกา • Pañcapakaraṇa-mūlaṭīkā / ๑. พลกถาวณฺณนา • 1. Balakathāvaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / อภิธมฺมปิฎก (ฎีกา) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ปญฺจปกรณ-อนุฎีกา • Pañcapakaraṇa-anuṭīkā / ๑. พลกถาวณฺณนา • 1. Balakathāvaṇṇanā
