Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / మజ్ఝిమనికాయ • Majjhimanikāya

    ౯. బాలపణ్డితసుత్తం

    9. Bālapaṇḍitasuttaṃ

    ౨౪౬. ఏవం మే సుతం – ఏకం సమయం భగవా సావత్థియం విహరతి జేతవనే అనాథపిణ్డికస్స ఆరామే. తత్ర ఖో భగవా భిక్ఖూ ఆమన్తేసి – ‘‘భిక్ఖవో’’తి. ‘‘భదన్తే’’తి తే భిక్ఖూ భగవతో పచ్చస్సోసుం. భగవా ఏతదవోచ –

    246. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme. Tatra kho bhagavā bhikkhū āmantesi – ‘‘bhikkhavo’’ti. ‘‘Bhadante’’ti te bhikkhū bhagavato paccassosuṃ. Bhagavā etadavoca –

    ‘‘తీణిమాని, భిక్ఖవే, బాలస్స బాలలక్ఖణాని బాలనిమిత్తాని బాలాపదానాని. కతమాని తీణి? ఇధ, భిక్ఖవే, బాలో దుచ్చిన్తితచిన్తీ చ హోతి దుబ్భాసితభాసీ చ దుక్కటకమ్మకారీ చ. నో చేతం 1, భిక్ఖవే, బాలో దుచ్చిన్తితచిన్తీ చ అభవిస్స దుబ్భాసితభాసీ చ దుక్కటకమ్మకారీ చ కేన నం 2 పణ్డితా జానేయ్యుం – ‘బాలో అయం భవం అసప్పురిసో’తి? యస్మా చ ఖో, భిక్ఖవే, బాలో దుచ్చిన్తితచిన్తీ చ హోతి దుబ్భాసితభాసీ చ దుక్కటకమ్మకారీ చ తస్మా నం పణ్డితా జానన్తి – ‘బాలో అయం భవం అసప్పురిసో’తి. స ఖో సో, భిక్ఖవే, బాలో తివిధం దిట్ఠేవ ధమ్మే దుక్ఖం దోమనస్సం పటిసంవేదేతి. సచే, భిక్ఖవే, బాలో సభాయం వా నిసిన్నో హోతి, రథికాయ 3 వా నిసిన్నో హోతి, సిఙ్ఘాటకే వా నిసిన్నో హోతి; తత్ర చే జనో తజ్జం తస్సారుప్పం కథం మన్తేతి. సచే, భిక్ఖవే, బాలో పాణాతిపాతీ హోతి, అదిన్నాదాయీ హోతి, కామేసుమిచ్ఛాచారీ హోతి, ముసావాదీ హోతి, సురామేరయమజ్జపమాదట్ఠాయీ హోతి, తత్ర, భిక్ఖవే, బాలస్స ఏవం హోతి – ‘యం ఖో జనో తజ్జం తస్సారుప్పం కథం మన్తేతి, సంవిజ్జన్తేవ తే 4 ధమ్మా మయి, అహఞ్చ తేసు ధమ్మేసు సన్దిస్సామీ’తి. ఇదం, భిక్ఖవే, బాలో పఠమం దిట్ఠేవ ధమ్మే దుక్ఖం దోమనస్సం పటిసంవేదేతి.

    ‘‘Tīṇimāni, bhikkhave, bālassa bālalakkhaṇāni bālanimittāni bālāpadānāni. Katamāni tīṇi? Idha, bhikkhave, bālo duccintitacintī ca hoti dubbhāsitabhāsī ca dukkaṭakammakārī ca. No cetaṃ 5, bhikkhave, bālo duccintitacintī ca abhavissa dubbhāsitabhāsī ca dukkaṭakammakārī ca kena naṃ 6 paṇḍitā jāneyyuṃ – ‘bālo ayaṃ bhavaṃ asappuriso’ti? Yasmā ca kho, bhikkhave, bālo duccintitacintī ca hoti dubbhāsitabhāsī ca dukkaṭakammakārī ca tasmā naṃ paṇḍitā jānanti – ‘bālo ayaṃ bhavaṃ asappuriso’ti. Sa kho so, bhikkhave, bālo tividhaṃ diṭṭheva dhamme dukkhaṃ domanassaṃ paṭisaṃvedeti. Sace, bhikkhave, bālo sabhāyaṃ vā nisinno hoti, rathikāya 7 vā nisinno hoti, siṅghāṭake vā nisinno hoti; tatra ce jano tajjaṃ tassāruppaṃ kathaṃ manteti. Sace, bhikkhave, bālo pāṇātipātī hoti, adinnādāyī hoti, kāmesumicchācārī hoti, musāvādī hoti, surāmerayamajjapamādaṭṭhāyī hoti, tatra, bhikkhave, bālassa evaṃ hoti – ‘yaṃ kho jano tajjaṃ tassāruppaṃ kathaṃ manteti, saṃvijjanteva te 8 dhammā mayi, ahañca tesu dhammesu sandissāmī’ti. Idaṃ, bhikkhave, bālo paṭhamaṃ diṭṭheva dhamme dukkhaṃ domanassaṃ paṭisaṃvedeti.

    ౨౪౭. ‘‘పున చపరం, భిక్ఖవే, బాలో పస్సతి రాజానో చోరం ఆగుచారిం గహేత్వా వివిధా కమ్మకారణా కారేన్తే – కసాహిపి తాళేన్తే వేత్తేహిపి తాళేన్తే అద్ధదణ్డకేహిపి తాళేన్తే హత్థమ్పి ఛిన్దన్తే పాదమ్పి ఛిన్దన్తే హత్థపాదమ్పి ఛిన్దన్తే కణ్ణమ్పి ఛిన్దన్తే నాసమ్పి ఛిన్దన్తే కణ్ణనాసమ్పి ఛిన్దన్తే బిలఙ్గథాలికమ్పి కరోన్తే సఙ్ఖముణ్డికమ్పి కరోన్తే రాహుముఖమ్పి కరోన్తే జోతిమాలికమ్పి కరోన్తే హత్థపజ్జోతికమ్పి కరోన్తే ఏరకవత్తికమ్పి కరోన్తే చీరకవాసికమ్పి కరోన్తే ఏణేయ్యకమ్పి కరోన్తే బళిసమంసికమ్పి కరోన్తే కహాపణికమ్పి కరోన్తే ఖారాపతచ్ఛికమ్పి 9 కరోన్తే పలిఘపరివత్తికమ్పి కరోన్తే పలాలపీఠకమ్పి 10 కరోన్తే తత్తేనపి తేలేన ఓసిఞ్చన్తే సునఖేహిపి ఖాదాపేన్తే జీవన్తమ్పి సూలే ఉత్తాసేన్తే అసినాపి సీసం ఛిన్దన్తే. తత్ర, భిక్ఖవే, బాలస్స ఏవం హోతి – ‘యథారూపానం ఖో పాపకానం కమ్మానం హేతు రాజానో చోరం ఆగుచారిం గహేత్వా వివిధా కమ్మకారణా కారేన్తి – కసాహిపి తాళేన్తి…పే॰… అసినాపి సీసం ఛిన్దన్తి; సంవిజ్జన్తేవ తే ధమ్మా మయి, అహఞ్చ తేసు ధమ్మేసు సన్దిస్సామి. మం చేపి రాజానో 11 జానేయ్యుం, మమ్పి రాజానో గహేత్వా వివిధా కమ్మకారణా కారేయ్యుం – కసాహిపి తాళేయ్యుం…పే॰… జీవన్తమ్పి సూలే ఉత్తాసేయ్యుం, అసినాపి సీసం ఛిన్దేయ్యు’న్తి. ఇదమ్పి, భిక్ఖవే, బాలో దుతియం దిట్ఠేవ ధమ్మే దుక్ఖం దోమనస్సం పటిసంవేదేతి.

    247. ‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, bālo passati rājāno coraṃ āgucāriṃ gahetvā vividhā kammakāraṇā kārente – kasāhipi tāḷente vettehipi tāḷente addhadaṇḍakehipi tāḷente hatthampi chindante pādampi chindante hatthapādampi chindante kaṇṇampi chindante nāsampi chindante kaṇṇanāsampi chindante bilaṅgathālikampi karonte saṅkhamuṇḍikampi karonte rāhumukhampi karonte jotimālikampi karonte hatthapajjotikampi karonte erakavattikampi karonte cīrakavāsikampi karonte eṇeyyakampi karonte baḷisamaṃsikampi karonte kahāpaṇikampi karonte khārāpatacchikampi 12 karonte palighaparivattikampi karonte palālapīṭhakampi 13 karonte tattenapi telena osiñcante sunakhehipi khādāpente jīvantampi sūle uttāsente asināpi sīsaṃ chindante. Tatra, bhikkhave, bālassa evaṃ hoti – ‘yathārūpānaṃ kho pāpakānaṃ kammānaṃ hetu rājāno coraṃ āgucāriṃ gahetvā vividhā kammakāraṇā kārenti – kasāhipi tāḷenti…pe… asināpi sīsaṃ chindanti; saṃvijjanteva te dhammā mayi, ahañca tesu dhammesu sandissāmi. Maṃ cepi rājāno 14 jāneyyuṃ, mampi rājāno gahetvā vividhā kammakāraṇā kāreyyuṃ – kasāhipi tāḷeyyuṃ…pe… jīvantampi sūle uttāseyyuṃ, asināpi sīsaṃ chindeyyu’nti. Idampi, bhikkhave, bālo dutiyaṃ diṭṭheva dhamme dukkhaṃ domanassaṃ paṭisaṃvedeti.

    ౨౪౮. ‘‘పున చపరం, భిక్ఖవే, బాలం పీఠసమారూళ్హం వా మఞ్చసమారూళ్హం వా ఛమాయం 15 వా సేమానం, యానిస్స పుబ్బే పాపకాని కమ్మాని కతాని కాయేన దుచ్చరితాని వాచాయ దుచ్చరితాని మనసా దుచ్చరితాని తానిస్స తమ్హి సమయే ఓలమ్బన్తి అజ్ఝోలమ్బన్తి అభిప్పలమ్బన్తి. సేయ్యథాపి, భిక్ఖవే, మహతం పబ్బతకూటానం ఛాయా సాయన్హసమయం పథవియా ఓలమ్బన్తి అజ్ఝోలమ్బన్తి అభిప్పలమ్బన్తి; ఏవమేవ ఖో, భిక్ఖవే, బాలం పీఠసమారూళ్హం వా మఞ్చసమారూళ్హం వా ఛమాయం వా సేమానం, యానిస్స పుబ్బే పాపకాని కమ్మాని కతాని కాయేన దుచ్చరితాని వాచాయ దుచ్చరితాని మనసా దుచ్చరితాని తానిస్స తమ్హి సమయే ఓలమ్బన్తి అజ్ఝోలమ్బన్తి అభిప్పలమ్బన్తి. తత్ర, భిక్ఖవే, బాలస్స ఏవం హోతి – ‘అకతం వత మే కల్యాణం, అకతం కుసలం, అకతం భీరుత్తాణం; కతం పాపం, కతం లుద్దం, కతం కిబ్బిసం. యావతా, భో, అకతకల్యాణానం అకతకుసలానం అకతభీరుత్తాణానం కతపాపానం కతలుద్దానం కతకిబ్బిసానం గతి తం గతిం పేచ్చ గచ్ఛామీ’తి. సో సోచతి కిలమతి పరిదేవతి ఉరత్తాళిం కన్దతి సమ్మోహం ఆపజ్జతి. ఇదమ్పి, భిక్ఖవే, బాలో తతియం దిట్ఠేవ ధమ్మే దుక్ఖం దోమనస్సం పటిసంవేదేతి.

    248. ‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, bālaṃ pīṭhasamārūḷhaṃ vā mañcasamārūḷhaṃ vā chamāyaṃ 16 vā semānaṃ, yānissa pubbe pāpakāni kammāni katāni kāyena duccaritāni vācāya duccaritāni manasā duccaritāni tānissa tamhi samaye olambanti ajjholambanti abhippalambanti. Seyyathāpi, bhikkhave, mahataṃ pabbatakūṭānaṃ chāyā sāyanhasamayaṃ pathaviyā olambanti ajjholambanti abhippalambanti; evameva kho, bhikkhave, bālaṃ pīṭhasamārūḷhaṃ vā mañcasamārūḷhaṃ vā chamāyaṃ vā semānaṃ, yānissa pubbe pāpakāni kammāni katāni kāyena duccaritāni vācāya duccaritāni manasā duccaritāni tānissa tamhi samaye olambanti ajjholambanti abhippalambanti. Tatra, bhikkhave, bālassa evaṃ hoti – ‘akataṃ vata me kalyāṇaṃ, akataṃ kusalaṃ, akataṃ bhīruttāṇaṃ; kataṃ pāpaṃ, kataṃ luddaṃ, kataṃ kibbisaṃ. Yāvatā, bho, akatakalyāṇānaṃ akatakusalānaṃ akatabhīruttāṇānaṃ katapāpānaṃ kataluddānaṃ katakibbisānaṃ gati taṃ gatiṃ pecca gacchāmī’ti. So socati kilamati paridevati urattāḷiṃ kandati sammohaṃ āpajjati. Idampi, bhikkhave, bālo tatiyaṃ diṭṭheva dhamme dukkhaṃ domanassaṃ paṭisaṃvedeti.

    ‘‘స ఖో సో, భిక్ఖవే, బాలో కాయేన దుచ్చరితం చరిత్వా వాచాయ దుచ్చరితం చరిత్వా మనసా దుచ్చరితం చరిత్వా కాయస్స భేదా పరం మరణా అపాయం దుగ్గతిం వినిపాతం నిరయం ఉపపజ్జతి. యం ఖో తం, భిక్ఖవే, సమ్మా వదమానో వదేయ్య – ‘ఏకన్తం అనిట్ఠం ఏకన్తం అకన్తం ఏకన్తం అమనాప’న్తి, నిరయమేవ తం సమ్మా వదమానో వదేయ్య – ‘ఏకన్తం అనిట్ఠం ఏకన్తం అకన్తం ఏకన్తం అమనాప’న్తి. యావఞ్చిదం, భిక్ఖవే, ఉపమాపి 17 న సుకరా యావ దుక్ఖా నిరయా’’తి.

    ‘‘Sa kho so, bhikkhave, bālo kāyena duccaritaṃ caritvā vācāya duccaritaṃ caritvā manasā duccaritaṃ caritvā kāyassa bhedā paraṃ maraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjati. Yaṃ kho taṃ, bhikkhave, sammā vadamāno vadeyya – ‘ekantaṃ aniṭṭhaṃ ekantaṃ akantaṃ ekantaṃ amanāpa’nti, nirayameva taṃ sammā vadamāno vadeyya – ‘ekantaṃ aniṭṭhaṃ ekantaṃ akantaṃ ekantaṃ amanāpa’nti. Yāvañcidaṃ, bhikkhave, upamāpi 18 na sukarā yāva dukkhā nirayā’’ti.

    ౨౪౯. ఏవం వుత్తే, అఞ్ఞతరో భిక్ఖు భగవన్తం ఏతదవోచ – ‘‘సక్కా పన, భన్తే, ఉపమం కాతు’’న్తి? ‘‘సక్కా భిక్ఖూ’’తి భగవా అవోచ. సేయ్యథాపి, భిక్ఖు, చోరం ఆగుచారిం గహేత్వా రఞ్ఞో దస్సేయ్యుం – ‘అయం ఖో, దేవ, చోరో ఆగుచారీ, ఇమస్స యం ఇచ్ఛసి తం దణ్డం పణేహీ’తి. తమేనం రాజా ఏవం వదేయ్య – ‘గచ్ఛథ, భో, ఇమం పురిసం పుబ్బణ్హసమయం సత్తిసతేన హనథా’తి . తమేనం పుబ్బణ్హసమయం సత్తిసతేన హనేయ్యుం. అథ రాజా మజ్ఝన్హికసమయం 19 ఏవం వదేయ్య – ‘అమ్భో, కథం సో పురిసో’తి? ‘‘‘తథేవ, దేవ, జీవతీ’తి. తమేనం రాజా ఏవం వదేయ్య – ‘గచ్ఛథ, భో, తం పురిసం మజ్ఝన్హికసమయం సత్తిసతేన హనథా’తి. తమేనం మజ్ఝన్హికసమయం సత్తిసతేన హనేయ్యుం. అథ రాజా సాయన్హసమయం ఏవం వదేయ్య – ‘అమ్భో, కథం సో పురిసో’తి? ‘తథేవ, దేవ, జీవతీ’తి. తమేనం రాజా ఏవం వదేయ్య – ‘గచ్ఛథ, భో, తం పురిసం సాయన్హసమయం సత్తిసతేన హనథా’తి. తమేనం సాయన్హసమయం సత్తిసతేన హనేయ్యుం. తం కిం మఞ్ఞథ , భిక్ఖవే, అపి ను సో పురిసో తీహి సత్తిసతేహి హఞ్ఞమానో తతోనిదానం దుక్ఖం దోమనస్సం పటిసంవేదియేథా’’తి? ‘‘ఏకిస్సాపి, భన్తే, సత్తియా హఞ్ఞమానో సో పురిసో తతోనిదానం దుక్ఖం దోమనస్సం పటిసంవేదియేథ, కో పన వాదో తీహి సత్తిసతేహీ’’తి?

    249. Evaṃ vutte, aññataro bhikkhu bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘sakkā pana, bhante, upamaṃ kātu’’nti? ‘‘Sakkā bhikkhū’’ti bhagavā avoca. Seyyathāpi, bhikkhu, coraṃ āgucāriṃ gahetvā rañño dasseyyuṃ – ‘ayaṃ kho, deva, coro āgucārī, imassa yaṃ icchasi taṃ daṇḍaṃ paṇehī’ti. Tamenaṃ rājā evaṃ vadeyya – ‘gacchatha, bho, imaṃ purisaṃ pubbaṇhasamayaṃ sattisatena hanathā’ti . Tamenaṃ pubbaṇhasamayaṃ sattisatena haneyyuṃ. Atha rājā majjhanhikasamayaṃ 20 evaṃ vadeyya – ‘ambho, kathaṃ so puriso’ti? ‘‘‘Tatheva, deva, jīvatī’ti. Tamenaṃ rājā evaṃ vadeyya – ‘gacchatha, bho, taṃ purisaṃ majjhanhikasamayaṃ sattisatena hanathā’ti. Tamenaṃ majjhanhikasamayaṃ sattisatena haneyyuṃ. Atha rājā sāyanhasamayaṃ evaṃ vadeyya – ‘ambho, kathaṃ so puriso’ti? ‘Tatheva, deva, jīvatī’ti. Tamenaṃ rājā evaṃ vadeyya – ‘gacchatha, bho, taṃ purisaṃ sāyanhasamayaṃ sattisatena hanathā’ti. Tamenaṃ sāyanhasamayaṃ sattisatena haneyyuṃ. Taṃ kiṃ maññatha , bhikkhave, api nu so puriso tīhi sattisatehi haññamāno tatonidānaṃ dukkhaṃ domanassaṃ paṭisaṃvediyethā’’ti? ‘‘Ekissāpi, bhante, sattiyā haññamāno so puriso tatonidānaṃ dukkhaṃ domanassaṃ paṭisaṃvediyetha, ko pana vādo tīhi sattisatehī’’ti?

    ౨౫౦. అథ ఖో భగవా పరిత్తం పాణిమత్తం పాసాణం గహేత్వా భిక్ఖూ ఆమన్తేసి – ‘‘తం కిం మఞ్ఞథ, భిక్ఖవే, కతమో ను ఖో మహన్తతరో – యో చాయం మయా పరిత్తో పాణిమత్తో పాసాణో గహితో, యో చ హిమవా పబ్బతరాజా’’తి? ‘‘అప్పమత్తకో అయం, భన్తే, భగవతా పరిత్తో పాణిమత్తో పాసాణో గహితో, హిమవన్తం పబ్బతరాజానం ఉపనిధాయ సఙ్ఖమ్పి న ఉపేతి, కలభాగమ్పి న ఉపేతి, ఉపనిధమ్పి 21 న ఉపేతి’’. ‘‘ఏవమేవ ఖో, భిక్ఖవే, యం సో పురిసో తీహి సత్తిసతేహి హఞ్ఞమానో తతోనిదానం దుక్ఖం దోమనస్సం పటిసంవేదేతి తం నిరయకస్స దుక్ఖస్స ఉపనిధాయ సఙ్ఖమ్పి న ఉపేతి, కలభాగమ్పి న ఉపేతి, ఉపనిధమ్పి న ఉపేతి’’.

    250. Atha kho bhagavā parittaṃ pāṇimattaṃ pāsāṇaṃ gahetvā bhikkhū āmantesi – ‘‘taṃ kiṃ maññatha, bhikkhave, katamo nu kho mahantataro – yo cāyaṃ mayā paritto pāṇimatto pāsāṇo gahito, yo ca himavā pabbatarājā’’ti? ‘‘Appamattako ayaṃ, bhante, bhagavatā paritto pāṇimatto pāsāṇo gahito, himavantaṃ pabbatarājānaṃ upanidhāya saṅkhampi na upeti, kalabhāgampi na upeti, upanidhampi 22 na upeti’’. ‘‘Evameva kho, bhikkhave, yaṃ so puriso tīhi sattisatehi haññamāno tatonidānaṃ dukkhaṃ domanassaṃ paṭisaṃvedeti taṃ nirayakassa dukkhassa upanidhāya saṅkhampi na upeti, kalabhāgampi na upeti, upanidhampi na upeti’’.

    ‘‘తమేనం, భిక్ఖవే, నిరయపాలా పఞ్చవిధబన్ధనం నామ కమ్మకారణం కరోన్తి – తత్తం అయోఖిలం 23 హత్థే గమేన్తి, తత్తం అయోఖిలం దుతియే హత్థే గమేన్తి, తత్తం అయోఖిలం పాదే గమేన్తి, తత్తం అయోఖిలం దుతియే పాదే గమేన్తి, తత్తం అయోఖిలం మజ్ఝే ఉరస్మిం గమేన్తి. సో తత్థ దుక్ఖా తిబ్బా ఖరా కటుకా వేదనా వేదేతి, న చ తావ కాలం కరోతి యావ న తం పాపకమ్మం బ్యన్తీహోతి 24. తమేనం, భిక్ఖవే, నిరయపాలా సంవేసేత్వా కుఠారీహి 25 తచ్ఛన్తి. సో తత్థ దుక్ఖా తిబ్బా…పే॰… బ్యన్తీహోతి. తమేనం, భిక్ఖవే, నిరయపాలా ఉద్ధంపాదం అధోసిరం గహేత్వా వాసీహి తచ్ఛన్తి. సో తత్థ దుక్ఖా తిబ్బా…పే॰… బ్యన్తీహోతి. తమేనం, భిక్ఖవే, నిరయపాలా రథే యోజేత్వా ఆదిత్తాయ పథవియా సమ్పజ్జలితాయ సజోతిభూతాయ 26 సారేన్తిపి పచ్చాసారేన్తిపి . సో తత్థ దుక్ఖా తిబ్బా…పే॰… బ్యన్తీహోతి. తమేనం, భిక్ఖవే, నిరయపాలా మహన్తం అఙ్గారపబ్బతం ఆదిత్తం సమ్పజ్జలితం సజోతిభూతం ఆరోపేన్తిపి ఓరోపేన్తిపి. సో తత్థ దుక్ఖా తిబ్బా ఖరా కటుకా వేదనా వేదేతి, న చ తావ కాలం కరోతి యావ న తం పాపకమ్మం బ్యన్తీహోతి. తమేనం, భిక్ఖవే, నిరయపాలా ఉద్ధంపాదం అధోసిరం గహేత్వా తత్తాయ లోహకుమ్భియా పక్ఖిపన్తి ఆదిత్తాయ సమ్పజ్జలితాయ సజోతిభూతాయ. సో తత్థ ఫేణుద్దేహకం పచ్చతి. సో తత్థ ఫేణుద్దేహకం పచ్చమానో సకిమ్పి ఉద్ధం గచ్ఛతి, సకిమ్పి అధో గచ్ఛతి, సకిమ్పి తిరియం గచ్ఛతి. సో తత్థ దుక్ఖా తిబ్బా ఖరా కటుకా వేదనా వేదేతి, న చ తావ కాలఙ్కరోతి యావ న తం పాపకమ్మం బ్యన్తీహోతి. తమేనం, భిక్ఖవే, నిరయపాలా 27 మహానిరయే పక్ఖిపన్తి. సో ఖో పన, భిక్ఖవే, మహానిరయో –

    ‘‘Tamenaṃ, bhikkhave, nirayapālā pañcavidhabandhanaṃ nāma kammakāraṇaṃ karonti – tattaṃ ayokhilaṃ 28 hatthe gamenti, tattaṃ ayokhilaṃ dutiye hatthe gamenti, tattaṃ ayokhilaṃ pāde gamenti, tattaṃ ayokhilaṃ dutiye pāde gamenti, tattaṃ ayokhilaṃ majjhe urasmiṃ gamenti. So tattha dukkhā tibbā kharā kaṭukā vedanā vedeti, na ca tāva kālaṃ karoti yāva na taṃ pāpakammaṃ byantīhoti 29. Tamenaṃ, bhikkhave, nirayapālā saṃvesetvā kuṭhārīhi 30 tacchanti. So tattha dukkhā tibbā…pe… byantīhoti. Tamenaṃ, bhikkhave, nirayapālā uddhaṃpādaṃ adhosiraṃ gahetvā vāsīhi tacchanti. So tattha dukkhā tibbā…pe… byantīhoti. Tamenaṃ, bhikkhave, nirayapālā rathe yojetvā ādittāya pathaviyā sampajjalitāya sajotibhūtāya 31 sārentipi paccāsārentipi . So tattha dukkhā tibbā…pe… byantīhoti. Tamenaṃ, bhikkhave, nirayapālā mahantaṃ aṅgārapabbataṃ ādittaṃ sampajjalitaṃ sajotibhūtaṃ āropentipi oropentipi. So tattha dukkhā tibbā kharā kaṭukā vedanā vedeti, na ca tāva kālaṃ karoti yāva na taṃ pāpakammaṃ byantīhoti. Tamenaṃ, bhikkhave, nirayapālā uddhaṃpādaṃ adhosiraṃ gahetvā tattāya lohakumbhiyā pakkhipanti ādittāya sampajjalitāya sajotibhūtāya. So tattha pheṇuddehakaṃ paccati. So tattha pheṇuddehakaṃ paccamāno sakimpi uddhaṃ gacchati, sakimpi adho gacchati, sakimpi tiriyaṃ gacchati. So tattha dukkhā tibbā kharā kaṭukā vedanā vedeti, na ca tāva kālaṅkaroti yāva na taṃ pāpakammaṃ byantīhoti. Tamenaṃ, bhikkhave, nirayapālā 32 mahāniraye pakkhipanti. So kho pana, bhikkhave, mahānirayo –

    ‘‘చతుక్కణ్ణో చతుద్వారో, విభత్తో భాగసో మితో;

    ‘‘Catukkaṇṇo catudvāro, vibhatto bhāgaso mito;

    అయోపాకారపరియన్తో, అయసా పటికుజ్జితో.

    Ayopākārapariyanto, ayasā paṭikujjito.

    ‘‘తస్స అయోమయా భూమి, జలితా తేజసా యుతా;

    ‘‘Tassa ayomayā bhūmi, jalitā tejasā yutā;

    సమన్తా యోజనసతం, ఫరిత్వా తిట్ఠతి సబ్బదా’’.

    Samantā yojanasataṃ, pharitvā tiṭṭhati sabbadā’’.

    ‘‘అనేకపరియాయేనపి ఖో అహం, భిక్ఖవే, నిరయకథం కథేయ్యం; యావఞ్చిదం, భిక్ఖవే, న సుకరా అక్ఖానేన పాపుణితుం యావ దుక్ఖా నిరయా.

    ‘‘Anekapariyāyenapi kho ahaṃ, bhikkhave, nirayakathaṃ katheyyaṃ; yāvañcidaṃ, bhikkhave, na sukarā akkhānena pāpuṇituṃ yāva dukkhā nirayā.

    ౨౫౧. ‘‘సన్తి, భిక్ఖవే, తిరచ్ఛానగతా పాణా తిణభక్ఖా. తే అల్లానిపి తిణాని సుక్ఖానిపి తిణాని దన్తుల్లేహకం ఖాదన్తి. కతమే చ, భిక్ఖవే, తిరచ్ఛానగతా పాణా తిణభక్ఖా? హత్థీ అస్సా గోణా గద్రభా అజా మిగా, యే వా పనఞ్ఞేపి కేచి తిరచ్ఛానగతా పాణా తిణభక్ఖా. స ఖో సో, భిక్ఖవే, బాలో ఇధ పుబ్బే రసాదో ఇధ పాపాని కమ్మాని కరిత్వా కాయస్స భేదా పరం మరణా తేసం సత్తానం సహబ్యతం ఉపపజ్జతి యే తే సత్తా తిణభక్ఖా.

    251. ‘‘Santi, bhikkhave, tiracchānagatā pāṇā tiṇabhakkhā. Te allānipi tiṇāni sukkhānipi tiṇāni dantullehakaṃ khādanti. Katame ca, bhikkhave, tiracchānagatā pāṇā tiṇabhakkhā? Hatthī assā goṇā gadrabhā ajā migā, ye vā panaññepi keci tiracchānagatā pāṇā tiṇabhakkhā. Sa kho so, bhikkhave, bālo idha pubbe rasādo idha pāpāni kammāni karitvā kāyassa bhedā paraṃ maraṇā tesaṃ sattānaṃ sahabyataṃ upapajjati ye te sattā tiṇabhakkhā.

    ‘‘సన్తి, భిక్ఖవే, తిరచ్ఛానగతా పాణా గూథభక్ఖా. తే దూరతోవ గూథగన్ధం ఘాయిత్వా ధావన్తి – ‘ఏత్థ భుఞ్జిస్సామ, ఏత్థ భుఞ్జిస్సామా’తి. సేయ్యథాపి నామ బ్రాహ్మణా ఆహుతిగన్ధేన ధావన్తి – ‘ఏత్థ భుఞ్జిస్సామ, ఏత్థ భుఞ్జిస్సామా’తి; ఏవమేవ ఖో, భిక్ఖవే, సన్తి తిరచ్ఛానగతా పాణా గూథభక్ఖా, తే దూరతోవ గూథగన్ధం ఘాయిత్వా ధావన్తి – ‘ఏత్థ భుఞ్జిస్సామ, ఏత్థ భుఞ్జిస్సామా’తి. కతమే చ, భిక్ఖవే, తిరచ్ఛానగతా పాణా గూథభక్ఖా? కుక్కుటా సూకరా సోణా సిఙ్గాలా, యే వా పనఞ్ఞేపి కేచి తిరచ్ఛానగతా పాణా గూథభక్ఖా. స ఖో సో, భిక్ఖవే, బాలో ఇధ పుబ్బే రసాదో ఇధ పాపాని కమ్మాని కరిత్వా కాయస్స భేదా పరం మరణా తేసం సత్తానం సహబ్యతం ఉపపజ్జతి యే తే సత్తా గూథభక్ఖా.

    ‘‘Santi, bhikkhave, tiracchānagatā pāṇā gūthabhakkhā. Te dūratova gūthagandhaṃ ghāyitvā dhāvanti – ‘ettha bhuñjissāma, ettha bhuñjissāmā’ti. Seyyathāpi nāma brāhmaṇā āhutigandhena dhāvanti – ‘ettha bhuñjissāma, ettha bhuñjissāmā’ti; evameva kho, bhikkhave, santi tiracchānagatā pāṇā gūthabhakkhā, te dūratova gūthagandhaṃ ghāyitvā dhāvanti – ‘ettha bhuñjissāma, ettha bhuñjissāmā’ti. Katame ca, bhikkhave, tiracchānagatā pāṇā gūthabhakkhā? Kukkuṭā sūkarā soṇā siṅgālā, ye vā panaññepi keci tiracchānagatā pāṇā gūthabhakkhā. Sa kho so, bhikkhave, bālo idha pubbe rasādo idha pāpāni kammāni karitvā kāyassa bhedā paraṃ maraṇā tesaṃ sattānaṃ sahabyataṃ upapajjati ye te sattā gūthabhakkhā.

    ‘‘సన్తి, భిక్ఖవే, తిరచ్ఛానగతా పాణా అన్ధకారే జాయన్తి అన్ధకారే జీయన్తి 33 అన్ధకారే మీయన్తి 34. కతమే చ, భిక్ఖవే, తిరచ్ఛానగతా పాణా అన్ధకారే జాయన్తి అన్ధకారే జీయన్తి అన్ధకారే మీయన్తి? కీటా పుళవా 35 గణ్డుప్పాదా, యే వా పనఞ్ఞేపి కేచి తిరచ్ఛానగతా పాణా అన్ధకారే జాయన్తి అన్ధకారే జీయన్తి అన్ధకారే మీయన్తి. స ఖో సో, భిక్ఖవే, బాలో ఇధ పుబ్బే రసాదో, ఇధ పాపాని కమ్మాని కరిత్వా కాయస్స భేదా పరం మరణా తేసం సత్తానం సహబ్యతం ఉపపజ్జతి యే తే సత్తా అన్ధకారే జాయన్తి అన్ధకారే జీయన్తి అన్ధకారే మీయన్తి.

    ‘‘Santi, bhikkhave, tiracchānagatā pāṇā andhakāre jāyanti andhakāre jīyanti 36 andhakāre mīyanti 37. Katame ca, bhikkhave, tiracchānagatā pāṇā andhakāre jāyanti andhakāre jīyanti andhakāre mīyanti? Kīṭā puḷavā 38 gaṇḍuppādā, ye vā panaññepi keci tiracchānagatā pāṇā andhakāre jāyanti andhakāre jīyanti andhakāre mīyanti. Sa kho so, bhikkhave, bālo idha pubbe rasādo, idha pāpāni kammāni karitvā kāyassa bhedā paraṃ maraṇā tesaṃ sattānaṃ sahabyataṃ upapajjati ye te sattā andhakāre jāyanti andhakāre jīyanti andhakāre mīyanti.

    ‘‘సన్తి, భిక్ఖవే, తిరచ్ఛానగతా పాణా ఉదకస్మిం జాయన్తి ఉదకస్మిం జీయన్తి ఉదకస్మిం మీయన్తి. కతమే చ, భిక్ఖవే, తిరచ్ఛానగతా పాణా ఉదకస్మిం జాయన్తి ఉదకస్మిం జీయన్తి ఉదకస్మిం మీయన్తి? మచ్ఛా కచ్ఛపా సుసుమారా, యే వా పనఞ్ఞేపి కేచి తిరచ్ఛానగతా పాణా ఉదకస్మిం జాయన్తి ఉదకస్మిం జీయన్తి ఉదకస్మిం మీయన్తి. స ఖో సో, భిక్ఖవే, బాలో ఇధ పుబ్బే రసాదో ఇధ పాపాని కమ్మాని కరిత్వా కాయస్స భేదా పరం మరణా తేసం సత్తానం సహబ్యతం ఉపపజ్జతి యే తే సత్తా ఉదకస్మిం జాయన్తి ఉదకస్మిం జీయన్తి ఉదకస్మిం మీయన్తి.

    ‘‘Santi, bhikkhave, tiracchānagatā pāṇā udakasmiṃ jāyanti udakasmiṃ jīyanti udakasmiṃ mīyanti. Katame ca, bhikkhave, tiracchānagatā pāṇā udakasmiṃ jāyanti udakasmiṃ jīyanti udakasmiṃ mīyanti? Macchā kacchapā susumārā, ye vā panaññepi keci tiracchānagatā pāṇā udakasmiṃ jāyanti udakasmiṃ jīyanti udakasmiṃ mīyanti. Sa kho so, bhikkhave, bālo idha pubbe rasādo idha pāpāni kammāni karitvā kāyassa bhedā paraṃ maraṇā tesaṃ sattānaṃ sahabyataṃ upapajjati ye te sattā udakasmiṃ jāyanti udakasmiṃ jīyanti udakasmiṃ mīyanti.

    ‘‘సన్తి , భిక్ఖవే, తిరచ్ఛానగతా పాణా అసుచిస్మిం జాయన్తి అసుచిస్మిం జీయన్తి అసుచిస్మిం మీయన్తి. కతమే చ, భిక్ఖవే, తిరచ్ఛానగతా పాణా అసుచిస్మిం జాయన్తి అసుచిస్మిం జీయన్తి అసుచిస్మిం మీయన్తి? యే తే, భిక్ఖవే, సత్తా పూతిమచ్ఛే వా జాయన్తి పూతిమచ్ఛే వా జీయన్తి పూతిమచ్ఛే వా మీయన్తి పూతికుణపే వా…పే॰… పూతికుమ్మాసే వా… చన్దనికాయ వా… ఓలిగల్లే వా జాయన్తి, (యే వా పనఞ్ఞేపి కేచి తిరచ్ఛానగతా పాణా అసుచిస్మిం జాయన్తి అసుచిస్మిం జీయన్తి అసుచిస్మిం మీయన్తి.) 39 స ఖో సో, భిక్ఖవే, బాలో ఇధ పుబ్బే రసాదో ఇధ పాపాని కమ్మాని కరిత్వా కాయస్స భేదా పరం మరణా తేసం సత్తానం సహబ్యతం ఉపపజ్జతి యే తే సత్తా అసుచిస్మిం జాయన్తి అసుచిస్మిం జీయన్తి అసుచిస్మిం మీయన్తి.

    ‘‘Santi , bhikkhave, tiracchānagatā pāṇā asucismiṃ jāyanti asucismiṃ jīyanti asucismiṃ mīyanti. Katame ca, bhikkhave, tiracchānagatā pāṇā asucismiṃ jāyanti asucismiṃ jīyanti asucismiṃ mīyanti? Ye te, bhikkhave, sattā pūtimacche vā jāyanti pūtimacche vā jīyanti pūtimacche vā mīyanti pūtikuṇape vā…pe… pūtikummāse vā… candanikāya vā… oligalle vā jāyanti, (ye vā panaññepi keci tiracchānagatā pāṇā asucismiṃ jāyanti asucismiṃ jīyanti asucismiṃ mīyanti.) 40 Sa kho so, bhikkhave, bālo idha pubbe rasādo idha pāpāni kammāni karitvā kāyassa bhedā paraṃ maraṇā tesaṃ sattānaṃ sahabyataṃ upapajjati ye te sattā asucismiṃ jāyanti asucismiṃ jīyanti asucismiṃ mīyanti.

    ‘‘అనేకపరియాయేనపి ఖో అహం, భిక్ఖవే, తిరచ్ఛానయోనికథం కథేయ్యం; యావఞ్చిదం, భిక్ఖవే, న సుకరం అక్ఖానేన పాపుణితుం యావ దుక్ఖా తిరచ్ఛానయోని.

    ‘‘Anekapariyāyenapi kho ahaṃ, bhikkhave, tiracchānayonikathaṃ katheyyaṃ; yāvañcidaṃ, bhikkhave, na sukaraṃ akkhānena pāpuṇituṃ yāva dukkhā tiracchānayoni.

    ౨౫౨. ‘‘సేయ్యథాపి, భిక్ఖవే, పురిసో ఏకచ్ఛిగ్గలం యుగం మహాసముద్దే పక్ఖిపేయ్య. తమేనం పురత్థిమో వాతో పచ్ఛిమేన సంహరేయ్య, పచ్ఛిమో వాతో పురత్థిమేన సంహరేయ్య, ఉత్తరో వాతో దక్ఖిణేన సంహరేయ్య, దక్ఖిణో వాతో ఉత్తరేన సంహరేయ్య. తత్రాస్స కాణో కచ్ఛపో, సో వస్ససతస్స వస్ససతస్స 41 అచ్చయేన సకిం ఉమ్ముజ్జేయ్య. తం కిం మఞ్ఞథ, భిక్ఖవే, అపి ను సో కాణో కచ్ఛపో అముస్మిం ఏకచ్ఛిగ్గలే యుగే గీవం పవేసేయ్యా’’తి? (‘‘నో హేతం, భన్తే’’.) 42 ‘‘యది పన 43, భన్తే, కదాచి కరహచి దీఘస్స అద్ధునో అచ్చయేనా’’తి. ‘‘ఖిప్పతరం ఖో సో, భిక్ఖవే, కాణో కచ్ఛపో అముస్మిం ఏకచ్ఛిగ్గలే యుగే గీవం పవేసేయ్య, అతో దుల్లభతరాహం, భిక్ఖవే, మనుస్సత్తం వదామి సకిం వినిపాతగతేన బాలేన. తం కిస్స హేతు? న హేత్థ, భిక్ఖవే, అత్థి ధమ్మచరియా సమచరియా కుసలకిరియా పుఞ్ఞకిరియా. అఞ్ఞమఞ్ఞఖాదికా ఏత్థ, భిక్ఖవే, వత్తతి దుబ్బలఖాదికా’’.

    252. ‘‘Seyyathāpi, bhikkhave, puriso ekacchiggalaṃ yugaṃ mahāsamudde pakkhipeyya. Tamenaṃ puratthimo vāto pacchimena saṃhareyya, pacchimo vāto puratthimena saṃhareyya, uttaro vāto dakkhiṇena saṃhareyya, dakkhiṇo vāto uttarena saṃhareyya. Tatrāssa kāṇo kacchapo, so vassasatassa vassasatassa 44 accayena sakiṃ ummujjeyya. Taṃ kiṃ maññatha, bhikkhave, api nu so kāṇo kacchapo amusmiṃ ekacchiggale yuge gīvaṃ paveseyyā’’ti? (‘‘No hetaṃ, bhante’’.) 45 ‘‘Yadi pana 46, bhante, kadāci karahaci dīghassa addhuno accayenā’’ti. ‘‘Khippataraṃ kho so, bhikkhave, kāṇo kacchapo amusmiṃ ekacchiggale yuge gīvaṃ paveseyya, ato dullabhatarāhaṃ, bhikkhave, manussattaṃ vadāmi sakiṃ vinipātagatena bālena. Taṃ kissa hetu? Na hettha, bhikkhave, atthi dhammacariyā samacariyā kusalakiriyā puññakiriyā. Aññamaññakhādikā ettha, bhikkhave, vattati dubbalakhādikā’’.

    ‘‘స ఖో సో, భిక్ఖవే, బాలో సచే కదాచి కరహచి దీఘస్స అద్ధునో అచ్చయేన మనుస్సత్తం ఆగచ్ఛతి, యాని తాని నీచకులాని – చణ్డాలకులం వా నేసాదకులం వా వేనకులం 47 వా రథకారకులం వా పుక్కుసకులం వా. తథారూపే కులే పచ్చాజాయతి దలిద్దే అప్పన్నపానభోజనే కసిరవుత్తికే, యత్థ కసిరేన ఘాసచ్ఛాదో లబ్భతి. సో చ హోతి దుబ్బణ్ణో దుద్దసికో ఓకోటిమకో బవ్హాబాధో 48 కాణో వా కుణీ వా ఖుజ్జో వా పక్ఖహతో వా న లాభీ అన్నస్స పానస్స వత్థస్స యానస్స మాలాగన్ధవిలేపనస్స సేయ్యావసథపదీపేయ్యస్స. సో కాయేన దుచ్చరితం చరతి వాచాయ దుచ్చరితం చరతి మనసా దుచ్చరితం చరతి. సో కాయేన దుచ్చరితం చరిత్వా వాచాయ దుచ్చరితం చరిత్వా మనసా దుచ్చరితం చరిత్వా కాయస్స భేదా పరం మరణా అపాయం దుగ్గతిం వినిపాతం నిరయం ఉపపజ్జతి.

    ‘‘Sa kho so, bhikkhave, bālo sace kadāci karahaci dīghassa addhuno accayena manussattaṃ āgacchati, yāni tāni nīcakulāni – caṇḍālakulaṃ vā nesādakulaṃ vā venakulaṃ 49 vā rathakārakulaṃ vā pukkusakulaṃ vā. Tathārūpe kule paccājāyati dalidde appannapānabhojane kasiravuttike, yattha kasirena ghāsacchādo labbhati. So ca hoti dubbaṇṇo duddasiko okoṭimako bavhābādho 50 kāṇo vā kuṇī vā khujjo vā pakkhahato vā na lābhī annassa pānassa vatthassa yānassa mālāgandhavilepanassa seyyāvasathapadīpeyyassa. So kāyena duccaritaṃ carati vācāya duccaritaṃ carati manasā duccaritaṃ carati. So kāyena duccaritaṃ caritvā vācāya duccaritaṃ caritvā manasā duccaritaṃ caritvā kāyassa bhedā paraṃ maraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjati.

    ‘‘సేయ్యథాపి, భిక్ఖవే, అక్ఖధుత్తో పఠమేనేవ కలిగ్గహేన పుత్తమ్పి జీయేథ, దారమ్పి జీయేథ, సబ్బం సాపతేయ్యమ్పి జీయేథ, ఉత్తరిపి అధిబన్ధం 51 నిగచ్ఛేయ్య. అప్పమత్తకో సో, భిక్ఖవే, కలిగ్గహో యం సో అక్ఖధుత్తో పఠమేనేవ కలిగ్గహేన పుత్తమ్పి జీయేథ, దారమ్పి జీయేథ, సబ్బం సాపతేయ్యమ్పి జీయేథ, ఉత్తరిపి అధిబన్ధం నిగచ్ఛేయ్య. అథ ఖో అయమేవ తతో మహన్తతరో కలిగ్గహో యం సో బాలో కాయేన దుచ్చరితం చరిత్వా వాచాయ దుచ్చరితం చరిత్వా మనసా దుచ్చరితం చరిత్వా కాయస్స భేదా పరం మరణా అపాయం దుగ్గతిం వినిపాతం నిరయం ఉపపజ్జతి. అయం, భిక్ఖవే, కేవలా పరిపూరా 52 బాలభూమీ’’తి.

    ‘‘Seyyathāpi, bhikkhave, akkhadhutto paṭhameneva kaliggahena puttampi jīyetha, dārampi jīyetha, sabbaṃ sāpateyyampi jīyetha, uttaripi adhibandhaṃ 53 nigaccheyya. Appamattako so, bhikkhave, kaliggaho yaṃ so akkhadhutto paṭhameneva kaliggahena puttampi jīyetha, dārampi jīyetha, sabbaṃ sāpateyyampi jīyetha, uttaripi adhibandhaṃ nigaccheyya. Atha kho ayameva tato mahantataro kaliggaho yaṃ so bālo kāyena duccaritaṃ caritvā vācāya duccaritaṃ caritvā manasā duccaritaṃ caritvā kāyassa bhedā paraṃ maraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjati. Ayaṃ, bhikkhave, kevalā paripūrā 54 bālabhūmī’’ti.

    ౨౫౩. ‘‘తీణిమాని, భిక్ఖవే, పణ్డితస్స పణ్డితలక్ఖణాని పణ్డితనిమిత్తాని పణ్డితాపదానాని. కతమాని తీణి? ఇధ, భిక్ఖవే, పణ్డితో సుచిన్తితచిన్తీ చ హోతి సుభాసితభాసీ చ సుకతకమ్మకారీ చ. నో చేతం, భిక్ఖవే, పణ్డితో సుచిన్తితచిన్తీ చ అభవిస్స సుభాసితభాసీ చ సుకతకమ్మకారీ చ, కేన నం 55 పణ్డితా జానేయ్యుం – ‘పణ్డితో అయం భవం సప్పురిసో’తి? యస్మా చ ఖో, భిక్ఖవే, పణ్డితో సుచిన్తితచిన్తీ చ హోతి సుభాసితభాసీ చ సుకతకమ్మకారీ చ తస్మా నం పణ్డితా జానన్తి – ‘పణ్డితో అయం భవం సప్పురిసో’తి. స ఖో సో, భిక్ఖవే, పణ్డితో తివిధం దిట్ఠేవ ధమ్మే సుఖం సోమనస్సం పటిసంవేదేతి. సచే, భిక్ఖవే, పణ్డితో సభాయం వా నిసిన్నో హోతి, రథికాయ వా నిసిన్నో హోతి, సిఙ్ఘాటకే వా నిసిన్నో హోతి; తత్ర చే జనో తజ్జం తస్సారుప్పం కథం మన్తేతి . సచే, భిక్ఖవే, పణ్డితో పాణాతిపాతా పటివిరతో హోతి, అదిన్నాదానా పటివిరతో హోతి, కామేసుమిచ్ఛాచారా పటివిరతో హోతి, ముసావాదా పటివిరతో హోతి, సురామేరయమజ్జప్పమాదట్ఠానా పటివిరతో హోతి; తత్ర, భిక్ఖవే, పణ్డితస్స ఏవం హోతి – ‘యం ఖో జనో తజ్జం తస్సారుప్పం కథం మన్తేతి; సంవిజ్జన్తేవ తే ధమ్మా మయి, అహఞ్చ తేసు ధమ్మేసు సన్దిస్సామీ’తి. ఇదం, భిక్ఖవే, పణ్డితో పఠమం దిట్ఠేవ ధమ్మే సుఖం సోమనస్సం పటిసంవేదేతి.

    253. ‘‘Tīṇimāni, bhikkhave, paṇḍitassa paṇḍitalakkhaṇāni paṇḍitanimittāni paṇḍitāpadānāni. Katamāni tīṇi? Idha, bhikkhave, paṇḍito sucintitacintī ca hoti subhāsitabhāsī ca sukatakammakārī ca. No cetaṃ, bhikkhave, paṇḍito sucintitacintī ca abhavissa subhāsitabhāsī ca sukatakammakārī ca, kena naṃ 56 paṇḍitā jāneyyuṃ – ‘paṇḍito ayaṃ bhavaṃ sappuriso’ti? Yasmā ca kho, bhikkhave, paṇḍito sucintitacintī ca hoti subhāsitabhāsī ca sukatakammakārī ca tasmā naṃ paṇḍitā jānanti – ‘paṇḍito ayaṃ bhavaṃ sappuriso’ti. Sa kho so, bhikkhave, paṇḍito tividhaṃ diṭṭheva dhamme sukhaṃ somanassaṃ paṭisaṃvedeti. Sace, bhikkhave, paṇḍito sabhāyaṃ vā nisinno hoti, rathikāya vā nisinno hoti, siṅghāṭake vā nisinno hoti; tatra ce jano tajjaṃ tassāruppaṃ kathaṃ manteti . Sace, bhikkhave, paṇḍito pāṇātipātā paṭivirato hoti, adinnādānā paṭivirato hoti, kāmesumicchācārā paṭivirato hoti, musāvādā paṭivirato hoti, surāmerayamajjappamādaṭṭhānā paṭivirato hoti; tatra, bhikkhave, paṇḍitassa evaṃ hoti – ‘yaṃ kho jano tajjaṃ tassāruppaṃ kathaṃ manteti; saṃvijjanteva te dhammā mayi, ahañca tesu dhammesu sandissāmī’ti. Idaṃ, bhikkhave, paṇḍito paṭhamaṃ diṭṭheva dhamme sukhaṃ somanassaṃ paṭisaṃvedeti.

    ౨౫౪. ‘‘పున చపరం, భిక్ఖవే, పణ్డితో పస్సతి రాజానో చోరం ఆగుచారిం గహేత్వా వివిధా కమ్మకారణా కారేన్తే – కసాహిపి తాళేన్తే వేత్తేహిపి తాళేన్తే అద్ధదణ్డకేహిపి తాళేన్తే హత్థమ్పి ఛిన్దన్తే పాదమ్పి ఛిన్దన్తే హత్థపాదమ్పి ఛిన్దన్తే కణ్ణమ్పి ఛిన్దన్తే నాసమ్పి ఛిన్దన్తే కణ్ణనాసమ్పి ఛిన్దన్తే బిలఙ్గథాలికమ్పి కరోన్తే సఙ్ఖముణ్డికమ్పి కరోన్తే రాహుముఖమ్పి కరోన్తే జోతిమాలికమ్పి కరోన్తే హత్థపజ్జోతికమ్పి కరోన్తే ఏరకవత్తికమ్పి కరోన్తే చీరకవాసికమ్పి కరోన్తే ఏణేయ్యకమ్పి కరోన్తే బలిసమంసికమ్పి కరోన్తే కహాపణికమ్పి కరోన్తే ఖారాపతచ్ఛికమ్పి కరోన్తే పలిఘపరివత్తికమ్పి కరోన్తే పలాలపీఠకమ్పి కరోన్తే తత్తేనపి తేలేన ఓసిఞ్చన్తే సునఖేహిపి ఖాదాపేన్తే జీవన్తమ్పి సూలే ఉత్తాసేన్తే అసినాపి సీసం ఛిన్దన్తే. తత్ర, భిక్ఖవే, పణ్డితస్స ఏవం హోతి – ‘యథారూపానం ఖో పాపకానం కమ్మానం హేతు రాజానో చోరం ఆగుచారిం గహేత్వా వివిధా కమ్మకారణా కారేన్తి కసాహిపి తాళేన్తి, వేత్తేహిపి తాళేన్తి, అద్ధదణ్డకేహిపి తాళేన్తి, హత్థమ్పి ఛిన్దన్తి , పాదమ్పి ఛిన్దన్తి, హత్థపాదమ్పి ఛిన్దన్తి, కణ్ణమ్పి ఛిన్దన్తి, నాసమ్పి ఛిన్దన్తి, కణ్ణనాసమ్పి ఛిన్దన్తి, బిలఙ్గథాలికమ్పి కరోన్తి, సఙ్ఖముణ్డికమ్పి కరోన్తి, రాహుముఖమ్పి కరోన్తి, జోతిమాలికమ్పి కరోన్తి, హత్థపజ్జోతికమ్పి కరోన్తి, ఏరకవత్తికమ్పి కరోన్తి, చీరకవాసికమ్పి కరోన్తి, ఏణేయ్యకమ్పి కరోన్తి, బలిసమంసికమ్పి కరోన్తి, కహాపణికమ్పి కరోన్తి, ఖారాపతచ్ఛికమ్పి కరోన్తి, పలిఘపరివత్తికమ్పి కరోన్తి, పలాలపీఠకమ్పి కరోన్తి, తత్తేనపి తేలేన ఓసిఞ్చన్తి, సునఖేహిపి ఖాదాపేన్తి, జీవన్తమ్పి సూలే ఉత్తాసేన్తి, అసినాపి సీసం ఛిన్దన్తి, న తే ధమ్మా మయి సంవిజ్జన్తి, అహఞ్చ న తేసు ధమ్మేసు సన్దిస్సామీ’తి. ఇదమ్పి, భిక్ఖవే, పణ్డితో దుతియం దిట్ఠేవ ధమ్మే సుఖం సోమనస్సం పటిసంవేదేతి.

    254. ‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, paṇḍito passati rājāno coraṃ āgucāriṃ gahetvā vividhā kammakāraṇā kārente – kasāhipi tāḷente vettehipi tāḷente addhadaṇḍakehipi tāḷente hatthampi chindante pādampi chindante hatthapādampi chindante kaṇṇampi chindante nāsampi chindante kaṇṇanāsampi chindante bilaṅgathālikampi karonte saṅkhamuṇḍikampi karonte rāhumukhampi karonte jotimālikampi karonte hatthapajjotikampi karonte erakavattikampi karonte cīrakavāsikampi karonte eṇeyyakampi karonte balisamaṃsikampi karonte kahāpaṇikampi karonte khārāpatacchikampi karonte palighaparivattikampi karonte palālapīṭhakampi karonte tattenapi telena osiñcante sunakhehipi khādāpente jīvantampi sūle uttāsente asināpi sīsaṃ chindante. Tatra, bhikkhave, paṇḍitassa evaṃ hoti – ‘yathārūpānaṃ kho pāpakānaṃ kammānaṃ hetu rājāno coraṃ āgucāriṃ gahetvā vividhā kammakāraṇā kārenti kasāhipi tāḷenti, vettehipi tāḷenti, addhadaṇḍakehipi tāḷenti, hatthampi chindanti , pādampi chindanti, hatthapādampi chindanti, kaṇṇampi chindanti, nāsampi chindanti, kaṇṇanāsampi chindanti, bilaṅgathālikampi karonti, saṅkhamuṇḍikampi karonti, rāhumukhampi karonti, jotimālikampi karonti, hatthapajjotikampi karonti, erakavattikampi karonti, cīrakavāsikampi karonti, eṇeyyakampi karonti, balisamaṃsikampi karonti, kahāpaṇikampi karonti, khārāpatacchikampi karonti, palighaparivattikampi karonti, palālapīṭhakampi karonti, tattenapi telena osiñcanti, sunakhehipi khādāpenti, jīvantampi sūle uttāsenti, asināpi sīsaṃ chindanti, na te dhammā mayi saṃvijjanti, ahañca na tesu dhammesu sandissāmī’ti. Idampi, bhikkhave, paṇḍito dutiyaṃ diṭṭheva dhamme sukhaṃ somanassaṃ paṭisaṃvedeti.

    ౨౫౫. ‘‘పున చపరం, భిక్ఖవే, పణ్డితం పీఠసమారూళ్హం వా మఞ్చసమారూళ్హం వా ఛమాయం వా సేమానం, యానిస్స పుబ్బే కల్యాణాని కమ్మాని కతాని కాయేన సుచరితాని వాచాయ సుచరితాని మనసా సుచరితాని తానిస్స తమ్హి సమయే ఓలమ్బన్తి…పే॰… సేయ్యథాపి, భిక్ఖవే, మహతం పబ్బతకూటానం ఛాయా సాయన్హసమయం పథవియా ఓలమ్బన్తి అజ్ఝోలమ్బన్తి అభిప్పలమ్బన్తి; ఏవమేవ ఖో, భిక్ఖవే, పణ్డితం పీఠసమారూళ్హం వా మఞ్చసమారూళ్హం వా ఛమాయం వా సేమానం యానిస్స పుబ్బే కల్యాణాని కమ్మాని కతాని కాయేన సుచరితాని వాచాయ సుచరితాని మనసా సుచరితాని తానిస్స తమ్హి సమయే ఓలమ్బన్తి అజ్ఝోలమ్బన్తి అభిప్పలమ్బన్తి. తత్ర, భిక్ఖవే, పణ్డితస్స ఏవం హోతి – ‘అకతం వత మే పాపం, అకతం లుద్దం, అకతం కిబ్బిసం; కతం కల్యాణం, కతం కుసలం, కతం భీరుత్తాణం. యావతా, భో, అకతపాపానం అకతలుద్దానం అకతకిబ్బిసానం కతకల్యాణానం కతకుసలానం కతభీరుత్తాణానం గతి తం గతిం పేచ్చ గచ్ఛామీ’తి. సో న సోచతి, న కిలమతి, న పరిదేవతి, న ఉరత్తాళిం కన్దతి, న సమ్మోహం ఆపజ్జతి. ఇదమ్పి, భిక్ఖవే, పణ్డితో తతియం దిట్ఠేవ ధమ్మే సుఖం సోమనస్సం పటిసంవేదేతి.

    255. ‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, paṇḍitaṃ pīṭhasamārūḷhaṃ vā mañcasamārūḷhaṃ vā chamāyaṃ vā semānaṃ, yānissa pubbe kalyāṇāni kammāni katāni kāyena sucaritāni vācāya sucaritāni manasā sucaritāni tānissa tamhi samaye olambanti…pe… seyyathāpi, bhikkhave, mahataṃ pabbatakūṭānaṃ chāyā sāyanhasamayaṃ pathaviyā olambanti ajjholambanti abhippalambanti; evameva kho, bhikkhave, paṇḍitaṃ pīṭhasamārūḷhaṃ vā mañcasamārūḷhaṃ vā chamāyaṃ vā semānaṃ yānissa pubbe kalyāṇāni kammāni katāni kāyena sucaritāni vācāya sucaritāni manasā sucaritāni tānissa tamhi samaye olambanti ajjholambanti abhippalambanti. Tatra, bhikkhave, paṇḍitassa evaṃ hoti – ‘akataṃ vata me pāpaṃ, akataṃ luddaṃ, akataṃ kibbisaṃ; kataṃ kalyāṇaṃ, kataṃ kusalaṃ, kataṃ bhīruttāṇaṃ. Yāvatā, bho, akatapāpānaṃ akataluddānaṃ akatakibbisānaṃ katakalyāṇānaṃ katakusalānaṃ katabhīruttāṇānaṃ gati taṃ gatiṃ pecca gacchāmī’ti. So na socati, na kilamati, na paridevati, na urattāḷiṃ kandati, na sammohaṃ āpajjati. Idampi, bhikkhave, paṇḍito tatiyaṃ diṭṭheva dhamme sukhaṃ somanassaṃ paṭisaṃvedeti.

    ‘‘స ఖో సో, భిక్ఖవే, పణ్డితో కాయేన సుచరితం చరిత్వా వాచాయ సుచరితం చరిత్వా మనసా సుచరితం చరిత్వా కాయస్స భేదా పరం మరణా సుగతిం సగ్గం లోకం ఉపపజ్జతి. యం ఖో తం, భిక్ఖవే, సమ్మా వదమానో వదేయ్య – ‘ఏకన్తం ఇట్ఠం ఏకన్తం కన్తం ఏకన్తం మనాప’న్తి, సగ్గమేవ తం సమ్మా వదమానో వదేయ్య – ‘ఏకన్తం ఇట్ఠం ఏకన్తం కన్తం ఏకన్తం మనాప’న్తి. యావఞ్చిదం, భిక్ఖవే, ఉపమాపి న సుకరా యావ సుఖా సగ్గా’’తి.

    ‘‘Sa kho so, bhikkhave, paṇḍito kāyena sucaritaṃ caritvā vācāya sucaritaṃ caritvā manasā sucaritaṃ caritvā kāyassa bhedā paraṃ maraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjati. Yaṃ kho taṃ, bhikkhave, sammā vadamāno vadeyya – ‘ekantaṃ iṭṭhaṃ ekantaṃ kantaṃ ekantaṃ manāpa’nti, saggameva taṃ sammā vadamāno vadeyya – ‘ekantaṃ iṭṭhaṃ ekantaṃ kantaṃ ekantaṃ manāpa’nti. Yāvañcidaṃ, bhikkhave, upamāpi na sukarā yāva sukhā saggā’’ti.

    ౨౫౬. ఏవం వుత్తే, అఞ్ఞతరో భిక్ఖు భగవన్తం ఏతదవోచ – ‘‘సక్కా పన, భన్తే, ఉపమం కాతు’’న్తి? ‘‘సక్కా భిక్ఖూ’’తి భగవా అవోచ. ‘‘సేయ్యథాపి, భిక్ఖవే, రాజా చక్కవత్తీ సత్తహి రతనేహి సమన్నాగతో చతూహి చ ఇద్ధీహి తతోనిదానం సుఖం సోమనస్సం పటిసంవేదేతి. కతమేహి సత్తహి? ఇధ, భిక్ఖవే, రఞ్ఞో ఖత్తియస్స ముద్ధావసిత్తస్స తదహుపోసథే పన్నరసే సీసంన్హాతస్స ఉపోసథికస్స ఉపరిపాసాదవరగతస్స దిబ్బం చక్కరతనం పాతుభవతి సహస్సారం సనేమికం సనాభికం సబ్బాకారపరిపూరం. తం దిస్వాన రఞ్ఞో ఖత్తియస్స ముద్ధావసిత్తస్స ఏవం హోతి 57 – ‘సుతం ఖో పన మేతం యస్స రఞ్ఞో ఖత్తియస్స ముద్ధావసిత్తస్స తదహుపోసథే పన్నరసే సీసంన్హాతస్స ఉపోసథికస్స ఉపరిపాసాదవరగతస్స దిబ్బం చక్కరతనం పాతుభవతి సహస్సారం సనేమికం సనాభికం సబ్బాకారపరిపూరం, సో హోతి రాజా చక్కవత్తీతి. అస్సం ను ఖో అహం రాజా చక్కవత్తీ’’’తి?

    256. Evaṃ vutte, aññataro bhikkhu bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘sakkā pana, bhante, upamaṃ kātu’’nti? ‘‘Sakkā bhikkhū’’ti bhagavā avoca. ‘‘Seyyathāpi, bhikkhave, rājā cakkavattī sattahi ratanehi samannāgato catūhi ca iddhīhi tatonidānaṃ sukhaṃ somanassaṃ paṭisaṃvedeti. Katamehi sattahi? Idha, bhikkhave, rañño khattiyassa muddhāvasittassa tadahuposathe pannarase sīsaṃnhātassa uposathikassa uparipāsādavaragatassa dibbaṃ cakkaratanaṃ pātubhavati sahassāraṃ sanemikaṃ sanābhikaṃ sabbākāraparipūraṃ. Taṃ disvāna rañño khattiyassa muddhāvasittassa evaṃ hoti 58 – ‘sutaṃ kho pana metaṃ yassa rañño khattiyassa muddhāvasittassa tadahuposathe pannarase sīsaṃnhātassa uposathikassa uparipāsādavaragatassa dibbaṃ cakkaratanaṃ pātubhavati sahassāraṃ sanemikaṃ sanābhikaṃ sabbākāraparipūraṃ, so hoti rājā cakkavattīti. Assaṃ nu kho ahaṃ rājā cakkavattī’’’ti?

    ‘‘అథ ఖో, భిక్ఖవే, రాజా ఖత్తియో ముద్ధావసిత్తో వామేన హత్థేన భిఙ్కారం గహేత్వా దక్ఖిణేన హత్థేన చక్కరతనం అబ్భుక్కిరతి – ‘పవత్తతు భవం చక్కరతనం, అభివిజినాతు భవం చక్కరతన’న్తి. అథ ఖో తం, భిక్ఖవే, చక్కరతనం పురత్థిమం దిసం పవత్తతి. అన్వదేవ రాజా చక్కవత్తీ సద్ధిం చతురఙ్గినియా సేనాయ. యస్మిం ఖో పన, భిక్ఖవే, పదేసే చక్కరతనం పతిట్ఠాతి తత్థ రాజా చక్కవత్తీ వాసం ఉపేతి సద్ధిం చతురఙ్గినియా సేనాయ. యే ఖో పన, భిక్ఖవే , పురత్థిమాయ దిసాయ పటిరాజానో తే రాజానం చక్కవత్తిం ఉపసఙ్కమిత్వా ఏవమాహంసు – ‘ఏహి ఖో, మహారాజ! స్వాగతం తే, మహారాజ 59! సకం తే, మహారాజ! అనుసాస, మహారాజా’తి . రాజా చక్కవత్తీ ఏవమాహ – ‘పాణో న హన్తబ్బో, అదిన్నం నాదాతబ్బం, కామేసుమిచ్ఛా న చరితబ్బా, ముసా న భాసితబ్బా, మజ్జం న పాతబ్బం, యథాభుత్తఞ్చ భుఞ్జథా’తి. యే ఖో పన, భిక్ఖవే, పురత్థిమాయ దిసాయ పటిరాజానో తే రఞ్ఞో చక్కవత్తిస్స అనుయన్తా 60 భవన్తి 61.

    ‘‘Atha kho, bhikkhave, rājā khattiyo muddhāvasitto vāmena hatthena bhiṅkāraṃ gahetvā dakkhiṇena hatthena cakkaratanaṃ abbhukkirati – ‘pavattatu bhavaṃ cakkaratanaṃ, abhivijinātu bhavaṃ cakkaratana’nti. Atha kho taṃ, bhikkhave, cakkaratanaṃ puratthimaṃ disaṃ pavattati. Anvadeva rājā cakkavattī saddhiṃ caturaṅginiyā senāya. Yasmiṃ kho pana, bhikkhave, padese cakkaratanaṃ patiṭṭhāti tattha rājā cakkavattī vāsaṃ upeti saddhiṃ caturaṅginiyā senāya. Ye kho pana, bhikkhave , puratthimāya disāya paṭirājāno te rājānaṃ cakkavattiṃ upasaṅkamitvā evamāhaṃsu – ‘ehi kho, mahārāja! Svāgataṃ te, mahārāja 62! Sakaṃ te, mahārāja! Anusāsa, mahārājā’ti . Rājā cakkavattī evamāha – ‘pāṇo na hantabbo, adinnaṃ nādātabbaṃ, kāmesumicchā na caritabbā, musā na bhāsitabbā, majjaṃ na pātabbaṃ, yathābhuttañca bhuñjathā’ti. Ye kho pana, bhikkhave, puratthimāya disāya paṭirājāno te rañño cakkavattissa anuyantā 63 bhavanti 64.

    ౨౫౭. ‘‘అథ ఖో తం, భిక్ఖవే, చక్కరతనం పురత్థిమం సముద్దం అజ్ఝోగాహేత్వా 65 పచ్చుత్తరిత్వా దక్ఖిణం దిసం పవత్తతి…పే॰… దక్ఖిణం సముద్దం అజ్ఝోగాహేత్వా పచ్చుత్తరిత్వా పచ్ఛిమం దిసం పవత్తతి… పచ్ఛిమం సముద్దం అజ్ఝోగాహేత్వా పచ్చుత్తరిత్వా ఉత్తరం దిసం పవత్తతి అన్వదేవ రాజా చక్కవత్తీ సద్ధిం చతురఙ్గినియా సేనాయ. యస్మిం ఖో పన, భిక్ఖవే, పదేసే చక్కరతనం పతిట్ఠాతి తత్థ రాజా చక్కవత్తీ వాసం ఉపేతి సద్ధిం చతురఙ్గినియా సేనాయ.

    257. ‘‘Atha kho taṃ, bhikkhave, cakkaratanaṃ puratthimaṃ samuddaṃ ajjhogāhetvā 66 paccuttaritvā dakkhiṇaṃ disaṃ pavattati…pe… dakkhiṇaṃ samuddaṃ ajjhogāhetvā paccuttaritvā pacchimaṃ disaṃ pavattati… pacchimaṃ samuddaṃ ajjhogāhetvā paccuttaritvā uttaraṃ disaṃ pavattati anvadeva rājā cakkavattī saddhiṃ caturaṅginiyā senāya. Yasmiṃ kho pana, bhikkhave, padese cakkaratanaṃ patiṭṭhāti tattha rājā cakkavattī vāsaṃ upeti saddhiṃ caturaṅginiyā senāya.

    ‘‘యే ఖో పన, భిక్ఖవే, ఉత్తరాయ దిసాయ పటిరాజానో తే రాజానం చక్కవత్తిం ఉపసఙ్కమిత్వా ఏవమాహంసు – ‘ఏహి ఖో, మహారాజ! స్వాగతం తే, మహారాజ! సకం తే, మహారాజ! అనుసాస, మహారాజా’తి. రాజా చక్కవత్తీ ఏవమాహ – ‘పాణో న హన్తబ్బో, అదిన్నం నాదాతబ్బం, కామేసుమిచ్ఛా న చరితబ్బా, ముసా న భాసితబ్బా, మజ్జం న పాతబ్బం; యథాభుత్తఞ్చ భుఞ్జథా’తి. యే ఖో పన, భిక్ఖవే, ఉత్తరాయ దిసాయ పటిరాజానో తే రఞ్ఞో చక్కవత్తిస్స అనుయన్తా భవన్తి.

    ‘‘Ye kho pana, bhikkhave, uttarāya disāya paṭirājāno te rājānaṃ cakkavattiṃ upasaṅkamitvā evamāhaṃsu – ‘ehi kho, mahārāja! Svāgataṃ te, mahārāja! Sakaṃ te, mahārāja! Anusāsa, mahārājā’ti. Rājā cakkavattī evamāha – ‘pāṇo na hantabbo, adinnaṃ nādātabbaṃ, kāmesumicchā na caritabbā, musā na bhāsitabbā, majjaṃ na pātabbaṃ; yathābhuttañca bhuñjathā’ti. Ye kho pana, bhikkhave, uttarāya disāya paṭirājāno te rañño cakkavattissa anuyantā bhavanti.

    ‘‘అథ ఖో తం, భిక్ఖవే, చక్కరతనం సముద్దపరియన్తం పథవిం అభివిజినిత్వా తమేవ రాజధానిం పచ్చాగన్త్వా రఞ్ఞో చక్కవత్తిస్స అన్తేపురద్వారే అక్ఖాహతం మఞ్ఞే తిట్ఠతి రఞ్ఞో చక్కవత్తిస్స అన్తేపురద్వారం ఉపసోభయమానం. రఞ్ఞో, భిక్ఖవే, చక్కవత్తిస్స ఏవరూపం చక్కరతనం పాతుభవతి.

    ‘‘Atha kho taṃ, bhikkhave, cakkaratanaṃ samuddapariyantaṃ pathaviṃ abhivijinitvā tameva rājadhāniṃ paccāgantvā rañño cakkavattissa antepuradvāre akkhāhataṃ maññe tiṭṭhati rañño cakkavattissa antepuradvāraṃ upasobhayamānaṃ. Rañño, bhikkhave, cakkavattissa evarūpaṃ cakkaratanaṃ pātubhavati.

    ౨౫౮. ‘‘పున చపరం, భిక్ఖవే, రఞ్ఞో చక్కవత్తిస్స హత్థిరతనం పాతుభవతి – సబ్బసేతో సత్తప్పతిట్ఠో ఇద్ధిమా వేహాసఙ్గమో ఉపోసథో నామ నాగరాజా. తం దిస్వాన రఞ్ఞో చక్కవత్తిస్స చిత్తం పసీదతి – ‘భద్దకం వత, భో, హత్థియానం, సచే దమథం ఉపేయ్యా’తి. అథ ఖో తం, భిక్ఖవే, హత్థిరతనం సేయ్యథాపి నామ భద్దో హత్థాజానీయో దీఘరత్తం సుపరిదన్తో ఏవమేవ దమథం ఉపేతి. భూతపుబ్బం, భిక్ఖవే, రాజా చక్కవత్తీ తమేవ హత్థిరతనం వీమంసమానో పుబ్బణ్హసమయం అభిరుహిత్వా సముద్దపరియన్తం పథవిం అనుసంయాయిత్వా తమేవ రాజధానిం పచ్చాగన్త్వా పాతరాసమకాసి. రఞ్ఞో, భిక్ఖవే, చక్కవత్తిస్స ఏవరూపం హత్థిరతనం పాతుభవతి.

    258. ‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, rañño cakkavattissa hatthiratanaṃ pātubhavati – sabbaseto sattappatiṭṭho iddhimā vehāsaṅgamo uposatho nāma nāgarājā. Taṃ disvāna rañño cakkavattissa cittaṃ pasīdati – ‘bhaddakaṃ vata, bho, hatthiyānaṃ, sace damathaṃ upeyyā’ti. Atha kho taṃ, bhikkhave, hatthiratanaṃ seyyathāpi nāma bhaddo hatthājānīyo dīgharattaṃ suparidanto evameva damathaṃ upeti. Bhūtapubbaṃ, bhikkhave, rājā cakkavattī tameva hatthiratanaṃ vīmaṃsamāno pubbaṇhasamayaṃ abhiruhitvā samuddapariyantaṃ pathaviṃ anusaṃyāyitvā tameva rājadhāniṃ paccāgantvā pātarāsamakāsi. Rañño, bhikkhave, cakkavattissa evarūpaṃ hatthiratanaṃ pātubhavati.

    ‘‘పున చపరం, భిక్ఖవే, రఞ్ఞో చక్కవత్తిస్స అస్సరతనం పాతుభవతి – సబ్బసేతో కాళసీసో ముఞ్జకేసో ఇద్ధిమా వేహాసఙ్గమో వలాహకో నామ అస్సరాజా. తం దిస్వాన రఞ్ఞో చక్కవత్తిస్స చిత్తం పసీదతి – ‘భద్దకం వత, భో, అస్సయానం, సచే దమథం ఉపేయ్యా’తి. అథ ఖో తం, భిక్ఖవే, అస్సరతనం సేయ్యథాపి నామ భద్దో అస్సాజానీయో దీఘరత్తం సుపరిదన్తో ఏవమేవ దమథం ఉపేతి. భూతపుబ్బం, భిక్ఖవే, రాజా చక్కవత్తీ తమేవ అస్సరతనం వీమంసమానో పుబ్బణ్హసమయం అభిరుహిత్వా సముద్దపరియన్తం పథవిం అనుసంయాయిత్వా తమేవ రాజధానిం పచ్చాగన్త్వా పాతరాసమకాసి. రఞ్ఞో, భిక్ఖవే, చక్కవత్తిస్స ఏవరూపం అస్సరతనం పాతుభవతి.

    ‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, rañño cakkavattissa assaratanaṃ pātubhavati – sabbaseto kāḷasīso muñjakeso iddhimā vehāsaṅgamo valāhako nāma assarājā. Taṃ disvāna rañño cakkavattissa cittaṃ pasīdati – ‘bhaddakaṃ vata, bho, assayānaṃ, sace damathaṃ upeyyā’ti. Atha kho taṃ, bhikkhave, assaratanaṃ seyyathāpi nāma bhaddo assājānīyo dīgharattaṃ suparidanto evameva damathaṃ upeti. Bhūtapubbaṃ, bhikkhave, rājā cakkavattī tameva assaratanaṃ vīmaṃsamāno pubbaṇhasamayaṃ abhiruhitvā samuddapariyantaṃ pathaviṃ anusaṃyāyitvā tameva rājadhāniṃ paccāgantvā pātarāsamakāsi. Rañño, bhikkhave, cakkavattissa evarūpaṃ assaratanaṃ pātubhavati.

    ‘‘పున చపరం, భిక్ఖవే, రఞ్ఞో చక్కవత్తిస్స మణిరతనం పాతుభవతి. సో హోతి మణి వేళురియో సుభో జాతిమా అట్ఠంసో సుపరికమ్మకతో . తస్స ఖో పన, భిక్ఖవే, మణిరతనస్స ఆభా సమన్తా యోజనం ఫుటా హోతి. భూతపుబ్బం, భిక్ఖవే, రాజా చక్కవత్తీ తమేవ మణిరతనం వీమంసమానో చతురఙ్గినిం సేనం సన్నయ్హిత్వా మణిం ధజగ్గం ఆరోపేత్వా రత్తన్ధకారతిమిసాయ పాయాసి. యే ఖో పన, భిక్ఖవే, సమన్తా గామా అహేసుం తే తేనోభాసేన కమ్మన్తే పయోజేసుం ‘దివా’తి మఞ్ఞమానా. రఞ్ఞో, భిక్ఖవే, చక్కవత్తిస్స ఏవరూపం మణిరతనం పాతుభవతి.

    ‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, rañño cakkavattissa maṇiratanaṃ pātubhavati. So hoti maṇi veḷuriyo subho jātimā aṭṭhaṃso suparikammakato . Tassa kho pana, bhikkhave, maṇiratanassa ābhā samantā yojanaṃ phuṭā hoti. Bhūtapubbaṃ, bhikkhave, rājā cakkavattī tameva maṇiratanaṃ vīmaṃsamāno caturaṅginiṃ senaṃ sannayhitvā maṇiṃ dhajaggaṃ āropetvā rattandhakāratimisāya pāyāsi. Ye kho pana, bhikkhave, samantā gāmā ahesuṃ te tenobhāsena kammante payojesuṃ ‘divā’ti maññamānā. Rañño, bhikkhave, cakkavattissa evarūpaṃ maṇiratanaṃ pātubhavati.

    ‘‘పున చపరం, భిక్ఖవే, రఞ్ఞో చక్కవత్తిస్స ఇత్థిరతనం పాతుభవతి. సా అభిరూపా దస్సనీయా పాసాదికా పరమాయ వణ్ణపోక్ఖరతాయ సమన్నాగతా నాతిదీఘా నాతిరస్సా నాతికిసా నాతిథూలా నాతికాళికా 67 నాచ్చోదాతా, అతిక్కన్తా మానుసం వణ్ణం, అప్పత్తా దిబ్బం వణ్ణం. తస్స ఖో పన, భిక్ఖవే, ఇత్థిరతనస్స ఏవరూపో కాయసమ్ఫస్సో హోతి సేయ్యథాపి నామ తూలపిచునో వా కప్పాసపిచునో వా. తస్స ఖో పన, భిక్ఖవే, ఇత్థిరతనస్స సీతే ఉణ్హాని గత్తాని హోన్తి, ఉణ్హే సీతాని గత్తాని హోన్తి. తస్స ఖో పన, భిక్ఖవే, ఇత్థిరతనస్స కాయతో చన్దనగన్ధో వాయతి, ముఖతో ఉప్పలగన్ధో వాయతి. తం ఖో పన, భిక్ఖవే, ఇత్థిరతనం రఞ్ఞో చక్కవత్తిస్స పుబ్బుట్ఠాయినీ హోతి పచ్ఛానిపాతినీ కింకారపటిస్సావినీ మనాపచారినీ పియవాదినీ. తం ఖో పన, భిక్ఖవే, ఇత్థిరతనం రాజానం చక్కవత్తిం మనసాపి నో అతిచరతి, కుతో పన కాయేన? రఞ్ఞో, భిక్ఖవే, చక్కవత్తిస్స ఏవరూపం ఇత్థిరతనం పాతుభవతి.

    ‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, rañño cakkavattissa itthiratanaṃ pātubhavati. Sā abhirūpā dassanīyā pāsādikā paramāya vaṇṇapokkharatāya samannāgatā nātidīghā nātirassā nātikisā nātithūlā nātikāḷikā 68 nāccodātā, atikkantā mānusaṃ vaṇṇaṃ, appattā dibbaṃ vaṇṇaṃ. Tassa kho pana, bhikkhave, itthiratanassa evarūpo kāyasamphasso hoti seyyathāpi nāma tūlapicuno vā kappāsapicuno vā. Tassa kho pana, bhikkhave, itthiratanassa sīte uṇhāni gattāni honti, uṇhe sītāni gattāni honti. Tassa kho pana, bhikkhave, itthiratanassa kāyato candanagandho vāyati, mukhato uppalagandho vāyati. Taṃ kho pana, bhikkhave, itthiratanaṃ rañño cakkavattissa pubbuṭṭhāyinī hoti pacchānipātinī kiṃkārapaṭissāvinī manāpacārinī piyavādinī. Taṃ kho pana, bhikkhave, itthiratanaṃ rājānaṃ cakkavattiṃ manasāpi no aticarati, kuto pana kāyena? Rañño, bhikkhave, cakkavattissa evarūpaṃ itthiratanaṃ pātubhavati.

    ‘‘పున చపరం, భిక్ఖవే, రఞ్ఞో చక్కవత్తిస్స గహపతిరతనం పాతుభవతి. తస్స కమ్మవిపాకజం దిబ్బచక్ఖు పాతుభవతి, యేన నిధిం పస్సతి సస్సామికమ్పి అస్సామికమ్పి. సో రాజానం చక్కవత్తిం ఉపసఙ్కమిత్వా ఏవమాహ – ‘అప్పోస్సుక్కో త్వం, దేవ, హోహి. అహం తే ధనేన ధనకరణీయం 69 కరిస్సామీ’తి. భూతపుబ్బం, భిక్ఖవే, రాజా చక్కవత్తీ తమేవ గహపతిరతనం వీమంసమానో నావం అభిరుహిత్వా మజ్ఝే గఙ్గాయ నదియా సోతం ఓగాహిత్వా 70 గహపతిరతనం ఏతదవోచ – ‘అత్థో మే, గహపతి, హిరఞ్ఞసువణ్ణేనా’తి. ‘తేన హి, మహారాజ, ఏకం తీరం నావా ఉపేతూ’తి. ‘ఇధేవ మే, గహపతి, అత్థో హిరఞ్ఞసువణ్ణేనా’తి. అథ ఖో తం, భిక్ఖవే, గహపతిరతనం ఉభోహి హత్థేహి ఉదకే ఓమసిత్వా పూరం హిరఞ్ఞసువణ్ణస్స కుమ్భిం ఉద్ధరిత్వా రాజానం చక్కవత్తిం ఏతదవోచ – ‘అలమేత్తావతా, మహారాజ! కతమేత్తావతా, మహారాజ! పూజితమేత్తావతా, మహారాజా’తి. రాజా చక్కవత్తీ ఏవమాహ – ‘అలమేత్తావతా, గహపతి! కతమేత్తావతా, గహపతి! పూజితమేత్తావతా, గహపతీ’తి . రఞ్ఞో, భిక్ఖవే, చక్కవత్తిస్స ఏవరూపం గహపతిరతనం పాతుభవతి.

    ‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, rañño cakkavattissa gahapatiratanaṃ pātubhavati. Tassa kammavipākajaṃ dibbacakkhu pātubhavati, yena nidhiṃ passati sassāmikampi assāmikampi. So rājānaṃ cakkavattiṃ upasaṅkamitvā evamāha – ‘appossukko tvaṃ, deva, hohi. Ahaṃ te dhanena dhanakaraṇīyaṃ 71 karissāmī’ti. Bhūtapubbaṃ, bhikkhave, rājā cakkavattī tameva gahapatiratanaṃ vīmaṃsamāno nāvaṃ abhiruhitvā majjhe gaṅgāya nadiyā sotaṃ ogāhitvā 72 gahapatiratanaṃ etadavoca – ‘attho me, gahapati, hiraññasuvaṇṇenā’ti. ‘Tena hi, mahārāja, ekaṃ tīraṃ nāvā upetū’ti. ‘Idheva me, gahapati, attho hiraññasuvaṇṇenā’ti. Atha kho taṃ, bhikkhave, gahapatiratanaṃ ubhohi hatthehi udake omasitvā pūraṃ hiraññasuvaṇṇassa kumbhiṃ uddharitvā rājānaṃ cakkavattiṃ etadavoca – ‘alamettāvatā, mahārāja! Katamettāvatā, mahārāja! Pūjitamettāvatā, mahārājā’ti. Rājā cakkavattī evamāha – ‘alamettāvatā, gahapati! Katamettāvatā, gahapati! Pūjitamettāvatā, gahapatī’ti . Rañño, bhikkhave, cakkavattissa evarūpaṃ gahapatiratanaṃ pātubhavati.

    ‘‘పున చపరం, భిక్ఖవే, రఞ్ఞో చక్కవత్తిస్స పరిణాయకరతనం పాతుభవతి – పణ్డితో బ్యత్తో మేధావీ పటిబలో రాజానం చక్కవత్తిం ఉపయాపేతబ్బం ఉపయాపేతుం 73 అపయాపేతబ్బం అపయాపేతుం ఠపేతబ్బం ఠపేతుం. సో రాజానం చక్కవత్తిం ఉపసఙ్కమిత్వా ఏవమాహ – ‘అప్పోస్సుక్కో త్వం , దేవ, హోహి. అహమనుసాసిస్సామీ’తి. రఞ్ఞో, భిక్ఖవే, చక్కవత్తిస్స ఏవరూపం పరిణాయకరతనం పాతుభవతి. రాజా, భిక్ఖవే, చక్కవత్తీ ఇమేహి సత్తహి రతనేహి సమన్నాగతో హోతి.

    ‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, rañño cakkavattissa pariṇāyakaratanaṃ pātubhavati – paṇḍito byatto medhāvī paṭibalo rājānaṃ cakkavattiṃ upayāpetabbaṃ upayāpetuṃ 74 apayāpetabbaṃ apayāpetuṃ ṭhapetabbaṃ ṭhapetuṃ. So rājānaṃ cakkavattiṃ upasaṅkamitvā evamāha – ‘appossukko tvaṃ , deva, hohi. Ahamanusāsissāmī’ti. Rañño, bhikkhave, cakkavattissa evarūpaṃ pariṇāyakaratanaṃ pātubhavati. Rājā, bhikkhave, cakkavattī imehi sattahi ratanehi samannāgato hoti.

    ౨౫౯. ‘‘కతమాహి చతూహి ఇద్ధీహి? ఇధ, భిక్ఖవే, రాజా చక్కవత్తీ అభిరూపో హోతి దస్సనీయో పాసాదికో పరమాయ వణ్ణపోక్ఖరతాయ సమన్నాగతో అతివియ అఞ్ఞేహి మనుస్సేహి. రాజా, భిక్ఖవే, చక్కవత్తీ ఇమాయ పఠమాయ ఇద్ధియా సమన్నాగతో హోతి.

    259. ‘‘Katamāhi catūhi iddhīhi? Idha, bhikkhave, rājā cakkavattī abhirūpo hoti dassanīyo pāsādiko paramāya vaṇṇapokkharatāya samannāgato ativiya aññehi manussehi. Rājā, bhikkhave, cakkavattī imāya paṭhamāya iddhiyā samannāgato hoti.

    ‘‘పున చపరం, భిక్ఖవే, రాజా చక్కవత్తీ దీఘాయుకో హోతి చిరట్ఠితికో అతివియ అఞ్ఞేహి మనుస్సేహి. రాజా, భిక్ఖవే, చక్కవత్తీ ఇమాయ దుతియాయ ఇద్ధియా సమన్నాగతో హోతి.

    ‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, rājā cakkavattī dīghāyuko hoti ciraṭṭhitiko ativiya aññehi manussehi. Rājā, bhikkhave, cakkavattī imāya dutiyāya iddhiyā samannāgato hoti.

    ‘‘పున చపరం, భిక్ఖవే, రాజా చక్కవత్తీ అప్పాబాధో హోతి అప్పాతఙ్కో సమవేపాకినియా గహణియా సమన్నాగతో నాతిసీతాయ నాచ్చుణ్హాయ అతివియ అఞ్ఞేహి మనుస్సేహి. రాజా, భిక్ఖవే, చక్కవత్తీ ఇమాయ తతియాయ ఇద్ధియా సమన్నాగతో హోతి.

    ‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, rājā cakkavattī appābādho hoti appātaṅko samavepākiniyā gahaṇiyā samannāgato nātisītāya nāccuṇhāya ativiya aññehi manussehi. Rājā, bhikkhave, cakkavattī imāya tatiyāya iddhiyā samannāgato hoti.

    ‘‘పున చపరం, భిక్ఖవే, రాజా చక్కవత్తీ బ్రాహ్మణగహపతికానం పియో హోతి మనాపో. సేయ్యథాపి, భిక్ఖవే, పితా పుత్తానం పియో హోతి మనాపో, ఏవమేవ ఖో, భిక్ఖవే, రాజా చక్కవత్తీ బ్రాహ్మణగహపతికానం పియో హోతి మనాపో. రఞ్ఞోపి, భిక్ఖవే, చక్కవత్తిస్స బ్రాహ్మణగహపతికా పియా హోన్తి మనాపా. సేయ్యథాపి, భిక్ఖవే, పితు పుత్తా పియా హోన్తి మనాపా, ఏవమేవ ఖో, భిక్ఖవే, రఞ్ఞోపి చక్కవత్తిస్స బ్రాహ్మణగహపతికా పియా హోన్తి మనాపా.

    ‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, rājā cakkavattī brāhmaṇagahapatikānaṃ piyo hoti manāpo. Seyyathāpi, bhikkhave, pitā puttānaṃ piyo hoti manāpo, evameva kho, bhikkhave, rājā cakkavattī brāhmaṇagahapatikānaṃ piyo hoti manāpo. Raññopi, bhikkhave, cakkavattissa brāhmaṇagahapatikā piyā honti manāpā. Seyyathāpi, bhikkhave, pitu puttā piyā honti manāpā, evameva kho, bhikkhave, raññopi cakkavattissa brāhmaṇagahapatikā piyā honti manāpā.

    ‘‘భూతపుబ్బం , భిక్ఖవే, రాజా చక్కవత్తీ చతురఙ్గినియా సేనాయ ఉయ్యానభూమిం నియ్యాసి. అథ ఖో, భిక్ఖవే, బ్రాహ్మణగహపతికా రాజానం చక్కవత్తిం ఉపసఙ్కమిత్వా ఏవమాహంసు – ‘అతరమానో, దేవ, యాహి యథా తం మయం చిరతరం పస్సేయ్యామా’తి. రాజాపి, భిక్ఖవే, చక్కవత్తీ సారథిం ఆమన్తేసి – ‘అతరమానో , సారథి, పేసేహి యథా మం బ్రాహ్మణగహపతికా చిరతరం పస్సేయ్యు’న్తి. రాజా, భిక్ఖవే, చక్కవత్తీ ఇమాయ చతుత్థాయ ఇద్ధియా సమన్నాగతో హోతి. రాజా, భిక్ఖవే, చక్కవత్తీ ఇమాహి చతూహి ఇద్ధీహి సమన్నాగతో హోతి.

    ‘‘Bhūtapubbaṃ , bhikkhave, rājā cakkavattī caturaṅginiyā senāya uyyānabhūmiṃ niyyāsi. Atha kho, bhikkhave, brāhmaṇagahapatikā rājānaṃ cakkavattiṃ upasaṅkamitvā evamāhaṃsu – ‘ataramāno, deva, yāhi yathā taṃ mayaṃ cirataraṃ passeyyāmā’ti. Rājāpi, bhikkhave, cakkavattī sārathiṃ āmantesi – ‘ataramāno , sārathi, pesehi yathā maṃ brāhmaṇagahapatikā cirataraṃ passeyyu’nti. Rājā, bhikkhave, cakkavattī imāya catutthāya iddhiyā samannāgato hoti. Rājā, bhikkhave, cakkavattī imāhi catūhi iddhīhi samannāgato hoti.

    ‘‘తం కిం మఞ్ఞథ, భిక్ఖవే, అపి ను ఖో రాజా చక్కవత్తీ ఇమేహి సత్తహి రతనేహి సమన్నాగతో ఇమాహి చతూహి చ ఇద్ధీహి తతోనిదానం సుఖం సోమనస్సం పటిసంవేదియేథా’’తి? ‘‘ఏకమేకేనపి, భన్తే, రతనేన 75 సమన్నాగతో రాజా చక్కవత్తీ తతోనిదానం సుఖం సోమనస్సం పటిసంవేదియేథ, కో పన వాదో సత్తహి రతనేహి చతూహి చ ఇద్ధీహీ’’తి?

    ‘‘Taṃ kiṃ maññatha, bhikkhave, api nu kho rājā cakkavattī imehi sattahi ratanehi samannāgato imāhi catūhi ca iddhīhi tatonidānaṃ sukhaṃ somanassaṃ paṭisaṃvediyethā’’ti? ‘‘Ekamekenapi, bhante, ratanena 76 samannāgato rājā cakkavattī tatonidānaṃ sukhaṃ somanassaṃ paṭisaṃvediyetha, ko pana vādo sattahi ratanehi catūhi ca iddhīhī’’ti?

    ౨౬౦. అథ ఖో భగవా పరిత్తం పాణిమత్తం పాసాణం గహేత్వా భిక్ఖూ ఆమన్తేసి – ‘‘తం కిం మఞ్ఞథ, భిక్ఖవే, కతమో ను ఖో మహన్తతరో – యో చాయం మయా పరిత్తో పాణిమత్తో పాసాణో గహితో యో చ హిమవా పబ్బతరాజా’’తి? ‘‘అప్పమత్తకో అయం, భన్తే, భగవతా పరిత్తో పాణిమత్తో పాసాణో గహితో; హిమవన్తం పబ్బతరాజానం ఉపనిధాయ సఙ్ఖమ్పి న ఉపేతి; కలభాగమ్పి న ఉపేతి; ఉపనిధమ్పి న ఉపేతీ’’తి. ‘‘ఏవమేవ ఖో, భిక్ఖవే, యం రాజా చక్కవత్తీ సత్తహి రతనేహి సమన్నాగతో చతూహి చ ఇద్ధీహి తతోనిదానం సుఖం సోమనస్సం పటిసంవేదేతి తం దిబ్బస్స సుఖస్స ఉపనిధాయ సఙ్ఖమ్పి న ఉపేతి; కలభాగమ్పి న ఉపేతి; ఉపనిధమ్పి న ఉపేతి’’.

    260. Atha kho bhagavā parittaṃ pāṇimattaṃ pāsāṇaṃ gahetvā bhikkhū āmantesi – ‘‘taṃ kiṃ maññatha, bhikkhave, katamo nu kho mahantataro – yo cāyaṃ mayā paritto pāṇimatto pāsāṇo gahito yo ca himavā pabbatarājā’’ti? ‘‘Appamattako ayaṃ, bhante, bhagavatā paritto pāṇimatto pāsāṇo gahito; himavantaṃ pabbatarājānaṃ upanidhāya saṅkhampi na upeti; kalabhāgampi na upeti; upanidhampi na upetī’’ti. ‘‘Evameva kho, bhikkhave, yaṃ rājā cakkavattī sattahi ratanehi samannāgato catūhi ca iddhīhi tatonidānaṃ sukhaṃ somanassaṃ paṭisaṃvedeti taṃ dibbassa sukhassa upanidhāya saṅkhampi na upeti; kalabhāgampi na upeti; upanidhampi na upeti’’.

    ‘‘స ఖో సో, భిక్ఖవే, పణ్డితో సచే కదాచి కరహచి దీఘస్స అద్ధునో అచ్చయేన మనుస్సత్తం ఆగచ్ఛతి, యాని తాని ఉచ్చాకులాని – ఖత్తియమహాసాలకులం వా బ్రాహ్మణమహాసాలకులం వా గహపతిమహాసాలకులం వా తథారూపే కులే పచ్చాజాయతి అడ్ఢే మహద్ధనే మహాభోగే పహూతజాతరూపరజతే పహూతవిత్తూపకరణే పహూతధనధఞ్ఞే. సో చ హోతి అభిరూపో దస్సనీయో పాసాదికో పరమాయ వణ్ణపోక్ఖరతాయ సమన్నాగతో, లాభీ అన్నస్స పానస్స వత్థస్స యానస్స మాలాగన్ధవిలేపనస్స సేయ్యావసథపదీపేయ్యస్స. సో కాయేన సుచరితం చరతి, వాచాయ సుచరితం చరతి, మనసా సుచరితం చరతి. సో కాయేన సుచరితం చరిత్వా, వాచాయ సుచరితం చరిత్వా, మనసా సుచరితం చరిత్వా, కాయస్స భేదా పరం మరణా సుగతిం సగ్గం లోకం ఉపపజ్జతి. సేయ్యథాపి, భిక్ఖవే, అక్ఖధుత్తో పఠమేనేవ కటగ్గహేన మహన్తం భోగక్ఖన్ధం అధిగచ్ఛేయ్య; అప్పమత్తకో సో, భిక్ఖవే, కటగ్గహో యం సో అక్ఖధుత్తో పఠమేనేవ కటగ్గహేన మహన్తం భోగక్ఖన్ధం అధిగచ్ఛేయ్య. అథ ఖో అయమేవ తతో మహన్తతరో కటగ్గహో యం సో పణ్డితో కాయేన సుచరితం చరిత్వా, వాచాయ సుచరితం చరిత్వా, మనసా సుచరితం చరిత్వా కాయస్స భేదా పరం మరణా సుగతిం సగ్గం లోకం ఉపపజ్జతి. అయం, భిక్ఖవే, కేవలా పరిపూరా పణ్డితభూమీ’’తి.

    ‘‘Sa kho so, bhikkhave, paṇḍito sace kadāci karahaci dīghassa addhuno accayena manussattaṃ āgacchati, yāni tāni uccākulāni – khattiyamahāsālakulaṃ vā brāhmaṇamahāsālakulaṃ vā gahapatimahāsālakulaṃ vā tathārūpe kule paccājāyati aḍḍhe mahaddhane mahābhoge pahūtajātarūparajate pahūtavittūpakaraṇe pahūtadhanadhaññe. So ca hoti abhirūpo dassanīyo pāsādiko paramāya vaṇṇapokkharatāya samannāgato, lābhī annassa pānassa vatthassa yānassa mālāgandhavilepanassa seyyāvasathapadīpeyyassa. So kāyena sucaritaṃ carati, vācāya sucaritaṃ carati, manasā sucaritaṃ carati. So kāyena sucaritaṃ caritvā, vācāya sucaritaṃ caritvā, manasā sucaritaṃ caritvā, kāyassa bhedā paraṃ maraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjati. Seyyathāpi, bhikkhave, akkhadhutto paṭhameneva kaṭaggahena mahantaṃ bhogakkhandhaṃ adhigaccheyya; appamattako so, bhikkhave, kaṭaggaho yaṃ so akkhadhutto paṭhameneva kaṭaggahena mahantaṃ bhogakkhandhaṃ adhigaccheyya. Atha kho ayameva tato mahantataro kaṭaggaho yaṃ so paṇḍito kāyena sucaritaṃ caritvā, vācāya sucaritaṃ caritvā, manasā sucaritaṃ caritvā kāyassa bhedā paraṃ maraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjati. Ayaṃ, bhikkhave, kevalā paripūrā paṇḍitabhūmī’’ti.

    ఇదమవోచ భగవా. అత్తమనా తే భిక్ఖూ భగవతో భాసితం అభినన్దున్తి.

    Idamavoca bhagavā. Attamanā te bhikkhū bhagavato bhāsitaṃ abhinandunti.

    బాలపణ్డితసుత్తం నిట్ఠితం నవమం.

    Bālapaṇḍitasuttaṃ niṭṭhitaṃ navamaṃ.







    Footnotes:
    1. నో చేదం (సం॰ ని॰ ౩.౨౭-౨౮)
    2. న తేన నం (క॰), న నం (?)
    3. రథియాయ (బహూసు)
    4. సంవిజ్జన్తే తే చ (సీ॰ స్యా॰ కం॰ పీ॰)
    5. no cedaṃ (saṃ. ni. 3.27-28)
    6. na tena naṃ (ka.), na naṃ (?)
    7. rathiyāya (bahūsu)
    8. saṃvijjante te ca (sī. syā. kaṃ. pī.)
    9. ఖారాపటిచ్ఛకమ్పి (క॰)
    10. పలాలపిట్ఠకమ్పి (పీ॰)
    11. సచే మమ్పి (క॰)
    12. khārāpaṭicchakampi (ka.)
    13. palālapiṭṭhakampi (pī.)
    14. sace mampi (ka.)
    15. ఛమాయ (సీ॰ పీ॰)
    16. chamāya (sī. pī.)
    17. ఉపమాహిపి (సీ॰)
    18. upamāhipi (sī.)
    19. మజ్ఝన్తికసమయం (సీ॰ స్యా॰ కం॰ క॰), మజ్ఝన్తికం సమయం (పీ॰)
    20. majjhantikasamayaṃ (sī. syā. kaṃ. ka.), majjhantikaṃ samayaṃ (pī.)
    21. ఉపనిధిమ్పి (సీ॰ పీ॰)
    22. upanidhimpi (sī. pī.)
    23. అయోఖీలం (సీ॰ స్యా॰ కం॰ పీ॰)
    24. బ్యన్తిహోతి (పీ॰ క॰)
    25. కుధారీహి (క॰)
    26. సఞ్జోతిభూతాయ (స్యా॰ కం॰ పీ॰)
    27. నిరయపాలా పునప్పునం (క॰)
    28. ayokhīlaṃ (sī. syā. kaṃ. pī.)
    29. byantihoti (pī. ka.)
    30. kudhārīhi (ka.)
    31. sañjotibhūtāya (syā. kaṃ. pī.)
    32. nirayapālā punappunaṃ (ka.)
    33. జియ్యన్తి (క॰)
    34. మియ్యన్తి (క॰)
    35. పటఙ్గా (స్యా॰ కం॰ క॰)
    36. jiyyanti (ka.)
    37. miyyanti (ka.)
    38. paṭaṅgā (syā. kaṃ. ka.)
    39. ( ) నత్థి సీ॰ స్యా॰ కం॰ పీ॰ పోత్థకేసు
    40. ( ) natthi sī. syā. kaṃ. pī. potthakesu
    41. వస్ససతస్స వస్ససహస్సస్స వస్ససతసహస్సస్స (సీ॰), వస్ససతస్స (స్యా॰ కం॰ పీ॰)
    42. ( ) నత్థి సీ॰ పీ॰ పోత్థకేసు
    43. యది నూన (సీ॰ స్యా॰ కం॰ పీ॰)
    44. vassasatassa vassasahassassa vassasatasahassassa (sī.), vassasatassa (syā. kaṃ. pī.)
    45. ( ) natthi sī. pī. potthakesu
    46. yadi nūna (sī. syā. kaṃ. pī.)
    47. వేణకులం (సీ॰ పీ॰)
    48. బహ్వాబాధో (క॰)
    49. veṇakulaṃ (sī. pī.)
    50. bahvābādho (ka.)
    51. అనుబన్ధం (సీ॰ పీ॰), అద్ధుబన్ధం (స్యా॰ కం॰)
    52. కేవలపరిపూరా (సీ॰ పీ॰) మ॰ ని॰ ౧.౨౪౪ పాళియా సంసన్దేతబ్బా
    53. anubandhaṃ (sī. pī.), addhubandhaṃ (syā. kaṃ.)
    54. kevalaparipūrā (sī. pī.) ma. ni. 1.244 pāḷiyā saṃsandetabbā
    55. న తేన నం (క॰), న నం (?)
    56. na tena naṃ (ka.), na naṃ (?)
    57. ఏతదహోసి (స్యా॰ కం॰ క॰)
    58. etadahosi (syā. kaṃ. ka.)
    59. స్వాగతం మహారాజ (సీ॰ స్యా॰ కం॰ పీ॰)
    60. అనుయుత్తా (సీ॰ స్యా॰ కం॰ పీ॰)
    61. అహేసుం (స్యా॰ కం॰ క॰)
    62. svāgataṃ mahārāja (sī. syā. kaṃ. pī.)
    63. anuyuttā (sī. syā. kaṃ. pī.)
    64. ahesuṃ (syā. kaṃ. ka.)
    65. అజ్ఝోగహేత్వా (సీ॰ స్యా॰ కం॰ పీ॰)
    66. ajjhogahetvā (sī. syā. kaṃ. pī.)
    67. నాతికాళీ (సీ॰ పీ॰)
    68. nātikāḷī (sī. pī.)
    69. ధనేన కరణీయం (క॰)
    70. ఓగహేత్వా (సీ॰ పీ॰)
    71. dhanena karaṇīyaṃ (ka.)
    72. ogahetvā (sī. pī.)
    73. ఉపట్ఠపేతబ్బం ఉపట్ఠపేతుం (సీ॰ స్యా॰ కం॰ పీ॰)
    74. upaṭṭhapetabbaṃ upaṭṭhapetuṃ (sī. syā. kaṃ. pī.)
    75. తేన రతనేన (సీ॰)
    76. tena ratanena (sī.)



    Related texts:



    అట్ఠకథా • Aṭṭhakathā / సుత్తపిటక (అట్ఠకథా) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / మజ్ఝిమనికాయ (అట్ఠకథా) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) / ౯. బాలపణ్డితసుత్తవణ్ణనా • 9. Bālapaṇḍitasuttavaṇṇanā

    టీకా • Tīkā / సుత్తపిటక (టీకా) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / మజ్ఝిమనికాయ (టీకా) • Majjhimanikāya (ṭīkā) / ౯. బాలపణ్డితసుత్తవణ్ణనా • 9. Bālapaṇḍitasuttavaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact