Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / මජ්‌ඣිමනිකාය • Majjhimanikāya

    9. බාලපණ්‌ඩිතසුත්‌තං

    9. Bālapaṇḍitasuttaṃ

    246. එවං මෙ සුතං – එකං සමයං භගවා සාවත්‌ථියං විහරති ජෙතවනෙ අනාථපිණ්‌ඩිකස්‌ස ආරාමෙ. තත්‍ර ඛො භගවා භික්‌ඛූ ආමන්‌තෙසි – ‘‘භික්‌ඛවො’’ති. ‘‘භදන්‌තෙ’’ති තෙ භික්‌ඛූ භගවතො පච්‌චස්‌සොසුං. භගවා එතදවොච –

    246. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme. Tatra kho bhagavā bhikkhū āmantesi – ‘‘bhikkhavo’’ti. ‘‘Bhadante’’ti te bhikkhū bhagavato paccassosuṃ. Bhagavā etadavoca –

    ‘‘තීණිමානි, භික්‌ඛවෙ, බාලස්‌ස බාලලක්‌ඛණානි බාලනිමිත්‌තානි බාලාපදානානි. කතමානි තීණි? ඉධ, භික්‌ඛවෙ, බාලො දුච්‌චින්‌තිතචින්‌තී ච හොති දුබ්‌භාසිතභාසී ච දුක්‌කටකම්‌මකාරී ච. නො චෙතං 1, භික්‌ඛවෙ, බාලො දුච්‌චින්‌තිතචින්‌තී ච අභවිස්‌ස දුබ්‌භාසිතභාසී ච දුක්‌කටකම්‌මකාරී ච කෙන නං 2 පණ්‌ඩිතා ජානෙය්‍යුං – ‘බාලො අයං භවං අසප්‌පුරිසො’ති? යස්‌මා ච ඛො, භික්‌ඛවෙ, බාලො දුච්‌චින්‌තිතචින්‌තී ච හොති දුබ්‌භාසිතභාසී ච දුක්‌කටකම්‌මකාරී ච තස්‌මා නං පණ්‌ඩිතා ජානන්‌ති – ‘බාලො අයං භවං අසප්‌පුරිසො’ති. ස ඛො සො, භික්‌ඛවෙ, බාලො තිවිධං දිට්‌ඨෙව ධම්‌මෙ දුක්‌ඛං දොමනස්‌සං පටිසංවෙදෙති. සචෙ, භික්‌ඛවෙ, බාලො සභායං වා නිසින්‌නො හොති, රථිකාය 3 වා නිසින්‌නො හොති, සිඞ්‌ඝාටකෙ වා නිසින්‌නො හොති; තත්‍ර චෙ ජනො තජ්‌ජං තස්‌සාරුප්‌පං කථං මන්‌තෙති. සචෙ, භික්‌ඛවෙ, බාලො පාණාතිපාතී හොති, අදින්‌නාදායී හොති, කාමෙසුමිච්‌ඡාචාරී හොති, මුසාවාදී හොති, සුරාමෙරයමජ්‌ජපමාදට්‌ඨායී හොති, තත්‍ර, භික්‌ඛවෙ, බාලස්‌ස එවං හොති – ‘යං ඛො ජනො තජ්‌ජං තස්‌සාරුප්‌පං කථං මන්‌තෙති, සංවිජ්‌ජන්‌තෙව තෙ 4 ධම්‌මා මයි, අහඤ්‌ච තෙසු ධම්‌මෙසු සන්‌දිස්‌සාමී’ති. ඉදං, භික්‌ඛවෙ, බාලො පඨමං දිට්‌ඨෙව ධම්‌මෙ දුක්‌ඛං දොමනස්‌සං පටිසංවෙදෙති.

    ‘‘Tīṇimāni, bhikkhave, bālassa bālalakkhaṇāni bālanimittāni bālāpadānāni. Katamāni tīṇi? Idha, bhikkhave, bālo duccintitacintī ca hoti dubbhāsitabhāsī ca dukkaṭakammakārī ca. No cetaṃ 5, bhikkhave, bālo duccintitacintī ca abhavissa dubbhāsitabhāsī ca dukkaṭakammakārī ca kena naṃ 6 paṇḍitā jāneyyuṃ – ‘bālo ayaṃ bhavaṃ asappuriso’ti? Yasmā ca kho, bhikkhave, bālo duccintitacintī ca hoti dubbhāsitabhāsī ca dukkaṭakammakārī ca tasmā naṃ paṇḍitā jānanti – ‘bālo ayaṃ bhavaṃ asappuriso’ti. Sa kho so, bhikkhave, bālo tividhaṃ diṭṭheva dhamme dukkhaṃ domanassaṃ paṭisaṃvedeti. Sace, bhikkhave, bālo sabhāyaṃ vā nisinno hoti, rathikāya 7 vā nisinno hoti, siṅghāṭake vā nisinno hoti; tatra ce jano tajjaṃ tassāruppaṃ kathaṃ manteti. Sace, bhikkhave, bālo pāṇātipātī hoti, adinnādāyī hoti, kāmesumicchācārī hoti, musāvādī hoti, surāmerayamajjapamādaṭṭhāyī hoti, tatra, bhikkhave, bālassa evaṃ hoti – ‘yaṃ kho jano tajjaṃ tassāruppaṃ kathaṃ manteti, saṃvijjanteva te 8 dhammā mayi, ahañca tesu dhammesu sandissāmī’ti. Idaṃ, bhikkhave, bālo paṭhamaṃ diṭṭheva dhamme dukkhaṃ domanassaṃ paṭisaṃvedeti.

    247. ‘‘පුන චපරං, භික්‌ඛවෙ, බාලො පස්‌සති රාජානො චොරං ආගුචාරිං ගහෙත්‌වා විවිධා කම්‌මකාරණා කාරෙන්‌තෙ – කසාහිපි තාළෙන්‌තෙ වෙත්‌තෙහිපි තාළෙන්‌තෙ අද්‌ධදණ්‌ඩකෙහිපි තාළෙන්‌තෙ හත්‌ථම්‌පි ඡින්‌දන්‌තෙ පාදම්‌පි ඡින්‌දන්‌තෙ හත්‌ථපාදම්‌පි ඡින්‌දන්‌තෙ කණ්‌ණම්‌පි ඡින්‌දන්‌තෙ නාසම්‌පි ඡින්‌දන්‌තෙ කණ්‌ණනාසම්‌පි ඡින්‌දන්‌තෙ බිලඞ්‌ගථාලිකම්‌පි කරොන්‌තෙ සඞ්‌ඛමුණ්‌ඩිකම්‌පි කරොන්‌තෙ රාහුමුඛම්‌පි කරොන්‌තෙ ජොතිමාලිකම්‌පි කරොන්‌තෙ හත්‌ථපජ්‌ජොතිකම්‌පි කරොන්‌තෙ එරකවත්‌තිකම්‌පි කරොන්‌තෙ චීරකවාසිකම්‌පි කරොන්‌තෙ එණෙය්‍යකම්‌පි කරොන්‌තෙ බළිසමංසිකම්‌පි කරොන්‌තෙ කහාපණිකම්‌පි කරොන්‌තෙ ඛාරාපතච්‌ඡිකම්‌පි 9 කරොන්‌තෙ පලිඝපරිවත්‌තිකම්‌පි කරොන්‌තෙ පලාලපීඨකම්‌පි 10 කරොන්‌තෙ තත්‌තෙනපි තෙලෙන ඔසිඤ්‌චන්‌තෙ සුනඛෙහිපි ඛාදාපෙන්‌තෙ ජීවන්‌තම්‌පි සූලෙ උත්‌තාසෙන්‌තෙ අසිනාපි සීසං ඡින්‌දන්‌තෙ. තත්‍ර, භික්‌ඛවෙ, බාලස්‌ස එවං හොති – ‘යථාරූපානං ඛො පාපකානං කම්‌මානං හෙතු රාජානො චොරං ආගුචාරිං ගහෙත්‌වා විවිධා කම්‌මකාරණා කාරෙන්‌ති – කසාහිපි තාළෙන්‌ති…පෙ.… අසිනාපි සීසං ඡින්‌දන්‌ති; සංවිජ්‌ජන්‌තෙව තෙ ධම්‌මා මයි, අහඤ්‌ච තෙසු ධම්‌මෙසු සන්‌දිස්‌සාමි. මං චෙපි රාජානො 11 ජානෙය්‍යුං, මම්‌පි රාජානො ගහෙත්‌වා විවිධා කම්‌මකාරණා කාරෙය්‍යුං – කසාහිපි තාළෙය්‍යුං…පෙ.… ජීවන්‌තම්‌පි සූලෙ උත්‌තාසෙය්‍යුං, අසිනාපි සීසං ඡින්‌දෙය්‍යු’න්‌ති. ඉදම්‌පි, භික්‌ඛවෙ, බාලො දුතියං දිට්‌ඨෙව ධම්‌මෙ දුක්‌ඛං දොමනස්‌සං පටිසංවෙදෙති.

    247. ‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, bālo passati rājāno coraṃ āgucāriṃ gahetvā vividhā kammakāraṇā kārente – kasāhipi tāḷente vettehipi tāḷente addhadaṇḍakehipi tāḷente hatthampi chindante pādampi chindante hatthapādampi chindante kaṇṇampi chindante nāsampi chindante kaṇṇanāsampi chindante bilaṅgathālikampi karonte saṅkhamuṇḍikampi karonte rāhumukhampi karonte jotimālikampi karonte hatthapajjotikampi karonte erakavattikampi karonte cīrakavāsikampi karonte eṇeyyakampi karonte baḷisamaṃsikampi karonte kahāpaṇikampi karonte khārāpatacchikampi 12 karonte palighaparivattikampi karonte palālapīṭhakampi 13 karonte tattenapi telena osiñcante sunakhehipi khādāpente jīvantampi sūle uttāsente asināpi sīsaṃ chindante. Tatra, bhikkhave, bālassa evaṃ hoti – ‘yathārūpānaṃ kho pāpakānaṃ kammānaṃ hetu rājāno coraṃ āgucāriṃ gahetvā vividhā kammakāraṇā kārenti – kasāhipi tāḷenti…pe… asināpi sīsaṃ chindanti; saṃvijjanteva te dhammā mayi, ahañca tesu dhammesu sandissāmi. Maṃ cepi rājāno 14 jāneyyuṃ, mampi rājāno gahetvā vividhā kammakāraṇā kāreyyuṃ – kasāhipi tāḷeyyuṃ…pe… jīvantampi sūle uttāseyyuṃ, asināpi sīsaṃ chindeyyu’nti. Idampi, bhikkhave, bālo dutiyaṃ diṭṭheva dhamme dukkhaṃ domanassaṃ paṭisaṃvedeti.

    248. ‘‘පුන චපරං, භික්‌ඛවෙ, බාලං පීඨසමාරූළ්‌හං වා මඤ්‌චසමාරූළ්‌හං වා ඡමායං 15 වා සෙමානං, යානිස්‌ස පුබ්‌බෙ පාපකානි කම්‌මානි කතානි කායෙන දුච්‌චරිතානි වාචාය දුච්‌චරිතානි මනසා දුච්‌චරිතානි තානිස්‌ස තම්‌හි සමයෙ ඔලම්‌බන්‌ති අජ්‌ඣොලම්‌බන්‌ති අභිප්‌පලම්‌බන්‌ති. සෙය්‍යථාපි, භික්‌ඛවෙ, මහතං පබ්‌බතකූටානං ඡායා සායන්‌හසමයං පථවියා ඔලම්‌බන්‌ති අජ්‌ඣොලම්‌බන්‌ති අභිප්‌පලම්‌බන්‌ති; එවමෙව ඛො, භික්‌ඛවෙ, බාලං පීඨසමාරූළ්‌හං වා මඤ්‌චසමාරූළ්‌හං වා ඡමායං වා සෙමානං, යානිස්‌ස පුබ්‌බෙ පාපකානි කම්‌මානි කතානි කායෙන දුච්‌චරිතානි වාචාය දුච්‌චරිතානි මනසා දුච්‌චරිතානි තානිස්‌ස තම්‌හි සමයෙ ඔලම්‌බන්‌ති අජ්‌ඣොලම්‌බන්‌ති අභිප්‌පලම්‌බන්‌ති. තත්‍ර, භික්‌ඛවෙ, බාලස්‌ස එවං හොති – ‘අකතං වත මෙ කල්‍යාණං, අකතං කුසලං, අකතං භීරුත්‌තාණං; කතං පාපං, කතං ලුද්‌දං, කතං කිබ්‌බිසං. යාවතා, භො, අකතකල්‍යාණානං අකතකුසලානං අකතභීරුත්‌තාණානං කතපාපානං කතලුද්‌දානං කතකිබ්‌බිසානං ගති තං ගතිං පෙච්‌ච ගච්‌ඡාමී’ති. සො සොචති කිලමති පරිදෙවති උරත්‌තාළිං කන්‌දති සම්‌මොහං ආපජ්‌ජති. ඉදම්‌පි, භික්‌ඛවෙ, බාලො තතියං දිට්‌ඨෙව ධම්‌මෙ දුක්‌ඛං දොමනස්‌සං පටිසංවෙදෙති.

    248. ‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, bālaṃ pīṭhasamārūḷhaṃ vā mañcasamārūḷhaṃ vā chamāyaṃ 16 vā semānaṃ, yānissa pubbe pāpakāni kammāni katāni kāyena duccaritāni vācāya duccaritāni manasā duccaritāni tānissa tamhi samaye olambanti ajjholambanti abhippalambanti. Seyyathāpi, bhikkhave, mahataṃ pabbatakūṭānaṃ chāyā sāyanhasamayaṃ pathaviyā olambanti ajjholambanti abhippalambanti; evameva kho, bhikkhave, bālaṃ pīṭhasamārūḷhaṃ vā mañcasamārūḷhaṃ vā chamāyaṃ vā semānaṃ, yānissa pubbe pāpakāni kammāni katāni kāyena duccaritāni vācāya duccaritāni manasā duccaritāni tānissa tamhi samaye olambanti ajjholambanti abhippalambanti. Tatra, bhikkhave, bālassa evaṃ hoti – ‘akataṃ vata me kalyāṇaṃ, akataṃ kusalaṃ, akataṃ bhīruttāṇaṃ; kataṃ pāpaṃ, kataṃ luddaṃ, kataṃ kibbisaṃ. Yāvatā, bho, akatakalyāṇānaṃ akatakusalānaṃ akatabhīruttāṇānaṃ katapāpānaṃ kataluddānaṃ katakibbisānaṃ gati taṃ gatiṃ pecca gacchāmī’ti. So socati kilamati paridevati urattāḷiṃ kandati sammohaṃ āpajjati. Idampi, bhikkhave, bālo tatiyaṃ diṭṭheva dhamme dukkhaṃ domanassaṃ paṭisaṃvedeti.

    ‘‘ස ඛො සො, භික්‌ඛවෙ, බාලො කායෙන දුච්‌චරිතං චරිත්‌වා වාචාය දුච්‌චරිතං චරිත්‌වා මනසා දුච්‌චරිතං චරිත්‌වා කායස්‌ස භෙදා පරං මරණා අපායං දුග්‌ගතිං විනිපාතං නිරයං උපපජ්‌ජති. යං ඛො තං, භික්‌ඛවෙ, සම්‌මා වදමානො වදෙය්‍ය – ‘එකන්‌තං අනිට්‌ඨං එකන්‌තං අකන්‌තං එකන්‌තං අමනාප’න්‌ති, නිරයමෙව තං සම්‌මා වදමානො වදෙය්‍ය – ‘එකන්‌තං අනිට්‌ඨං එකන්‌තං අකන්‌තං එකන්‌තං අමනාප’න්‌ති. යාවඤ්‌චිදං, භික්‌ඛවෙ, උපමාපි 17 න සුකරා යාව දුක්‌ඛා නිරයා’’ති.

    ‘‘Sa kho so, bhikkhave, bālo kāyena duccaritaṃ caritvā vācāya duccaritaṃ caritvā manasā duccaritaṃ caritvā kāyassa bhedā paraṃ maraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjati. Yaṃ kho taṃ, bhikkhave, sammā vadamāno vadeyya – ‘ekantaṃ aniṭṭhaṃ ekantaṃ akantaṃ ekantaṃ amanāpa’nti, nirayameva taṃ sammā vadamāno vadeyya – ‘ekantaṃ aniṭṭhaṃ ekantaṃ akantaṃ ekantaṃ amanāpa’nti. Yāvañcidaṃ, bhikkhave, upamāpi 18 na sukarā yāva dukkhā nirayā’’ti.

    249. එවං වුත්‌තෙ, අඤ්‌ඤතරො භික්‌ඛු භගවන්‌තං එතදවොච – ‘‘සක්‌කා පන, භන්‌තෙ, උපමං කාතු’’න්‌ති? ‘‘සක්‌කා භික්‌ඛූ’’ති භගවා අවොච. සෙය්‍යථාපි, භික්‌ඛු, චොරං ආගුචාරිං ගහෙත්‌වා රඤ්‌ඤො දස්‌සෙය්‍යුං – ‘අයං ඛො, දෙව, චොරො ආගුචාරී, ඉමස්‌ස යං ඉච්‌ඡසි තං දණ්‌ඩං පණෙහී’ති. තමෙනං රාජා එවං වදෙය්‍ය – ‘ගච්‌ඡථ, භො, ඉමං පුරිසං පුබ්‌බණ්‌හසමයං සත්‌තිසතෙන හනථා’ති . තමෙනං පුබ්‌බණ්‌හසමයං සත්‌තිසතෙන හනෙය්‍යුං. අථ රාජා මජ්‌ඣන්‌හිකසමයං 19 එවං වදෙය්‍ය – ‘අම්‌භො, කථං සො පුරිසො’ති? ‘‘‘තථෙව, දෙව, ජීවතී’ති. තමෙනං රාජා එවං වදෙය්‍ය – ‘ගච්‌ඡථ, භො, තං පුරිසං මජ්‌ඣන්‌හිකසමයං සත්‌තිසතෙන හනථා’ති. තමෙනං මජ්‌ඣන්‌හිකසමයං සත්‌තිසතෙන හනෙය්‍යුං. අථ රාජා සායන්‌හසමයං එවං වදෙය්‍ය – ‘අම්‌භො, කථං සො පුරිසො’ති? ‘තථෙව, දෙව, ජීවතී’ති. තමෙනං රාජා එවං වදෙය්‍ය – ‘ගච්‌ඡථ, භො, තං පුරිසං සායන්‌හසමයං සත්‌තිසතෙන හනථා’ති. තමෙනං සායන්‌හසමයං සත්‌තිසතෙන හනෙය්‍යුං. තං කිං මඤ්‌ඤථ , භික්‌ඛවෙ, අපි නු සො පුරිසො තීහි සත්‌තිසතෙහි හඤ්‌ඤමානො තතොනිදානං දුක්‌ඛං දොමනස්‌සං පටිසංවෙදියෙථා’’ති? ‘‘එකිස්‌සාපි, භන්‌තෙ, සත්‌තියා හඤ්‌ඤමානො සො පුරිසො තතොනිදානං දුක්‌ඛං දොමනස්‌සං පටිසංවෙදියෙථ, කො පන වාදො තීහි සත්‌තිසතෙහී’’ති?

    249. Evaṃ vutte, aññataro bhikkhu bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘sakkā pana, bhante, upamaṃ kātu’’nti? ‘‘Sakkā bhikkhū’’ti bhagavā avoca. Seyyathāpi, bhikkhu, coraṃ āgucāriṃ gahetvā rañño dasseyyuṃ – ‘ayaṃ kho, deva, coro āgucārī, imassa yaṃ icchasi taṃ daṇḍaṃ paṇehī’ti. Tamenaṃ rājā evaṃ vadeyya – ‘gacchatha, bho, imaṃ purisaṃ pubbaṇhasamayaṃ sattisatena hanathā’ti . Tamenaṃ pubbaṇhasamayaṃ sattisatena haneyyuṃ. Atha rājā majjhanhikasamayaṃ 20 evaṃ vadeyya – ‘ambho, kathaṃ so puriso’ti? ‘‘‘Tatheva, deva, jīvatī’ti. Tamenaṃ rājā evaṃ vadeyya – ‘gacchatha, bho, taṃ purisaṃ majjhanhikasamayaṃ sattisatena hanathā’ti. Tamenaṃ majjhanhikasamayaṃ sattisatena haneyyuṃ. Atha rājā sāyanhasamayaṃ evaṃ vadeyya – ‘ambho, kathaṃ so puriso’ti? ‘Tatheva, deva, jīvatī’ti. Tamenaṃ rājā evaṃ vadeyya – ‘gacchatha, bho, taṃ purisaṃ sāyanhasamayaṃ sattisatena hanathā’ti. Tamenaṃ sāyanhasamayaṃ sattisatena haneyyuṃ. Taṃ kiṃ maññatha , bhikkhave, api nu so puriso tīhi sattisatehi haññamāno tatonidānaṃ dukkhaṃ domanassaṃ paṭisaṃvediyethā’’ti? ‘‘Ekissāpi, bhante, sattiyā haññamāno so puriso tatonidānaṃ dukkhaṃ domanassaṃ paṭisaṃvediyetha, ko pana vādo tīhi sattisatehī’’ti?

    250. අථ ඛො භගවා පරිත්‌තං පාණිමත්‌තං පාසාණං ගහෙත්‌වා භික්‌ඛූ ආමන්‌තෙසි – ‘‘තං කිං මඤ්‌ඤථ, භික්‌ඛවෙ, කතමො නු ඛො මහන්‌තතරො – යො චායං මයා පරිත්‌තො පාණිමත්‌තො පාසාණො ගහිතො, යො ච හිමවා පබ්‌බතරාජා’’ති? ‘‘අප්‌පමත්‌තකො අයං, භන්‌තෙ, භගවතා පරිත්‌තො පාණිමත්‌තො පාසාණො ගහිතො, හිමවන්‌තං පබ්‌බතරාජානං උපනිධාය සඞ්‌ඛම්‌පි න උපෙති, කලභාගම්‌පි න උපෙති, උපනිධම්‌පි 21 න උපෙති’’. ‘‘එවමෙව ඛො, භික්‌ඛවෙ, යං සො පුරිසො තීහි සත්‌තිසතෙහි හඤ්‌ඤමානො තතොනිදානං දුක්‌ඛං දොමනස්‌සං පටිසංවෙදෙති තං නිරයකස්‌ස දුක්‌ඛස්‌ස උපනිධාය සඞ්‌ඛම්‌පි න උපෙති, කලභාගම්‌පි න උපෙති, උපනිධම්‌පි න උපෙති’’.

    250. Atha kho bhagavā parittaṃ pāṇimattaṃ pāsāṇaṃ gahetvā bhikkhū āmantesi – ‘‘taṃ kiṃ maññatha, bhikkhave, katamo nu kho mahantataro – yo cāyaṃ mayā paritto pāṇimatto pāsāṇo gahito, yo ca himavā pabbatarājā’’ti? ‘‘Appamattako ayaṃ, bhante, bhagavatā paritto pāṇimatto pāsāṇo gahito, himavantaṃ pabbatarājānaṃ upanidhāya saṅkhampi na upeti, kalabhāgampi na upeti, upanidhampi 22 na upeti’’. ‘‘Evameva kho, bhikkhave, yaṃ so puriso tīhi sattisatehi haññamāno tatonidānaṃ dukkhaṃ domanassaṃ paṭisaṃvedeti taṃ nirayakassa dukkhassa upanidhāya saṅkhampi na upeti, kalabhāgampi na upeti, upanidhampi na upeti’’.

    ‘‘තමෙනං, භික්‌ඛවෙ, නිරයපාලා පඤ්‌චවිධබන්‌ධනං නාම කම්‌මකාරණං කරොන්‌ති – තත්‌තං අයොඛිලං 23 හත්‌ථෙ ගමෙන්‌ති, තත්‌තං අයොඛිලං දුතියෙ හත්‌ථෙ ගමෙන්‌ති, තත්‌තං අයොඛිලං පාදෙ ගමෙන්‌ති, තත්‌තං අයොඛිලං දුතියෙ පාදෙ ගමෙන්‌ති, තත්‌තං අයොඛිලං මජ්‌ඣෙ උරස්‌මිං ගමෙන්‌ති. සො තත්‌ථ දුක්‌ඛා තිබ්‌බා ඛරා කටුකා වෙදනා වෙදෙති, න ච තාව කාලං කරොති යාව න තං පාපකම්‌මං බ්‍යන්‌තීහොති 24. තමෙනං, භික්‌ඛවෙ, නිරයපාලා සංවෙසෙත්‌වා කුඨාරීහි 25 තච්‌ඡන්‌ති. සො තත්‌ථ දුක්‌ඛා තිබ්‌බා…පෙ.… බ්‍යන්‌තීහොති. තමෙනං, භික්‌ඛවෙ, නිරයපාලා උද්‌ධංපාදං අධොසිරං ගහෙත්‌වා වාසීහි තච්‌ඡන්‌ති. සො තත්‌ථ දුක්‌ඛා තිබ්‌බා…පෙ.… බ්‍යන්‌තීහොති. තමෙනං, භික්‌ඛවෙ, නිරයපාලා රථෙ යොජෙත්‌වා ආදිත්‌තාය පථවියා සම්‌පජ්‌ජලිතාය සජොතිභූතාය 26 සාරෙන්‌තිපි පච්‌චාසාරෙන්‌තිපි . සො තත්‌ථ දුක්‌ඛා තිබ්‌බා…පෙ.… බ්‍යන්‌තීහොති. තමෙනං, භික්‌ඛවෙ, නිරයපාලා මහන්‌තං අඞ්‌ගාරපබ්‌බතං ආදිත්‌තං සම්‌පජ්‌ජලිතං සජොතිභූතං ආරොපෙන්‌තිපි ඔරොපෙන්‌තිපි. සො තත්‌ථ දුක්‌ඛා තිබ්‌බා ඛරා කටුකා වෙදනා වෙදෙති, න ච තාව කාලං කරොති යාව න තං පාපකම්‌මං බ්‍යන්‌තීහොති. තමෙනං, භික්‌ඛවෙ, නිරයපාලා උද්‌ධංපාදං අධොසිරං ගහෙත්‌වා තත්‌තාය ලොහකුම්‌භියා පක්‌ඛිපන්‌ති ආදිත්‌තාය සම්‌පජ්‌ජලිතාය සජොතිභූතාය. සො තත්‌ථ ඵෙණුද්‌දෙහකං පච්‌චති. සො තත්‌ථ ඵෙණුද්‌දෙහකං පච්‌චමානො සකිම්‌පි උද්‌ධං ගච්‌ඡති, සකිම්‌පි අධො ගච්‌ඡති, සකිම්‌පි තිරියං ගච්‌ඡති. සො තත්‌ථ දුක්‌ඛා තිබ්‌බා ඛරා කටුකා වෙදනා වෙදෙති, න ච තාව කාලඞ්‌කරොති යාව න තං පාපකම්‌මං බ්‍යන්‌තීහොති. තමෙනං, භික්‌ඛවෙ, නිරයපාලා 27 මහානිරයෙ පක්‌ඛිපන්‌ති. සො ඛො පන, භික්‌ඛවෙ, මහානිරයො –

    ‘‘Tamenaṃ, bhikkhave, nirayapālā pañcavidhabandhanaṃ nāma kammakāraṇaṃ karonti – tattaṃ ayokhilaṃ 28 hatthe gamenti, tattaṃ ayokhilaṃ dutiye hatthe gamenti, tattaṃ ayokhilaṃ pāde gamenti, tattaṃ ayokhilaṃ dutiye pāde gamenti, tattaṃ ayokhilaṃ majjhe urasmiṃ gamenti. So tattha dukkhā tibbā kharā kaṭukā vedanā vedeti, na ca tāva kālaṃ karoti yāva na taṃ pāpakammaṃ byantīhoti 29. Tamenaṃ, bhikkhave, nirayapālā saṃvesetvā kuṭhārīhi 30 tacchanti. So tattha dukkhā tibbā…pe… byantīhoti. Tamenaṃ, bhikkhave, nirayapālā uddhaṃpādaṃ adhosiraṃ gahetvā vāsīhi tacchanti. So tattha dukkhā tibbā…pe… byantīhoti. Tamenaṃ, bhikkhave, nirayapālā rathe yojetvā ādittāya pathaviyā sampajjalitāya sajotibhūtāya 31 sārentipi paccāsārentipi . So tattha dukkhā tibbā…pe… byantīhoti. Tamenaṃ, bhikkhave, nirayapālā mahantaṃ aṅgārapabbataṃ ādittaṃ sampajjalitaṃ sajotibhūtaṃ āropentipi oropentipi. So tattha dukkhā tibbā kharā kaṭukā vedanā vedeti, na ca tāva kālaṃ karoti yāva na taṃ pāpakammaṃ byantīhoti. Tamenaṃ, bhikkhave, nirayapālā uddhaṃpādaṃ adhosiraṃ gahetvā tattāya lohakumbhiyā pakkhipanti ādittāya sampajjalitāya sajotibhūtāya. So tattha pheṇuddehakaṃ paccati. So tattha pheṇuddehakaṃ paccamāno sakimpi uddhaṃ gacchati, sakimpi adho gacchati, sakimpi tiriyaṃ gacchati. So tattha dukkhā tibbā kharā kaṭukā vedanā vedeti, na ca tāva kālaṅkaroti yāva na taṃ pāpakammaṃ byantīhoti. Tamenaṃ, bhikkhave, nirayapālā 32 mahāniraye pakkhipanti. So kho pana, bhikkhave, mahānirayo –

    ‘‘චතුක්‌කණ්‌ණො චතුද්‌වාරො, විභත්‌තො භාගසො මිතො;

    ‘‘Catukkaṇṇo catudvāro, vibhatto bhāgaso mito;

    අයොපාකාරපරියන්‌තො, අයසා පටිකුජ්‌ජිතො.

    Ayopākārapariyanto, ayasā paṭikujjito.

    ‘‘තස්‌ස අයොමයා භූමි, ජලිතා තෙජසා යුතා;

    ‘‘Tassa ayomayā bhūmi, jalitā tejasā yutā;

    සමන්‌තා යොජනසතං, ඵරිත්‌වා තිට්‌ඨති සබ්‌බදා’’.

    Samantā yojanasataṃ, pharitvā tiṭṭhati sabbadā’’.

    ‘‘අනෙකපරියායෙනපි ඛො අහං, භික්‌ඛවෙ, නිරයකථං කථෙය්‍යං; යාවඤ්‌චිදං, භික්‌ඛවෙ, න සුකරා අක්‌ඛානෙන පාපුණිතුං යාව දුක්‌ඛා නිරයා.

    ‘‘Anekapariyāyenapi kho ahaṃ, bhikkhave, nirayakathaṃ katheyyaṃ; yāvañcidaṃ, bhikkhave, na sukarā akkhānena pāpuṇituṃ yāva dukkhā nirayā.

    251. ‘‘සන්‌ති, භික්‌ඛවෙ, තිරච්‌ඡානගතා පාණා තිණභක්‌ඛා. තෙ අල්‌ලානිපි තිණානි සුක්‌ඛානිපි තිණානි දන්‌තුල්‌ලෙහකං ඛාදන්‌ති. කතමෙ ච, භික්‌ඛවෙ, තිරච්‌ඡානගතා පාණා තිණභක්‌ඛා? හත්‌ථී අස්‌සා ගොණා ගද්‍රභා අජා මිගා, යෙ වා පනඤ්‌ඤෙපි කෙචි තිරච්‌ඡානගතා පාණා තිණභක්‌ඛා. ස ඛො සො, භික්‌ඛවෙ, බාලො ඉධ පුබ්‌බෙ රසාදො ඉධ පාපානි කම්‌මානි කරිත්‌වා කායස්‌ස භෙදා පරං මරණා තෙසං සත්‌තානං සහබ්‍යතං උපපජ්‌ජති යෙ තෙ සත්‌තා තිණභක්‌ඛා.

    251. ‘‘Santi, bhikkhave, tiracchānagatā pāṇā tiṇabhakkhā. Te allānipi tiṇāni sukkhānipi tiṇāni dantullehakaṃ khādanti. Katame ca, bhikkhave, tiracchānagatā pāṇā tiṇabhakkhā? Hatthī assā goṇā gadrabhā ajā migā, ye vā panaññepi keci tiracchānagatā pāṇā tiṇabhakkhā. Sa kho so, bhikkhave, bālo idha pubbe rasādo idha pāpāni kammāni karitvā kāyassa bhedā paraṃ maraṇā tesaṃ sattānaṃ sahabyataṃ upapajjati ye te sattā tiṇabhakkhā.

    ‘‘සන්‌ති, භික්‌ඛවෙ, තිරච්‌ඡානගතා පාණා ගූථභක්‌ඛා. තෙ දූරතොව ගූථගන්‌ධං ඝායිත්‌වා ධාවන්‌ති – ‘එත්‌ථ භුඤ්‌ජිස්‌සාම, එත්‌ථ භුඤ්‌ජිස්‌සාමා’ති. සෙය්‍යථාපි නාම බ්‍රාහ්‌මණා ආහුතිගන්‌ධෙන ධාවන්‌ති – ‘එත්‌ථ භුඤ්‌ජිස්‌සාම, එත්‌ථ භුඤ්‌ජිස්‌සාමා’ති; එවමෙව ඛො, භික්‌ඛවෙ, සන්‌ති තිරච්‌ඡානගතා පාණා ගූථභක්‌ඛා, තෙ දූරතොව ගූථගන්‌ධං ඝායිත්‌වා ධාවන්‌ති – ‘එත්‌ථ භුඤ්‌ජිස්‌සාම, එත්‌ථ භුඤ්‌ජිස්‌සාමා’ති. කතමෙ ච, භික්‌ඛවෙ, තිරච්‌ඡානගතා පාණා ගූථභක්‌ඛා? කුක්‌කුටා සූකරා සොණා සිඞ්‌ගාලා, යෙ වා පනඤ්‌ඤෙපි කෙචි තිරච්‌ඡානගතා පාණා ගූථභක්‌ඛා. ස ඛො සො, භික්‌ඛවෙ, බාලො ඉධ පුබ්‌බෙ රසාදො ඉධ පාපානි කම්‌මානි කරිත්‌වා කායස්‌ස භෙදා පරං මරණා තෙසං සත්‌තානං සහබ්‍යතං උපපජ්‌ජති යෙ තෙ සත්‌තා ගූථභක්‌ඛා.

    ‘‘Santi, bhikkhave, tiracchānagatā pāṇā gūthabhakkhā. Te dūratova gūthagandhaṃ ghāyitvā dhāvanti – ‘ettha bhuñjissāma, ettha bhuñjissāmā’ti. Seyyathāpi nāma brāhmaṇā āhutigandhena dhāvanti – ‘ettha bhuñjissāma, ettha bhuñjissāmā’ti; evameva kho, bhikkhave, santi tiracchānagatā pāṇā gūthabhakkhā, te dūratova gūthagandhaṃ ghāyitvā dhāvanti – ‘ettha bhuñjissāma, ettha bhuñjissāmā’ti. Katame ca, bhikkhave, tiracchānagatā pāṇā gūthabhakkhā? Kukkuṭā sūkarā soṇā siṅgālā, ye vā panaññepi keci tiracchānagatā pāṇā gūthabhakkhā. Sa kho so, bhikkhave, bālo idha pubbe rasādo idha pāpāni kammāni karitvā kāyassa bhedā paraṃ maraṇā tesaṃ sattānaṃ sahabyataṃ upapajjati ye te sattā gūthabhakkhā.

    ‘‘සන්‌ති, භික්‌ඛවෙ, තිරච්‌ඡානගතා පාණා අන්‌ධකාරෙ ජායන්‌ති අන්‌ධකාරෙ ජීයන්‌ති 33 අන්‌ධකාරෙ මීයන්‌ති 34. කතමෙ ච, භික්‌ඛවෙ, තිරච්‌ඡානගතා පාණා අන්‌ධකාරෙ ජායන්‌ති අන්‌ධකාරෙ ජීයන්‌ති අන්‌ධකාරෙ මීයන්‌ති? කීටා පුළවා 35 ගණ්‌ඩුප්‌පාදා, යෙ වා පනඤ්‌ඤෙපි කෙචි තිරච්‌ඡානගතා පාණා අන්‌ධකාරෙ ජායන්‌ති අන්‌ධකාරෙ ජීයන්‌ති අන්‌ධකාරෙ මීයන්‌ති. ස ඛො සො, භික්‌ඛවෙ, බාලො ඉධ පුබ්‌බෙ රසාදො, ඉධ පාපානි කම්‌මානි කරිත්‌වා කායස්‌ස භෙදා පරං මරණා තෙසං සත්‌තානං සහබ්‍යතං උපපජ්‌ජති යෙ තෙ සත්‌තා අන්‌ධකාරෙ ජායන්‌ති අන්‌ධකාරෙ ජීයන්‌ති අන්‌ධකාරෙ මීයන්‌ති.

    ‘‘Santi, bhikkhave, tiracchānagatā pāṇā andhakāre jāyanti andhakāre jīyanti 36 andhakāre mīyanti 37. Katame ca, bhikkhave, tiracchānagatā pāṇā andhakāre jāyanti andhakāre jīyanti andhakāre mīyanti? Kīṭā puḷavā 38 gaṇḍuppādā, ye vā panaññepi keci tiracchānagatā pāṇā andhakāre jāyanti andhakāre jīyanti andhakāre mīyanti. Sa kho so, bhikkhave, bālo idha pubbe rasādo, idha pāpāni kammāni karitvā kāyassa bhedā paraṃ maraṇā tesaṃ sattānaṃ sahabyataṃ upapajjati ye te sattā andhakāre jāyanti andhakāre jīyanti andhakāre mīyanti.

    ‘‘සන්‌ති, භික්‌ඛවෙ, තිරච්‌ඡානගතා පාණා උදකස්‌මිං ජායන්‌ති උදකස්‌මිං ජීයන්‌ති උදකස්‌මිං මීයන්‌ති. කතමෙ ච, භික්‌ඛවෙ, තිරච්‌ඡානගතා පාණා උදකස්‌මිං ජායන්‌ති උදකස්‌මිං ජීයන්‌ති උදකස්‌මිං මීයන්‌ති? මච්‌ඡා කච්‌ඡපා සුසුමාරා, යෙ වා පනඤ්‌ඤෙපි කෙචි තිරච්‌ඡානගතා පාණා උදකස්‌මිං ජායන්‌ති උදකස්‌මිං ජීයන්‌ති උදකස්‌මිං මීයන්‌ති. ස ඛො සො, භික්‌ඛවෙ, බාලො ඉධ පුබ්‌බෙ රසාදො ඉධ පාපානි කම්‌මානි කරිත්‌වා කායස්‌ස භෙදා පරං මරණා තෙසං සත්‌තානං සහබ්‍යතං උපපජ්‌ජති යෙ තෙ සත්‌තා උදකස්‌මිං ජායන්‌ති උදකස්‌මිං ජීයන්‌ති උදකස්‌මිං මීයන්‌ති.

    ‘‘Santi, bhikkhave, tiracchānagatā pāṇā udakasmiṃ jāyanti udakasmiṃ jīyanti udakasmiṃ mīyanti. Katame ca, bhikkhave, tiracchānagatā pāṇā udakasmiṃ jāyanti udakasmiṃ jīyanti udakasmiṃ mīyanti? Macchā kacchapā susumārā, ye vā panaññepi keci tiracchānagatā pāṇā udakasmiṃ jāyanti udakasmiṃ jīyanti udakasmiṃ mīyanti. Sa kho so, bhikkhave, bālo idha pubbe rasādo idha pāpāni kammāni karitvā kāyassa bhedā paraṃ maraṇā tesaṃ sattānaṃ sahabyataṃ upapajjati ye te sattā udakasmiṃ jāyanti udakasmiṃ jīyanti udakasmiṃ mīyanti.

    ‘‘සන්‌ති , භික්‌ඛවෙ, තිරච්‌ඡානගතා පාණා අසුචිස්‌මිං ජායන්‌ති අසුචිස්‌මිං ජීයන්‌ති අසුචිස්‌මිං මීයන්‌ති. කතමෙ ච, භික්‌ඛවෙ, තිරච්‌ඡානගතා පාණා අසුචිස්‌මිං ජායන්‌ති අසුචිස්‌මිං ජීයන්‌ති අසුචිස්‌මිං මීයන්‌ති? යෙ තෙ, භික්‌ඛවෙ, සත්‌තා පූතිමච්‌ඡෙ වා ජායන්‌ති පූතිමච්‌ඡෙ වා ජීයන්‌ති පූතිමච්‌ඡෙ වා මීයන්‌ති පූතිකුණපෙ වා…පෙ.… පූතිකුම්‌මාසෙ වා… චන්‌දනිකාය වා… ඔලිගල්‌ලෙ වා ජායන්‌ති, (යෙ වා පනඤ්‌ඤෙපි කෙචි තිරච්‌ඡානගතා පාණා අසුචිස්‌මිං ජායන්‌ති අසුචිස්‌මිං ජීයන්‌ති අසුචිස්‌මිං මීයන්‌ති.) 39 ස ඛො සො, භික්‌ඛවෙ, බාලො ඉධ පුබ්‌බෙ රසාදො ඉධ පාපානි කම්‌මානි කරිත්‌වා කායස්‌ස භෙදා පරං මරණා තෙසං සත්‌තානං සහබ්‍යතං උපපජ්‌ජති යෙ තෙ සත්‌තා අසුචිස්‌මිං ජායන්‌ති අසුචිස්‌මිං ජීයන්‌ති අසුචිස්‌මිං මීයන්‌ති.

    ‘‘Santi , bhikkhave, tiracchānagatā pāṇā asucismiṃ jāyanti asucismiṃ jīyanti asucismiṃ mīyanti. Katame ca, bhikkhave, tiracchānagatā pāṇā asucismiṃ jāyanti asucismiṃ jīyanti asucismiṃ mīyanti? Ye te, bhikkhave, sattā pūtimacche vā jāyanti pūtimacche vā jīyanti pūtimacche vā mīyanti pūtikuṇape vā…pe… pūtikummāse vā… candanikāya vā… oligalle vā jāyanti, (ye vā panaññepi keci tiracchānagatā pāṇā asucismiṃ jāyanti asucismiṃ jīyanti asucismiṃ mīyanti.) 40 Sa kho so, bhikkhave, bālo idha pubbe rasādo idha pāpāni kammāni karitvā kāyassa bhedā paraṃ maraṇā tesaṃ sattānaṃ sahabyataṃ upapajjati ye te sattā asucismiṃ jāyanti asucismiṃ jīyanti asucismiṃ mīyanti.

    ‘‘අනෙකපරියායෙනපි ඛො අහං, භික්‌ඛවෙ, තිරච්‌ඡානයොනිකථං කථෙය්‍යං; යාවඤ්‌චිදං, භික්‌ඛවෙ, න සුකරං අක්‌ඛානෙන පාපුණිතුං යාව දුක්‌ඛා තිරච්‌ඡානයොනි.

    ‘‘Anekapariyāyenapi kho ahaṃ, bhikkhave, tiracchānayonikathaṃ katheyyaṃ; yāvañcidaṃ, bhikkhave, na sukaraṃ akkhānena pāpuṇituṃ yāva dukkhā tiracchānayoni.

    252. ‘‘සෙය්‍යථාපි, භික්‌ඛවෙ, පුරිසො එකච්‌ඡිග්‌ගලං යුගං මහාසමුද්‌දෙ පක්‌ඛිපෙය්‍ය. තමෙනං පුරත්‌ථිමො වාතො පච්‌ඡිමෙන සංහරෙය්‍ය, පච්‌ඡිමො වාතො පුරත්‌ථිමෙන සංහරෙය්‍ය, උත්‌තරො වාතො දක්‌ඛිණෙන සංහරෙය්‍ය, දක්‌ඛිණො වාතො උත්‌තරෙන සංහරෙය්‍ය. තත්‍රාස්‌ස කාණො කච්‌ඡපො, සො වස්‌සසතස්‌ස වස්‌සසතස්‌ස 41 අච්‌චයෙන සකිං උම්‌මුජ්‌ජෙය්‍ය. තං කිං මඤ්‌ඤථ, භික්‌ඛවෙ, අපි නු සො කාණො කච්‌ඡපො අමුස්‌මිං එකච්‌ඡිග්‌ගලෙ යුගෙ ගීවං පවෙසෙය්‍යා’’ති? (‘‘නො හෙතං, භන්‌තෙ’’.) 42 ‘‘යදි පන 43, භන්‌තෙ, කදාචි කරහචි දීඝස්‌ස අද්‌ධුනො අච්‌චයෙනා’’ති. ‘‘ඛිප්‌පතරං ඛො සො, භික්‌ඛවෙ, කාණො කච්‌ඡපො අමුස්‌මිං එකච්‌ඡිග්‌ගලෙ යුගෙ ගීවං පවෙසෙය්‍ය, අතො දුල්‌ලභතරාහං, භික්‌ඛවෙ, මනුස්‌සත්‌තං වදාමි සකිං විනිපාතගතෙන බාලෙන. තං කිස්‌ස හෙතු? න හෙත්‌ථ, භික්‌ඛවෙ, අත්‌ථි ධම්‌මචරියා සමචරියා කුසලකිරියා පුඤ්‌ඤකිරියා. අඤ්‌ඤමඤ්‌ඤඛාදිකා එත්‌ථ, භික්‌ඛවෙ, වත්‌තති දුබ්‌බලඛාදිකා’’.

    252. ‘‘Seyyathāpi, bhikkhave, puriso ekacchiggalaṃ yugaṃ mahāsamudde pakkhipeyya. Tamenaṃ puratthimo vāto pacchimena saṃhareyya, pacchimo vāto puratthimena saṃhareyya, uttaro vāto dakkhiṇena saṃhareyya, dakkhiṇo vāto uttarena saṃhareyya. Tatrāssa kāṇo kacchapo, so vassasatassa vassasatassa 44 accayena sakiṃ ummujjeyya. Taṃ kiṃ maññatha, bhikkhave, api nu so kāṇo kacchapo amusmiṃ ekacchiggale yuge gīvaṃ paveseyyā’’ti? (‘‘No hetaṃ, bhante’’.) 45 ‘‘Yadi pana 46, bhante, kadāci karahaci dīghassa addhuno accayenā’’ti. ‘‘Khippataraṃ kho so, bhikkhave, kāṇo kacchapo amusmiṃ ekacchiggale yuge gīvaṃ paveseyya, ato dullabhatarāhaṃ, bhikkhave, manussattaṃ vadāmi sakiṃ vinipātagatena bālena. Taṃ kissa hetu? Na hettha, bhikkhave, atthi dhammacariyā samacariyā kusalakiriyā puññakiriyā. Aññamaññakhādikā ettha, bhikkhave, vattati dubbalakhādikā’’.

    ‘‘ස ඛො සො, භික්‌ඛවෙ, බාලො සචෙ කදාචි කරහචි දීඝස්‌ස අද්‌ධුනො අච්‌චයෙන මනුස්‌සත්‌තං ආගච්‌ඡති, යානි තානි නීචකුලානි – චණ්‌ඩාලකුලං වා නෙසාදකුලං වා වෙනකුලං 47 වා රථකාරකුලං වා පුක්‌කුසකුලං වා. තථාරූපෙ කුලෙ පච්‌චාජායති දලිද්‌දෙ අප්‌පන්‌නපානභොජනෙ කසිරවුත්‌තිකෙ, යත්‌ථ කසිරෙන ඝාසච්‌ඡාදො ලබ්‌භති. සො ච හොති දුබ්‌බණ්‌ණො දුද්‌දසිකො ඔකොටිමකො බව්‌හාබාධො 48 කාණො වා කුණී වා ඛුජ්‌ජො වා පක්‌ඛහතො වා න ලාභී අන්‌නස්‌ස පානස්‌ස වත්‌ථස්‌ස යානස්‌ස මාලාගන්‌ධවිලෙපනස්‌ස සෙය්‍යාවසථපදීපෙය්‍යස්‌ස. සො කායෙන දුච්‌චරිතං චරති වාචාය දුච්‌චරිතං චරති මනසා දුච්‌චරිතං චරති. සො කායෙන දුච්‌චරිතං චරිත්‌වා වාචාය දුච්‌චරිතං චරිත්‌වා මනසා දුච්‌චරිතං චරිත්‌වා කායස්‌ස භෙදා පරං මරණා අපායං දුග්‌ගතිං විනිපාතං නිරයං උපපජ්‌ජති.

    ‘‘Sa kho so, bhikkhave, bālo sace kadāci karahaci dīghassa addhuno accayena manussattaṃ āgacchati, yāni tāni nīcakulāni – caṇḍālakulaṃ vā nesādakulaṃ vā venakulaṃ 49 vā rathakārakulaṃ vā pukkusakulaṃ vā. Tathārūpe kule paccājāyati dalidde appannapānabhojane kasiravuttike, yattha kasirena ghāsacchādo labbhati. So ca hoti dubbaṇṇo duddasiko okoṭimako bavhābādho 50 kāṇo vā kuṇī vā khujjo vā pakkhahato vā na lābhī annassa pānassa vatthassa yānassa mālāgandhavilepanassa seyyāvasathapadīpeyyassa. So kāyena duccaritaṃ carati vācāya duccaritaṃ carati manasā duccaritaṃ carati. So kāyena duccaritaṃ caritvā vācāya duccaritaṃ caritvā manasā duccaritaṃ caritvā kāyassa bhedā paraṃ maraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjati.

    ‘‘සෙය්‍යථාපි, භික්‌ඛවෙ, අක්‌ඛධුත්‌තො පඨමෙනෙව කලිග්‌ගහෙන පුත්‌තම්‌පි ජීයෙථ, දාරම්‌පි ජීයෙථ, සබ්‌බං සාපතෙය්‍යම්‌පි ජීයෙථ, උත්‌තරිපි අධිබන්‌ධං 51 නිගච්‌ඡෙය්‍ය. අප්‌පමත්‌තකො සො, භික්‌ඛවෙ, කලිග්‌ගහො යං සො අක්‌ඛධුත්‌තො පඨමෙනෙව කලිග්‌ගහෙන පුත්‌තම්‌පි ජීයෙථ, දාරම්‌පි ජීයෙථ, සබ්‌බං සාපතෙය්‍යම්‌පි ජීයෙථ, උත්‌තරිපි අධිබන්‌ධං නිගච්‌ඡෙය්‍ය. අථ ඛො අයමෙව තතො මහන්‌තතරො කලිග්‌ගහො යං සො බාලො කායෙන දුච්‌චරිතං චරිත්‌වා වාචාය දුච්‌චරිතං චරිත්‌වා මනසා දුච්‌චරිතං චරිත්‌වා කායස්‌ස භෙදා පරං මරණා අපායං දුග්‌ගතිං විනිපාතං නිරයං උපපජ්‌ජති. අයං, භික්‌ඛවෙ, කෙවලා පරිපූරා 52 බාලභූමී’’ති.

    ‘‘Seyyathāpi, bhikkhave, akkhadhutto paṭhameneva kaliggahena puttampi jīyetha, dārampi jīyetha, sabbaṃ sāpateyyampi jīyetha, uttaripi adhibandhaṃ 53 nigaccheyya. Appamattako so, bhikkhave, kaliggaho yaṃ so akkhadhutto paṭhameneva kaliggahena puttampi jīyetha, dārampi jīyetha, sabbaṃ sāpateyyampi jīyetha, uttaripi adhibandhaṃ nigaccheyya. Atha kho ayameva tato mahantataro kaliggaho yaṃ so bālo kāyena duccaritaṃ caritvā vācāya duccaritaṃ caritvā manasā duccaritaṃ caritvā kāyassa bhedā paraṃ maraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjati. Ayaṃ, bhikkhave, kevalā paripūrā 54 bālabhūmī’’ti.

    253. ‘‘තීණිමානි, භික්‌ඛවෙ, පණ්‌ඩිතස්‌ස පණ්‌ඩිතලක්‌ඛණානි පණ්‌ඩිතනිමිත්‌තානි පණ්‌ඩිතාපදානානි. කතමානි තීණි? ඉධ, භික්‌ඛවෙ, පණ්‌ඩිතො සුචින්‌තිතචින්‌තී ච හොති සුභාසිතභාසී ච සුකතකම්‌මකාරී ච. නො චෙතං, භික්‌ඛවෙ, පණ්‌ඩිතො සුචින්‌තිතචින්‌තී ච අභවිස්‌ස සුභාසිතභාසී ච සුකතකම්‌මකාරී ච, කෙන නං 55 පණ්‌ඩිතා ජානෙය්‍යුං – ‘පණ්‌ඩිතො අයං භවං සප්‌පුරිසො’ති? යස්‌මා ච ඛො, භික්‌ඛවෙ, පණ්‌ඩිතො සුචින්‌තිතචින්‌තී ච හොති සුභාසිතභාසී ච සුකතකම්‌මකාරී ච තස්‌මා නං පණ්‌ඩිතා ජානන්‌ති – ‘පණ්‌ඩිතො අයං භවං සප්‌පුරිසො’ති. ස ඛො සො, භික්‌ඛවෙ, පණ්‌ඩිතො තිවිධං දිට්‌ඨෙව ධම්‌මෙ සුඛං සොමනස්‌සං පටිසංවෙදෙති. සචෙ, භික්‌ඛවෙ, පණ්‌ඩිතො සභායං වා නිසින්‌නො හොති, රථිකාය වා නිසින්‌නො හොති, සිඞ්‌ඝාටකෙ වා නිසින්‌නො හොති; තත්‍ර චෙ ජනො තජ්‌ජං තස්‌සාරුප්‌පං කථං මන්‌තෙති . සචෙ, භික්‌ඛවෙ, පණ්‌ඩිතො පාණාතිපාතා පටිවිරතො හොති, අදින්‌නාදානා පටිවිරතො හොති, කාමෙසුමිච්‌ඡාචාරා පටිවිරතො හොති, මුසාවාදා පටිවිරතො හොති, සුරාමෙරයමජ්‌ජප්‌පමාදට්‌ඨානා පටිවිරතො හොති; තත්‍ර, භික්‌ඛවෙ, පණ්‌ඩිතස්‌ස එවං හොති – ‘යං ඛො ජනො තජ්‌ජං තස්‌සාරුප්‌පං කථං මන්‌තෙති; සංවිජ්‌ජන්‌තෙව තෙ ධම්‌මා මයි, අහඤ්‌ච තෙසු ධම්‌මෙසු සන්‌දිස්‌සාමී’ති. ඉදං, භික්‌ඛවෙ, පණ්‌ඩිතො පඨමං දිට්‌ඨෙව ධම්‌මෙ සුඛං සොමනස්‌සං පටිසංවෙදෙති.

    253. ‘‘Tīṇimāni, bhikkhave, paṇḍitassa paṇḍitalakkhaṇāni paṇḍitanimittāni paṇḍitāpadānāni. Katamāni tīṇi? Idha, bhikkhave, paṇḍito sucintitacintī ca hoti subhāsitabhāsī ca sukatakammakārī ca. No cetaṃ, bhikkhave, paṇḍito sucintitacintī ca abhavissa subhāsitabhāsī ca sukatakammakārī ca, kena naṃ 56 paṇḍitā jāneyyuṃ – ‘paṇḍito ayaṃ bhavaṃ sappuriso’ti? Yasmā ca kho, bhikkhave, paṇḍito sucintitacintī ca hoti subhāsitabhāsī ca sukatakammakārī ca tasmā naṃ paṇḍitā jānanti – ‘paṇḍito ayaṃ bhavaṃ sappuriso’ti. Sa kho so, bhikkhave, paṇḍito tividhaṃ diṭṭheva dhamme sukhaṃ somanassaṃ paṭisaṃvedeti. Sace, bhikkhave, paṇḍito sabhāyaṃ vā nisinno hoti, rathikāya vā nisinno hoti, siṅghāṭake vā nisinno hoti; tatra ce jano tajjaṃ tassāruppaṃ kathaṃ manteti . Sace, bhikkhave, paṇḍito pāṇātipātā paṭivirato hoti, adinnādānā paṭivirato hoti, kāmesumicchācārā paṭivirato hoti, musāvādā paṭivirato hoti, surāmerayamajjappamādaṭṭhānā paṭivirato hoti; tatra, bhikkhave, paṇḍitassa evaṃ hoti – ‘yaṃ kho jano tajjaṃ tassāruppaṃ kathaṃ manteti; saṃvijjanteva te dhammā mayi, ahañca tesu dhammesu sandissāmī’ti. Idaṃ, bhikkhave, paṇḍito paṭhamaṃ diṭṭheva dhamme sukhaṃ somanassaṃ paṭisaṃvedeti.

    254. ‘‘පුන චපරං, භික්‌ඛවෙ, පණ්‌ඩිතො පස්‌සති රාජානො චොරං ආගුචාරිං ගහෙත්‌වා විවිධා කම්‌මකාරණා කාරෙන්‌තෙ – කසාහිපි තාළෙන්‌තෙ වෙත්‌තෙහිපි තාළෙන්‌තෙ අද්‌ධදණ්‌ඩකෙහිපි තාළෙන්‌තෙ හත්‌ථම්‌පි ඡින්‌දන්‌තෙ පාදම්‌පි ඡින්‌දන්‌තෙ හත්‌ථපාදම්‌පි ඡින්‌දන්‌තෙ කණ්‌ණම්‌පි ඡින්‌දන්‌තෙ නාසම්‌පි ඡින්‌දන්‌තෙ කණ්‌ණනාසම්‌පි ඡින්‌දන්‌තෙ බිලඞ්‌ගථාලිකම්‌පි කරොන්‌තෙ සඞ්‌ඛමුණ්‌ඩිකම්‌පි කරොන්‌තෙ රාහුමුඛම්‌පි කරොන්‌තෙ ජොතිමාලිකම්‌පි කරොන්‌තෙ හත්‌ථපජ්‌ජොතිකම්‌පි කරොන්‌තෙ එරකවත්‌තිකම්‌පි කරොන්‌තෙ චීරකවාසිකම්‌පි කරොන්‌තෙ එණෙය්‍යකම්‌පි කරොන්‌තෙ බලිසමංසිකම්‌පි කරොන්‌තෙ කහාපණිකම්‌පි කරොන්‌තෙ ඛාරාපතච්‌ඡිකම්‌පි කරොන්‌තෙ පලිඝපරිවත්‌තිකම්‌පි කරොන්‌තෙ පලාලපීඨකම්‌පි කරොන්‌තෙ තත්‌තෙනපි තෙලෙන ඔසිඤ්‌චන්‌තෙ සුනඛෙහිපි ඛාදාපෙන්‌තෙ ජීවන්‌තම්‌පි සූලෙ උත්‌තාසෙන්‌තෙ අසිනාපි සීසං ඡින්‌දන්‌තෙ. තත්‍ර, භික්‌ඛවෙ, පණ්‌ඩිතස්‌ස එවං හොති – ‘යථාරූපානං ඛො පාපකානං කම්‌මානං හෙතු රාජානො චොරං ආගුචාරිං ගහෙත්‌වා විවිධා කම්‌මකාරණා කාරෙන්‌ති කසාහිපි තාළෙන්‌ති, වෙත්‌තෙහිපි තාළෙන්‌ති, අද්‌ධදණ්‌ඩකෙහිපි තාළෙන්‌ති, හත්‌ථම්‌පි ඡින්‌දන්‌ති , පාදම්‌පි ඡින්‌දන්‌ති, හත්‌ථපාදම්‌පි ඡින්‌දන්‌ති, කණ්‌ණම්‌පි ඡින්‌දන්‌ති, නාසම්‌පි ඡින්‌දන්‌ති, කණ්‌ණනාසම්‌පි ඡින්‌දන්‌ති, බිලඞ්‌ගථාලිකම්‌පි කරොන්‌ති, සඞ්‌ඛමුණ්‌ඩිකම්‌පි කරොන්‌ති, රාහුමුඛම්‌පි කරොන්‌ති, ජොතිමාලිකම්‌පි කරොන්‌ති, හත්‌ථපජ්‌ජොතිකම්‌පි කරොන්‌ති, එරකවත්‌තිකම්‌පි කරොන්‌ති, චීරකවාසිකම්‌පි කරොන්‌ති, එණෙය්‍යකම්‌පි කරොන්‌ති, බලිසමංසිකම්‌පි කරොන්‌ති, කහාපණිකම්‌පි කරොන්‌ති, ඛාරාපතච්‌ඡිකම්‌පි කරොන්‌ති, පලිඝපරිවත්‌තිකම්‌පි කරොන්‌ති, පලාලපීඨකම්‌පි කරොන්‌ති, තත්‌තෙනපි තෙලෙන ඔසිඤ්‌චන්‌ති, සුනඛෙහිපි ඛාදාපෙන්‌ති, ජීවන්‌තම්‌පි සූලෙ උත්‌තාසෙන්‌ති, අසිනාපි සීසං ඡින්‌දන්‌ති, න තෙ ධම්‌මා මයි සංවිජ්‌ජන්‌ති, අහඤ්‌ච න තෙසු ධම්‌මෙසු සන්‌දිස්‌සාමී’ති. ඉදම්‌පි, භික්‌ඛවෙ, පණ්‌ඩිතො දුතියං දිට්‌ඨෙව ධම්‌මෙ සුඛං සොමනස්‌සං පටිසංවෙදෙති.

    254. ‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, paṇḍito passati rājāno coraṃ āgucāriṃ gahetvā vividhā kammakāraṇā kārente – kasāhipi tāḷente vettehipi tāḷente addhadaṇḍakehipi tāḷente hatthampi chindante pādampi chindante hatthapādampi chindante kaṇṇampi chindante nāsampi chindante kaṇṇanāsampi chindante bilaṅgathālikampi karonte saṅkhamuṇḍikampi karonte rāhumukhampi karonte jotimālikampi karonte hatthapajjotikampi karonte erakavattikampi karonte cīrakavāsikampi karonte eṇeyyakampi karonte balisamaṃsikampi karonte kahāpaṇikampi karonte khārāpatacchikampi karonte palighaparivattikampi karonte palālapīṭhakampi karonte tattenapi telena osiñcante sunakhehipi khādāpente jīvantampi sūle uttāsente asināpi sīsaṃ chindante. Tatra, bhikkhave, paṇḍitassa evaṃ hoti – ‘yathārūpānaṃ kho pāpakānaṃ kammānaṃ hetu rājāno coraṃ āgucāriṃ gahetvā vividhā kammakāraṇā kārenti kasāhipi tāḷenti, vettehipi tāḷenti, addhadaṇḍakehipi tāḷenti, hatthampi chindanti , pādampi chindanti, hatthapādampi chindanti, kaṇṇampi chindanti, nāsampi chindanti, kaṇṇanāsampi chindanti, bilaṅgathālikampi karonti, saṅkhamuṇḍikampi karonti, rāhumukhampi karonti, jotimālikampi karonti, hatthapajjotikampi karonti, erakavattikampi karonti, cīrakavāsikampi karonti, eṇeyyakampi karonti, balisamaṃsikampi karonti, kahāpaṇikampi karonti, khārāpatacchikampi karonti, palighaparivattikampi karonti, palālapīṭhakampi karonti, tattenapi telena osiñcanti, sunakhehipi khādāpenti, jīvantampi sūle uttāsenti, asināpi sīsaṃ chindanti, na te dhammā mayi saṃvijjanti, ahañca na tesu dhammesu sandissāmī’ti. Idampi, bhikkhave, paṇḍito dutiyaṃ diṭṭheva dhamme sukhaṃ somanassaṃ paṭisaṃvedeti.

    255. ‘‘පුන චපරං, භික්‌ඛවෙ, පණ්‌ඩිතං පීඨසමාරූළ්‌හං වා මඤ්‌චසමාරූළ්‌හං වා ඡමායං වා සෙමානං, යානිස්‌ස පුබ්‌බෙ කල්‍යාණානි කම්‌මානි කතානි කායෙන සුචරිතානි වාචාය සුචරිතානි මනසා සුචරිතානි තානිස්‌ස තම්‌හි සමයෙ ඔලම්‌බන්‌ති…පෙ.… සෙය්‍යථාපි, භික්‌ඛවෙ, මහතං පබ්‌බතකූටානං ඡායා සායන්‌හසමයං පථවියා ඔලම්‌බන්‌ති අජ්‌ඣොලම්‌බන්‌ති අභිප්‌පලම්‌බන්‌ති; එවමෙව ඛො, භික්‌ඛවෙ, පණ්‌ඩිතං පීඨසමාරූළ්‌හං වා මඤ්‌චසමාරූළ්‌හං වා ඡමායං වා සෙමානං යානිස්‌ස පුබ්‌බෙ කල්‍යාණානි කම්‌මානි කතානි කායෙන සුචරිතානි වාචාය සුචරිතානි මනසා සුචරිතානි තානිස්‌ස තම්‌හි සමයෙ ඔලම්‌බන්‌ති අජ්‌ඣොලම්‌බන්‌ති අභිප්‌පලම්‌බන්‌ති. තත්‍ර, භික්‌ඛවෙ, පණ්‌ඩිතස්‌ස එවං හොති – ‘අකතං වත මෙ පාපං, අකතං ලුද්‌දං, අකතං කිබ්‌බිසං; කතං කල්‍යාණං, කතං කුසලං, කතං භීරුත්‌තාණං. යාවතා, භො, අකතපාපානං අකතලුද්‌දානං අකතකිබ්‌බිසානං කතකල්‍යාණානං කතකුසලානං කතභීරුත්‌තාණානං ගති තං ගතිං පෙච්‌ච ගච්‌ඡාමී’ති. සො න සොචති, න කිලමති, න පරිදෙවති, න උරත්‌තාළිං කන්‌දති, න සම්‌මොහං ආපජ්‌ජති. ඉදම්‌පි, භික්‌ඛවෙ, පණ්‌ඩිතො තතියං දිට්‌ඨෙව ධම්‌මෙ සුඛං සොමනස්‌සං පටිසංවෙදෙති.

    255. ‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, paṇḍitaṃ pīṭhasamārūḷhaṃ vā mañcasamārūḷhaṃ vā chamāyaṃ vā semānaṃ, yānissa pubbe kalyāṇāni kammāni katāni kāyena sucaritāni vācāya sucaritāni manasā sucaritāni tānissa tamhi samaye olambanti…pe… seyyathāpi, bhikkhave, mahataṃ pabbatakūṭānaṃ chāyā sāyanhasamayaṃ pathaviyā olambanti ajjholambanti abhippalambanti; evameva kho, bhikkhave, paṇḍitaṃ pīṭhasamārūḷhaṃ vā mañcasamārūḷhaṃ vā chamāyaṃ vā semānaṃ yānissa pubbe kalyāṇāni kammāni katāni kāyena sucaritāni vācāya sucaritāni manasā sucaritāni tānissa tamhi samaye olambanti ajjholambanti abhippalambanti. Tatra, bhikkhave, paṇḍitassa evaṃ hoti – ‘akataṃ vata me pāpaṃ, akataṃ luddaṃ, akataṃ kibbisaṃ; kataṃ kalyāṇaṃ, kataṃ kusalaṃ, kataṃ bhīruttāṇaṃ. Yāvatā, bho, akatapāpānaṃ akataluddānaṃ akatakibbisānaṃ katakalyāṇānaṃ katakusalānaṃ katabhīruttāṇānaṃ gati taṃ gatiṃ pecca gacchāmī’ti. So na socati, na kilamati, na paridevati, na urattāḷiṃ kandati, na sammohaṃ āpajjati. Idampi, bhikkhave, paṇḍito tatiyaṃ diṭṭheva dhamme sukhaṃ somanassaṃ paṭisaṃvedeti.

    ‘‘ස ඛො සො, භික්‌ඛවෙ, පණ්‌ඩිතො කායෙන සුචරිතං චරිත්‌වා වාචාය සුචරිතං චරිත්‌වා මනසා සුචරිතං චරිත්‌වා කායස්‌ස භෙදා පරං මරණා සුගතිං සග්‌ගං ලොකං උපපජ්‌ජති. යං ඛො තං, භික්‌ඛවෙ, සම්‌මා වදමානො වදෙය්‍ය – ‘එකන්‌තං ඉට්‌ඨං එකන්‌තං කන්‌තං එකන්‌තං මනාප’න්‌ති, සග්‌ගමෙව තං සම්‌මා වදමානො වදෙය්‍ය – ‘එකන්‌තං ඉට්‌ඨං එකන්‌තං කන්‌තං එකන්‌තං මනාප’න්‌ති. යාවඤ්‌චිදං, භික්‌ඛවෙ, උපමාපි න සුකරා යාව සුඛා සග්‌ගා’’ති.

    ‘‘Sa kho so, bhikkhave, paṇḍito kāyena sucaritaṃ caritvā vācāya sucaritaṃ caritvā manasā sucaritaṃ caritvā kāyassa bhedā paraṃ maraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjati. Yaṃ kho taṃ, bhikkhave, sammā vadamāno vadeyya – ‘ekantaṃ iṭṭhaṃ ekantaṃ kantaṃ ekantaṃ manāpa’nti, saggameva taṃ sammā vadamāno vadeyya – ‘ekantaṃ iṭṭhaṃ ekantaṃ kantaṃ ekantaṃ manāpa’nti. Yāvañcidaṃ, bhikkhave, upamāpi na sukarā yāva sukhā saggā’’ti.

    256. එවං වුත්‌තෙ, අඤ්‌ඤතරො භික්‌ඛු භගවන්‌තං එතදවොච – ‘‘සක්‌කා පන, භන්‌තෙ, උපමං කාතු’’න්‌ති? ‘‘සක්‌කා භික්‌ඛූ’’ති භගවා අවොච. ‘‘සෙය්‍යථාපි, භික්‌ඛවෙ, රාජා චක්‌කවත්‌තී සත්‌තහි රතනෙහි සමන්‌නාගතො චතූහි ච ඉද්‌ධීහි තතොනිදානං සුඛං සොමනස්‌සං පටිසංවෙදෙති. කතමෙහි සත්‌තහි? ඉධ, භික්‌ඛවෙ, රඤ්‌ඤො ඛත්‌තියස්‌ස මුද්‌ධාවසිත්‌තස්‌ස තදහුපොසථෙ පන්‌නරසෙ සීසංන්‌හාතස්‌ස උපොසථිකස්‌ස උපරිපාසාදවරගතස්‌ස දිබ්‌බං චක්‌කරතනං පාතුභවති සහස්‌සාරං සනෙමිකං සනාභිකං සබ්‌බාකාරපරිපූරං. තං දිස්‌වාන රඤ්‌ඤො ඛත්‌තියස්‌ස මුද්‌ධාවසිත්‌තස්‌ස එවං හොති 57 – ‘සුතං ඛො පන මෙතං යස්‌ස රඤ්‌ඤො ඛත්‌තියස්‌ස මුද්‌ධාවසිත්‌තස්‌ස තදහුපොසථෙ පන්‌නරසෙ සීසංන්‌හාතස්‌ස උපොසථිකස්‌ස උපරිපාසාදවරගතස්‌ස දිබ්‌බං චක්‌කරතනං පාතුභවති සහස්‌සාරං සනෙමිකං සනාභිකං සබ්‌බාකාරපරිපූරං, සො හොති රාජා චක්‌කවත්‌තීති. අස්‌සං නු ඛො අහං රාජා චක්‌කවත්‌තී’’’ති?

    256. Evaṃ vutte, aññataro bhikkhu bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘sakkā pana, bhante, upamaṃ kātu’’nti? ‘‘Sakkā bhikkhū’’ti bhagavā avoca. ‘‘Seyyathāpi, bhikkhave, rājā cakkavattī sattahi ratanehi samannāgato catūhi ca iddhīhi tatonidānaṃ sukhaṃ somanassaṃ paṭisaṃvedeti. Katamehi sattahi? Idha, bhikkhave, rañño khattiyassa muddhāvasittassa tadahuposathe pannarase sīsaṃnhātassa uposathikassa uparipāsādavaragatassa dibbaṃ cakkaratanaṃ pātubhavati sahassāraṃ sanemikaṃ sanābhikaṃ sabbākāraparipūraṃ. Taṃ disvāna rañño khattiyassa muddhāvasittassa evaṃ hoti 58 – ‘sutaṃ kho pana metaṃ yassa rañño khattiyassa muddhāvasittassa tadahuposathe pannarase sīsaṃnhātassa uposathikassa uparipāsādavaragatassa dibbaṃ cakkaratanaṃ pātubhavati sahassāraṃ sanemikaṃ sanābhikaṃ sabbākāraparipūraṃ, so hoti rājā cakkavattīti. Assaṃ nu kho ahaṃ rājā cakkavattī’’’ti?

    ‘‘අථ ඛො, භික්‌ඛවෙ, රාජා ඛත්‌තියො මුද්‌ධාවසිත්‌තො වාමෙන හත්‌ථෙන භිඞ්‌කාරං ගහෙත්‌වා දක්‌ඛිණෙන හත්‌ථෙන චක්‌කරතනං අබ්‌භුක්‌කිරති – ‘පවත්‌තතු භවං චක්‌කරතනං, අභිවිජිනාතු භවං චක්‌කරතන’න්‌ති. අථ ඛො තං, භික්‌ඛවෙ, චක්‌කරතනං පුරත්‌ථිමං දිසං පවත්‌තති. අන්‌වදෙව රාජා චක්‌කවත්‌තී සද්‌ධිං චතුරඞ්‌ගිනියා සෙනාය. යස්‌මිං ඛො පන, භික්‌ඛවෙ, පදෙසෙ චක්‌කරතනං පතිට්‌ඨාති තත්‌ථ රාජා චක්‌කවත්‌තී වාසං උපෙති සද්‌ධිං චතුරඞ්‌ගිනියා සෙනාය. යෙ ඛො පන, භික්‌ඛවෙ , පුරත්‌ථිමාය දිසාය පටිරාජානො තෙ රාජානං චක්‌කවත්‌තිං උපසඞ්‌කමිත්‌වා එවමාහංසු – ‘එහි ඛො, මහාරාජ! ස්‌වාගතං තෙ, මහාරාජ 59! සකං තෙ, මහාරාජ! අනුසාස, මහාරාජා’ති . රාජා චක්‌කවත්‌තී එවමාහ – ‘පාණො න හන්‌තබ්‌බො, අදින්‌නං නාදාතබ්‌බං, කාමෙසුමිච්‌ඡා න චරිතබ්‌බා, මුසා න භාසිතබ්‌බා, මජ්‌ජං න පාතබ්‌බං, යථාභුත්‌තඤ්‌ච භුඤ්‌ජථා’ති. යෙ ඛො පන, භික්‌ඛවෙ, පුරත්‌ථිමාය දිසාය පටිරාජානො තෙ රඤ්‌ඤො චක්‌කවත්‌තිස්‌ස අනුයන්‌තා 60 භවන්‌ති 61.

    ‘‘Atha kho, bhikkhave, rājā khattiyo muddhāvasitto vāmena hatthena bhiṅkāraṃ gahetvā dakkhiṇena hatthena cakkaratanaṃ abbhukkirati – ‘pavattatu bhavaṃ cakkaratanaṃ, abhivijinātu bhavaṃ cakkaratana’nti. Atha kho taṃ, bhikkhave, cakkaratanaṃ puratthimaṃ disaṃ pavattati. Anvadeva rājā cakkavattī saddhiṃ caturaṅginiyā senāya. Yasmiṃ kho pana, bhikkhave, padese cakkaratanaṃ patiṭṭhāti tattha rājā cakkavattī vāsaṃ upeti saddhiṃ caturaṅginiyā senāya. Ye kho pana, bhikkhave , puratthimāya disāya paṭirājāno te rājānaṃ cakkavattiṃ upasaṅkamitvā evamāhaṃsu – ‘ehi kho, mahārāja! Svāgataṃ te, mahārāja 62! Sakaṃ te, mahārāja! Anusāsa, mahārājā’ti . Rājā cakkavattī evamāha – ‘pāṇo na hantabbo, adinnaṃ nādātabbaṃ, kāmesumicchā na caritabbā, musā na bhāsitabbā, majjaṃ na pātabbaṃ, yathābhuttañca bhuñjathā’ti. Ye kho pana, bhikkhave, puratthimāya disāya paṭirājāno te rañño cakkavattissa anuyantā 63 bhavanti 64.

    257. ‘‘අථ ඛො තං, භික්‌ඛවෙ, චක්‌කරතනං පුරත්‌ථිමං සමුද්‌දං අජ්‌ඣොගාහෙත්‌වා 65 පච්‌චුත්‌තරිත්‌වා දක්‌ඛිණං දිසං පවත්‌තති…පෙ.… දක්‌ඛිණං සමුද්‌දං අජ්‌ඣොගාහෙත්‌වා පච්‌චුත්‌තරිත්‌වා පච්‌ඡිමං දිසං පවත්‌තති… පච්‌ඡිමං සමුද්‌දං අජ්‌ඣොගාහෙත්‌වා පච්‌චුත්‌තරිත්‌වා උත්‌තරං දිසං පවත්‌තති අන්‌වදෙව රාජා චක්‌කවත්‌තී සද්‌ධිං චතුරඞ්‌ගිනියා සෙනාය. යස්‌මිං ඛො පන, භික්‌ඛවෙ, පදෙසෙ චක්‌කරතනං පතිට්‌ඨාති තත්‌ථ රාජා චක්‌කවත්‌තී වාසං උපෙති සද්‌ධිං චතුරඞ්‌ගිනියා සෙනාය.

    257. ‘‘Atha kho taṃ, bhikkhave, cakkaratanaṃ puratthimaṃ samuddaṃ ajjhogāhetvā 66 paccuttaritvā dakkhiṇaṃ disaṃ pavattati…pe… dakkhiṇaṃ samuddaṃ ajjhogāhetvā paccuttaritvā pacchimaṃ disaṃ pavattati… pacchimaṃ samuddaṃ ajjhogāhetvā paccuttaritvā uttaraṃ disaṃ pavattati anvadeva rājā cakkavattī saddhiṃ caturaṅginiyā senāya. Yasmiṃ kho pana, bhikkhave, padese cakkaratanaṃ patiṭṭhāti tattha rājā cakkavattī vāsaṃ upeti saddhiṃ caturaṅginiyā senāya.

    ‘‘යෙ ඛො පන, භික්‌ඛවෙ, උත්‌තරාය දිසාය පටිරාජානො තෙ රාජානං චක්‌කවත්‌තිං උපසඞ්‌කමිත්‌වා එවමාහංසු – ‘එහි ඛො, මහාරාජ! ස්‌වාගතං තෙ, මහාරාජ! සකං තෙ, මහාරාජ! අනුසාස, මහාරාජා’ති. රාජා චක්‌කවත්‌තී එවමාහ – ‘පාණො න හන්‌තබ්‌බො, අදින්‌නං නාදාතබ්‌බං, කාමෙසුමිච්‌ඡා න චරිතබ්‌බා, මුසා න භාසිතබ්‌බා, මජ්‌ජං න පාතබ්‌බං; යථාභුත්‌තඤ්‌ච භුඤ්‌ජථා’ති. යෙ ඛො පන, භික්‌ඛවෙ, උත්‌තරාය දිසාය පටිරාජානො තෙ රඤ්‌ඤො චක්‌කවත්‌තිස්‌ස අනුයන්‌තා භවන්‌ති.

    ‘‘Ye kho pana, bhikkhave, uttarāya disāya paṭirājāno te rājānaṃ cakkavattiṃ upasaṅkamitvā evamāhaṃsu – ‘ehi kho, mahārāja! Svāgataṃ te, mahārāja! Sakaṃ te, mahārāja! Anusāsa, mahārājā’ti. Rājā cakkavattī evamāha – ‘pāṇo na hantabbo, adinnaṃ nādātabbaṃ, kāmesumicchā na caritabbā, musā na bhāsitabbā, majjaṃ na pātabbaṃ; yathābhuttañca bhuñjathā’ti. Ye kho pana, bhikkhave, uttarāya disāya paṭirājāno te rañño cakkavattissa anuyantā bhavanti.

    ‘‘අථ ඛො තං, භික්‌ඛවෙ, චක්‌කරතනං සමුද්‌දපරියන්‌තං පථවිං අභිවිජිනිත්‌වා තමෙව රාජධානිං පච්‌චාගන්‌ත්‌වා රඤ්‌ඤො චක්‌කවත්‌තිස්‌ස අන්‌තෙපුරද්‌වාරෙ අක්‌ඛාහතං මඤ්‌ඤෙ තිට්‌ඨති රඤ්‌ඤො චක්‌කවත්‌තිස්‌ස අන්‌තෙපුරද්‌වාරං උපසොභයමානං. රඤ්‌ඤො, භික්‌ඛවෙ, චක්‌කවත්‌තිස්‌ස එවරූපං චක්‌කරතනං පාතුභවති.

    ‘‘Atha kho taṃ, bhikkhave, cakkaratanaṃ samuddapariyantaṃ pathaviṃ abhivijinitvā tameva rājadhāniṃ paccāgantvā rañño cakkavattissa antepuradvāre akkhāhataṃ maññe tiṭṭhati rañño cakkavattissa antepuradvāraṃ upasobhayamānaṃ. Rañño, bhikkhave, cakkavattissa evarūpaṃ cakkaratanaṃ pātubhavati.

    258. ‘‘පුන චපරං, භික්‌ඛවෙ, රඤ්‌ඤො චක්‌කවත්‌තිස්‌ස හත්‌ථිරතනං පාතුභවති – සබ්‌බසෙතො සත්‌තප්‌පතිට්‌ඨො ඉද්‌ධිමා වෙහාසඞ්‌ගමො උපොසථො නාම නාගරාජා. තං දිස්‌වාන රඤ්‌ඤො චක්‌කවත්‌තිස්‌ස චිත්‌තං පසීදති – ‘භද්‌දකං වත, භො, හත්‌ථියානං, සචෙ දමථං උපෙය්‍යා’ති. අථ ඛො තං, භික්‌ඛවෙ, හත්‌ථිරතනං සෙය්‍යථාපි නාම භද්‌දො හත්‌ථාජානීයො දීඝරත්‌තං සුපරිදන්‌තො එවමෙව දමථං උපෙති. භූතපුබ්‌බං, භික්‌ඛවෙ, රාජා චක්‌කවත්‌තී තමෙව හත්‌ථිරතනං වීමංසමානො පුබ්‌බණ්‌හසමයං අභිරුහිත්‌වා සමුද්‌දපරියන්‌තං පථවිං අනුසංයායිත්‌වා තමෙව රාජධානිං පච්‌චාගන්‌ත්‌වා පාතරාසමකාසි. රඤ්‌ඤො, භික්‌ඛවෙ, චක්‌කවත්‌තිස්‌ස එවරූපං හත්‌ථිරතනං පාතුභවති.

    258. ‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, rañño cakkavattissa hatthiratanaṃ pātubhavati – sabbaseto sattappatiṭṭho iddhimā vehāsaṅgamo uposatho nāma nāgarājā. Taṃ disvāna rañño cakkavattissa cittaṃ pasīdati – ‘bhaddakaṃ vata, bho, hatthiyānaṃ, sace damathaṃ upeyyā’ti. Atha kho taṃ, bhikkhave, hatthiratanaṃ seyyathāpi nāma bhaddo hatthājānīyo dīgharattaṃ suparidanto evameva damathaṃ upeti. Bhūtapubbaṃ, bhikkhave, rājā cakkavattī tameva hatthiratanaṃ vīmaṃsamāno pubbaṇhasamayaṃ abhiruhitvā samuddapariyantaṃ pathaviṃ anusaṃyāyitvā tameva rājadhāniṃ paccāgantvā pātarāsamakāsi. Rañño, bhikkhave, cakkavattissa evarūpaṃ hatthiratanaṃ pātubhavati.

    ‘‘පුන චපරං, භික්‌ඛවෙ, රඤ්‌ඤො චක්‌කවත්‌තිස්‌ස අස්‌සරතනං පාතුභවති – සබ්‌බසෙතො කාළසීසො මුඤ්‌ජකෙසො ඉද්‌ධිමා වෙහාසඞ්‌ගමො වලාහකො නාම අස්‌සරාජා. තං දිස්‌වාන රඤ්‌ඤො චක්‌කවත්‌තිස්‌ස චිත්‌තං පසීදති – ‘භද්‌දකං වත, භො, අස්‌සයානං, සචෙ දමථං උපෙය්‍යා’ති. අථ ඛො තං, භික්‌ඛවෙ, අස්‌සරතනං සෙය්‍යථාපි නාම භද්‌දො අස්‌සාජානීයො දීඝරත්‌තං සුපරිදන්‌තො එවමෙව දමථං උපෙති. භූතපුබ්‌බං, භික්‌ඛවෙ, රාජා චක්‌කවත්‌තී තමෙව අස්‌සරතනං වීමංසමානො පුබ්‌බණ්‌හසමයං අභිරුහිත්‌වා සමුද්‌දපරියන්‌තං පථවිං අනුසංයායිත්‌වා තමෙව රාජධානිං පච්‌චාගන්‌ත්‌වා පාතරාසමකාසි. රඤ්‌ඤො, භික්‌ඛවෙ, චක්‌කවත්‌තිස්‌ස එවරූපං අස්‌සරතනං පාතුභවති.

    ‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, rañño cakkavattissa assaratanaṃ pātubhavati – sabbaseto kāḷasīso muñjakeso iddhimā vehāsaṅgamo valāhako nāma assarājā. Taṃ disvāna rañño cakkavattissa cittaṃ pasīdati – ‘bhaddakaṃ vata, bho, assayānaṃ, sace damathaṃ upeyyā’ti. Atha kho taṃ, bhikkhave, assaratanaṃ seyyathāpi nāma bhaddo assājānīyo dīgharattaṃ suparidanto evameva damathaṃ upeti. Bhūtapubbaṃ, bhikkhave, rājā cakkavattī tameva assaratanaṃ vīmaṃsamāno pubbaṇhasamayaṃ abhiruhitvā samuddapariyantaṃ pathaviṃ anusaṃyāyitvā tameva rājadhāniṃ paccāgantvā pātarāsamakāsi. Rañño, bhikkhave, cakkavattissa evarūpaṃ assaratanaṃ pātubhavati.

    ‘‘පුන චපරං, භික්‌ඛවෙ, රඤ්‌ඤො චක්‌කවත්‌තිස්‌ස මණිරතනං පාතුභවති. සො හොති මණි වෙළුරියො සුභො ජාතිමා අට්‌ඨංසො සුපරිකම්‌මකතො . තස්‌ස ඛො පන, භික්‌ඛවෙ, මණිරතනස්‌ස ආභා සමන්‌තා යොජනං ඵුටා හොති. භූතපුබ්‌බං, භික්‌ඛවෙ, රාජා චක්‌කවත්‌තී තමෙව මණිරතනං වීමංසමානො චතුරඞ්‌ගිනිං සෙනං සන්‌නය්‌හිත්‌වා මණිං ධජග්‌ගං ආරොපෙත්‌වා රත්‌තන්‌ධකාරතිමිසාය පායාසි. යෙ ඛො පන, භික්‌ඛවෙ, සමන්‌තා ගාමා අහෙසුං තෙ තෙනොභාසෙන කම්‌මන්‌තෙ පයොජෙසුං ‘දිවා’ති මඤ්‌ඤමානා. රඤ්‌ඤො, භික්‌ඛවෙ, චක්‌කවත්‌තිස්‌ස එවරූපං මණිරතනං පාතුභවති.

    ‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, rañño cakkavattissa maṇiratanaṃ pātubhavati. So hoti maṇi veḷuriyo subho jātimā aṭṭhaṃso suparikammakato . Tassa kho pana, bhikkhave, maṇiratanassa ābhā samantā yojanaṃ phuṭā hoti. Bhūtapubbaṃ, bhikkhave, rājā cakkavattī tameva maṇiratanaṃ vīmaṃsamāno caturaṅginiṃ senaṃ sannayhitvā maṇiṃ dhajaggaṃ āropetvā rattandhakāratimisāya pāyāsi. Ye kho pana, bhikkhave, samantā gāmā ahesuṃ te tenobhāsena kammante payojesuṃ ‘divā’ti maññamānā. Rañño, bhikkhave, cakkavattissa evarūpaṃ maṇiratanaṃ pātubhavati.

    ‘‘පුන චපරං, භික්‌ඛවෙ, රඤ්‌ඤො චක්‌කවත්‌තිස්‌ස ඉත්‌ථිරතනං පාතුභවති. සා අභිරූපා දස්‌සනීයා පාසාදිකා පරමාය වණ්‌ණපොක්‌ඛරතාය සමන්‌නාගතා නාතිදීඝා නාතිරස්‌සා නාතිකිසා නාතිථූලා නාතිකාළිකා 67 නාච්‌චොදාතා, අතික්‌කන්‌තා මානුසං වණ්‌ණං, අප්‌පත්‌තා දිබ්‌බං වණ්‌ණං. තස්‌ස ඛො පන, භික්‌ඛවෙ, ඉත්‌ථිරතනස්‌ස එවරූපො කායසම්‌ඵස්‌සො හොති සෙය්‍යථාපි නාම තූලපිචුනො වා කප්‌පාසපිචුනො වා. තස්‌ස ඛො පන, භික්‌ඛවෙ, ඉත්‌ථිරතනස්‌ස සීතෙ උණ්‌හානි ගත්‌තානි හොන්‌ති, උණ්‌හෙ සීතානි ගත්‌තානි හොන්‌ති. තස්‌ස ඛො පන, භික්‌ඛවෙ, ඉත්‌ථිරතනස්‌ස කායතො චන්‌දනගන්‌ධො වායති, මුඛතො උප්‌පලගන්‌ධො වායති. තං ඛො පන, භික්‌ඛවෙ, ඉත්‌ථිරතනං රඤ්‌ඤො චක්‌කවත්‌තිස්‌ස පුබ්‌බුට්‌ඨායිනී හොති පච්‌ඡානිපාතිනී කිංකාරපටිස්‌සාවිනී මනාපචාරිනී පියවාදිනී. තං ඛො පන, භික්‌ඛවෙ, ඉත්‌ථිරතනං රාජානං චක්‌කවත්‌තිං මනසාපි නො අතිචරති, කුතො පන කායෙන? රඤ්‌ඤො, භික්‌ඛවෙ, චක්‌කවත්‌තිස්‌ස එවරූපං ඉත්‌ථිරතනං පාතුභවති.

    ‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, rañño cakkavattissa itthiratanaṃ pātubhavati. Sā abhirūpā dassanīyā pāsādikā paramāya vaṇṇapokkharatāya samannāgatā nātidīghā nātirassā nātikisā nātithūlā nātikāḷikā 68 nāccodātā, atikkantā mānusaṃ vaṇṇaṃ, appattā dibbaṃ vaṇṇaṃ. Tassa kho pana, bhikkhave, itthiratanassa evarūpo kāyasamphasso hoti seyyathāpi nāma tūlapicuno vā kappāsapicuno vā. Tassa kho pana, bhikkhave, itthiratanassa sīte uṇhāni gattāni honti, uṇhe sītāni gattāni honti. Tassa kho pana, bhikkhave, itthiratanassa kāyato candanagandho vāyati, mukhato uppalagandho vāyati. Taṃ kho pana, bhikkhave, itthiratanaṃ rañño cakkavattissa pubbuṭṭhāyinī hoti pacchānipātinī kiṃkārapaṭissāvinī manāpacārinī piyavādinī. Taṃ kho pana, bhikkhave, itthiratanaṃ rājānaṃ cakkavattiṃ manasāpi no aticarati, kuto pana kāyena? Rañño, bhikkhave, cakkavattissa evarūpaṃ itthiratanaṃ pātubhavati.

    ‘‘පුන චපරං, භික්‌ඛවෙ, රඤ්‌ඤො චක්‌කවත්‌තිස්‌ස ගහපතිරතනං පාතුභවති. තස්‌ස කම්‌මවිපාකජං දිබ්‌බචක්‌ඛු පාතුභවති, යෙන නිධිං පස්‌සති සස්‌සාමිකම්‌පි අස්‌සාමිකම්‌පි. සො රාජානං චක්‌කවත්‌තිං උපසඞ්‌කමිත්‌වා එවමාහ – ‘අප්‌පොස්‌සුක්‌කො ත්‌වං, දෙව, හොහි. අහං තෙ ධනෙන ධනකරණීයං 69 කරිස්‌සාමී’ති. භූතපුබ්‌බං, භික්‌ඛවෙ, රාජා චක්‌කවත්‌තී තමෙව ගහපතිරතනං වීමංසමානො නාවං අභිරුහිත්‌වා මජ්‌ඣෙ ගඞ්‌ගාය නදියා සොතං ඔගාහිත්‌වා 70 ගහපතිරතනං එතදවොච – ‘අත්‌ථො මෙ, ගහපති, හිරඤ්‌ඤසුවණ්‌ණෙනා’ති. ‘තෙන හි, මහාරාජ, එකං තීරං නාවා උපෙතූ’ති. ‘ඉධෙව මෙ, ගහපති, අත්‌ථො හිරඤ්‌ඤසුවණ්‌ණෙනා’ති. අථ ඛො තං, භික්‌ඛවෙ, ගහපතිරතනං උභොහි හත්‌ථෙහි උදකෙ ඔමසිත්‌වා පූරං හිරඤ්‌ඤසුවණ්‌ණස්‌ස කුම්‌භිං උද්‌ධරිත්‌වා රාජානං චක්‌කවත්‌තිං එතදවොච – ‘අලමෙත්‌තාවතා, මහාරාජ! කතමෙත්‌තාවතා, මහාරාජ! පූජිතමෙත්‌තාවතා, මහාරාජා’ති. රාජා චක්‌කවත්‌තී එවමාහ – ‘අලමෙත්‌තාවතා, ගහපති! කතමෙත්‌තාවතා, ගහපති! පූජිතමෙත්‌තාවතා, ගහපතී’ති . රඤ්‌ඤො, භික්‌ඛවෙ, චක්‌කවත්‌තිස්‌ස එවරූපං ගහපතිරතනං පාතුභවති.

    ‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, rañño cakkavattissa gahapatiratanaṃ pātubhavati. Tassa kammavipākajaṃ dibbacakkhu pātubhavati, yena nidhiṃ passati sassāmikampi assāmikampi. So rājānaṃ cakkavattiṃ upasaṅkamitvā evamāha – ‘appossukko tvaṃ, deva, hohi. Ahaṃ te dhanena dhanakaraṇīyaṃ 71 karissāmī’ti. Bhūtapubbaṃ, bhikkhave, rājā cakkavattī tameva gahapatiratanaṃ vīmaṃsamāno nāvaṃ abhiruhitvā majjhe gaṅgāya nadiyā sotaṃ ogāhitvā 72 gahapatiratanaṃ etadavoca – ‘attho me, gahapati, hiraññasuvaṇṇenā’ti. ‘Tena hi, mahārāja, ekaṃ tīraṃ nāvā upetū’ti. ‘Idheva me, gahapati, attho hiraññasuvaṇṇenā’ti. Atha kho taṃ, bhikkhave, gahapatiratanaṃ ubhohi hatthehi udake omasitvā pūraṃ hiraññasuvaṇṇassa kumbhiṃ uddharitvā rājānaṃ cakkavattiṃ etadavoca – ‘alamettāvatā, mahārāja! Katamettāvatā, mahārāja! Pūjitamettāvatā, mahārājā’ti. Rājā cakkavattī evamāha – ‘alamettāvatā, gahapati! Katamettāvatā, gahapati! Pūjitamettāvatā, gahapatī’ti . Rañño, bhikkhave, cakkavattissa evarūpaṃ gahapatiratanaṃ pātubhavati.

    ‘‘පුන චපරං, භික්‌ඛවෙ, රඤ්‌ඤො චක්‌කවත්‌තිස්‌ස පරිණායකරතනං පාතුභවති – පණ්‌ඩිතො බ්‍යත්‌තො මෙධාවී පටිබලො රාජානං චක්‌කවත්‌තිං උපයාපෙතබ්‌බං උපයාපෙතුං 73 අපයාපෙතබ්‌බං අපයාපෙතුං ඨපෙතබ්‌බං ඨපෙතුං. සො රාජානං චක්‌කවත්‌තිං උපසඞ්‌කමිත්‌වා එවමාහ – ‘අප්‌පොස්‌සුක්‌කො ත්‌වං , දෙව, හොහි. අහමනුසාසිස්‌සාමී’ති. රඤ්‌ඤො, භික්‌ඛවෙ, චක්‌කවත්‌තිස්‌ස එවරූපං පරිණායකරතනං පාතුභවති. රාජා, භික්‌ඛවෙ, චක්‌කවත්‌තී ඉමෙහි සත්‌තහි රතනෙහි සමන්‌නාගතො හොති.

    ‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, rañño cakkavattissa pariṇāyakaratanaṃ pātubhavati – paṇḍito byatto medhāvī paṭibalo rājānaṃ cakkavattiṃ upayāpetabbaṃ upayāpetuṃ 74 apayāpetabbaṃ apayāpetuṃ ṭhapetabbaṃ ṭhapetuṃ. So rājānaṃ cakkavattiṃ upasaṅkamitvā evamāha – ‘appossukko tvaṃ , deva, hohi. Ahamanusāsissāmī’ti. Rañño, bhikkhave, cakkavattissa evarūpaṃ pariṇāyakaratanaṃ pātubhavati. Rājā, bhikkhave, cakkavattī imehi sattahi ratanehi samannāgato hoti.

    259. ‘‘කතමාහි චතූහි ඉද්‌ධීහි? ඉධ, භික්‌ඛවෙ, රාජා චක්‌කවත්‌තී අභිරූපො හොති දස්‌සනීයො පාසාදිකො පරමාය වණ්‌ණපොක්‌ඛරතාය සමන්‌නාගතො අතිවිය අඤ්‌ඤෙහි මනුස්‌සෙහි. රාජා, භික්‌ඛවෙ, චක්‌කවත්‌තී ඉමාය පඨමාය ඉද්‌ධියා සමන්‌නාගතො හොති.

    259. ‘‘Katamāhi catūhi iddhīhi? Idha, bhikkhave, rājā cakkavattī abhirūpo hoti dassanīyo pāsādiko paramāya vaṇṇapokkharatāya samannāgato ativiya aññehi manussehi. Rājā, bhikkhave, cakkavattī imāya paṭhamāya iddhiyā samannāgato hoti.

    ‘‘පුන චපරං, භික්‌ඛවෙ, රාජා චක්‌කවත්‌තී දීඝායුකො හොති චිරට්‌ඨිතිකො අතිවිය අඤ්‌ඤෙහි මනුස්‌සෙහි. රාජා, භික්‌ඛවෙ, චක්‌කවත්‌තී ඉමාය දුතියාය ඉද්‌ධියා සමන්‌නාගතො හොති.

    ‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, rājā cakkavattī dīghāyuko hoti ciraṭṭhitiko ativiya aññehi manussehi. Rājā, bhikkhave, cakkavattī imāya dutiyāya iddhiyā samannāgato hoti.

    ‘‘පුන චපරං, භික්‌ඛවෙ, රාජා චක්‌කවත්‌තී අප්‌පාබාධො හොති අප්‌පාතඞ්‌කො සමවෙපාකිනියා ගහණියා සමන්‌නාගතො නාතිසීතාය නාච්‌චුණ්‌හාය අතිවිය අඤ්‌ඤෙහි මනුස්‌සෙහි. රාජා, භික්‌ඛවෙ, චක්‌කවත්‌තී ඉමාය තතියාය ඉද්‌ධියා සමන්‌නාගතො හොති.

    ‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, rājā cakkavattī appābādho hoti appātaṅko samavepākiniyā gahaṇiyā samannāgato nātisītāya nāccuṇhāya ativiya aññehi manussehi. Rājā, bhikkhave, cakkavattī imāya tatiyāya iddhiyā samannāgato hoti.

    ‘‘පුන චපරං, භික්‌ඛවෙ, රාජා චක්‌කවත්‌තී බ්‍රාහ්‌මණගහපතිකානං පියො හොති මනාපො. සෙය්‍යථාපි, භික්‌ඛවෙ, පිතා පුත්‌තානං පියො හොති මනාපො, එවමෙව ඛො, භික්‌ඛවෙ, රාජා චක්‌කවත්‌තී බ්‍රාහ්‌මණගහපතිකානං පියො හොති මනාපො. රඤ්‌ඤොපි, භික්‌ඛවෙ, චක්‌කවත්‌තිස්‌ස බ්‍රාහ්‌මණගහපතිකා පියා හොන්‌ති මනාපා. සෙය්‍යථාපි, භික්‌ඛවෙ, පිතු පුත්‌තා පියා හොන්‌ති මනාපා, එවමෙව ඛො, භික්‌ඛවෙ, රඤ්‌ඤොපි චක්‌කවත්‌තිස්‌ස බ්‍රාහ්‌මණගහපතිකා පියා හොන්‌ති මනාපා.

    ‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, rājā cakkavattī brāhmaṇagahapatikānaṃ piyo hoti manāpo. Seyyathāpi, bhikkhave, pitā puttānaṃ piyo hoti manāpo, evameva kho, bhikkhave, rājā cakkavattī brāhmaṇagahapatikānaṃ piyo hoti manāpo. Raññopi, bhikkhave, cakkavattissa brāhmaṇagahapatikā piyā honti manāpā. Seyyathāpi, bhikkhave, pitu puttā piyā honti manāpā, evameva kho, bhikkhave, raññopi cakkavattissa brāhmaṇagahapatikā piyā honti manāpā.

    ‘‘භූතපුබ්‌බං , භික්‌ඛවෙ, රාජා චක්‌කවත්‌තී චතුරඞ්‌ගිනියා සෙනාය උය්‍යානභූමිං නිය්‍යාසි. අථ ඛො, භික්‌ඛවෙ, බ්‍රාහ්‌මණගහපතිකා රාජානං චක්‌කවත්‌තිං උපසඞ්‌කමිත්‌වා එවමාහංසු – ‘අතරමානො, දෙව, යාහි යථා තං මයං චිරතරං පස්‌සෙය්‍යාමා’ති. රාජාපි, භික්‌ඛවෙ, චක්‌කවත්‌තී සාරථිං ආමන්‌තෙසි – ‘අතරමානො , සාරථි, පෙසෙහි යථා මං බ්‍රාහ්‌මණගහපතිකා චිරතරං පස්‌සෙය්‍යු’න්‌ති. රාජා, භික්‌ඛවෙ, චක්‌කවත්‌තී ඉමාය චතුත්‌ථාය ඉද්‌ධියා සමන්‌නාගතො හොති. රාජා, භික්‌ඛවෙ, චක්‌කවත්‌තී ඉමාහි චතූහි ඉද්‌ධීහි සමන්‌නාගතො හොති.

    ‘‘Bhūtapubbaṃ , bhikkhave, rājā cakkavattī caturaṅginiyā senāya uyyānabhūmiṃ niyyāsi. Atha kho, bhikkhave, brāhmaṇagahapatikā rājānaṃ cakkavattiṃ upasaṅkamitvā evamāhaṃsu – ‘ataramāno, deva, yāhi yathā taṃ mayaṃ cirataraṃ passeyyāmā’ti. Rājāpi, bhikkhave, cakkavattī sārathiṃ āmantesi – ‘ataramāno , sārathi, pesehi yathā maṃ brāhmaṇagahapatikā cirataraṃ passeyyu’nti. Rājā, bhikkhave, cakkavattī imāya catutthāya iddhiyā samannāgato hoti. Rājā, bhikkhave, cakkavattī imāhi catūhi iddhīhi samannāgato hoti.

    ‘‘තං කිං මඤ්‌ඤථ, භික්‌ඛවෙ, අපි නු ඛො රාජා චක්‌කවත්‌තී ඉමෙහි සත්‌තහි රතනෙහි සමන්‌නාගතො ඉමාහි චතූහි ච ඉද්‌ධීහි තතොනිදානං සුඛං සොමනස්‌සං පටිසංවෙදියෙථා’’ති? ‘‘එකමෙකෙනපි, භන්‌තෙ, රතනෙන 75 සමන්‌නාගතො රාජා චක්‌කවත්‌තී තතොනිදානං සුඛං සොමනස්‌සං පටිසංවෙදියෙථ, කො පන වාදො සත්‌තහි රතනෙහි චතූහි ච ඉද්‌ධීහී’’ති?

    ‘‘Taṃ kiṃ maññatha, bhikkhave, api nu kho rājā cakkavattī imehi sattahi ratanehi samannāgato imāhi catūhi ca iddhīhi tatonidānaṃ sukhaṃ somanassaṃ paṭisaṃvediyethā’’ti? ‘‘Ekamekenapi, bhante, ratanena 76 samannāgato rājā cakkavattī tatonidānaṃ sukhaṃ somanassaṃ paṭisaṃvediyetha, ko pana vādo sattahi ratanehi catūhi ca iddhīhī’’ti?

    260. අථ ඛො භගවා පරිත්‌තං පාණිමත්‌තං පාසාණං ගහෙත්‌වා භික්‌ඛූ ආමන්‌තෙසි – ‘‘තං කිං මඤ්‌ඤථ, භික්‌ඛවෙ, කතමො නු ඛො මහන්‌තතරො – යො චායං මයා පරිත්‌තො පාණිමත්‌තො පාසාණො ගහිතො යො ච හිමවා පබ්‌බතරාජා’’ති? ‘‘අප්‌පමත්‌තකො අයං, භන්‌තෙ, භගවතා පරිත්‌තො පාණිමත්‌තො පාසාණො ගහිතො; හිමවන්‌තං පබ්‌බතරාජානං උපනිධාය සඞ්‌ඛම්‌පි න උපෙති; කලභාගම්‌පි න උපෙති; උපනිධම්‌පි න උපෙතී’’ති. ‘‘එවමෙව ඛො, භික්‌ඛවෙ, යං රාජා චක්‌කවත්‌තී සත්‌තහි රතනෙහි සමන්‌නාගතො චතූහි ච ඉද්‌ධීහි තතොනිදානං සුඛං සොමනස්‌සං පටිසංවෙදෙති තං දිබ්‌බස්‌ස සුඛස්‌ස උපනිධාය සඞ්‌ඛම්‌පි න උපෙති; කලභාගම්‌පි න උපෙති; උපනිධම්‌පි න උපෙති’’.

    260. Atha kho bhagavā parittaṃ pāṇimattaṃ pāsāṇaṃ gahetvā bhikkhū āmantesi – ‘‘taṃ kiṃ maññatha, bhikkhave, katamo nu kho mahantataro – yo cāyaṃ mayā paritto pāṇimatto pāsāṇo gahito yo ca himavā pabbatarājā’’ti? ‘‘Appamattako ayaṃ, bhante, bhagavatā paritto pāṇimatto pāsāṇo gahito; himavantaṃ pabbatarājānaṃ upanidhāya saṅkhampi na upeti; kalabhāgampi na upeti; upanidhampi na upetī’’ti. ‘‘Evameva kho, bhikkhave, yaṃ rājā cakkavattī sattahi ratanehi samannāgato catūhi ca iddhīhi tatonidānaṃ sukhaṃ somanassaṃ paṭisaṃvedeti taṃ dibbassa sukhassa upanidhāya saṅkhampi na upeti; kalabhāgampi na upeti; upanidhampi na upeti’’.

    ‘‘ස ඛො සො, භික්‌ඛවෙ, පණ්‌ඩිතො සචෙ කදාචි කරහචි දීඝස්‌ස අද්‌ධුනො අච්‌චයෙන මනුස්‌සත්‌තං ආගච්‌ඡති, යානි තානි උච්‌චාකුලානි – ඛත්‌තියමහාසාලකුලං වා බ්‍රාහ්‌මණමහාසාලකුලං වා ගහපතිමහාසාලකුලං වා තථාරූපෙ කුලෙ පච්‌චාජායති අඩ්‌ඪෙ මහද්‌ධනෙ මහාභොගෙ පහූතජාතරූපරජතෙ පහූතවිත්‌තූපකරණෙ පහූතධනධඤ්‌ඤෙ. සො ච හොති අභිරූපො දස්‌සනීයො පාසාදිකො පරමාය වණ්‌ණපොක්‌ඛරතාය සමන්‌නාගතො, ලාභී අන්‌නස්‌ස පානස්‌ස වත්‌ථස්‌ස යානස්‌ස මාලාගන්‌ධවිලෙපනස්‌ස සෙය්‍යාවසථපදීපෙය්‍යස්‌ස. සො කායෙන සුචරිතං චරති, වාචාය සුචරිතං චරති, මනසා සුචරිතං චරති. සො කායෙන සුචරිතං චරිත්‌වා, වාචාය සුචරිතං චරිත්‌වා, මනසා සුචරිතං චරිත්‌වා, කායස්‌ස භෙදා පරං මරණා සුගතිං සග්‌ගං ලොකං උපපජ්‌ජති. සෙය්‍යථාපි, භික්‌ඛවෙ, අක්‌ඛධුත්‌තො පඨමෙනෙව කටග්‌ගහෙන මහන්‌තං භොගක්‌ඛන්‌ධං අධිගච්‌ඡෙය්‍ය; අප්‌පමත්‌තකො සො, භික්‌ඛවෙ, කටග්‌ගහො යං සො අක්‌ඛධුත්‌තො පඨමෙනෙව කටග්‌ගහෙන මහන්‌තං භොගක්‌ඛන්‌ධං අධිගච්‌ඡෙය්‍ය. අථ ඛො අයමෙව තතො මහන්‌තතරො කටග්‌ගහො යං සො පණ්‌ඩිතො කායෙන සුචරිතං චරිත්‌වා, වාචාය සුචරිතං චරිත්‌වා, මනසා සුචරිතං චරිත්‌වා කායස්‌ස භෙදා පරං මරණා සුගතිං සග්‌ගං ලොකං උපපජ්‌ජති. අයං, භික්‌ඛවෙ, කෙවලා පරිපූරා පණ්‌ඩිතභූමී’’ති.

    ‘‘Sa kho so, bhikkhave, paṇḍito sace kadāci karahaci dīghassa addhuno accayena manussattaṃ āgacchati, yāni tāni uccākulāni – khattiyamahāsālakulaṃ vā brāhmaṇamahāsālakulaṃ vā gahapatimahāsālakulaṃ vā tathārūpe kule paccājāyati aḍḍhe mahaddhane mahābhoge pahūtajātarūparajate pahūtavittūpakaraṇe pahūtadhanadhaññe. So ca hoti abhirūpo dassanīyo pāsādiko paramāya vaṇṇapokkharatāya samannāgato, lābhī annassa pānassa vatthassa yānassa mālāgandhavilepanassa seyyāvasathapadīpeyyassa. So kāyena sucaritaṃ carati, vācāya sucaritaṃ carati, manasā sucaritaṃ carati. So kāyena sucaritaṃ caritvā, vācāya sucaritaṃ caritvā, manasā sucaritaṃ caritvā, kāyassa bhedā paraṃ maraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjati. Seyyathāpi, bhikkhave, akkhadhutto paṭhameneva kaṭaggahena mahantaṃ bhogakkhandhaṃ adhigaccheyya; appamattako so, bhikkhave, kaṭaggaho yaṃ so akkhadhutto paṭhameneva kaṭaggahena mahantaṃ bhogakkhandhaṃ adhigaccheyya. Atha kho ayameva tato mahantataro kaṭaggaho yaṃ so paṇḍito kāyena sucaritaṃ caritvā, vācāya sucaritaṃ caritvā, manasā sucaritaṃ caritvā kāyassa bhedā paraṃ maraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjati. Ayaṃ, bhikkhave, kevalā paripūrā paṇḍitabhūmī’’ti.

    ඉදමවොච භගවා. අත්‌තමනා තෙ භික්‌ඛූ භගවතො භාසිතං අභිනන්‌දුන්‌ති.

    Idamavoca bhagavā. Attamanā te bhikkhū bhagavato bhāsitaṃ abhinandunti.

    බාලපණ්‌ඩිතසුත්‌තං නිට්‌ඨිතං නවමං.

    Bālapaṇḍitasuttaṃ niṭṭhitaṃ navamaṃ.







    Footnotes:
    1. නො චෙදං (සං. නි. 3.27-28)
    2. න තෙන නං (ක.), න නං (?)
    3. රථියාය (බහූසු)
    4. සංවිජ්‌ජන්‌තෙ තෙ ච (සී. ස්‍යා. කං. පී.)
    5. no cedaṃ (saṃ. ni. 3.27-28)
    6. na tena naṃ (ka.), na naṃ (?)
    7. rathiyāya (bahūsu)
    8. saṃvijjante te ca (sī. syā. kaṃ. pī.)
    9. ඛාරාපටිච්‌ඡකම්‌පි (ක.)
    10. පලාලපිට්‌ඨකම්‌පි (පී.)
    11. සචෙ මම්‌පි (ක.)
    12. khārāpaṭicchakampi (ka.)
    13. palālapiṭṭhakampi (pī.)
    14. sace mampi (ka.)
    15. ඡමාය (සී. පී.)
    16. chamāya (sī. pī.)
    17. උපමාහිපි (සී.)
    18. upamāhipi (sī.)
    19. මජ්‌ඣන්‌තිකසමයං (සී. ස්‍යා. කං. ක.), මජ්‌ඣන්‌තිකං සමයං (පී.)
    20. majjhantikasamayaṃ (sī. syā. kaṃ. ka.), majjhantikaṃ samayaṃ (pī.)
    21. උපනිධිම්‌පි (සී. පී.)
    22. upanidhimpi (sī. pī.)
    23. අයොඛීලං (සී. ස්‍යා. කං. පී.)
    24. බ්‍යන්‌තිහොති (පී. ක.)
    25. කුධාරීහි (ක.)
    26. සඤ්‌ජොතිභූතාය (ස්‍යා. කං. පී.)
    27. නිරයපාලා පුනප්‌පුනං (ක.)
    28. ayokhīlaṃ (sī. syā. kaṃ. pī.)
    29. byantihoti (pī. ka.)
    30. kudhārīhi (ka.)
    31. sañjotibhūtāya (syā. kaṃ. pī.)
    32. nirayapālā punappunaṃ (ka.)
    33. ජිය්‍යන්‌ති (ක.)
    34. මිය්‍යන්‌ති (ක.)
    35. පටඞ්‌ගා (ස්‍යා. කං. ක.)
    36. jiyyanti (ka.)
    37. miyyanti (ka.)
    38. paṭaṅgā (syā. kaṃ. ka.)
    39. ( ) නත්‌ථි සී. ස්‍යා. කං. පී. පොත්‌ථකෙසු
    40. ( ) natthi sī. syā. kaṃ. pī. potthakesu
    41. වස්‌සසතස්‌ස වස්‌සසහස්‌සස්‌ස වස්‌සසතසහස්‌සස්‌ස (සී.), වස්‌සසතස්‌ස (ස්‍යා. කං. පී.)
    42. ( ) නත්‌ථි සී. පී. පොත්‌ථකෙසු
    43. යදි නූන (සී. ස්‍යා. කං. පී.)
    44. vassasatassa vassasahassassa vassasatasahassassa (sī.), vassasatassa (syā. kaṃ. pī.)
    45. ( ) natthi sī. pī. potthakesu
    46. yadi nūna (sī. syā. kaṃ. pī.)
    47. වෙණකුලං (සී. පී.)
    48. බහ්‌වාබාධො (ක.)
    49. veṇakulaṃ (sī. pī.)
    50. bahvābādho (ka.)
    51. අනුබන්‌ධං (සී. පී.), අද්‌ධුබන්‌ධං (ස්‍යා. කං.)
    52. කෙවලපරිපූරා (සී. පී.) ම. නි. 1.244 පාළියා සංසන්‌දෙතබ්‌බා
    53. anubandhaṃ (sī. pī.), addhubandhaṃ (syā. kaṃ.)
    54. kevalaparipūrā (sī. pī.) ma. ni. 1.244 pāḷiyā saṃsandetabbā
    55. න තෙන නං (ක.), න නං (?)
    56. na tena naṃ (ka.), na naṃ (?)
    57. එතදහොසි (ස්‍යා. කං. ක.)
    58. etadahosi (syā. kaṃ. ka.)
    59. ස්‌වාගතං මහාරාජ (සී. ස්‍යා. කං. පී.)
    60. අනුයුත්‌තා (සී. ස්‍යා. කං. පී.)
    61. අහෙසුං (ස්‍යා. කං. ක.)
    62. svāgataṃ mahārāja (sī. syā. kaṃ. pī.)
    63. anuyuttā (sī. syā. kaṃ. pī.)
    64. ahesuṃ (syā. kaṃ. ka.)
    65. අජ්‌ඣොගහෙත්‌වා (සී. ස්‍යා. කං. පී.)
    66. ajjhogahetvā (sī. syā. kaṃ. pī.)
    67. නාතිකාළී (සී. පී.)
    68. nātikāḷī (sī. pī.)
    69. ධනෙන කරණීයං (ක.)
    70. ඔගහෙත්‌වා (සී. පී.)
    71. dhanena karaṇīyaṃ (ka.)
    72. ogahetvā (sī. pī.)
    73. උපට්‌ඨපෙතබ්‌බං උපට්‌ඨපෙතුං (සී. ස්‍යා. කං. පී.)
    74. upaṭṭhapetabbaṃ upaṭṭhapetuṃ (sī. syā. kaṃ. pī.)
    75. තෙන රතනෙන (සී.)
    76. tena ratanena (sī.)



    Related texts:



    අට්‌ඨකථා • Aṭṭhakathā / සුත්‌තපිටක (අට්‌ඨකථා) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / මජ්‌ඣිමනිකාය (අට්‌ඨකථා) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) / 9. බාලපණ්‌ඩිතසුත්‌තවණ්‌ණනා • 9. Bālapaṇḍitasuttavaṇṇanā

    ටීකා • Tīkā / සුත්‌තපිටක (ටීකා) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / මජ්‌ඣිමනිකාය (ටීකා) • Majjhimanikāya (ṭīkā) / 9. බාලපණ්‌ඩිතසුත්‌තවණ්‌ණනා • 9. Bālapaṇḍitasuttavaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact