| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਮਜ੍ਝਿਮਨਿਕਾਯ • Majjhimanikāya |
੯. ਬਾਲਪਣ੍ਡਿਤਸੁਤ੍ਤਂ
9. Bālapaṇḍitasuttaṃ
੨੪੬. ਏવਂ ਮੇ ਸੁਤਂ – ਏਕਂ ਸਮਯਂ ਭਗવਾ ਸਾવਤ੍ਥਿਯਂ વਿਹਰਤਿ ਜੇਤવਨੇ ਅਨਾਥਪਿਣ੍ਡਿਕਸ੍ਸ ਆਰਾਮੇ। ਤਤ੍ਰ ਖੋ ਭਗવਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਆਮਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਭਿਕ੍ਖવੋ’’ਤਿ। ‘‘ਭਦਨ੍ਤੇ’’ਤਿ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਭਗવਤੋ ਪਚ੍ਚਸ੍ਸੋਸੁਂ। ਭਗવਾ ਏਤਦવੋਚ –
246. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme. Tatra kho bhagavā bhikkhū āmantesi – ‘‘bhikkhavo’’ti. ‘‘Bhadante’’ti te bhikkhū bhagavato paccassosuṃ. Bhagavā etadavoca –
‘‘ਤੀਣਿਮਾਨਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਬਾਲਸ੍ਸ ਬਾਲਲਕ੍ਖਣਾਨਿ ਬਾਲਨਿਮਿਤ੍ਤਾਨਿ ਬਾਲਾਪਦਾਨਾਨਿ। ਕਤਮਾਨਿ ਤੀਣਿ? ਇਧ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਬਾਲੋ ਦੁਚ੍ਚਿਨ੍ਤਿਤਚਿਨ੍ਤੀ ਚ ਹੋਤਿ ਦੁਬ੍ਭਾਸਿਤਭਾਸੀ ਚ ਦੁਕ੍ਕਟਕਮ੍ਮਕਾਰੀ ਚ। ਨੋ ਚੇਤਂ 1, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਬਾਲੋ ਦੁਚ੍ਚਿਨ੍ਤਿਤਚਿਨ੍ਤੀ ਚ ਅਭવਿਸ੍ਸ ਦੁਬ੍ਭਾਸਿਤਭਾਸੀ ਚ ਦੁਕ੍ਕਟਕਮ੍ਮਕਾਰੀ ਚ ਕੇਨ ਨਂ 2 ਪਣ੍ਡਿਤਾ ਜਾਨੇਯ੍ਯੁਂ – ‘ਬਾਲੋ ਅਯਂ ਭવਂ ਅਸਪ੍ਪੁਰਿਸੋ’ਤਿ? ਯਸ੍ਮਾ ਚ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਬਾਲੋ ਦੁਚ੍ਚਿਨ੍ਤਿਤਚਿਨ੍ਤੀ ਚ ਹੋਤਿ ਦੁਬ੍ਭਾਸਿਤਭਾਸੀ ਚ ਦੁਕ੍ਕਟਕਮ੍ਮਕਾਰੀ ਚ ਤਸ੍ਮਾ ਨਂ ਪਣ੍ਡਿਤਾ ਜਾਨਨ੍ਤਿ – ‘ਬਾਲੋ ਅਯਂ ਭવਂ ਅਸਪ੍ਪੁਰਿਸੋ’ਤਿ। ਸ ਖੋ ਸੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਬਾਲੋ ਤਿવਿਧਂ ਦਿਟ੍ਠੇવ ਧਮ੍ਮੇ ਦੁਕ੍ਖਂ ਦੋਮਨਸ੍ਸਂ ਪਟਿਸਂવੇਦੇਤਿ। ਸਚੇ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਬਾਲੋ ਸਭਾਯਂ વਾ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਹੋਤਿ, ਰਥਿਕਾਯ 3 વਾ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਹੋਤਿ, ਸਿਙ੍ਘਾਟਕੇ વਾ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਹੋਤਿ; ਤਤ੍ਰ ਚੇ ਜਨੋ ਤਜ੍ਜਂ ਤਸ੍ਸਾਰੁਪ੍ਪਂ ਕਥਂ ਮਨ੍ਤੇਤਿ। ਸਚੇ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਬਾਲੋ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤੀ ਹੋਤਿ, ਅਦਿਨ੍ਨਾਦਾਯੀ ਹੋਤਿ, ਕਾਮੇਸੁਮਿਚ੍ਛਾਚਾਰੀ ਹੋਤਿ, ਮੁਸਾવਾਦੀ ਹੋਤਿ, ਸੁਰਾਮੇਰਯਮਜ੍ਜਪਮਾਦਟ੍ਠਾਯੀ ਹੋਤਿ, ਤਤ੍ਰ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਬਾਲਸ੍ਸ ਏવਂ ਹੋਤਿ – ‘ਯਂ ਖੋ ਜਨੋ ਤਜ੍ਜਂ ਤਸ੍ਸਾਰੁਪ੍ਪਂ ਕਥਂ ਮਨ੍ਤੇਤਿ, ਸਂવਿਜ੍ਜਨ੍ਤੇવ ਤੇ 4 ਧਮ੍ਮਾ ਮਯਿ, ਅਹਞ੍ਚ ਤੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਸਨ੍ਦਿਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ। ਇਦਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਬਾਲੋ ਪਠਮਂ ਦਿਟ੍ਠੇવ ਧਮ੍ਮੇ ਦੁਕ੍ਖਂ ਦੋਮਨਸ੍ਸਂ ਪਟਿਸਂવੇਦੇਤਿ।
‘‘Tīṇimāni, bhikkhave, bālassa bālalakkhaṇāni bālanimittāni bālāpadānāni. Katamāni tīṇi? Idha, bhikkhave, bālo duccintitacintī ca hoti dubbhāsitabhāsī ca dukkaṭakammakārī ca. No cetaṃ 5, bhikkhave, bālo duccintitacintī ca abhavissa dubbhāsitabhāsī ca dukkaṭakammakārī ca kena naṃ 6 paṇḍitā jāneyyuṃ – ‘bālo ayaṃ bhavaṃ asappuriso’ti? Yasmā ca kho, bhikkhave, bālo duccintitacintī ca hoti dubbhāsitabhāsī ca dukkaṭakammakārī ca tasmā naṃ paṇḍitā jānanti – ‘bālo ayaṃ bhavaṃ asappuriso’ti. Sa kho so, bhikkhave, bālo tividhaṃ diṭṭheva dhamme dukkhaṃ domanassaṃ paṭisaṃvedeti. Sace, bhikkhave, bālo sabhāyaṃ vā nisinno hoti, rathikāya 7 vā nisinno hoti, siṅghāṭake vā nisinno hoti; tatra ce jano tajjaṃ tassāruppaṃ kathaṃ manteti. Sace, bhikkhave, bālo pāṇātipātī hoti, adinnādāyī hoti, kāmesumicchācārī hoti, musāvādī hoti, surāmerayamajjapamādaṭṭhāyī hoti, tatra, bhikkhave, bālassa evaṃ hoti – ‘yaṃ kho jano tajjaṃ tassāruppaṃ kathaṃ manteti, saṃvijjanteva te 8 dhammā mayi, ahañca tesu dhammesu sandissāmī’ti. Idaṃ, bhikkhave, bālo paṭhamaṃ diṭṭheva dhamme dukkhaṃ domanassaṃ paṭisaṃvedeti.
੨੪੭. ‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਬਾਲੋ ਪਸ੍ਸਤਿ ਰਾਜਾਨੋ ਚੋਰਂ ਆਗੁਚਾਰਿਂ ਗਹੇਤ੍વਾ વਿવਿਧਾ ਕਮ੍ਮਕਾਰਣਾ ਕਾਰੇਨ੍ਤੇ – ਕਸਾਹਿਪਿ ਤਾਲ਼ੇਨ੍ਤੇ વੇਤ੍ਤੇਹਿਪਿ ਤਾਲ਼ੇਨ੍ਤੇ ਅਦ੍ਧਦਣ੍ਡਕੇਹਿਪਿ ਤਾਲ਼ੇਨ੍ਤੇ ਹਤ੍ਥਮ੍ਪਿ ਛਿਨ੍ਦਨ੍ਤੇ ਪਾਦਮ੍ਪਿ ਛਿਨ੍ਦਨ੍ਤੇ ਹਤ੍ਥਪਾਦਮ੍ਪਿ ਛਿਨ੍ਦਨ੍ਤੇ ਕਣ੍ਣਮ੍ਪਿ ਛਿਨ੍ਦਨ੍ਤੇ ਨਾਸਮ੍ਪਿ ਛਿਨ੍ਦਨ੍ਤੇ ਕਣ੍ਣਨਾਸਮ੍ਪਿ ਛਿਨ੍ਦਨ੍ਤੇ ਬਿਲਙ੍ਗਥਾਲਿਕਮ੍ਪਿ ਕਰੋਨ੍ਤੇ ਸਙ੍ਖਮੁਣ੍ਡਿਕਮ੍ਪਿ ਕਰੋਨ੍ਤੇ ਰਾਹੁਮੁਖਮ੍ਪਿ ਕਰੋਨ੍ਤੇ ਜੋਤਿਮਾਲਿਕਮ੍ਪਿ ਕਰੋਨ੍ਤੇ ਹਤ੍ਥਪਜ੍ਜੋਤਿਕਮ੍ਪਿ ਕਰੋਨ੍ਤੇ ਏਰਕવਤ੍ਤਿਕਮ੍ਪਿ ਕਰੋਨ੍ਤੇ ਚੀਰਕવਾਸਿਕਮ੍ਪਿ ਕਰੋਨ੍ਤੇ ਏਣੇਯ੍ਯਕਮ੍ਪਿ ਕਰੋਨ੍ਤੇ ਬਲ਼ਿਸਮਂਸਿਕਮ੍ਪਿ ਕਰੋਨ੍ਤੇ ਕਹਾਪਣਿਕਮ੍ਪਿ ਕਰੋਨ੍ਤੇ ਖਾਰਾਪਤਚ੍ਛਿਕਮ੍ਪਿ 9 ਕਰੋਨ੍ਤੇ ਪਲਿਘਪਰਿવਤ੍ਤਿਕਮ੍ਪਿ ਕਰੋਨ੍ਤੇ ਪਲਾਲਪੀਠਕਮ੍ਪਿ 10 ਕਰੋਨ੍ਤੇ ਤਤ੍ਤੇਨਪਿ ਤੇਲੇਨ ਓਸਿਞ੍ਚਨ੍ਤੇ ਸੁਨਖੇਹਿਪਿ ਖਾਦਾਪੇਨ੍ਤੇ ਜੀવਨ੍ਤਮ੍ਪਿ ਸੂਲੇ ਉਤ੍ਤਾਸੇਨ੍ਤੇ ਅਸਿਨਾਪਿ ਸੀਸਂ ਛਿਨ੍ਦਨ੍ਤੇ। ਤਤ੍ਰ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਬਾਲਸ੍ਸ ਏવਂ ਹੋਤਿ – ‘ਯਥਾਰੂਪਾਨਂ ਖੋ ਪਾਪਕਾਨਂ ਕਮ੍ਮਾਨਂ ਹੇਤੁ ਰਾਜਾਨੋ ਚੋਰਂ ਆਗੁਚਾਰਿਂ ਗਹੇਤ੍વਾ વਿવਿਧਾ ਕਮ੍ਮਕਾਰਣਾ ਕਾਰੇਨ੍ਤਿ – ਕਸਾਹਿਪਿ ਤਾਲ਼ੇਨ੍ਤਿ…ਪੇ॰… ਅਸਿਨਾਪਿ ਸੀਸਂ ਛਿਨ੍ਦਨ੍ਤਿ; ਸਂવਿਜ੍ਜਨ੍ਤੇવ ਤੇ ਧਮ੍ਮਾ ਮਯਿ, ਅਹਞ੍ਚ ਤੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਸਨ੍ਦਿਸ੍ਸਾਮਿ। ਮਂ ਚੇਪਿ ਰਾਜਾਨੋ 11 ਜਾਨੇਯ੍ਯੁਂ, ਮਮ੍ਪਿ ਰਾਜਾਨੋ ਗਹੇਤ੍વਾ વਿવਿਧਾ ਕਮ੍ਮਕਾਰਣਾ ਕਾਰੇਯ੍ਯੁਂ – ਕਸਾਹਿਪਿ ਤਾਲ਼ੇਯ੍ਯੁਂ…ਪੇ॰… ਜੀવਨ੍ਤਮ੍ਪਿ ਸੂਲੇ ਉਤ੍ਤਾਸੇਯ੍ਯੁਂ, ਅਸਿਨਾਪਿ ਸੀਸਂ ਛਿਨ੍ਦੇਯ੍ਯੁ’ਨ੍ਤਿ। ਇਦਮ੍ਪਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਬਾਲੋ ਦੁਤਿਯਂ ਦਿਟ੍ਠੇવ ਧਮ੍ਮੇ ਦੁਕ੍ਖਂ ਦੋਮਨਸ੍ਸਂ ਪਟਿਸਂવੇਦੇਤਿ।
247. ‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, bālo passati rājāno coraṃ āgucāriṃ gahetvā vividhā kammakāraṇā kārente – kasāhipi tāḷente vettehipi tāḷente addhadaṇḍakehipi tāḷente hatthampi chindante pādampi chindante hatthapādampi chindante kaṇṇampi chindante nāsampi chindante kaṇṇanāsampi chindante bilaṅgathālikampi karonte saṅkhamuṇḍikampi karonte rāhumukhampi karonte jotimālikampi karonte hatthapajjotikampi karonte erakavattikampi karonte cīrakavāsikampi karonte eṇeyyakampi karonte baḷisamaṃsikampi karonte kahāpaṇikampi karonte khārāpatacchikampi 12 karonte palighaparivattikampi karonte palālapīṭhakampi 13 karonte tattenapi telena osiñcante sunakhehipi khādāpente jīvantampi sūle uttāsente asināpi sīsaṃ chindante. Tatra, bhikkhave, bālassa evaṃ hoti – ‘yathārūpānaṃ kho pāpakānaṃ kammānaṃ hetu rājāno coraṃ āgucāriṃ gahetvā vividhā kammakāraṇā kārenti – kasāhipi tāḷenti…pe… asināpi sīsaṃ chindanti; saṃvijjanteva te dhammā mayi, ahañca tesu dhammesu sandissāmi. Maṃ cepi rājāno 14 jāneyyuṃ, mampi rājāno gahetvā vividhā kammakāraṇā kāreyyuṃ – kasāhipi tāḷeyyuṃ…pe… jīvantampi sūle uttāseyyuṃ, asināpi sīsaṃ chindeyyu’nti. Idampi, bhikkhave, bālo dutiyaṃ diṭṭheva dhamme dukkhaṃ domanassaṃ paṭisaṃvedeti.
੨੪੮. ‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਬਾਲਂ ਪੀਠਸਮਾਰੂਲ਼੍ਹਂ વਾ ਮਞ੍ਚਸਮਾਰੂਲ਼੍ਹਂ વਾ ਛਮਾਯਂ 15 વਾ ਸੇਮਾਨਂ, ਯਾਨਿਸ੍ਸ ਪੁਬ੍ਬੇ ਪਾਪਕਾਨਿ ਕਮ੍ਮਾਨਿ ਕਤਾਨਿ ਕਾਯੇਨ ਦੁਚ੍ਚਰਿਤਾਨਿ વਾਚਾਯ ਦੁਚ੍ਚਰਿਤਾਨਿ ਮਨਸਾ ਦੁਚ੍ਚਰਿਤਾਨਿ ਤਾਨਿਸ੍ਸ ਤਮ੍ਹਿ ਸਮਯੇ ਓਲਮ੍ਬਨ੍ਤਿ ਅਜ੍ਝੋਲਮ੍ਬਨ੍ਤਿ ਅਭਿਪ੍ਪਲਮ੍ਬਨ੍ਤਿ। ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਮਹਤਂ ਪਬ੍ਬਤਕੂਟਾਨਂ ਛਾਯਾ ਸਾਯਨ੍ਹਸਮਯਂ ਪਥવਿਯਾ ਓਲਮ੍ਬਨ੍ਤਿ ਅਜ੍ਝੋਲਮ੍ਬਨ੍ਤਿ ਅਭਿਪ੍ਪਲਮ੍ਬਨ੍ਤਿ; ਏવਮੇવ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਬਾਲਂ ਪੀਠਸਮਾਰੂਲ਼੍ਹਂ વਾ ਮਞ੍ਚਸਮਾਰੂਲ਼੍ਹਂ વਾ ਛਮਾਯਂ વਾ ਸੇਮਾਨਂ, ਯਾਨਿਸ੍ਸ ਪੁਬ੍ਬੇ ਪਾਪਕਾਨਿ ਕਮ੍ਮਾਨਿ ਕਤਾਨਿ ਕਾਯੇਨ ਦੁਚ੍ਚਰਿਤਾਨਿ વਾਚਾਯ ਦੁਚ੍ਚਰਿਤਾਨਿ ਮਨਸਾ ਦੁਚ੍ਚਰਿਤਾਨਿ ਤਾਨਿਸ੍ਸ ਤਮ੍ਹਿ ਸਮਯੇ ਓਲਮ੍ਬਨ੍ਤਿ ਅਜ੍ਝੋਲਮ੍ਬਨ੍ਤਿ ਅਭਿਪ੍ਪਲਮ੍ਬਨ੍ਤਿ। ਤਤ੍ਰ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਬਾਲਸ੍ਸ ਏવਂ ਹੋਤਿ – ‘ਅਕਤਂ વਤ ਮੇ ਕਲ੍ਯਾਣਂ, ਅਕਤਂ ਕੁਸਲਂ, ਅਕਤਂ ਭੀਰੁਤ੍ਤਾਣਂ; ਕਤਂ ਪਾਪਂ, ਕਤਂ ਲੁਦ੍ਦਂ, ਕਤਂ ਕਿਬ੍ਬਿਸਂ। ਯਾવਤਾ, ਭੋ, ਅਕਤਕਲ੍ਯਾਣਾਨਂ ਅਕਤਕੁਸਲਾਨਂ ਅਕਤਭੀਰੁਤ੍ਤਾਣਾਨਂ ਕਤਪਾਪਾਨਂ ਕਤਲੁਦ੍ਦਾਨਂ ਕਤਕਿਬ੍ਬਿਸਾਨਂ ਗਤਿ ਤਂ ਗਤਿਂ ਪੇਚ੍ਚ ਗਚ੍ਛਾਮੀ’ਤਿ। ਸੋ ਸੋਚਤਿ ਕਿਲਮਤਿ ਪਰਿਦੇવਤਿ ਉਰਤ੍ਤਾਲ਼ਿਂ ਕਨ੍ਦਤਿ ਸਮ੍ਮੋਹਂ ਆਪਜ੍ਜਤਿ। ਇਦਮ੍ਪਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਬਾਲੋ ਤਤਿਯਂ ਦਿਟ੍ਠੇવ ਧਮ੍ਮੇ ਦੁਕ੍ਖਂ ਦੋਮਨਸ੍ਸਂ ਪਟਿਸਂવੇਦੇਤਿ।
248. ‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, bālaṃ pīṭhasamārūḷhaṃ vā mañcasamārūḷhaṃ vā chamāyaṃ 16 vā semānaṃ, yānissa pubbe pāpakāni kammāni katāni kāyena duccaritāni vācāya duccaritāni manasā duccaritāni tānissa tamhi samaye olambanti ajjholambanti abhippalambanti. Seyyathāpi, bhikkhave, mahataṃ pabbatakūṭānaṃ chāyā sāyanhasamayaṃ pathaviyā olambanti ajjholambanti abhippalambanti; evameva kho, bhikkhave, bālaṃ pīṭhasamārūḷhaṃ vā mañcasamārūḷhaṃ vā chamāyaṃ vā semānaṃ, yānissa pubbe pāpakāni kammāni katāni kāyena duccaritāni vācāya duccaritāni manasā duccaritāni tānissa tamhi samaye olambanti ajjholambanti abhippalambanti. Tatra, bhikkhave, bālassa evaṃ hoti – ‘akataṃ vata me kalyāṇaṃ, akataṃ kusalaṃ, akataṃ bhīruttāṇaṃ; kataṃ pāpaṃ, kataṃ luddaṃ, kataṃ kibbisaṃ. Yāvatā, bho, akatakalyāṇānaṃ akatakusalānaṃ akatabhīruttāṇānaṃ katapāpānaṃ kataluddānaṃ katakibbisānaṃ gati taṃ gatiṃ pecca gacchāmī’ti. So socati kilamati paridevati urattāḷiṃ kandati sammohaṃ āpajjati. Idampi, bhikkhave, bālo tatiyaṃ diṭṭheva dhamme dukkhaṃ domanassaṃ paṭisaṃvedeti.
‘‘ਸ ਖੋ ਸੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਬਾਲੋ ਕਾਯੇਨ ਦੁਚ੍ਚਰਿਤਂ ਚਰਿਤ੍વਾ વਾਚਾਯ ਦੁਚ੍ਚਰਿਤਂ ਚਰਿਤ੍વਾ ਮਨਸਾ ਦੁਚ੍ਚਰਿਤਂ ਚਰਿਤ੍વਾ ਕਾਯਸ੍ਸ ਭੇਦਾ ਪਰਂ ਮਰਣਾ ਅਪਾਯਂ ਦੁਗ੍ਗਤਿਂ વਿਨਿਪਾਤਂ ਨਿਰਯਂ ਉਪਪਜ੍ਜਤਿ। ਯਂ ਖੋ ਤਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਸਮ੍ਮਾ વਦਮਾਨੋ વਦੇਯ੍ਯ – ‘ਏਕਨ੍ਤਂ ਅਨਿਟ੍ਠਂ ਏਕਨ੍ਤਂ ਅਕਨ੍ਤਂ ਏਕਨ੍ਤਂ ਅਮਨਾਪ’ਨ੍ਤਿ, ਨਿਰਯਮੇવ ਤਂ ਸਮ੍ਮਾ વਦਮਾਨੋ વਦੇਯ੍ਯ – ‘ਏਕਨ੍ਤਂ ਅਨਿਟ੍ਠਂ ਏਕਨ੍ਤਂ ਅਕਨ੍ਤਂ ਏਕਨ੍ਤਂ ਅਮਨਾਪ’ਨ੍ਤਿ। ਯਾવਞ੍ਚਿਦਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਉਪਮਾਪਿ 17 ਨ ਸੁਕਰਾ ਯਾવ ਦੁਕ੍ਖਾ ਨਿਰਯਾ’’ਤਿ।
‘‘Sa kho so, bhikkhave, bālo kāyena duccaritaṃ caritvā vācāya duccaritaṃ caritvā manasā duccaritaṃ caritvā kāyassa bhedā paraṃ maraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjati. Yaṃ kho taṃ, bhikkhave, sammā vadamāno vadeyya – ‘ekantaṃ aniṭṭhaṃ ekantaṃ akantaṃ ekantaṃ amanāpa’nti, nirayameva taṃ sammā vadamāno vadeyya – ‘ekantaṃ aniṭṭhaṃ ekantaṃ akantaṃ ekantaṃ amanāpa’nti. Yāvañcidaṃ, bhikkhave, upamāpi 18 na sukarā yāva dukkhā nirayā’’ti.
੨੪੯. ਏવਂ વੁਤ੍ਤੇ, ਅਞ੍ਞਤਰੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਏਤਦવੋਚ – ‘‘ਸਕ੍ਕਾ ਪਨ, ਭਨ੍ਤੇ, ਉਪਮਂ ਕਾਤੁ’’ਨ੍ਤਿ? ‘‘ਸਕ੍ਕਾ ਭਿਕ੍ਖੂ’’ਤਿ ਭਗવਾ ਅવੋਚ। ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਚੋਰਂ ਆਗੁਚਾਰਿਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਰਞ੍ਞੋ ਦਸ੍ਸੇਯ੍ਯੁਂ – ‘ਅਯਂ ਖੋ, ਦੇવ, ਚੋਰੋ ਆਗੁਚਾਰੀ, ਇਮਸ੍ਸ ਯਂ ਇਚ੍ਛਸਿ ਤਂ ਦਣ੍ਡਂ ਪਣੇਹੀ’ਤਿ। ਤਮੇਨਂ ਰਾਜਾ ਏવਂ વਦੇਯ੍ਯ – ‘ਗਚ੍ਛਥ, ਭੋ, ਇਮਂ ਪੁਰਿਸਂ ਪੁਬ੍ਬਣ੍ਹਸਮਯਂ ਸਤ੍ਤਿਸਤੇਨ ਹਨਥਾ’ਤਿ । ਤਮੇਨਂ ਪੁਬ੍ਬਣ੍ਹਸਮਯਂ ਸਤ੍ਤਿਸਤੇਨ ਹਨੇਯ੍ਯੁਂ। ਅਥ ਰਾਜਾ ਮਜ੍ਝਨ੍ਹਿਕਸਮਯਂ 19 ਏવਂ વਦੇਯ੍ਯ – ‘ਅਮ੍ਭੋ, ਕਥਂ ਸੋ ਪੁਰਿਸੋ’ਤਿ? ‘‘‘ਤਥੇવ, ਦੇવ, ਜੀવਤੀ’ਤਿ। ਤਮੇਨਂ ਰਾਜਾ ਏવਂ વਦੇਯ੍ਯ – ‘ਗਚ੍ਛਥ, ਭੋ, ਤਂ ਪੁਰਿਸਂ ਮਜ੍ਝਨ੍ਹਿਕਸਮਯਂ ਸਤ੍ਤਿਸਤੇਨ ਹਨਥਾ’ਤਿ। ਤਮੇਨਂ ਮਜ੍ਝਨ੍ਹਿਕਸਮਯਂ ਸਤ੍ਤਿਸਤੇਨ ਹਨੇਯ੍ਯੁਂ। ਅਥ ਰਾਜਾ ਸਾਯਨ੍ਹਸਮਯਂ ਏવਂ વਦੇਯ੍ਯ – ‘ਅਮ੍ਭੋ, ਕਥਂ ਸੋ ਪੁਰਿਸੋ’ਤਿ? ‘ਤਥੇવ, ਦੇવ, ਜੀવਤੀ’ਤਿ। ਤਮੇਨਂ ਰਾਜਾ ਏવਂ વਦੇਯ੍ਯ – ‘ਗਚ੍ਛਥ, ਭੋ, ਤਂ ਪੁਰਿਸਂ ਸਾਯਨ੍ਹਸਮਯਂ ਸਤ੍ਤਿਸਤੇਨ ਹਨਥਾ’ਤਿ। ਤਮੇਨਂ ਸਾਯਨ੍ਹਸਮਯਂ ਸਤ੍ਤਿਸਤੇਨ ਹਨੇਯ੍ਯੁਂ। ਤਂ ਕਿਂ ਮਞ੍ਞਥ , ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਅਪਿ ਨੁ ਸੋ ਪੁਰਿਸੋ ਤੀਹਿ ਸਤ੍ਤਿਸਤੇਹਿ ਹਞ੍ਞਮਾਨੋ ਤਤੋਨਿਦਾਨਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਦੋਮਨਸ੍ਸਂ ਪਟਿਸਂવੇਦਿਯੇਥਾ’’ਤਿ? ‘‘ਏਕਿਸ੍ਸਾਪਿ, ਭਨ੍ਤੇ, ਸਤ੍ਤਿਯਾ ਹਞ੍ਞਮਾਨੋ ਸੋ ਪੁਰਿਸੋ ਤਤੋਨਿਦਾਨਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਦੋਮਨਸ੍ਸਂ ਪਟਿਸਂવੇਦਿਯੇਥ, ਕੋ ਪਨ વਾਦੋ ਤੀਹਿ ਸਤ੍ਤਿਸਤੇਹੀ’’ਤਿ?
249. Evaṃ vutte, aññataro bhikkhu bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘sakkā pana, bhante, upamaṃ kātu’’nti? ‘‘Sakkā bhikkhū’’ti bhagavā avoca. Seyyathāpi, bhikkhu, coraṃ āgucāriṃ gahetvā rañño dasseyyuṃ – ‘ayaṃ kho, deva, coro āgucārī, imassa yaṃ icchasi taṃ daṇḍaṃ paṇehī’ti. Tamenaṃ rājā evaṃ vadeyya – ‘gacchatha, bho, imaṃ purisaṃ pubbaṇhasamayaṃ sattisatena hanathā’ti . Tamenaṃ pubbaṇhasamayaṃ sattisatena haneyyuṃ. Atha rājā majjhanhikasamayaṃ 20 evaṃ vadeyya – ‘ambho, kathaṃ so puriso’ti? ‘‘‘Tatheva, deva, jīvatī’ti. Tamenaṃ rājā evaṃ vadeyya – ‘gacchatha, bho, taṃ purisaṃ majjhanhikasamayaṃ sattisatena hanathā’ti. Tamenaṃ majjhanhikasamayaṃ sattisatena haneyyuṃ. Atha rājā sāyanhasamayaṃ evaṃ vadeyya – ‘ambho, kathaṃ so puriso’ti? ‘Tatheva, deva, jīvatī’ti. Tamenaṃ rājā evaṃ vadeyya – ‘gacchatha, bho, taṃ purisaṃ sāyanhasamayaṃ sattisatena hanathā’ti. Tamenaṃ sāyanhasamayaṃ sattisatena haneyyuṃ. Taṃ kiṃ maññatha , bhikkhave, api nu so puriso tīhi sattisatehi haññamāno tatonidānaṃ dukkhaṃ domanassaṃ paṭisaṃvediyethā’’ti? ‘‘Ekissāpi, bhante, sattiyā haññamāno so puriso tatonidānaṃ dukkhaṃ domanassaṃ paṭisaṃvediyetha, ko pana vādo tīhi sattisatehī’’ti?
੨੫੦. ਅਥ ਖੋ ਭਗવਾ ਪਰਿਤ੍ਤਂ ਪਾਣਿਮਤ੍ਤਂ ਪਾਸਾਣਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਆਮਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਤਂ ਕਿਂ ਮਞ੍ਞਥ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਕਤਮੋ ਨੁ ਖੋ ਮਹਨ੍ਤਤਰੋ – ਯੋ ਚਾਯਂ ਮਯਾ ਪਰਿਤ੍ਤੋ ਪਾਣਿਮਤ੍ਤੋ ਪਾਸਾਣੋ ਗਹਿਤੋ, ਯੋ ਚ ਹਿਮવਾ ਪਬ੍ਬਤਰਾਜਾ’’ਤਿ? ‘‘ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤਕੋ ਅਯਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗવਤਾ ਪਰਿਤ੍ਤੋ ਪਾਣਿਮਤ੍ਤੋ ਪਾਸਾਣੋ ਗਹਿਤੋ, ਹਿਮવਨ੍ਤਂ ਪਬ੍ਬਤਰਾਜਾਨਂ ਉਪਨਿਧਾਯ ਸਙ੍ਖਮ੍ਪਿ ਨ ਉਪੇਤਿ, ਕਲਭਾਗਮ੍ਪਿ ਨ ਉਪੇਤਿ, ਉਪਨਿਧਮ੍ਪਿ 21 ਨ ਉਪੇਤਿ’’। ‘‘ਏવਮੇવ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਯਂ ਸੋ ਪੁਰਿਸੋ ਤੀਹਿ ਸਤ੍ਤਿਸਤੇਹਿ ਹਞ੍ਞਮਾਨੋ ਤਤੋਨਿਦਾਨਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਦੋਮਨਸ੍ਸਂ ਪਟਿਸਂવੇਦੇਤਿ ਤਂ ਨਿਰਯਕਸ੍ਸ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਉਪਨਿਧਾਯ ਸਙ੍ਖਮ੍ਪਿ ਨ ਉਪੇਤਿ, ਕਲਭਾਗਮ੍ਪਿ ਨ ਉਪੇਤਿ, ਉਪਨਿਧਮ੍ਪਿ ਨ ਉਪੇਤਿ’’।
250. Atha kho bhagavā parittaṃ pāṇimattaṃ pāsāṇaṃ gahetvā bhikkhū āmantesi – ‘‘taṃ kiṃ maññatha, bhikkhave, katamo nu kho mahantataro – yo cāyaṃ mayā paritto pāṇimatto pāsāṇo gahito, yo ca himavā pabbatarājā’’ti? ‘‘Appamattako ayaṃ, bhante, bhagavatā paritto pāṇimatto pāsāṇo gahito, himavantaṃ pabbatarājānaṃ upanidhāya saṅkhampi na upeti, kalabhāgampi na upeti, upanidhampi 22 na upeti’’. ‘‘Evameva kho, bhikkhave, yaṃ so puriso tīhi sattisatehi haññamāno tatonidānaṃ dukkhaṃ domanassaṃ paṭisaṃvedeti taṃ nirayakassa dukkhassa upanidhāya saṅkhampi na upeti, kalabhāgampi na upeti, upanidhampi na upeti’’.
‘‘ਤਮੇਨਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਨਿਰਯਪਾਲਾ ਪਞ੍ਚવਿਧਬਨ੍ਧਨਂ ਨਾਮ ਕਮ੍ਮਕਾਰਣਂ ਕਰੋਨ੍ਤਿ – ਤਤ੍ਤਂ ਅਯੋਖਿਲਂ 23 ਹਤ੍ਥੇ ਗਮੇਨ੍ਤਿ, ਤਤ੍ਤਂ ਅਯੋਖਿਲਂ ਦੁਤਿਯੇ ਹਤ੍ਥੇ ਗਮੇਨ੍ਤਿ, ਤਤ੍ਤਂ ਅਯੋਖਿਲਂ ਪਾਦੇ ਗਮੇਨ੍ਤਿ, ਤਤ੍ਤਂ ਅਯੋਖਿਲਂ ਦੁਤਿਯੇ ਪਾਦੇ ਗਮੇਨ੍ਤਿ, ਤਤ੍ਤਂ ਅਯੋਖਿਲਂ ਮਜ੍ਝੇ ਉਰਸ੍ਮਿਂ ਗਮੇਨ੍ਤਿ। ਸੋ ਤਤ੍ਥ ਦੁਕ੍ਖਾ ਤਿਬ੍ਬਾ ਖਰਾ ਕਟੁਕਾ વੇਦਨਾ વੇਦੇਤਿ, ਨ ਚ ਤਾવ ਕਾਲਂ ਕਰੋਤਿ ਯਾવ ਨ ਤਂ ਪਾਪਕਮ੍ਮਂ ਬ੍ਯਨ੍ਤੀਹੋਤਿ 24। ਤਮੇਨਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਨਿਰਯਪਾਲਾ ਸਂવੇਸੇਤ੍વਾ ਕੁਠਾਰੀਹਿ 25 ਤਚ੍ਛਨ੍ਤਿ। ਸੋ ਤਤ੍ਥ ਦੁਕ੍ਖਾ ਤਿਬ੍ਬਾ…ਪੇ॰… ਬ੍ਯਨ੍ਤੀਹੋਤਿ। ਤਮੇਨਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਨਿਰਯਪਾਲਾ ਉਦ੍ਧਂਪਾਦਂ ਅਧੋਸਿਰਂ ਗਹੇਤ੍વਾ વਾਸੀਹਿ ਤਚ੍ਛਨ੍ਤਿ। ਸੋ ਤਤ੍ਥ ਦੁਕ੍ਖਾ ਤਿਬ੍ਬਾ…ਪੇ॰… ਬ੍ਯਨ੍ਤੀਹੋਤਿ। ਤਮੇਨਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਨਿਰਯਪਾਲਾ ਰਥੇ ਯੋਜੇਤ੍વਾ ਆਦਿਤ੍ਤਾਯ ਪਥવਿਯਾ ਸਮ੍ਪਜ੍ਜਲਿਤਾਯ ਸਜੋਤਿਭੂਤਾਯ 26 ਸਾਰੇਨ੍ਤਿਪਿ ਪਚ੍ਚਾਸਾਰੇਨ੍ਤਿਪਿ । ਸੋ ਤਤ੍ਥ ਦੁਕ੍ਖਾ ਤਿਬ੍ਬਾ…ਪੇ॰… ਬ੍ਯਨ੍ਤੀਹੋਤਿ। ਤਮੇਨਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਨਿਰਯਪਾਲਾ ਮਹਨ੍ਤਂ ਅਙ੍ਗਾਰਪਬ੍ਬਤਂ ਆਦਿਤ੍ਤਂ ਸਮ੍ਪਜ੍ਜਲਿਤਂ ਸਜੋਤਿਭੂਤਂ ਆਰੋਪੇਨ੍ਤਿਪਿ ਓਰੋਪੇਨ੍ਤਿਪਿ। ਸੋ ਤਤ੍ਥ ਦੁਕ੍ਖਾ ਤਿਬ੍ਬਾ ਖਰਾ ਕਟੁਕਾ વੇਦਨਾ વੇਦੇਤਿ, ਨ ਚ ਤਾવ ਕਾਲਂ ਕਰੋਤਿ ਯਾવ ਨ ਤਂ ਪਾਪਕਮ੍ਮਂ ਬ੍ਯਨ੍ਤੀਹੋਤਿ। ਤਮੇਨਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਨਿਰਯਪਾਲਾ ਉਦ੍ਧਂਪਾਦਂ ਅਧੋਸਿਰਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਤਤ੍ਤਾਯ ਲੋਹਕੁਮ੍ਭਿਯਾ ਪਕ੍ਖਿਪਨ੍ਤਿ ਆਦਿਤ੍ਤਾਯ ਸਮ੍ਪਜ੍ਜਲਿਤਾਯ ਸਜੋਤਿਭੂਤਾਯ। ਸੋ ਤਤ੍ਥ ਫੇਣੁਦ੍ਦੇਹਕਂ ਪਚ੍ਚਤਿ। ਸੋ ਤਤ੍ਥ ਫੇਣੁਦ੍ਦੇਹਕਂ ਪਚ੍ਚਮਾਨੋ ਸਕਿਮ੍ਪਿ ਉਦ੍ਧਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਸਕਿਮ੍ਪਿ ਅਧੋ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਸਕਿਮ੍ਪਿ ਤਿਰਿਯਂ ਗਚ੍ਛਤਿ। ਸੋ ਤਤ੍ਥ ਦੁਕ੍ਖਾ ਤਿਬ੍ਬਾ ਖਰਾ ਕਟੁਕਾ વੇਦਨਾ વੇਦੇਤਿ, ਨ ਚ ਤਾવ ਕਾਲਙ੍ਕਰੋਤਿ ਯਾવ ਨ ਤਂ ਪਾਪਕਮ੍ਮਂ ਬ੍ਯਨ੍ਤੀਹੋਤਿ। ਤਮੇਨਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਨਿਰਯਪਾਲਾ 27 ਮਹਾਨਿਰਯੇ ਪਕ੍ਖਿਪਨ੍ਤਿ। ਸੋ ਖੋ ਪਨ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਮਹਾਨਿਰਯੋ –
‘‘Tamenaṃ, bhikkhave, nirayapālā pañcavidhabandhanaṃ nāma kammakāraṇaṃ karonti – tattaṃ ayokhilaṃ 28 hatthe gamenti, tattaṃ ayokhilaṃ dutiye hatthe gamenti, tattaṃ ayokhilaṃ pāde gamenti, tattaṃ ayokhilaṃ dutiye pāde gamenti, tattaṃ ayokhilaṃ majjhe urasmiṃ gamenti. So tattha dukkhā tibbā kharā kaṭukā vedanā vedeti, na ca tāva kālaṃ karoti yāva na taṃ pāpakammaṃ byantīhoti 29. Tamenaṃ, bhikkhave, nirayapālā saṃvesetvā kuṭhārīhi 30 tacchanti. So tattha dukkhā tibbā…pe… byantīhoti. Tamenaṃ, bhikkhave, nirayapālā uddhaṃpādaṃ adhosiraṃ gahetvā vāsīhi tacchanti. So tattha dukkhā tibbā…pe… byantīhoti. Tamenaṃ, bhikkhave, nirayapālā rathe yojetvā ādittāya pathaviyā sampajjalitāya sajotibhūtāya 31 sārentipi paccāsārentipi . So tattha dukkhā tibbā…pe… byantīhoti. Tamenaṃ, bhikkhave, nirayapālā mahantaṃ aṅgārapabbataṃ ādittaṃ sampajjalitaṃ sajotibhūtaṃ āropentipi oropentipi. So tattha dukkhā tibbā kharā kaṭukā vedanā vedeti, na ca tāva kālaṃ karoti yāva na taṃ pāpakammaṃ byantīhoti. Tamenaṃ, bhikkhave, nirayapālā uddhaṃpādaṃ adhosiraṃ gahetvā tattāya lohakumbhiyā pakkhipanti ādittāya sampajjalitāya sajotibhūtāya. So tattha pheṇuddehakaṃ paccati. So tattha pheṇuddehakaṃ paccamāno sakimpi uddhaṃ gacchati, sakimpi adho gacchati, sakimpi tiriyaṃ gacchati. So tattha dukkhā tibbā kharā kaṭukā vedanā vedeti, na ca tāva kālaṅkaroti yāva na taṃ pāpakammaṃ byantīhoti. Tamenaṃ, bhikkhave, nirayapālā 32 mahāniraye pakkhipanti. So kho pana, bhikkhave, mahānirayo –
‘‘ਚਤੁਕ੍ਕਣ੍ਣੋ ਚਤੁਦ੍વਾਰੋ, વਿਭਤ੍ਤੋ ਭਾਗਸੋ ਮਿਤੋ।
‘‘Catukkaṇṇo catudvāro, vibhatto bhāgaso mito;
ਅਯੋਪਾਕਾਰਪਰਿਯਨ੍ਤੋ, ਅਯਸਾ ਪਟਿਕੁਜ੍ਜਿਤੋ॥
Ayopākārapariyanto, ayasā paṭikujjito.
‘‘ਤਸ੍ਸ ਅਯੋਮਯਾ ਭੂਮਿ, ਜਲਿਤਾ ਤੇਜਸਾ ਯੁਤਾ।
‘‘Tassa ayomayā bhūmi, jalitā tejasā yutā;
ਸਮਨ੍ਤਾ ਯੋਜਨਸਤਂ, ਫਰਿਤ੍વਾ ਤਿਟ੍ਠਤਿ ਸਬ੍ਬਦਾ’’॥
Samantā yojanasataṃ, pharitvā tiṭṭhati sabbadā’’.
‘‘ਅਨੇਕਪਰਿਯਾਯੇਨਪਿ ਖੋ ਅਹਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਨਿਰਯਕਥਂ ਕਥੇਯ੍ਯਂ; ਯਾવਞ੍ਚਿਦਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਨ ਸੁਕਰਾ ਅਕ੍ਖਾਨੇਨ ਪਾਪੁਣਿਤੁਂ ਯਾવ ਦੁਕ੍ਖਾ ਨਿਰਯਾ।
‘‘Anekapariyāyenapi kho ahaṃ, bhikkhave, nirayakathaṃ katheyyaṃ; yāvañcidaṃ, bhikkhave, na sukarā akkhānena pāpuṇituṃ yāva dukkhā nirayā.
੨੫੧. ‘‘ਸਨ੍ਤਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਗਤਾ ਪਾਣਾ ਤਿਣਭਕ੍ਖਾ। ਤੇ ਅਲ੍ਲਾਨਿਪਿ ਤਿਣਾਨਿ ਸੁਕ੍ਖਾਨਿਪਿ ਤਿਣਾਨਿ ਦਨ੍ਤੁਲ੍ਲੇਹਕਂ ਖਾਦਨ੍ਤਿ। ਕਤਮੇ ਚ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਗਤਾ ਪਾਣਾ ਤਿਣਭਕ੍ਖਾ? ਹਤ੍ਥੀ ਅਸ੍ਸਾ ਗੋਣਾ ਗਦ੍ਰਭਾ ਅਜਾ ਮਿਗਾ, ਯੇ વਾ ਪਨਞ੍ਞੇਪਿ ਕੇਚਿ ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਗਤਾ ਪਾਣਾ ਤਿਣਭਕ੍ਖਾ। ਸ ਖੋ ਸੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਬਾਲੋ ਇਧ ਪੁਬ੍ਬੇ ਰਸਾਦੋ ਇਧ ਪਾਪਾਨਿ ਕਮ੍ਮਾਨਿ ਕਰਿਤ੍વਾ ਕਾਯਸ੍ਸ ਭੇਦਾ ਪਰਂ ਮਰਣਾ ਤੇਸਂ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਸਹਬ੍ਯਤਂ ਉਪਪਜ੍ਜਤਿ ਯੇ ਤੇ ਸਤ੍ਤਾ ਤਿਣਭਕ੍ਖਾ।
251. ‘‘Santi, bhikkhave, tiracchānagatā pāṇā tiṇabhakkhā. Te allānipi tiṇāni sukkhānipi tiṇāni dantullehakaṃ khādanti. Katame ca, bhikkhave, tiracchānagatā pāṇā tiṇabhakkhā? Hatthī assā goṇā gadrabhā ajā migā, ye vā panaññepi keci tiracchānagatā pāṇā tiṇabhakkhā. Sa kho so, bhikkhave, bālo idha pubbe rasādo idha pāpāni kammāni karitvā kāyassa bhedā paraṃ maraṇā tesaṃ sattānaṃ sahabyataṃ upapajjati ye te sattā tiṇabhakkhā.
‘‘ਸਨ੍ਤਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਗਤਾ ਪਾਣਾ ਗੂਥਭਕ੍ਖਾ। ਤੇ ਦੂਰਤੋવ ਗੂਥਗਨ੍ਧਂ ਘਾਯਿਤ੍વਾ ਧਾવਨ੍ਤਿ – ‘ਏਤ੍ਥ ਭੁਞ੍ਜਿਸ੍ਸਾਮ, ਏਤ੍ਥ ਭੁਞ੍ਜਿਸ੍ਸਾਮਾ’ਤਿ। ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਨਾਮ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਆਹੁਤਿਗਨ੍ਧੇਨ ਧਾવਨ੍ਤਿ – ‘ਏਤ੍ਥ ਭੁਞ੍ਜਿਸ੍ਸਾਮ, ਏਤ੍ਥ ਭੁਞ੍ਜਿਸ੍ਸਾਮਾ’ਤਿ; ਏવਮੇવ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਸਨ੍ਤਿ ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਗਤਾ ਪਾਣਾ ਗੂਥਭਕ੍ਖਾ, ਤੇ ਦੂਰਤੋવ ਗੂਥਗਨ੍ਧਂ ਘਾਯਿਤ੍વਾ ਧਾવਨ੍ਤਿ – ‘ਏਤ੍ਥ ਭੁਞ੍ਜਿਸ੍ਸਾਮ, ਏਤ੍ਥ ਭੁਞ੍ਜਿਸ੍ਸਾਮਾ’ਤਿ। ਕਤਮੇ ਚ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਗਤਾ ਪਾਣਾ ਗੂਥਭਕ੍ਖਾ? ਕੁਕ੍ਕੁਟਾ ਸੂਕਰਾ ਸੋਣਾ ਸਿਙ੍ਗਾਲਾ, ਯੇ વਾ ਪਨਞ੍ਞੇਪਿ ਕੇਚਿ ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਗਤਾ ਪਾਣਾ ਗੂਥਭਕ੍ਖਾ। ਸ ਖੋ ਸੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਬਾਲੋ ਇਧ ਪੁਬ੍ਬੇ ਰਸਾਦੋ ਇਧ ਪਾਪਾਨਿ ਕਮ੍ਮਾਨਿ ਕਰਿਤ੍વਾ ਕਾਯਸ੍ਸ ਭੇਦਾ ਪਰਂ ਮਰਣਾ ਤੇਸਂ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਸਹਬ੍ਯਤਂ ਉਪਪਜ੍ਜਤਿ ਯੇ ਤੇ ਸਤ੍ਤਾ ਗੂਥਭਕ੍ਖਾ।
‘‘Santi, bhikkhave, tiracchānagatā pāṇā gūthabhakkhā. Te dūratova gūthagandhaṃ ghāyitvā dhāvanti – ‘ettha bhuñjissāma, ettha bhuñjissāmā’ti. Seyyathāpi nāma brāhmaṇā āhutigandhena dhāvanti – ‘ettha bhuñjissāma, ettha bhuñjissāmā’ti; evameva kho, bhikkhave, santi tiracchānagatā pāṇā gūthabhakkhā, te dūratova gūthagandhaṃ ghāyitvā dhāvanti – ‘ettha bhuñjissāma, ettha bhuñjissāmā’ti. Katame ca, bhikkhave, tiracchānagatā pāṇā gūthabhakkhā? Kukkuṭā sūkarā soṇā siṅgālā, ye vā panaññepi keci tiracchānagatā pāṇā gūthabhakkhā. Sa kho so, bhikkhave, bālo idha pubbe rasādo idha pāpāni kammāni karitvā kāyassa bhedā paraṃ maraṇā tesaṃ sattānaṃ sahabyataṃ upapajjati ye te sattā gūthabhakkhā.
‘‘ਸਨ੍ਤਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਗਤਾ ਪਾਣਾ ਅਨ੍ਧਕਾਰੇ ਜਾਯਨ੍ਤਿ ਅਨ੍ਧਕਾਰੇ ਜੀਯਨ੍ਤਿ 33 ਅਨ੍ਧਕਾਰੇ ਮੀਯਨ੍ਤਿ 34। ਕਤਮੇ ਚ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਗਤਾ ਪਾਣਾ ਅਨ੍ਧਕਾਰੇ ਜਾਯਨ੍ਤਿ ਅਨ੍ਧਕਾਰੇ ਜੀਯਨ੍ਤਿ ਅਨ੍ਧਕਾਰੇ ਮੀਯਨ੍ਤਿ? ਕੀਟਾ ਪੁਲ਼વਾ 35 ਗਣ੍ਡੁਪ੍ਪਾਦਾ, ਯੇ વਾ ਪਨਞ੍ਞੇਪਿ ਕੇਚਿ ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਗਤਾ ਪਾਣਾ ਅਨ੍ਧਕਾਰੇ ਜਾਯਨ੍ਤਿ ਅਨ੍ਧਕਾਰੇ ਜੀਯਨ੍ਤਿ ਅਨ੍ਧਕਾਰੇ ਮੀਯਨ੍ਤਿ। ਸ ਖੋ ਸੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਬਾਲੋ ਇਧ ਪੁਬ੍ਬੇ ਰਸਾਦੋ, ਇਧ ਪਾਪਾਨਿ ਕਮ੍ਮਾਨਿ ਕਰਿਤ੍વਾ ਕਾਯਸ੍ਸ ਭੇਦਾ ਪਰਂ ਮਰਣਾ ਤੇਸਂ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਸਹਬ੍ਯਤਂ ਉਪਪਜ੍ਜਤਿ ਯੇ ਤੇ ਸਤ੍ਤਾ ਅਨ੍ਧਕਾਰੇ ਜਾਯਨ੍ਤਿ ਅਨ੍ਧਕਾਰੇ ਜੀਯਨ੍ਤਿ ਅਨ੍ਧਕਾਰੇ ਮੀਯਨ੍ਤਿ।
‘‘Santi, bhikkhave, tiracchānagatā pāṇā andhakāre jāyanti andhakāre jīyanti 36 andhakāre mīyanti 37. Katame ca, bhikkhave, tiracchānagatā pāṇā andhakāre jāyanti andhakāre jīyanti andhakāre mīyanti? Kīṭā puḷavā 38 gaṇḍuppādā, ye vā panaññepi keci tiracchānagatā pāṇā andhakāre jāyanti andhakāre jīyanti andhakāre mīyanti. Sa kho so, bhikkhave, bālo idha pubbe rasādo, idha pāpāni kammāni karitvā kāyassa bhedā paraṃ maraṇā tesaṃ sattānaṃ sahabyataṃ upapajjati ye te sattā andhakāre jāyanti andhakāre jīyanti andhakāre mīyanti.
‘‘ਸਨ੍ਤਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਗਤਾ ਪਾਣਾ ਉਦਕਸ੍ਮਿਂ ਜਾਯਨ੍ਤਿ ਉਦਕਸ੍ਮਿਂ ਜੀਯਨ੍ਤਿ ਉਦਕਸ੍ਮਿਂ ਮੀਯਨ੍ਤਿ। ਕਤਮੇ ਚ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਗਤਾ ਪਾਣਾ ਉਦਕਸ੍ਮਿਂ ਜਾਯਨ੍ਤਿ ਉਦਕਸ੍ਮਿਂ ਜੀਯਨ੍ਤਿ ਉਦਕਸ੍ਮਿਂ ਮੀਯਨ੍ਤਿ? ਮਚ੍ਛਾ ਕਚ੍ਛਪਾ ਸੁਸੁਮਾਰਾ, ਯੇ વਾ ਪਨਞ੍ਞੇਪਿ ਕੇਚਿ ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਗਤਾ ਪਾਣਾ ਉਦਕਸ੍ਮਿਂ ਜਾਯਨ੍ਤਿ ਉਦਕਸ੍ਮਿਂ ਜੀਯਨ੍ਤਿ ਉਦਕਸ੍ਮਿਂ ਮੀਯਨ੍ਤਿ। ਸ ਖੋ ਸੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਬਾਲੋ ਇਧ ਪੁਬ੍ਬੇ ਰਸਾਦੋ ਇਧ ਪਾਪਾਨਿ ਕਮ੍ਮਾਨਿ ਕਰਿਤ੍વਾ ਕਾਯਸ੍ਸ ਭੇਦਾ ਪਰਂ ਮਰਣਾ ਤੇਸਂ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਸਹਬ੍ਯਤਂ ਉਪਪਜ੍ਜਤਿ ਯੇ ਤੇ ਸਤ੍ਤਾ ਉਦਕਸ੍ਮਿਂ ਜਾਯਨ੍ਤਿ ਉਦਕਸ੍ਮਿਂ ਜੀਯਨ੍ਤਿ ਉਦਕਸ੍ਮਿਂ ਮੀਯਨ੍ਤਿ।
‘‘Santi, bhikkhave, tiracchānagatā pāṇā udakasmiṃ jāyanti udakasmiṃ jīyanti udakasmiṃ mīyanti. Katame ca, bhikkhave, tiracchānagatā pāṇā udakasmiṃ jāyanti udakasmiṃ jīyanti udakasmiṃ mīyanti? Macchā kacchapā susumārā, ye vā panaññepi keci tiracchānagatā pāṇā udakasmiṃ jāyanti udakasmiṃ jīyanti udakasmiṃ mīyanti. Sa kho so, bhikkhave, bālo idha pubbe rasādo idha pāpāni kammāni karitvā kāyassa bhedā paraṃ maraṇā tesaṃ sattānaṃ sahabyataṃ upapajjati ye te sattā udakasmiṃ jāyanti udakasmiṃ jīyanti udakasmiṃ mīyanti.
‘‘ਸਨ੍ਤਿ , ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਗਤਾ ਪਾਣਾ ਅਸੁਚਿਸ੍ਮਿਂ ਜਾਯਨ੍ਤਿ ਅਸੁਚਿਸ੍ਮਿਂ ਜੀਯਨ੍ਤਿ ਅਸੁਚਿਸ੍ਮਿਂ ਮੀਯਨ੍ਤਿ। ਕਤਮੇ ਚ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਗਤਾ ਪਾਣਾ ਅਸੁਚਿਸ੍ਮਿਂ ਜਾਯਨ੍ਤਿ ਅਸੁਚਿਸ੍ਮਿਂ ਜੀਯਨ੍ਤਿ ਅਸੁਚਿਸ੍ਮਿਂ ਮੀਯਨ੍ਤਿ? ਯੇ ਤੇ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਸਤ੍ਤਾ ਪੂਤਿਮਚ੍ਛੇ વਾ ਜਾਯਨ੍ਤਿ ਪੂਤਿਮਚ੍ਛੇ વਾ ਜੀਯਨ੍ਤਿ ਪੂਤਿਮਚ੍ਛੇ વਾ ਮੀਯਨ੍ਤਿ ਪੂਤਿਕੁਣਪੇ વਾ…ਪੇ॰… ਪੂਤਿਕੁਮ੍ਮਾਸੇ વਾ… ਚਨ੍ਦਨਿਕਾਯ વਾ… ਓਲਿਗਲ੍ਲੇ વਾ ਜਾਯਨ੍ਤਿ, (ਯੇ વਾ ਪਨਞ੍ਞੇਪਿ ਕੇਚਿ ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਗਤਾ ਪਾਣਾ ਅਸੁਚਿਸ੍ਮਿਂ ਜਾਯਨ੍ਤਿ ਅਸੁਚਿਸ੍ਮਿਂ ਜੀਯਨ੍ਤਿ ਅਸੁਚਿਸ੍ਮਿਂ ਮੀਯਨ੍ਤਿ।) 39 ਸ ਖੋ ਸੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਬਾਲੋ ਇਧ ਪੁਬ੍ਬੇ ਰਸਾਦੋ ਇਧ ਪਾਪਾਨਿ ਕਮ੍ਮਾਨਿ ਕਰਿਤ੍વਾ ਕਾਯਸ੍ਸ ਭੇਦਾ ਪਰਂ ਮਰਣਾ ਤੇਸਂ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਸਹਬ੍ਯਤਂ ਉਪਪਜ੍ਜਤਿ ਯੇ ਤੇ ਸਤ੍ਤਾ ਅਸੁਚਿਸ੍ਮਿਂ ਜਾਯਨ੍ਤਿ ਅਸੁਚਿਸ੍ਮਿਂ ਜੀਯਨ੍ਤਿ ਅਸੁਚਿਸ੍ਮਿਂ ਮੀਯਨ੍ਤਿ।
‘‘Santi , bhikkhave, tiracchānagatā pāṇā asucismiṃ jāyanti asucismiṃ jīyanti asucismiṃ mīyanti. Katame ca, bhikkhave, tiracchānagatā pāṇā asucismiṃ jāyanti asucismiṃ jīyanti asucismiṃ mīyanti? Ye te, bhikkhave, sattā pūtimacche vā jāyanti pūtimacche vā jīyanti pūtimacche vā mīyanti pūtikuṇape vā…pe… pūtikummāse vā… candanikāya vā… oligalle vā jāyanti, (ye vā panaññepi keci tiracchānagatā pāṇā asucismiṃ jāyanti asucismiṃ jīyanti asucismiṃ mīyanti.) 40 Sa kho so, bhikkhave, bālo idha pubbe rasādo idha pāpāni kammāni karitvā kāyassa bhedā paraṃ maraṇā tesaṃ sattānaṃ sahabyataṃ upapajjati ye te sattā asucismiṃ jāyanti asucismiṃ jīyanti asucismiṃ mīyanti.
‘‘ਅਨੇਕਪਰਿਯਾਯੇਨਪਿ ਖੋ ਅਹਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਯੋਨਿਕਥਂ ਕਥੇਯ੍ਯਂ; ਯਾવਞ੍ਚਿਦਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਨ ਸੁਕਰਂ ਅਕ੍ਖਾਨੇਨ ਪਾਪੁਣਿਤੁਂ ਯਾવ ਦੁਕ੍ਖਾ ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਯੋਨਿ।
‘‘Anekapariyāyenapi kho ahaṃ, bhikkhave, tiracchānayonikathaṃ katheyyaṃ; yāvañcidaṃ, bhikkhave, na sukaraṃ akkhānena pāpuṇituṃ yāva dukkhā tiracchānayoni.
੨੫੨. ‘‘ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਪੁਰਿਸੋ ਏਕਚ੍ਛਿਗ੍ਗਲਂ ਯੁਗਂ ਮਹਾਸਮੁਦ੍ਦੇ ਪਕ੍ਖਿਪੇਯ੍ਯ। ਤਮੇਨਂ ਪੁਰਤ੍ਥਿਮੋ વਾਤੋ ਪਚ੍ਛਿਮੇਨ ਸਂਹਰੇਯ੍ਯ, ਪਚ੍ਛਿਮੋ વਾਤੋ ਪੁਰਤ੍ਥਿਮੇਨ ਸਂਹਰੇਯ੍ਯ, ਉਤ੍ਤਰੋ વਾਤੋ ਦਕ੍ਖਿਣੇਨ ਸਂਹਰੇਯ੍ਯ, ਦਕ੍ਖਿਣੋ વਾਤੋ ਉਤ੍ਤਰੇਨ ਸਂਹਰੇਯ੍ਯ। ਤਤ੍ਰਾਸ੍ਸ ਕਾਣੋ ਕਚ੍ਛਪੋ, ਸੋ વਸ੍ਸਸਤਸ੍ਸ વਸ੍ਸਸਤਸ੍ਸ 41 ਅਚ੍ਚਯੇਨ ਸਕਿਂ ਉਮ੍ਮੁਜ੍ਜੇਯ੍ਯ। ਤਂ ਕਿਂ ਮਞ੍ਞਥ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਅਪਿ ਨੁ ਸੋ ਕਾਣੋ ਕਚ੍ਛਪੋ ਅਮੁਸ੍ਮਿਂ ਏਕਚ੍ਛਿਗ੍ਗਲੇ ਯੁਗੇ ਗੀવਂ ਪવੇਸੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ? (‘‘ਨੋ ਹੇਤਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’।) 42 ‘‘ਯਦਿ ਪਨ 43, ਭਨ੍ਤੇ, ਕਦਾਚਿ ਕਰਹਚਿ ਦੀਘਸ੍ਸ ਅਦ੍ਧੁਨੋ ਅਚ੍ਚਯੇਨਾ’’ਤਿ। ‘‘ਖਿਪ੍ਪਤਰਂ ਖੋ ਸੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਕਾਣੋ ਕਚ੍ਛਪੋ ਅਮੁਸ੍ਮਿਂ ਏਕਚ੍ਛਿਗ੍ਗਲੇ ਯੁਗੇ ਗੀવਂ ਪવੇਸੇਯ੍ਯ, ਅਤੋ ਦੁਲ੍ਲਭਤਰਾਹਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਮਨੁਸ੍ਸਤ੍ਤਂ વਦਾਮਿ ਸਕਿਂ વਿਨਿਪਾਤਗਤੇਨ ਬਾਲੇਨ। ਤਂ ਕਿਸ੍ਸ ਹੇਤੁ? ਨ ਹੇਤ੍ਥ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਅਤ੍ਥਿ ਧਮ੍ਮਚਰਿਯਾ ਸਮਚਰਿਯਾ ਕੁਸਲਕਿਰਿਯਾ ਪੁਞ੍ਞਕਿਰਿਯਾ। ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਖਾਦਿਕਾ ਏਤ੍ਥ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, વਤ੍ਤਤਿ ਦੁਬ੍ਬਲਖਾਦਿਕਾ’’।
252. ‘‘Seyyathāpi, bhikkhave, puriso ekacchiggalaṃ yugaṃ mahāsamudde pakkhipeyya. Tamenaṃ puratthimo vāto pacchimena saṃhareyya, pacchimo vāto puratthimena saṃhareyya, uttaro vāto dakkhiṇena saṃhareyya, dakkhiṇo vāto uttarena saṃhareyya. Tatrāssa kāṇo kacchapo, so vassasatassa vassasatassa 44 accayena sakiṃ ummujjeyya. Taṃ kiṃ maññatha, bhikkhave, api nu so kāṇo kacchapo amusmiṃ ekacchiggale yuge gīvaṃ paveseyyā’’ti? (‘‘No hetaṃ, bhante’’.) 45 ‘‘Yadi pana 46, bhante, kadāci karahaci dīghassa addhuno accayenā’’ti. ‘‘Khippataraṃ kho so, bhikkhave, kāṇo kacchapo amusmiṃ ekacchiggale yuge gīvaṃ paveseyya, ato dullabhatarāhaṃ, bhikkhave, manussattaṃ vadāmi sakiṃ vinipātagatena bālena. Taṃ kissa hetu? Na hettha, bhikkhave, atthi dhammacariyā samacariyā kusalakiriyā puññakiriyā. Aññamaññakhādikā ettha, bhikkhave, vattati dubbalakhādikā’’.
‘‘ਸ ਖੋ ਸੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਬਾਲੋ ਸਚੇ ਕਦਾਚਿ ਕਰਹਚਿ ਦੀਘਸ੍ਸ ਅਦ੍ਧੁਨੋ ਅਚ੍ਚਯੇਨ ਮਨੁਸ੍ਸਤ੍ਤਂ ਆਗਚ੍ਛਤਿ, ਯਾਨਿ ਤਾਨਿ ਨੀਚਕੁਲਾਨਿ – ਚਣ੍ਡਾਲਕੁਲਂ વਾ ਨੇਸਾਦਕੁਲਂ વਾ વੇਨਕੁਲਂ 47 વਾ ਰਥਕਾਰਕੁਲਂ વਾ ਪੁਕ੍ਕੁਸਕੁਲਂ વਾ। ਤਥਾਰੂਪੇ ਕੁਲੇ ਪਚ੍ਚਾਜਾਯਤਿ ਦਲਿਦ੍ਦੇ ਅਪ੍ਪਨ੍ਨਪਾਨਭੋਜਨੇ ਕਸਿਰવੁਤ੍ਤਿਕੇ, ਯਤ੍ਥ ਕਸਿਰੇਨ ਘਾਸਚ੍ਛਾਦੋ ਲਬ੍ਭਤਿ। ਸੋ ਚ ਹੋਤਿ ਦੁਬ੍ਬਣ੍ਣੋ ਦੁਦ੍ਦਸਿਕੋ ਓਕੋਟਿਮਕੋ ਬવ੍ਹਾਬਾਧੋ 48 ਕਾਣੋ વਾ ਕੁਣੀ વਾ ਖੁਜ੍ਜੋ વਾ ਪਕ੍ਖਹਤੋ વਾ ਨ ਲਾਭੀ ਅਨ੍ਨਸ੍ਸ ਪਾਨਸ੍ਸ વਤ੍ਥਸ੍ਸ ਯਾਨਸ੍ਸ ਮਾਲਾਗਨ੍ਧવਿਲੇਪਨਸ੍ਸ ਸੇਯ੍ਯਾવਸਥਪਦੀਪੇਯ੍ਯਸ੍ਸ। ਸੋ ਕਾਯੇਨ ਦੁਚ੍ਚਰਿਤਂ ਚਰਤਿ વਾਚਾਯ ਦੁਚ੍ਚਰਿਤਂ ਚਰਤਿ ਮਨਸਾ ਦੁਚ੍ਚਰਿਤਂ ਚਰਤਿ। ਸੋ ਕਾਯੇਨ ਦੁਚ੍ਚਰਿਤਂ ਚਰਿਤ੍વਾ વਾਚਾਯ ਦੁਚ੍ਚਰਿਤਂ ਚਰਿਤ੍વਾ ਮਨਸਾ ਦੁਚ੍ਚਰਿਤਂ ਚਰਿਤ੍વਾ ਕਾਯਸ੍ਸ ਭੇਦਾ ਪਰਂ ਮਰਣਾ ਅਪਾਯਂ ਦੁਗ੍ਗਤਿਂ વਿਨਿਪਾਤਂ ਨਿਰਯਂ ਉਪਪਜ੍ਜਤਿ।
‘‘Sa kho so, bhikkhave, bālo sace kadāci karahaci dīghassa addhuno accayena manussattaṃ āgacchati, yāni tāni nīcakulāni – caṇḍālakulaṃ vā nesādakulaṃ vā venakulaṃ 49 vā rathakārakulaṃ vā pukkusakulaṃ vā. Tathārūpe kule paccājāyati dalidde appannapānabhojane kasiravuttike, yattha kasirena ghāsacchādo labbhati. So ca hoti dubbaṇṇo duddasiko okoṭimako bavhābādho 50 kāṇo vā kuṇī vā khujjo vā pakkhahato vā na lābhī annassa pānassa vatthassa yānassa mālāgandhavilepanassa seyyāvasathapadīpeyyassa. So kāyena duccaritaṃ carati vācāya duccaritaṃ carati manasā duccaritaṃ carati. So kāyena duccaritaṃ caritvā vācāya duccaritaṃ caritvā manasā duccaritaṃ caritvā kāyassa bhedā paraṃ maraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjati.
‘‘ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਅਕ੍ਖਧੁਤ੍ਤੋ ਪਠਮੇਨੇવ ਕਲਿਗ੍ਗਹੇਨ ਪੁਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਜੀਯੇਥ, ਦਾਰਮ੍ਪਿ ਜੀਯੇਥ, ਸਬ੍ਬਂ ਸਾਪਤੇਯ੍ਯਮ੍ਪਿ ਜੀਯੇਥ, ਉਤ੍ਤਰਿਪਿ ਅਧਿਬਨ੍ਧਂ 51 ਨਿਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯ। ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤਕੋ ਸੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਕਲਿਗ੍ਗਹੋ ਯਂ ਸੋ ਅਕ੍ਖਧੁਤ੍ਤੋ ਪਠਮੇਨੇવ ਕਲਿਗ੍ਗਹੇਨ ਪੁਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਜੀਯੇਥ, ਦਾਰਮ੍ਪਿ ਜੀਯੇਥ, ਸਬ੍ਬਂ ਸਾਪਤੇਯ੍ਯਮ੍ਪਿ ਜੀਯੇਥ, ਉਤ੍ਤਰਿਪਿ ਅਧਿਬਨ੍ਧਂ ਨਿਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯ। ਅਥ ਖੋ ਅਯਮੇવ ਤਤੋ ਮਹਨ੍ਤਤਰੋ ਕਲਿਗ੍ਗਹੋ ਯਂ ਸੋ ਬਾਲੋ ਕਾਯੇਨ ਦੁਚ੍ਚਰਿਤਂ ਚਰਿਤ੍વਾ વਾਚਾਯ ਦੁਚ੍ਚਰਿਤਂ ਚਰਿਤ੍વਾ ਮਨਸਾ ਦੁਚ੍ਚਰਿਤਂ ਚਰਿਤ੍વਾ ਕਾਯਸ੍ਸ ਭੇਦਾ ਪਰਂ ਮਰਣਾ ਅਪਾਯਂ ਦੁਗ੍ਗਤਿਂ વਿਨਿਪਾਤਂ ਨਿਰਯਂ ਉਪਪਜ੍ਜਤਿ। ਅਯਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਕੇવਲਾ ਪਰਿਪੂਰਾ 52 ਬਾਲਭੂਮੀ’’ਤਿ।
‘‘Seyyathāpi, bhikkhave, akkhadhutto paṭhameneva kaliggahena puttampi jīyetha, dārampi jīyetha, sabbaṃ sāpateyyampi jīyetha, uttaripi adhibandhaṃ 53 nigaccheyya. Appamattako so, bhikkhave, kaliggaho yaṃ so akkhadhutto paṭhameneva kaliggahena puttampi jīyetha, dārampi jīyetha, sabbaṃ sāpateyyampi jīyetha, uttaripi adhibandhaṃ nigaccheyya. Atha kho ayameva tato mahantataro kaliggaho yaṃ so bālo kāyena duccaritaṃ caritvā vācāya duccaritaṃ caritvā manasā duccaritaṃ caritvā kāyassa bhedā paraṃ maraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjati. Ayaṃ, bhikkhave, kevalā paripūrā 54 bālabhūmī’’ti.
੨੫੩. ‘‘ਤੀਣਿਮਾਨਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਪਣ੍ਡਿਤਸ੍ਸ ਪਣ੍ਡਿਤਲਕ੍ਖਣਾਨਿ ਪਣ੍ਡਿਤਨਿਮਿਤ੍ਤਾਨਿ ਪਣ੍ਡਿਤਾਪਦਾਨਾਨਿ। ਕਤਮਾਨਿ ਤੀਣਿ? ਇਧ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਪਣ੍ਡਿਤੋ ਸੁਚਿਨ੍ਤਿਤਚਿਨ੍ਤੀ ਚ ਹੋਤਿ ਸੁਭਾਸਿਤਭਾਸੀ ਚ ਸੁਕਤਕਮ੍ਮਕਾਰੀ ਚ। ਨੋ ਚੇਤਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਪਣ੍ਡਿਤੋ ਸੁਚਿਨ੍ਤਿਤਚਿਨ੍ਤੀ ਚ ਅਭવਿਸ੍ਸ ਸੁਭਾਸਿਤਭਾਸੀ ਚ ਸੁਕਤਕਮ੍ਮਕਾਰੀ ਚ, ਕੇਨ ਨਂ 55 ਪਣ੍ਡਿਤਾ ਜਾਨੇਯ੍ਯੁਂ – ‘ਪਣ੍ਡਿਤੋ ਅਯਂ ਭવਂ ਸਪ੍ਪੁਰਿਸੋ’ਤਿ? ਯਸ੍ਮਾ ਚ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਪਣ੍ਡਿਤੋ ਸੁਚਿਨ੍ਤਿਤਚਿਨ੍ਤੀ ਚ ਹੋਤਿ ਸੁਭਾਸਿਤਭਾਸੀ ਚ ਸੁਕਤਕਮ੍ਮਕਾਰੀ ਚ ਤਸ੍ਮਾ ਨਂ ਪਣ੍ਡਿਤਾ ਜਾਨਨ੍ਤਿ – ‘ਪਣ੍ਡਿਤੋ ਅਯਂ ਭવਂ ਸਪ੍ਪੁਰਿਸੋ’ਤਿ। ਸ ਖੋ ਸੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਪਣ੍ਡਿਤੋ ਤਿવਿਧਂ ਦਿਟ੍ਠੇવ ਧਮ੍ਮੇ ਸੁਖਂ ਸੋਮਨਸ੍ਸਂ ਪਟਿਸਂવੇਦੇਤਿ। ਸਚੇ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਪਣ੍ਡਿਤੋ ਸਭਾਯਂ વਾ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਹੋਤਿ, ਰਥਿਕਾਯ વਾ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਹੋਤਿ, ਸਿਙ੍ਘਾਟਕੇ વਾ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਹੋਤਿ; ਤਤ੍ਰ ਚੇ ਜਨੋ ਤਜ੍ਜਂ ਤਸ੍ਸਾਰੁਪ੍ਪਂ ਕਥਂ ਮਨ੍ਤੇਤਿ । ਸਚੇ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਪਣ੍ਡਿਤੋ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਾ ਪਟਿવਿਰਤੋ ਹੋਤਿ, ਅਦਿਨ੍ਨਾਦਾਨਾ ਪਟਿવਿਰਤੋ ਹੋਤਿ, ਕਾਮੇਸੁਮਿਚ੍ਛਾਚਾਰਾ ਪਟਿવਿਰਤੋ ਹੋਤਿ, ਮੁਸਾવਾਦਾ ਪਟਿવਿਰਤੋ ਹੋਤਿ, ਸੁਰਾਮੇਰਯਮਜ੍ਜਪ੍ਪਮਾਦਟ੍ਠਾਨਾ ਪਟਿવਿਰਤੋ ਹੋਤਿ; ਤਤ੍ਰ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਪਣ੍ਡਿਤਸ੍ਸ ਏવਂ ਹੋਤਿ – ‘ਯਂ ਖੋ ਜਨੋ ਤਜ੍ਜਂ ਤਸ੍ਸਾਰੁਪ੍ਪਂ ਕਥਂ ਮਨ੍ਤੇਤਿ; ਸਂવਿਜ੍ਜਨ੍ਤੇવ ਤੇ ਧਮ੍ਮਾ ਮਯਿ, ਅਹਞ੍ਚ ਤੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਸਨ੍ਦਿਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ। ਇਦਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਪਣ੍ਡਿਤੋ ਪਠਮਂ ਦਿਟ੍ਠੇવ ਧਮ੍ਮੇ ਸੁਖਂ ਸੋਮਨਸ੍ਸਂ ਪਟਿਸਂવੇਦੇਤਿ।
253. ‘‘Tīṇimāni, bhikkhave, paṇḍitassa paṇḍitalakkhaṇāni paṇḍitanimittāni paṇḍitāpadānāni. Katamāni tīṇi? Idha, bhikkhave, paṇḍito sucintitacintī ca hoti subhāsitabhāsī ca sukatakammakārī ca. No cetaṃ, bhikkhave, paṇḍito sucintitacintī ca abhavissa subhāsitabhāsī ca sukatakammakārī ca, kena naṃ 56 paṇḍitā jāneyyuṃ – ‘paṇḍito ayaṃ bhavaṃ sappuriso’ti? Yasmā ca kho, bhikkhave, paṇḍito sucintitacintī ca hoti subhāsitabhāsī ca sukatakammakārī ca tasmā naṃ paṇḍitā jānanti – ‘paṇḍito ayaṃ bhavaṃ sappuriso’ti. Sa kho so, bhikkhave, paṇḍito tividhaṃ diṭṭheva dhamme sukhaṃ somanassaṃ paṭisaṃvedeti. Sace, bhikkhave, paṇḍito sabhāyaṃ vā nisinno hoti, rathikāya vā nisinno hoti, siṅghāṭake vā nisinno hoti; tatra ce jano tajjaṃ tassāruppaṃ kathaṃ manteti . Sace, bhikkhave, paṇḍito pāṇātipātā paṭivirato hoti, adinnādānā paṭivirato hoti, kāmesumicchācārā paṭivirato hoti, musāvādā paṭivirato hoti, surāmerayamajjappamādaṭṭhānā paṭivirato hoti; tatra, bhikkhave, paṇḍitassa evaṃ hoti – ‘yaṃ kho jano tajjaṃ tassāruppaṃ kathaṃ manteti; saṃvijjanteva te dhammā mayi, ahañca tesu dhammesu sandissāmī’ti. Idaṃ, bhikkhave, paṇḍito paṭhamaṃ diṭṭheva dhamme sukhaṃ somanassaṃ paṭisaṃvedeti.
੨੫੪. ‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਪਣ੍ਡਿਤੋ ਪਸ੍ਸਤਿ ਰਾਜਾਨੋ ਚੋਰਂ ਆਗੁਚਾਰਿਂ ਗਹੇਤ੍વਾ વਿવਿਧਾ ਕਮ੍ਮਕਾਰਣਾ ਕਾਰੇਨ੍ਤੇ – ਕਸਾਹਿਪਿ ਤਾਲ਼ੇਨ੍ਤੇ વੇਤ੍ਤੇਹਿਪਿ ਤਾਲ਼ੇਨ੍ਤੇ ਅਦ੍ਧਦਣ੍ਡਕੇਹਿਪਿ ਤਾਲ਼ੇਨ੍ਤੇ ਹਤ੍ਥਮ੍ਪਿ ਛਿਨ੍ਦਨ੍ਤੇ ਪਾਦਮ੍ਪਿ ਛਿਨ੍ਦਨ੍ਤੇ ਹਤ੍ਥਪਾਦਮ੍ਪਿ ਛਿਨ੍ਦਨ੍ਤੇ ਕਣ੍ਣਮ੍ਪਿ ਛਿਨ੍ਦਨ੍ਤੇ ਨਾਸਮ੍ਪਿ ਛਿਨ੍ਦਨ੍ਤੇ ਕਣ੍ਣਨਾਸਮ੍ਪਿ ਛਿਨ੍ਦਨ੍ਤੇ ਬਿਲਙ੍ਗਥਾਲਿਕਮ੍ਪਿ ਕਰੋਨ੍ਤੇ ਸਙ੍ਖਮੁਣ੍ਡਿਕਮ੍ਪਿ ਕਰੋਨ੍ਤੇ ਰਾਹੁਮੁਖਮ੍ਪਿ ਕਰੋਨ੍ਤੇ ਜੋਤਿਮਾਲਿਕਮ੍ਪਿ ਕਰੋਨ੍ਤੇ ਹਤ੍ਥਪਜ੍ਜੋਤਿਕਮ੍ਪਿ ਕਰੋਨ੍ਤੇ ਏਰਕવਤ੍ਤਿਕਮ੍ਪਿ ਕਰੋਨ੍ਤੇ ਚੀਰਕવਾਸਿਕਮ੍ਪਿ ਕਰੋਨ੍ਤੇ ਏਣੇਯ੍ਯਕਮ੍ਪਿ ਕਰੋਨ੍ਤੇ ਬਲਿਸਮਂਸਿਕਮ੍ਪਿ ਕਰੋਨ੍ਤੇ ਕਹਾਪਣਿਕਮ੍ਪਿ ਕਰੋਨ੍ਤੇ ਖਾਰਾਪਤਚ੍ਛਿਕਮ੍ਪਿ ਕਰੋਨ੍ਤੇ ਪਲਿਘਪਰਿવਤ੍ਤਿਕਮ੍ਪਿ ਕਰੋਨ੍ਤੇ ਪਲਾਲਪੀਠਕਮ੍ਪਿ ਕਰੋਨ੍ਤੇ ਤਤ੍ਤੇਨਪਿ ਤੇਲੇਨ ਓਸਿਞ੍ਚਨ੍ਤੇ ਸੁਨਖੇਹਿਪਿ ਖਾਦਾਪੇਨ੍ਤੇ ਜੀવਨ੍ਤਮ੍ਪਿ ਸੂਲੇ ਉਤ੍ਤਾਸੇਨ੍ਤੇ ਅਸਿਨਾਪਿ ਸੀਸਂ ਛਿਨ੍ਦਨ੍ਤੇ। ਤਤ੍ਰ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਪਣ੍ਡਿਤਸ੍ਸ ਏવਂ ਹੋਤਿ – ‘ਯਥਾਰੂਪਾਨਂ ਖੋ ਪਾਪਕਾਨਂ ਕਮ੍ਮਾਨਂ ਹੇਤੁ ਰਾਜਾਨੋ ਚੋਰਂ ਆਗੁਚਾਰਿਂ ਗਹੇਤ੍વਾ વਿવਿਧਾ ਕਮ੍ਮਕਾਰਣਾ ਕਾਰੇਨ੍ਤਿ ਕਸਾਹਿਪਿ ਤਾਲ਼ੇਨ੍ਤਿ, વੇਤ੍ਤੇਹਿਪਿ ਤਾਲ਼ੇਨ੍ਤਿ, ਅਦ੍ਧਦਣ੍ਡਕੇਹਿਪਿ ਤਾਲ਼ੇਨ੍ਤਿ, ਹਤ੍ਥਮ੍ਪਿ ਛਿਨ੍ਦਨ੍ਤਿ , ਪਾਦਮ੍ਪਿ ਛਿਨ੍ਦਨ੍ਤਿ, ਹਤ੍ਥਪਾਦਮ੍ਪਿ ਛਿਨ੍ਦਨ੍ਤਿ, ਕਣ੍ਣਮ੍ਪਿ ਛਿਨ੍ਦਨ੍ਤਿ, ਨਾਸਮ੍ਪਿ ਛਿਨ੍ਦਨ੍ਤਿ, ਕਣ੍ਣਨਾਸਮ੍ਪਿ ਛਿਨ੍ਦਨ੍ਤਿ, ਬਿਲਙ੍ਗਥਾਲਿਕਮ੍ਪਿ ਕਰੋਨ੍ਤਿ, ਸਙ੍ਖਮੁਣ੍ਡਿਕਮ੍ਪਿ ਕਰੋਨ੍ਤਿ, ਰਾਹੁਮੁਖਮ੍ਪਿ ਕਰੋਨ੍ਤਿ, ਜੋਤਿਮਾਲਿਕਮ੍ਪਿ ਕਰੋਨ੍ਤਿ, ਹਤ੍ਥਪਜ੍ਜੋਤਿਕਮ੍ਪਿ ਕਰੋਨ੍ਤਿ, ਏਰਕવਤ੍ਤਿਕਮ੍ਪਿ ਕਰੋਨ੍ਤਿ, ਚੀਰਕવਾਸਿਕਮ੍ਪਿ ਕਰੋਨ੍ਤਿ, ਏਣੇਯ੍ਯਕਮ੍ਪਿ ਕਰੋਨ੍ਤਿ, ਬਲਿਸਮਂਸਿਕਮ੍ਪਿ ਕਰੋਨ੍ਤਿ, ਕਹਾਪਣਿਕਮ੍ਪਿ ਕਰੋਨ੍ਤਿ, ਖਾਰਾਪਤਚ੍ਛਿਕਮ੍ਪਿ ਕਰੋਨ੍ਤਿ, ਪਲਿਘਪਰਿવਤ੍ਤਿਕਮ੍ਪਿ ਕਰੋਨ੍ਤਿ, ਪਲਾਲਪੀਠਕਮ੍ਪਿ ਕਰੋਨ੍ਤਿ, ਤਤ੍ਤੇਨਪਿ ਤੇਲੇਨ ਓਸਿਞ੍ਚਨ੍ਤਿ, ਸੁਨਖੇਹਿਪਿ ਖਾਦਾਪੇਨ੍ਤਿ, ਜੀવਨ੍ਤਮ੍ਪਿ ਸੂਲੇ ਉਤ੍ਤਾਸੇਨ੍ਤਿ, ਅਸਿਨਾਪਿ ਸੀਸਂ ਛਿਨ੍ਦਨ੍ਤਿ, ਨ ਤੇ ਧਮ੍ਮਾ ਮਯਿ ਸਂવਿਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਅਹਞ੍ਚ ਨ ਤੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਸਨ੍ਦਿਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ। ਇਦਮ੍ਪਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਪਣ੍ਡਿਤੋ ਦੁਤਿਯਂ ਦਿਟ੍ਠੇવ ਧਮ੍ਮੇ ਸੁਖਂ ਸੋਮਨਸ੍ਸਂ ਪਟਿਸਂવੇਦੇਤਿ।
254. ‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, paṇḍito passati rājāno coraṃ āgucāriṃ gahetvā vividhā kammakāraṇā kārente – kasāhipi tāḷente vettehipi tāḷente addhadaṇḍakehipi tāḷente hatthampi chindante pādampi chindante hatthapādampi chindante kaṇṇampi chindante nāsampi chindante kaṇṇanāsampi chindante bilaṅgathālikampi karonte saṅkhamuṇḍikampi karonte rāhumukhampi karonte jotimālikampi karonte hatthapajjotikampi karonte erakavattikampi karonte cīrakavāsikampi karonte eṇeyyakampi karonte balisamaṃsikampi karonte kahāpaṇikampi karonte khārāpatacchikampi karonte palighaparivattikampi karonte palālapīṭhakampi karonte tattenapi telena osiñcante sunakhehipi khādāpente jīvantampi sūle uttāsente asināpi sīsaṃ chindante. Tatra, bhikkhave, paṇḍitassa evaṃ hoti – ‘yathārūpānaṃ kho pāpakānaṃ kammānaṃ hetu rājāno coraṃ āgucāriṃ gahetvā vividhā kammakāraṇā kārenti kasāhipi tāḷenti, vettehipi tāḷenti, addhadaṇḍakehipi tāḷenti, hatthampi chindanti , pādampi chindanti, hatthapādampi chindanti, kaṇṇampi chindanti, nāsampi chindanti, kaṇṇanāsampi chindanti, bilaṅgathālikampi karonti, saṅkhamuṇḍikampi karonti, rāhumukhampi karonti, jotimālikampi karonti, hatthapajjotikampi karonti, erakavattikampi karonti, cīrakavāsikampi karonti, eṇeyyakampi karonti, balisamaṃsikampi karonti, kahāpaṇikampi karonti, khārāpatacchikampi karonti, palighaparivattikampi karonti, palālapīṭhakampi karonti, tattenapi telena osiñcanti, sunakhehipi khādāpenti, jīvantampi sūle uttāsenti, asināpi sīsaṃ chindanti, na te dhammā mayi saṃvijjanti, ahañca na tesu dhammesu sandissāmī’ti. Idampi, bhikkhave, paṇḍito dutiyaṃ diṭṭheva dhamme sukhaṃ somanassaṃ paṭisaṃvedeti.
੨੫੫. ‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਪਣ੍ਡਿਤਂ ਪੀਠਸਮਾਰੂਲ਼੍ਹਂ વਾ ਮਞ੍ਚਸਮਾਰੂਲ਼੍ਹਂ વਾ ਛਮਾਯਂ વਾ ਸੇਮਾਨਂ, ਯਾਨਿਸ੍ਸ ਪੁਬ੍ਬੇ ਕਲ੍ਯਾਣਾਨਿ ਕਮ੍ਮਾਨਿ ਕਤਾਨਿ ਕਾਯੇਨ ਸੁਚਰਿਤਾਨਿ વਾਚਾਯ ਸੁਚਰਿਤਾਨਿ ਮਨਸਾ ਸੁਚਰਿਤਾਨਿ ਤਾਨਿਸ੍ਸ ਤਮ੍ਹਿ ਸਮਯੇ ਓਲਮ੍ਬਨ੍ਤਿ…ਪੇ॰… ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਮਹਤਂ ਪਬ੍ਬਤਕੂਟਾਨਂ ਛਾਯਾ ਸਾਯਨ੍ਹਸਮਯਂ ਪਥવਿਯਾ ਓਲਮ੍ਬਨ੍ਤਿ ਅਜ੍ਝੋਲਮ੍ਬਨ੍ਤਿ ਅਭਿਪ੍ਪਲਮ੍ਬਨ੍ਤਿ; ਏવਮੇવ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਪਣ੍ਡਿਤਂ ਪੀਠਸਮਾਰੂਲ਼੍ਹਂ વਾ ਮਞ੍ਚਸਮਾਰੂਲ਼੍ਹਂ વਾ ਛਮਾਯਂ વਾ ਸੇਮਾਨਂ ਯਾਨਿਸ੍ਸ ਪੁਬ੍ਬੇ ਕਲ੍ਯਾਣਾਨਿ ਕਮ੍ਮਾਨਿ ਕਤਾਨਿ ਕਾਯੇਨ ਸੁਚਰਿਤਾਨਿ વਾਚਾਯ ਸੁਚਰਿਤਾਨਿ ਮਨਸਾ ਸੁਚਰਿਤਾਨਿ ਤਾਨਿਸ੍ਸ ਤਮ੍ਹਿ ਸਮਯੇ ਓਲਮ੍ਬਨ੍ਤਿ ਅਜ੍ਝੋਲਮ੍ਬਨ੍ਤਿ ਅਭਿਪ੍ਪਲਮ੍ਬਨ੍ਤਿ। ਤਤ੍ਰ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਪਣ੍ਡਿਤਸ੍ਸ ਏવਂ ਹੋਤਿ – ‘ਅਕਤਂ વਤ ਮੇ ਪਾਪਂ, ਅਕਤਂ ਲੁਦ੍ਦਂ, ਅਕਤਂ ਕਿਬ੍ਬਿਸਂ; ਕਤਂ ਕਲ੍ਯਾਣਂ, ਕਤਂ ਕੁਸਲਂ, ਕਤਂ ਭੀਰੁਤ੍ਤਾਣਂ। ਯਾવਤਾ, ਭੋ, ਅਕਤਪਾਪਾਨਂ ਅਕਤਲੁਦ੍ਦਾਨਂ ਅਕਤਕਿਬ੍ਬਿਸਾਨਂ ਕਤਕਲ੍ਯਾਣਾਨਂ ਕਤਕੁਸਲਾਨਂ ਕਤਭੀਰੁਤ੍ਤਾਣਾਨਂ ਗਤਿ ਤਂ ਗਤਿਂ ਪੇਚ੍ਚ ਗਚ੍ਛਾਮੀ’ਤਿ। ਸੋ ਨ ਸੋਚਤਿ, ਨ ਕਿਲਮਤਿ, ਨ ਪਰਿਦੇવਤਿ, ਨ ਉਰਤ੍ਤਾਲ਼ਿਂ ਕਨ੍ਦਤਿ, ਨ ਸਮ੍ਮੋਹਂ ਆਪਜ੍ਜਤਿ। ਇਦਮ੍ਪਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਪਣ੍ਡਿਤੋ ਤਤਿਯਂ ਦਿਟ੍ਠੇવ ਧਮ੍ਮੇ ਸੁਖਂ ਸੋਮਨਸ੍ਸਂ ਪਟਿਸਂવੇਦੇਤਿ।
255. ‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, paṇḍitaṃ pīṭhasamārūḷhaṃ vā mañcasamārūḷhaṃ vā chamāyaṃ vā semānaṃ, yānissa pubbe kalyāṇāni kammāni katāni kāyena sucaritāni vācāya sucaritāni manasā sucaritāni tānissa tamhi samaye olambanti…pe… seyyathāpi, bhikkhave, mahataṃ pabbatakūṭānaṃ chāyā sāyanhasamayaṃ pathaviyā olambanti ajjholambanti abhippalambanti; evameva kho, bhikkhave, paṇḍitaṃ pīṭhasamārūḷhaṃ vā mañcasamārūḷhaṃ vā chamāyaṃ vā semānaṃ yānissa pubbe kalyāṇāni kammāni katāni kāyena sucaritāni vācāya sucaritāni manasā sucaritāni tānissa tamhi samaye olambanti ajjholambanti abhippalambanti. Tatra, bhikkhave, paṇḍitassa evaṃ hoti – ‘akataṃ vata me pāpaṃ, akataṃ luddaṃ, akataṃ kibbisaṃ; kataṃ kalyāṇaṃ, kataṃ kusalaṃ, kataṃ bhīruttāṇaṃ. Yāvatā, bho, akatapāpānaṃ akataluddānaṃ akatakibbisānaṃ katakalyāṇānaṃ katakusalānaṃ katabhīruttāṇānaṃ gati taṃ gatiṃ pecca gacchāmī’ti. So na socati, na kilamati, na paridevati, na urattāḷiṃ kandati, na sammohaṃ āpajjati. Idampi, bhikkhave, paṇḍito tatiyaṃ diṭṭheva dhamme sukhaṃ somanassaṃ paṭisaṃvedeti.
‘‘ਸ ਖੋ ਸੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਪਣ੍ਡਿਤੋ ਕਾਯੇਨ ਸੁਚਰਿਤਂ ਚਰਿਤ੍વਾ વਾਚਾਯ ਸੁਚਰਿਤਂ ਚਰਿਤ੍વਾ ਮਨਸਾ ਸੁਚਰਿਤਂ ਚਰਿਤ੍વਾ ਕਾਯਸ੍ਸ ਭੇਦਾ ਪਰਂ ਮਰਣਾ ਸੁਗਤਿਂ ਸਗ੍ਗਂ ਲੋਕਂ ਉਪਪਜ੍ਜਤਿ। ਯਂ ਖੋ ਤਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਸਮ੍ਮਾ વਦਮਾਨੋ વਦੇਯ੍ਯ – ‘ਏਕਨ੍ਤਂ ਇਟ੍ਠਂ ਏਕਨ੍ਤਂ ਕਨ੍ਤਂ ਏਕਨ੍ਤਂ ਮਨਾਪ’ਨ੍ਤਿ, ਸਗ੍ਗਮੇવ ਤਂ ਸਮ੍ਮਾ વਦਮਾਨੋ વਦੇਯ੍ਯ – ‘ਏਕਨ੍ਤਂ ਇਟ੍ਠਂ ਏਕਨ੍ਤਂ ਕਨ੍ਤਂ ਏਕਨ੍ਤਂ ਮਨਾਪ’ਨ੍ਤਿ। ਯਾવਞ੍ਚਿਦਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਉਪਮਾਪਿ ਨ ਸੁਕਰਾ ਯਾવ ਸੁਖਾ ਸਗ੍ਗਾ’’ਤਿ।
‘‘Sa kho so, bhikkhave, paṇḍito kāyena sucaritaṃ caritvā vācāya sucaritaṃ caritvā manasā sucaritaṃ caritvā kāyassa bhedā paraṃ maraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjati. Yaṃ kho taṃ, bhikkhave, sammā vadamāno vadeyya – ‘ekantaṃ iṭṭhaṃ ekantaṃ kantaṃ ekantaṃ manāpa’nti, saggameva taṃ sammā vadamāno vadeyya – ‘ekantaṃ iṭṭhaṃ ekantaṃ kantaṃ ekantaṃ manāpa’nti. Yāvañcidaṃ, bhikkhave, upamāpi na sukarā yāva sukhā saggā’’ti.
੨੫੬. ਏવਂ વੁਤ੍ਤੇ, ਅਞ੍ਞਤਰੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਏਤਦવੋਚ – ‘‘ਸਕ੍ਕਾ ਪਨ, ਭਨ੍ਤੇ, ਉਪਮਂ ਕਾਤੁ’’ਨ੍ਤਿ? ‘‘ਸਕ੍ਕਾ ਭਿਕ੍ਖੂ’’ਤਿ ਭਗવਾ ਅવੋਚ। ‘‘ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਰਾਜਾ ਚਕ੍ਕવਤ੍ਤੀ ਸਤ੍ਤਹਿ ਰਤਨੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਚਤੂਹਿ ਚ ਇਦ੍ਧੀਹਿ ਤਤੋਨਿਦਾਨਂ ਸੁਖਂ ਸੋਮਨਸ੍ਸਂ ਪਟਿਸਂવੇਦੇਤਿ। ਕਤਮੇਹਿ ਸਤ੍ਤਹਿ? ਇਧ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਰਞ੍ਞੋ ਖਤ੍ਤਿਯਸ੍ਸ ਮੁਦ੍ਧਾવਸਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਤਦਹੁਪੋਸਥੇ ਪਨ੍ਨਰਸੇ ਸੀਸਂਨ੍ਹਾਤਸ੍ਸ ਉਪੋਸਥਿਕਸ੍ਸ ਉਪਰਿਪਾਸਾਦવਰਗਤਸ੍ਸ ਦਿਬ੍ਬਂ ਚਕ੍ਕਰਤਨਂ ਪਾਤੁਭવਤਿ ਸਹਸ੍ਸਾਰਂ ਸਨੇਮਿਕਂ ਸਨਾਭਿਕਂ ਸਬ੍ਬਾਕਾਰਪਰਿਪੂਰਂ। ਤਂ ਦਿਸ੍વਾਨ ਰਞ੍ਞੋ ਖਤ੍ਤਿਯਸ੍ਸ ਮੁਦ੍ਧਾવਸਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਏવਂ ਹੋਤਿ 57 – ‘ਸੁਤਂ ਖੋ ਪਨ ਮੇਤਂ ਯਸ੍ਸ ਰਞ੍ਞੋ ਖਤ੍ਤਿਯਸ੍ਸ ਮੁਦ੍ਧਾવਸਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਤਦਹੁਪੋਸਥੇ ਪਨ੍ਨਰਸੇ ਸੀਸਂਨ੍ਹਾਤਸ੍ਸ ਉਪੋਸਥਿਕਸ੍ਸ ਉਪਰਿਪਾਸਾਦવਰਗਤਸ੍ਸ ਦਿਬ੍ਬਂ ਚਕ੍ਕਰਤਨਂ ਪਾਤੁਭવਤਿ ਸਹਸ੍ਸਾਰਂ ਸਨੇਮਿਕਂ ਸਨਾਭਿਕਂ ਸਬ੍ਬਾਕਾਰਪਰਿਪੂਰਂ, ਸੋ ਹੋਤਿ ਰਾਜਾ ਚਕ੍ਕવਤ੍ਤੀਤਿ। ਅਸ੍ਸਂ ਨੁ ਖੋ ਅਹਂ ਰਾਜਾ ਚਕ੍ਕવਤ੍ਤੀ’’’ਤਿ?
256. Evaṃ vutte, aññataro bhikkhu bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘sakkā pana, bhante, upamaṃ kātu’’nti? ‘‘Sakkā bhikkhū’’ti bhagavā avoca. ‘‘Seyyathāpi, bhikkhave, rājā cakkavattī sattahi ratanehi samannāgato catūhi ca iddhīhi tatonidānaṃ sukhaṃ somanassaṃ paṭisaṃvedeti. Katamehi sattahi? Idha, bhikkhave, rañño khattiyassa muddhāvasittassa tadahuposathe pannarase sīsaṃnhātassa uposathikassa uparipāsādavaragatassa dibbaṃ cakkaratanaṃ pātubhavati sahassāraṃ sanemikaṃ sanābhikaṃ sabbākāraparipūraṃ. Taṃ disvāna rañño khattiyassa muddhāvasittassa evaṃ hoti 58 – ‘sutaṃ kho pana metaṃ yassa rañño khattiyassa muddhāvasittassa tadahuposathe pannarase sīsaṃnhātassa uposathikassa uparipāsādavaragatassa dibbaṃ cakkaratanaṃ pātubhavati sahassāraṃ sanemikaṃ sanābhikaṃ sabbākāraparipūraṃ, so hoti rājā cakkavattīti. Assaṃ nu kho ahaṃ rājā cakkavattī’’’ti?
‘‘ਅਥ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਰਾਜਾ ਖਤ੍ਤਿਯੋ ਮੁਦ੍ਧਾવਸਿਤ੍ਤੋ વਾਮੇਨ ਹਤ੍ਥੇਨ ਭਿਙ੍ਕਾਰਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਦਕ੍ਖਿਣੇਨ ਹਤ੍ਥੇਨ ਚਕ੍ਕਰਤਨਂ ਅਬ੍ਭੁਕ੍ਕਿਰਤਿ – ‘ਪવਤ੍ਤਤੁ ਭવਂ ਚਕ੍ਕਰਤਨਂ, ਅਭਿવਿਜਿਨਾਤੁ ਭવਂ ਚਕ੍ਕਰਤਨ’ਨ੍ਤਿ। ਅਥ ਖੋ ਤਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਚਕ੍ਕਰਤਨਂ ਪੁਰਤ੍ਥਿਮਂ ਦਿਸਂ ਪવਤ੍ਤਤਿ। ਅਨ੍વਦੇવ ਰਾਜਾ ਚਕ੍ਕવਤ੍ਤੀ ਸਦ੍ਧਿਂ ਚਤੁਰਙ੍ਗਿਨਿਯਾ ਸੇਨਾਯ। ਯਸ੍ਮਿਂ ਖੋ ਪਨ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਪਦੇਸੇ ਚਕ੍ਕਰਤਨਂ ਪਤਿਟ੍ਠਾਤਿ ਤਤ੍ਥ ਰਾਜਾ ਚਕ੍ਕવਤ੍ਤੀ વਾਸਂ ਉਪੇਤਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਚਤੁਰਙ੍ਗਿਨਿਯਾ ਸੇਨਾਯ। ਯੇ ਖੋ ਪਨ, ਭਿਕ੍ਖવੇ , ਪੁਰਤ੍ਥਿਮਾਯ ਦਿਸਾਯ ਪਟਿਰਾਜਾਨੋ ਤੇ ਰਾਜਾਨਂ ਚਕ੍ਕવਤ੍ਤਿਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਏવਮਾਹਂਸੁ – ‘ਏਹਿ ਖੋ, ਮਹਾਰਾਜ! ਸ੍વਾਗਤਂ ਤੇ, ਮਹਾਰਾਜ 59! ਸਕਂ ਤੇ, ਮਹਾਰਾਜ! ਅਨੁਸਾਸ, ਮਹਾਰਾਜਾ’ਤਿ । ਰਾਜਾ ਚਕ੍ਕવਤ੍ਤੀ ਏવਮਾਹ – ‘ਪਾਣੋ ਨ ਹਨ੍ਤਬ੍ਬੋ, ਅਦਿਨ੍ਨਂ ਨਾਦਾਤਬ੍ਬਂ, ਕਾਮੇਸੁਮਿਚ੍ਛਾ ਨ ਚਰਿਤਬ੍ਬਾ, ਮੁਸਾ ਨ ਭਾਸਿਤਬ੍ਬਾ, ਮਜ੍ਜਂ ਨ ਪਾਤਬ੍ਬਂ, ਯਥਾਭੁਤ੍ਤਞ੍ਚ ਭੁਞ੍ਜਥਾ’ਤਿ। ਯੇ ਖੋ ਪਨ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਪੁਰਤ੍ਥਿਮਾਯ ਦਿਸਾਯ ਪਟਿਰਾਜਾਨੋ ਤੇ ਰਞ੍ਞੋ ਚਕ੍ਕવਤ੍ਤਿਸ੍ਸ ਅਨੁਯਨ੍ਤਾ 60 ਭવਨ੍ਤਿ 61।
‘‘Atha kho, bhikkhave, rājā khattiyo muddhāvasitto vāmena hatthena bhiṅkāraṃ gahetvā dakkhiṇena hatthena cakkaratanaṃ abbhukkirati – ‘pavattatu bhavaṃ cakkaratanaṃ, abhivijinātu bhavaṃ cakkaratana’nti. Atha kho taṃ, bhikkhave, cakkaratanaṃ puratthimaṃ disaṃ pavattati. Anvadeva rājā cakkavattī saddhiṃ caturaṅginiyā senāya. Yasmiṃ kho pana, bhikkhave, padese cakkaratanaṃ patiṭṭhāti tattha rājā cakkavattī vāsaṃ upeti saddhiṃ caturaṅginiyā senāya. Ye kho pana, bhikkhave , puratthimāya disāya paṭirājāno te rājānaṃ cakkavattiṃ upasaṅkamitvā evamāhaṃsu – ‘ehi kho, mahārāja! Svāgataṃ te, mahārāja 62! Sakaṃ te, mahārāja! Anusāsa, mahārājā’ti . Rājā cakkavattī evamāha – ‘pāṇo na hantabbo, adinnaṃ nādātabbaṃ, kāmesumicchā na caritabbā, musā na bhāsitabbā, majjaṃ na pātabbaṃ, yathābhuttañca bhuñjathā’ti. Ye kho pana, bhikkhave, puratthimāya disāya paṭirājāno te rañño cakkavattissa anuyantā 63 bhavanti 64.
੨੫੭. ‘‘ਅਥ ਖੋ ਤਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਚਕ੍ਕਰਤਨਂ ਪੁਰਤ੍ਥਿਮਂ ਸਮੁਦ੍ਦਂ ਅਜ੍ਝੋਗਾਹੇਤ੍વਾ 65 ਪਚ੍ਚੁਤ੍ਤਰਿਤ੍વਾ ਦਕ੍ਖਿਣਂ ਦਿਸਂ ਪવਤ੍ਤਤਿ…ਪੇ॰… ਦਕ੍ਖਿਣਂ ਸਮੁਦ੍ਦਂ ਅਜ੍ਝੋਗਾਹੇਤ੍વਾ ਪਚ੍ਚੁਤ੍ਤਰਿਤ੍વਾ ਪਚ੍ਛਿਮਂ ਦਿਸਂ ਪવਤ੍ਤਤਿ… ਪਚ੍ਛਿਮਂ ਸਮੁਦ੍ਦਂ ਅਜ੍ਝੋਗਾਹੇਤ੍વਾ ਪਚ੍ਚੁਤ੍ਤਰਿਤ੍વਾ ਉਤ੍ਤਰਂ ਦਿਸਂ ਪવਤ੍ਤਤਿ ਅਨ੍વਦੇવ ਰਾਜਾ ਚਕ੍ਕવਤ੍ਤੀ ਸਦ੍ਧਿਂ ਚਤੁਰਙ੍ਗਿਨਿਯਾ ਸੇਨਾਯ। ਯਸ੍ਮਿਂ ਖੋ ਪਨ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਪਦੇਸੇ ਚਕ੍ਕਰਤਨਂ ਪਤਿਟ੍ਠਾਤਿ ਤਤ੍ਥ ਰਾਜਾ ਚਕ੍ਕવਤ੍ਤੀ વਾਸਂ ਉਪੇਤਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਚਤੁਰਙ੍ਗਿਨਿਯਾ ਸੇਨਾਯ।
257. ‘‘Atha kho taṃ, bhikkhave, cakkaratanaṃ puratthimaṃ samuddaṃ ajjhogāhetvā 66 paccuttaritvā dakkhiṇaṃ disaṃ pavattati…pe… dakkhiṇaṃ samuddaṃ ajjhogāhetvā paccuttaritvā pacchimaṃ disaṃ pavattati… pacchimaṃ samuddaṃ ajjhogāhetvā paccuttaritvā uttaraṃ disaṃ pavattati anvadeva rājā cakkavattī saddhiṃ caturaṅginiyā senāya. Yasmiṃ kho pana, bhikkhave, padese cakkaratanaṃ patiṭṭhāti tattha rājā cakkavattī vāsaṃ upeti saddhiṃ caturaṅginiyā senāya.
‘‘ਯੇ ਖੋ ਪਨ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਉਤ੍ਤਰਾਯ ਦਿਸਾਯ ਪਟਿਰਾਜਾਨੋ ਤੇ ਰਾਜਾਨਂ ਚਕ੍ਕવਤ੍ਤਿਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਏવਮਾਹਂਸੁ – ‘ਏਹਿ ਖੋ, ਮਹਾਰਾਜ! ਸ੍વਾਗਤਂ ਤੇ, ਮਹਾਰਾਜ! ਸਕਂ ਤੇ, ਮਹਾਰਾਜ! ਅਨੁਸਾਸ, ਮਹਾਰਾਜਾ’ਤਿ। ਰਾਜਾ ਚਕ੍ਕવਤ੍ਤੀ ਏવਮਾਹ – ‘ਪਾਣੋ ਨ ਹਨ੍ਤਬ੍ਬੋ, ਅਦਿਨ੍ਨਂ ਨਾਦਾਤਬ੍ਬਂ, ਕਾਮੇਸੁਮਿਚ੍ਛਾ ਨ ਚਰਿਤਬ੍ਬਾ, ਮੁਸਾ ਨ ਭਾਸਿਤਬ੍ਬਾ, ਮਜ੍ਜਂ ਨ ਪਾਤਬ੍ਬਂ; ਯਥਾਭੁਤ੍ਤਞ੍ਚ ਭੁਞ੍ਜਥਾ’ਤਿ। ਯੇ ਖੋ ਪਨ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਉਤ੍ਤਰਾਯ ਦਿਸਾਯ ਪਟਿਰਾਜਾਨੋ ਤੇ ਰਞ੍ਞੋ ਚਕ੍ਕવਤ੍ਤਿਸ੍ਸ ਅਨੁਯਨ੍ਤਾ ਭવਨ੍ਤਿ।
‘‘Ye kho pana, bhikkhave, uttarāya disāya paṭirājāno te rājānaṃ cakkavattiṃ upasaṅkamitvā evamāhaṃsu – ‘ehi kho, mahārāja! Svāgataṃ te, mahārāja! Sakaṃ te, mahārāja! Anusāsa, mahārājā’ti. Rājā cakkavattī evamāha – ‘pāṇo na hantabbo, adinnaṃ nādātabbaṃ, kāmesumicchā na caritabbā, musā na bhāsitabbā, majjaṃ na pātabbaṃ; yathābhuttañca bhuñjathā’ti. Ye kho pana, bhikkhave, uttarāya disāya paṭirājāno te rañño cakkavattissa anuyantā bhavanti.
‘‘ਅਥ ਖੋ ਤਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਚਕ੍ਕਰਤਨਂ ਸਮੁਦ੍ਦਪਰਿਯਨ੍ਤਂ ਪਥવਿਂ ਅਭਿવਿਜਿਨਿਤ੍વਾ ਤਮੇવ ਰਾਜਧਾਨਿਂ ਪਚ੍ਚਾਗਨ੍ਤ੍વਾ ਰਞ੍ਞੋ ਚਕ੍ਕવਤ੍ਤਿਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤੇਪੁਰਦ੍વਾਰੇ ਅਕ੍ਖਾਹਤਂ ਮਞ੍ਞੇ ਤਿਟ੍ਠਤਿ ਰਞ੍ਞੋ ਚਕ੍ਕવਤ੍ਤਿਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤੇਪੁਰਦ੍વਾਰਂ ਉਪਸੋਭਯਮਾਨਂ। ਰਞ੍ਞੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਚਕ੍ਕવਤ੍ਤਿਸ੍ਸ ਏવਰੂਪਂ ਚਕ੍ਕਰਤਨਂ ਪਾਤੁਭવਤਿ।
‘‘Atha kho taṃ, bhikkhave, cakkaratanaṃ samuddapariyantaṃ pathaviṃ abhivijinitvā tameva rājadhāniṃ paccāgantvā rañño cakkavattissa antepuradvāre akkhāhataṃ maññe tiṭṭhati rañño cakkavattissa antepuradvāraṃ upasobhayamānaṃ. Rañño, bhikkhave, cakkavattissa evarūpaṃ cakkaratanaṃ pātubhavati.
੨੫੮. ‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਰਞ੍ਞੋ ਚਕ੍ਕવਤ੍ਤਿਸ੍ਸ ਹਤ੍ਥਿਰਤਨਂ ਪਾਤੁਭવਤਿ – ਸਬ੍ਬਸੇਤੋ ਸਤ੍ਤਪ੍ਪਤਿਟ੍ਠੋ ਇਦ੍ਧਿਮਾ વੇਹਾਸਙ੍ਗਮੋ ਉਪੋਸਥੋ ਨਾਮ ਨਾਗਰਾਜਾ। ਤਂ ਦਿਸ੍વਾਨ ਰਞ੍ਞੋ ਚਕ੍ਕવਤ੍ਤਿਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਸੀਦਤਿ – ‘ਭਦ੍ਦਕਂ વਤ, ਭੋ, ਹਤ੍ਥਿਯਾਨਂ, ਸਚੇ ਦਮਥਂ ਉਪੇਯ੍ਯਾ’ਤਿ। ਅਥ ਖੋ ਤਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਹਤ੍ਥਿਰਤਨਂ ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਨਾਮ ਭਦ੍ਦੋ ਹਤ੍ਥਾਜਾਨੀਯੋ ਦੀਘਰਤ੍ਤਂ ਸੁਪਰਿਦਨ੍ਤੋ ਏવਮੇવ ਦਮਥਂ ਉਪੇਤਿ। ਭੂਤਪੁਬ੍ਬਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਰਾਜਾ ਚਕ੍ਕવਤ੍ਤੀ ਤਮੇવ ਹਤ੍ਥਿਰਤਨਂ વੀਮਂਸਮਾਨੋ ਪੁਬ੍ਬਣ੍ਹਸਮਯਂ ਅਭਿਰੁਹਿਤ੍વਾ ਸਮੁਦ੍ਦਪਰਿਯਨ੍ਤਂ ਪਥવਿਂ ਅਨੁਸਂਯਾਯਿਤ੍વਾ ਤਮੇવ ਰਾਜਧਾਨਿਂ ਪਚ੍ਚਾਗਨ੍ਤ੍વਾ ਪਾਤਰਾਸਮਕਾਸਿ। ਰਞ੍ਞੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਚਕ੍ਕવਤ੍ਤਿਸ੍ਸ ਏવਰੂਪਂ ਹਤ੍ਥਿਰਤਨਂ ਪਾਤੁਭવਤਿ।
258. ‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, rañño cakkavattissa hatthiratanaṃ pātubhavati – sabbaseto sattappatiṭṭho iddhimā vehāsaṅgamo uposatho nāma nāgarājā. Taṃ disvāna rañño cakkavattissa cittaṃ pasīdati – ‘bhaddakaṃ vata, bho, hatthiyānaṃ, sace damathaṃ upeyyā’ti. Atha kho taṃ, bhikkhave, hatthiratanaṃ seyyathāpi nāma bhaddo hatthājānīyo dīgharattaṃ suparidanto evameva damathaṃ upeti. Bhūtapubbaṃ, bhikkhave, rājā cakkavattī tameva hatthiratanaṃ vīmaṃsamāno pubbaṇhasamayaṃ abhiruhitvā samuddapariyantaṃ pathaviṃ anusaṃyāyitvā tameva rājadhāniṃ paccāgantvā pātarāsamakāsi. Rañño, bhikkhave, cakkavattissa evarūpaṃ hatthiratanaṃ pātubhavati.
‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਰਞ੍ਞੋ ਚਕ੍ਕવਤ੍ਤਿਸ੍ਸ ਅਸ੍ਸਰਤਨਂ ਪਾਤੁਭવਤਿ – ਸਬ੍ਬਸੇਤੋ ਕਾਲ਼ਸੀਸੋ ਮੁਞ੍ਜਕੇਸੋ ਇਦ੍ਧਿਮਾ વੇਹਾਸਙ੍ਗਮੋ વਲਾਹਕੋ ਨਾਮ ਅਸ੍ਸਰਾਜਾ। ਤਂ ਦਿਸ੍વਾਨ ਰਞ੍ਞੋ ਚਕ੍ਕવਤ੍ਤਿਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਸੀਦਤਿ – ‘ਭਦ੍ਦਕਂ વਤ, ਭੋ, ਅਸ੍ਸਯਾਨਂ, ਸਚੇ ਦਮਥਂ ਉਪੇਯ੍ਯਾ’ਤਿ। ਅਥ ਖੋ ਤਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਅਸ੍ਸਰਤਨਂ ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਨਾਮ ਭਦ੍ਦੋ ਅਸ੍ਸਾਜਾਨੀਯੋ ਦੀਘਰਤ੍ਤਂ ਸੁਪਰਿਦਨ੍ਤੋ ਏવਮੇવ ਦਮਥਂ ਉਪੇਤਿ। ਭੂਤਪੁਬ੍ਬਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਰਾਜਾ ਚਕ੍ਕવਤ੍ਤੀ ਤਮੇવ ਅਸ੍ਸਰਤਨਂ વੀਮਂਸਮਾਨੋ ਪੁਬ੍ਬਣ੍ਹਸਮਯਂ ਅਭਿਰੁਹਿਤ੍વਾ ਸਮੁਦ੍ਦਪਰਿਯਨ੍ਤਂ ਪਥવਿਂ ਅਨੁਸਂਯਾਯਿਤ੍વਾ ਤਮੇવ ਰਾਜਧਾਨਿਂ ਪਚ੍ਚਾਗਨ੍ਤ੍વਾ ਪਾਤਰਾਸਮਕਾਸਿ। ਰਞ੍ਞੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਚਕ੍ਕવਤ੍ਤਿਸ੍ਸ ਏવਰੂਪਂ ਅਸ੍ਸਰਤਨਂ ਪਾਤੁਭવਤਿ।
‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, rañño cakkavattissa assaratanaṃ pātubhavati – sabbaseto kāḷasīso muñjakeso iddhimā vehāsaṅgamo valāhako nāma assarājā. Taṃ disvāna rañño cakkavattissa cittaṃ pasīdati – ‘bhaddakaṃ vata, bho, assayānaṃ, sace damathaṃ upeyyā’ti. Atha kho taṃ, bhikkhave, assaratanaṃ seyyathāpi nāma bhaddo assājānīyo dīgharattaṃ suparidanto evameva damathaṃ upeti. Bhūtapubbaṃ, bhikkhave, rājā cakkavattī tameva assaratanaṃ vīmaṃsamāno pubbaṇhasamayaṃ abhiruhitvā samuddapariyantaṃ pathaviṃ anusaṃyāyitvā tameva rājadhāniṃ paccāgantvā pātarāsamakāsi. Rañño, bhikkhave, cakkavattissa evarūpaṃ assaratanaṃ pātubhavati.
‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਰਞ੍ਞੋ ਚਕ੍ਕવਤ੍ਤਿਸ੍ਸ ਮਣਿਰਤਨਂ ਪਾਤੁਭવਤਿ। ਸੋ ਹੋਤਿ ਮਣਿ વੇਲ਼ੁਰਿਯੋ ਸੁਭੋ ਜਾਤਿਮਾ ਅਟ੍ਠਂਸੋ ਸੁਪਰਿਕਮ੍ਮਕਤੋ । ਤਸ੍ਸ ਖੋ ਪਨ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਮਣਿਰਤਨਸ੍ਸ ਆਭਾ ਸਮਨ੍ਤਾ ਯੋਜਨਂ ਫੁਟਾ ਹੋਤਿ। ਭੂਤਪੁਬ੍ਬਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਰਾਜਾ ਚਕ੍ਕવਤ੍ਤੀ ਤਮੇવ ਮਣਿਰਤਨਂ વੀਮਂਸਮਾਨੋ ਚਤੁਰਙ੍ਗਿਨਿਂ ਸੇਨਂ ਸਨ੍ਨਯ੍ਹਿਤ੍વਾ ਮਣਿਂ ਧਜਗ੍ਗਂ ਆਰੋਪੇਤ੍વਾ ਰਤ੍ਤਨ੍ਧਕਾਰਤਿਮਿਸਾਯ ਪਾਯਾਸਿ। ਯੇ ਖੋ ਪਨ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਸਮਨ੍ਤਾ ਗਾਮਾ ਅਹੇਸੁਂ ਤੇ ਤੇਨੋਭਾਸੇਨ ਕਮ੍ਮਨ੍ਤੇ ਪਯੋਜੇਸੁਂ ‘ਦਿવਾ’ਤਿ ਮਞ੍ਞਮਾਨਾ। ਰਞ੍ਞੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਚਕ੍ਕવਤ੍ਤਿਸ੍ਸ ਏવਰੂਪਂ ਮਣਿਰਤਨਂ ਪਾਤੁਭવਤਿ।
‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, rañño cakkavattissa maṇiratanaṃ pātubhavati. So hoti maṇi veḷuriyo subho jātimā aṭṭhaṃso suparikammakato . Tassa kho pana, bhikkhave, maṇiratanassa ābhā samantā yojanaṃ phuṭā hoti. Bhūtapubbaṃ, bhikkhave, rājā cakkavattī tameva maṇiratanaṃ vīmaṃsamāno caturaṅginiṃ senaṃ sannayhitvā maṇiṃ dhajaggaṃ āropetvā rattandhakāratimisāya pāyāsi. Ye kho pana, bhikkhave, samantā gāmā ahesuṃ te tenobhāsena kammante payojesuṃ ‘divā’ti maññamānā. Rañño, bhikkhave, cakkavattissa evarūpaṃ maṇiratanaṃ pātubhavati.
‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਰਞ੍ਞੋ ਚਕ੍ਕવਤ੍ਤਿਸ੍ਸ ਇਤ੍ਥਿਰਤਨਂ ਪਾਤੁਭવਤਿ। ਸਾ ਅਭਿਰੂਪਾ ਦਸ੍ਸਨੀਯਾ ਪਾਸਾਦਿਕਾ ਪਰਮਾਯ વਣ੍ਣਪੋਕ੍ਖਰਤਾਯ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਾ ਨਾਤਿਦੀਘਾ ਨਾਤਿਰਸ੍ਸਾ ਨਾਤਿਕਿਸਾ ਨਾਤਿਥੂਲਾ ਨਾਤਿਕਾਲ਼ਿਕਾ 67 ਨਾਚ੍ਚੋਦਾਤਾ, ਅਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤਾ ਮਾਨੁਸਂ વਣ੍ਣਂ, ਅਪ੍ਪਤ੍ਤਾ ਦਿਬ੍ਬਂ વਣ੍ਣਂ। ਤਸ੍ਸ ਖੋ ਪਨ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਇਤ੍ਥਿਰਤਨਸ੍ਸ ਏવਰੂਪੋ ਕਾਯਸਮ੍ਫਸ੍ਸੋ ਹੋਤਿ ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਨਾਮ ਤੂਲਪਿਚੁਨੋ વਾ ਕਪ੍ਪਾਸਪਿਚੁਨੋ વਾ। ਤਸ੍ਸ ਖੋ ਪਨ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਇਤ੍ਥਿਰਤਨਸ੍ਸ ਸੀਤੇ ਉਣ੍ਹਾਨਿ ਗਤ੍ਤਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਉਣ੍ਹੇ ਸੀਤਾਨਿ ਗਤ੍ਤਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤਿ। ਤਸ੍ਸ ਖੋ ਪਨ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਇਤ੍ਥਿਰਤਨਸ੍ਸ ਕਾਯਤੋ ਚਨ੍ਦਨਗਨ੍ਧੋ વਾਯਤਿ, ਮੁਖਤੋ ਉਪ੍ਪਲਗਨ੍ਧੋ વਾਯਤਿ। ਤਂ ਖੋ ਪਨ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਇਤ੍ਥਿਰਤਨਂ ਰਞ੍ਞੋ ਚਕ੍ਕવਤ੍ਤਿਸ੍ਸ ਪੁਬ੍ਬੁਟ੍ਠਾਯਿਨੀ ਹੋਤਿ ਪਚ੍ਛਾਨਿਪਾਤਿਨੀ ਕਿਂਕਾਰਪਟਿਸ੍ਸਾવਿਨੀ ਮਨਾਪਚਾਰਿਨੀ ਪਿਯવਾਦਿਨੀ। ਤਂ ਖੋ ਪਨ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਇਤ੍ਥਿਰਤਨਂ ਰਾਜਾਨਂ ਚਕ੍ਕવਤ੍ਤਿਂ ਮਨਸਾਪਿ ਨੋ ਅਤਿਚਰਤਿ, ਕੁਤੋ ਪਨ ਕਾਯੇਨ? ਰਞ੍ਞੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਚਕ੍ਕવਤ੍ਤਿਸ੍ਸ ਏવਰੂਪਂ ਇਤ੍ਥਿਰਤਨਂ ਪਾਤੁਭવਤਿ।
‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, rañño cakkavattissa itthiratanaṃ pātubhavati. Sā abhirūpā dassanīyā pāsādikā paramāya vaṇṇapokkharatāya samannāgatā nātidīghā nātirassā nātikisā nātithūlā nātikāḷikā 68 nāccodātā, atikkantā mānusaṃ vaṇṇaṃ, appattā dibbaṃ vaṇṇaṃ. Tassa kho pana, bhikkhave, itthiratanassa evarūpo kāyasamphasso hoti seyyathāpi nāma tūlapicuno vā kappāsapicuno vā. Tassa kho pana, bhikkhave, itthiratanassa sīte uṇhāni gattāni honti, uṇhe sītāni gattāni honti. Tassa kho pana, bhikkhave, itthiratanassa kāyato candanagandho vāyati, mukhato uppalagandho vāyati. Taṃ kho pana, bhikkhave, itthiratanaṃ rañño cakkavattissa pubbuṭṭhāyinī hoti pacchānipātinī kiṃkārapaṭissāvinī manāpacārinī piyavādinī. Taṃ kho pana, bhikkhave, itthiratanaṃ rājānaṃ cakkavattiṃ manasāpi no aticarati, kuto pana kāyena? Rañño, bhikkhave, cakkavattissa evarūpaṃ itthiratanaṃ pātubhavati.
‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਰਞ੍ਞੋ ਚਕ੍ਕવਤ੍ਤਿਸ੍ਸ ਗਹਪਤਿਰਤਨਂ ਪਾਤੁਭવਤਿ। ਤਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮવਿਪਾਕਜਂ ਦਿਬ੍ਬਚਕ੍ਖੁ ਪਾਤੁਭવਤਿ, ਯੇਨ ਨਿਧਿਂ ਪਸ੍ਸਤਿ ਸਸ੍ਸਾਮਿਕਮ੍ਪਿ ਅਸ੍ਸਾਮਿਕਮ੍ਪਿ। ਸੋ ਰਾਜਾਨਂ ਚਕ੍ਕવਤ੍ਤਿਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਏવਮਾਹ – ‘ਅਪ੍ਪੋਸ੍ਸੁਕ੍ਕੋ ਤ੍વਂ, ਦੇવ, ਹੋਹਿ। ਅਹਂ ਤੇ ਧਨੇਨ ਧਨਕਰਣੀਯਂ 69 ਕਰਿਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ। ਭੂਤਪੁਬ੍ਬਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਰਾਜਾ ਚਕ੍ਕવਤ੍ਤੀ ਤਮੇવ ਗਹਪਤਿਰਤਨਂ વੀਮਂਸਮਾਨੋ ਨਾવਂ ਅਭਿਰੁਹਿਤ੍વਾ ਮਜ੍ਝੇ ਗਙ੍ਗਾਯ ਨਦਿਯਾ ਸੋਤਂ ਓਗਾਹਿਤ੍વਾ 70 ਗਹਪਤਿਰਤਨਂ ਏਤਦવੋਚ – ‘ਅਤ੍ਥੋ ਮੇ, ਗਹਪਤਿ, ਹਿਰਞ੍ਞਸੁવਣ੍ਣੇਨਾ’ਤਿ। ‘ਤੇਨ ਹਿ, ਮਹਾਰਾਜ, ਏਕਂ ਤੀਰਂ ਨਾવਾ ਉਪੇਤੂ’ਤਿ। ‘ਇਧੇવ ਮੇ, ਗਹਪਤਿ, ਅਤ੍ਥੋ ਹਿਰਞ੍ਞਸੁવਣ੍ਣੇਨਾ’ਤਿ। ਅਥ ਖੋ ਤਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਗਹਪਤਿਰਤਨਂ ਉਭੋਹਿ ਹਤ੍ਥੇਹਿ ਉਦਕੇ ਓਮਸਿਤ੍વਾ ਪੂਰਂ ਹਿਰਞ੍ਞਸੁવਣ੍ਣਸ੍ਸ ਕੁਮ੍ਭਿਂ ਉਦ੍ਧਰਿਤ੍વਾ ਰਾਜਾਨਂ ਚਕ੍ਕવਤ੍ਤਿਂ ਏਤਦવੋਚ – ‘ਅਲਮੇਤ੍ਤਾવਤਾ, ਮਹਾਰਾਜ! ਕਤਮੇਤ੍ਤਾવਤਾ, ਮਹਾਰਾਜ! ਪੂਜਿਤਮੇਤ੍ਤਾવਤਾ, ਮਹਾਰਾਜਾ’ਤਿ। ਰਾਜਾ ਚਕ੍ਕવਤ੍ਤੀ ਏવਮਾਹ – ‘ਅਲਮੇਤ੍ਤਾવਤਾ, ਗਹਪਤਿ! ਕਤਮੇਤ੍ਤਾવਤਾ, ਗਹਪਤਿ! ਪੂਜਿਤਮੇਤ੍ਤਾવਤਾ, ਗਹਪਤੀ’ਤਿ । ਰਞ੍ਞੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਚਕ੍ਕવਤ੍ਤਿਸ੍ਸ ਏવਰੂਪਂ ਗਹਪਤਿਰਤਨਂ ਪਾਤੁਭવਤਿ।
‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, rañño cakkavattissa gahapatiratanaṃ pātubhavati. Tassa kammavipākajaṃ dibbacakkhu pātubhavati, yena nidhiṃ passati sassāmikampi assāmikampi. So rājānaṃ cakkavattiṃ upasaṅkamitvā evamāha – ‘appossukko tvaṃ, deva, hohi. Ahaṃ te dhanena dhanakaraṇīyaṃ 71 karissāmī’ti. Bhūtapubbaṃ, bhikkhave, rājā cakkavattī tameva gahapatiratanaṃ vīmaṃsamāno nāvaṃ abhiruhitvā majjhe gaṅgāya nadiyā sotaṃ ogāhitvā 72 gahapatiratanaṃ etadavoca – ‘attho me, gahapati, hiraññasuvaṇṇenā’ti. ‘Tena hi, mahārāja, ekaṃ tīraṃ nāvā upetū’ti. ‘Idheva me, gahapati, attho hiraññasuvaṇṇenā’ti. Atha kho taṃ, bhikkhave, gahapatiratanaṃ ubhohi hatthehi udake omasitvā pūraṃ hiraññasuvaṇṇassa kumbhiṃ uddharitvā rājānaṃ cakkavattiṃ etadavoca – ‘alamettāvatā, mahārāja! Katamettāvatā, mahārāja! Pūjitamettāvatā, mahārājā’ti. Rājā cakkavattī evamāha – ‘alamettāvatā, gahapati! Katamettāvatā, gahapati! Pūjitamettāvatā, gahapatī’ti . Rañño, bhikkhave, cakkavattissa evarūpaṃ gahapatiratanaṃ pātubhavati.
‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਰਞ੍ਞੋ ਚਕ੍ਕવਤ੍ਤਿਸ੍ਸ ਪਰਿਣਾਯਕਰਤਨਂ ਪਾਤੁਭવਤਿ – ਪਣ੍ਡਿਤੋ ਬ੍ਯਤ੍ਤੋ ਮੇਧਾવੀ ਪਟਿਬਲੋ ਰਾਜਾਨਂ ਚਕ੍ਕવਤ੍ਤਿਂ ਉਪਯਾਪੇਤਬ੍ਬਂ ਉਪਯਾਪੇਤੁਂ 73 ਅਪਯਾਪੇਤਬ੍ਬਂ ਅਪਯਾਪੇਤੁਂ ਠਪੇਤਬ੍ਬਂ ਠਪੇਤੁਂ। ਸੋ ਰਾਜਾਨਂ ਚਕ੍ਕવਤ੍ਤਿਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਏવਮਾਹ – ‘ਅਪ੍ਪੋਸ੍ਸੁਕ੍ਕੋ ਤ੍વਂ , ਦੇવ, ਹੋਹਿ। ਅਹਮਨੁਸਾਸਿਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ। ਰਞ੍ਞੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਚਕ੍ਕવਤ੍ਤਿਸ੍ਸ ਏવਰੂਪਂ ਪਰਿਣਾਯਕਰਤਨਂ ਪਾਤੁਭવਤਿ। ਰਾਜਾ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਚਕ੍ਕવਤ੍ਤੀ ਇਮੇਹਿ ਸਤ੍ਤਹਿ ਰਤਨੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਹੋਤਿ।
‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, rañño cakkavattissa pariṇāyakaratanaṃ pātubhavati – paṇḍito byatto medhāvī paṭibalo rājānaṃ cakkavattiṃ upayāpetabbaṃ upayāpetuṃ 74 apayāpetabbaṃ apayāpetuṃ ṭhapetabbaṃ ṭhapetuṃ. So rājānaṃ cakkavattiṃ upasaṅkamitvā evamāha – ‘appossukko tvaṃ , deva, hohi. Ahamanusāsissāmī’ti. Rañño, bhikkhave, cakkavattissa evarūpaṃ pariṇāyakaratanaṃ pātubhavati. Rājā, bhikkhave, cakkavattī imehi sattahi ratanehi samannāgato hoti.
੨੫੯. ‘‘ਕਤਮਾਹਿ ਚਤੂਹਿ ਇਦ੍ਧੀਹਿ? ਇਧ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਰਾਜਾ ਚਕ੍ਕવਤ੍ਤੀ ਅਭਿਰੂਪੋ ਹੋਤਿ ਦਸ੍ਸਨੀਯੋ ਪਾਸਾਦਿਕੋ ਪਰਮਾਯ વਣ੍ਣਪੋਕ੍ਖਰਤਾਯ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਅਤਿવਿਯ ਅਞ੍ਞੇਹਿ ਮਨੁਸ੍ਸੇਹਿ। ਰਾਜਾ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਚਕ੍ਕવਤ੍ਤੀ ਇਮਾਯ ਪਠਮਾਯ ਇਦ੍ਧਿਯਾ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਹੋਤਿ।
259. ‘‘Katamāhi catūhi iddhīhi? Idha, bhikkhave, rājā cakkavattī abhirūpo hoti dassanīyo pāsādiko paramāya vaṇṇapokkharatāya samannāgato ativiya aññehi manussehi. Rājā, bhikkhave, cakkavattī imāya paṭhamāya iddhiyā samannāgato hoti.
‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਰਾਜਾ ਚਕ੍ਕવਤ੍ਤੀ ਦੀਘਾਯੁਕੋ ਹੋਤਿ ਚਿਰਟ੍ਠਿਤਿਕੋ ਅਤਿવਿਯ ਅਞ੍ਞੇਹਿ ਮਨੁਸ੍ਸੇਹਿ। ਰਾਜਾ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਚਕ੍ਕવਤ੍ਤੀ ਇਮਾਯ ਦੁਤਿਯਾਯ ਇਦ੍ਧਿਯਾ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਹੋਤਿ।
‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, rājā cakkavattī dīghāyuko hoti ciraṭṭhitiko ativiya aññehi manussehi. Rājā, bhikkhave, cakkavattī imāya dutiyāya iddhiyā samannāgato hoti.
‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਰਾਜਾ ਚਕ੍ਕવਤ੍ਤੀ ਅਪ੍ਪਾਬਾਧੋ ਹੋਤਿ ਅਪ੍ਪਾਤਙ੍ਕੋ ਸਮવੇਪਾਕਿਨਿਯਾ ਗਹਣਿਯਾ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਨਾਤਿਸੀਤਾਯ ਨਾਚ੍ਚੁਣ੍ਹਾਯ ਅਤਿવਿਯ ਅਞ੍ਞੇਹਿ ਮਨੁਸ੍ਸੇਹਿ। ਰਾਜਾ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਚਕ੍ਕવਤ੍ਤੀ ਇਮਾਯ ਤਤਿਯਾਯ ਇਦ੍ਧਿਯਾ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਹੋਤਿ।
‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, rājā cakkavattī appābādho hoti appātaṅko samavepākiniyā gahaṇiyā samannāgato nātisītāya nāccuṇhāya ativiya aññehi manussehi. Rājā, bhikkhave, cakkavattī imāya tatiyāya iddhiyā samannāgato hoti.
‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਰਾਜਾ ਚਕ੍ਕવਤ੍ਤੀ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਗਹਪਤਿਕਾਨਂ ਪਿਯੋ ਹੋਤਿ ਮਨਾਪੋ। ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਪਿਤਾ ਪੁਤ੍ਤਾਨਂ ਪਿਯੋ ਹੋਤਿ ਮਨਾਪੋ, ਏવਮੇવ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਰਾਜਾ ਚਕ੍ਕવਤ੍ਤੀ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਗਹਪਤਿਕਾਨਂ ਪਿਯੋ ਹੋਤਿ ਮਨਾਪੋ। ਰਞ੍ਞੋਪਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਚਕ੍ਕવਤ੍ਤਿਸ੍ਸ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਗਹਪਤਿਕਾ ਪਿਯਾ ਹੋਨ੍ਤਿ ਮਨਾਪਾ। ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਪਿਤੁ ਪੁਤ੍ਤਾ ਪਿਯਾ ਹੋਨ੍ਤਿ ਮਨਾਪਾ, ਏવਮੇવ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਰਞ੍ਞੋਪਿ ਚਕ੍ਕવਤ੍ਤਿਸ੍ਸ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਗਹਪਤਿਕਾ ਪਿਯਾ ਹੋਨ੍ਤਿ ਮਨਾਪਾ।
‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, rājā cakkavattī brāhmaṇagahapatikānaṃ piyo hoti manāpo. Seyyathāpi, bhikkhave, pitā puttānaṃ piyo hoti manāpo, evameva kho, bhikkhave, rājā cakkavattī brāhmaṇagahapatikānaṃ piyo hoti manāpo. Raññopi, bhikkhave, cakkavattissa brāhmaṇagahapatikā piyā honti manāpā. Seyyathāpi, bhikkhave, pitu puttā piyā honti manāpā, evameva kho, bhikkhave, raññopi cakkavattissa brāhmaṇagahapatikā piyā honti manāpā.
‘‘ਭੂਤਪੁਬ੍ਬਂ , ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਰਾਜਾ ਚਕ੍ਕવਤ੍ਤੀ ਚਤੁਰਙ੍ਗਿਨਿਯਾ ਸੇਨਾਯ ਉਯ੍ਯਾਨਭੂਮਿਂ ਨਿਯ੍ਯਾਸਿ। ਅਥ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਗਹਪਤਿਕਾ ਰਾਜਾਨਂ ਚਕ੍ਕવਤ੍ਤਿਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਏવਮਾਹਂਸੁ – ‘ਅਤਰਮਾਨੋ, ਦੇવ, ਯਾਹਿ ਯਥਾ ਤਂ ਮਯਂ ਚਿਰਤਰਂ ਪਸ੍ਸੇਯ੍ਯਾਮਾ’ਤਿ। ਰਾਜਾਪਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਚਕ੍ਕવਤ੍ਤੀ ਸਾਰਥਿਂ ਆਮਨ੍ਤੇਸਿ – ‘ਅਤਰਮਾਨੋ , ਸਾਰਥਿ, ਪੇਸੇਹਿ ਯਥਾ ਮਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਗਹਪਤਿਕਾ ਚਿਰਤਰਂ ਪਸ੍ਸੇਯ੍ਯੁ’ਨ੍ਤਿ। ਰਾਜਾ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਚਕ੍ਕવਤ੍ਤੀ ਇਮਾਯ ਚਤੁਤ੍ਥਾਯ ਇਦ੍ਧਿਯਾ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਹੋਤਿ। ਰਾਜਾ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਚਕ੍ਕવਤ੍ਤੀ ਇਮਾਹਿ ਚਤੂਹਿ ਇਦ੍ਧੀਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਹੋਤਿ।
‘‘Bhūtapubbaṃ , bhikkhave, rājā cakkavattī caturaṅginiyā senāya uyyānabhūmiṃ niyyāsi. Atha kho, bhikkhave, brāhmaṇagahapatikā rājānaṃ cakkavattiṃ upasaṅkamitvā evamāhaṃsu – ‘ataramāno, deva, yāhi yathā taṃ mayaṃ cirataraṃ passeyyāmā’ti. Rājāpi, bhikkhave, cakkavattī sārathiṃ āmantesi – ‘ataramāno , sārathi, pesehi yathā maṃ brāhmaṇagahapatikā cirataraṃ passeyyu’nti. Rājā, bhikkhave, cakkavattī imāya catutthāya iddhiyā samannāgato hoti. Rājā, bhikkhave, cakkavattī imāhi catūhi iddhīhi samannāgato hoti.
‘‘ਤਂ ਕਿਂ ਮਞ੍ਞਥ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਅਪਿ ਨੁ ਖੋ ਰਾਜਾ ਚਕ੍ਕવਤ੍ਤੀ ਇਮੇਹਿ ਸਤ੍ਤਹਿ ਰਤਨੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਇਮਾਹਿ ਚਤੂਹਿ ਚ ਇਦ੍ਧੀਹਿ ਤਤੋਨਿਦਾਨਂ ਸੁਖਂ ਸੋਮਨਸ੍ਸਂ ਪਟਿਸਂવੇਦਿਯੇਥਾ’’ਤਿ? ‘‘ਏਕਮੇਕੇਨਪਿ, ਭਨ੍ਤੇ, ਰਤਨੇਨ 75 ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਰਾਜਾ ਚਕ੍ਕવਤ੍ਤੀ ਤਤੋਨਿਦਾਨਂ ਸੁਖਂ ਸੋਮਨਸ੍ਸਂ ਪਟਿਸਂવੇਦਿਯੇਥ, ਕੋ ਪਨ વਾਦੋ ਸਤ੍ਤਹਿ ਰਤਨੇਹਿ ਚਤੂਹਿ ਚ ਇਦ੍ਧੀਹੀ’’ਤਿ?
‘‘Taṃ kiṃ maññatha, bhikkhave, api nu kho rājā cakkavattī imehi sattahi ratanehi samannāgato imāhi catūhi ca iddhīhi tatonidānaṃ sukhaṃ somanassaṃ paṭisaṃvediyethā’’ti? ‘‘Ekamekenapi, bhante, ratanena 76 samannāgato rājā cakkavattī tatonidānaṃ sukhaṃ somanassaṃ paṭisaṃvediyetha, ko pana vādo sattahi ratanehi catūhi ca iddhīhī’’ti?
੨੬੦. ਅਥ ਖੋ ਭਗવਾ ਪਰਿਤ੍ਤਂ ਪਾਣਿਮਤ੍ਤਂ ਪਾਸਾਣਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਆਮਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਤਂ ਕਿਂ ਮਞ੍ਞਥ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਕਤਮੋ ਨੁ ਖੋ ਮਹਨ੍ਤਤਰੋ – ਯੋ ਚਾਯਂ ਮਯਾ ਪਰਿਤ੍ਤੋ ਪਾਣਿਮਤ੍ਤੋ ਪਾਸਾਣੋ ਗਹਿਤੋ ਯੋ ਚ ਹਿਮવਾ ਪਬ੍ਬਤਰਾਜਾ’’ਤਿ? ‘‘ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤਕੋ ਅਯਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗવਤਾ ਪਰਿਤ੍ਤੋ ਪਾਣਿਮਤ੍ਤੋ ਪਾਸਾਣੋ ਗਹਿਤੋ; ਹਿਮવਨ੍ਤਂ ਪਬ੍ਬਤਰਾਜਾਨਂ ਉਪਨਿਧਾਯ ਸਙ੍ਖਮ੍ਪਿ ਨ ਉਪੇਤਿ; ਕਲਭਾਗਮ੍ਪਿ ਨ ਉਪੇਤਿ; ਉਪਨਿਧਮ੍ਪਿ ਨ ਉਪੇਤੀ’’ਤਿ। ‘‘ਏવਮੇવ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਯਂ ਰਾਜਾ ਚਕ੍ਕવਤ੍ਤੀ ਸਤ੍ਤਹਿ ਰਤਨੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਚਤੂਹਿ ਚ ਇਦ੍ਧੀਹਿ ਤਤੋਨਿਦਾਨਂ ਸੁਖਂ ਸੋਮਨਸ੍ਸਂ ਪਟਿਸਂવੇਦੇਤਿ ਤਂ ਦਿਬ੍ਬਸ੍ਸ ਸੁਖਸ੍ਸ ਉਪਨਿਧਾਯ ਸਙ੍ਖਮ੍ਪਿ ਨ ਉਪੇਤਿ; ਕਲਭਾਗਮ੍ਪਿ ਨ ਉਪੇਤਿ; ਉਪਨਿਧਮ੍ਪਿ ਨ ਉਪੇਤਿ’’।
260. Atha kho bhagavā parittaṃ pāṇimattaṃ pāsāṇaṃ gahetvā bhikkhū āmantesi – ‘‘taṃ kiṃ maññatha, bhikkhave, katamo nu kho mahantataro – yo cāyaṃ mayā paritto pāṇimatto pāsāṇo gahito yo ca himavā pabbatarājā’’ti? ‘‘Appamattako ayaṃ, bhante, bhagavatā paritto pāṇimatto pāsāṇo gahito; himavantaṃ pabbatarājānaṃ upanidhāya saṅkhampi na upeti; kalabhāgampi na upeti; upanidhampi na upetī’’ti. ‘‘Evameva kho, bhikkhave, yaṃ rājā cakkavattī sattahi ratanehi samannāgato catūhi ca iddhīhi tatonidānaṃ sukhaṃ somanassaṃ paṭisaṃvedeti taṃ dibbassa sukhassa upanidhāya saṅkhampi na upeti; kalabhāgampi na upeti; upanidhampi na upeti’’.
‘‘ਸ ਖੋ ਸੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਪਣ੍ਡਿਤੋ ਸਚੇ ਕਦਾਚਿ ਕਰਹਚਿ ਦੀਘਸ੍ਸ ਅਦ੍ਧੁਨੋ ਅਚ੍ਚਯੇਨ ਮਨੁਸ੍ਸਤ੍ਤਂ ਆਗਚ੍ਛਤਿ, ਯਾਨਿ ਤਾਨਿ ਉਚ੍ਚਾਕੁਲਾਨਿ – ਖਤ੍ਤਿਯਮਹਾਸਾਲਕੁਲਂ વਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਮਹਾਸਾਲਕੁਲਂ વਾ ਗਹਪਤਿਮਹਾਸਾਲਕੁਲਂ વਾ ਤਥਾਰੂਪੇ ਕੁਲੇ ਪਚ੍ਚਾਜਾਯਤਿ ਅਡ੍ਢੇ ਮਹਦ੍ਧਨੇ ਮਹਾਭੋਗੇ ਪਹੂਤਜਾਤਰੂਪਰਜਤੇ ਪਹੂਤવਿਤ੍ਤੂਪਕਰਣੇ ਪਹੂਤਧਨਧਞ੍ਞੇ। ਸੋ ਚ ਹੋਤਿ ਅਭਿਰੂਪੋ ਦਸ੍ਸਨੀਯੋ ਪਾਸਾਦਿਕੋ ਪਰਮਾਯ વਣ੍ਣਪੋਕ੍ਖਰਤਾਯ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ, ਲਾਭੀ ਅਨ੍ਨਸ੍ਸ ਪਾਨਸ੍ਸ વਤ੍ਥਸ੍ਸ ਯਾਨਸ੍ਸ ਮਾਲਾਗਨ੍ਧવਿਲੇਪਨਸ੍ਸ ਸੇਯ੍ਯਾવਸਥਪਦੀਪੇਯ੍ਯਸ੍ਸ। ਸੋ ਕਾਯੇਨ ਸੁਚਰਿਤਂ ਚਰਤਿ, વਾਚਾਯ ਸੁਚਰਿਤਂ ਚਰਤਿ, ਮਨਸਾ ਸੁਚਰਿਤਂ ਚਰਤਿ। ਸੋ ਕਾਯੇਨ ਸੁਚਰਿਤਂ ਚਰਿਤ੍વਾ, વਾਚਾਯ ਸੁਚਰਿਤਂ ਚਰਿਤ੍વਾ, ਮਨਸਾ ਸੁਚਰਿਤਂ ਚਰਿਤ੍વਾ, ਕਾਯਸ੍ਸ ਭੇਦਾ ਪਰਂ ਮਰਣਾ ਸੁਗਤਿਂ ਸਗ੍ਗਂ ਲੋਕਂ ਉਪਪਜ੍ਜਤਿ। ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਅਕ੍ਖਧੁਤ੍ਤੋ ਪਠਮੇਨੇવ ਕਟਗ੍ਗਹੇਨ ਮਹਨ੍ਤਂ ਭੋਗਕ੍ਖਨ੍ਧਂ ਅਧਿਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯ; ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤਕੋ ਸੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਕਟਗ੍ਗਹੋ ਯਂ ਸੋ ਅਕ੍ਖਧੁਤ੍ਤੋ ਪਠਮੇਨੇવ ਕਟਗ੍ਗਹੇਨ ਮਹਨ੍ਤਂ ਭੋਗਕ੍ਖਨ੍ਧਂ ਅਧਿਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯ। ਅਥ ਖੋ ਅਯਮੇવ ਤਤੋ ਮਹਨ੍ਤਤਰੋ ਕਟਗ੍ਗਹੋ ਯਂ ਸੋ ਪਣ੍ਡਿਤੋ ਕਾਯੇਨ ਸੁਚਰਿਤਂ ਚਰਿਤ੍વਾ, વਾਚਾਯ ਸੁਚਰਿਤਂ ਚਰਿਤ੍વਾ, ਮਨਸਾ ਸੁਚਰਿਤਂ ਚਰਿਤ੍વਾ ਕਾਯਸ੍ਸ ਭੇਦਾ ਪਰਂ ਮਰਣਾ ਸੁਗਤਿਂ ਸਗ੍ਗਂ ਲੋਕਂ ਉਪਪਜ੍ਜਤਿ। ਅਯਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਕੇવਲਾ ਪਰਿਪੂਰਾ ਪਣ੍ਡਿਤਭੂਮੀ’’ਤਿ।
‘‘Sa kho so, bhikkhave, paṇḍito sace kadāci karahaci dīghassa addhuno accayena manussattaṃ āgacchati, yāni tāni uccākulāni – khattiyamahāsālakulaṃ vā brāhmaṇamahāsālakulaṃ vā gahapatimahāsālakulaṃ vā tathārūpe kule paccājāyati aḍḍhe mahaddhane mahābhoge pahūtajātarūparajate pahūtavittūpakaraṇe pahūtadhanadhaññe. So ca hoti abhirūpo dassanīyo pāsādiko paramāya vaṇṇapokkharatāya samannāgato, lābhī annassa pānassa vatthassa yānassa mālāgandhavilepanassa seyyāvasathapadīpeyyassa. So kāyena sucaritaṃ carati, vācāya sucaritaṃ carati, manasā sucaritaṃ carati. So kāyena sucaritaṃ caritvā, vācāya sucaritaṃ caritvā, manasā sucaritaṃ caritvā, kāyassa bhedā paraṃ maraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjati. Seyyathāpi, bhikkhave, akkhadhutto paṭhameneva kaṭaggahena mahantaṃ bhogakkhandhaṃ adhigaccheyya; appamattako so, bhikkhave, kaṭaggaho yaṃ so akkhadhutto paṭhameneva kaṭaggahena mahantaṃ bhogakkhandhaṃ adhigaccheyya. Atha kho ayameva tato mahantataro kaṭaggaho yaṃ so paṇḍito kāyena sucaritaṃ caritvā, vācāya sucaritaṃ caritvā, manasā sucaritaṃ caritvā kāyassa bhedā paraṃ maraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjati. Ayaṃ, bhikkhave, kevalā paripūrā paṇḍitabhūmī’’ti.
ਇਦਮવੋਚ ਭਗવਾ। ਅਤ੍ਤਮਨਾ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਭਗવਤੋ ਭਾਸਿਤਂ ਅਭਿਨਨ੍ਦੁਨ੍ਤਿ।
Idamavoca bhagavā. Attamanā te bhikkhū bhagavato bhāsitaṃ abhinandunti.
ਬਾਲਪਣ੍ਡਿਤਸੁਤ੍ਤਂ ਨਿਟ੍ਠਿਤਂ ਨવਮਂ।
Bālapaṇḍitasuttaṃ niṭṭhitaṃ navamaṃ.
Footnotes:
Related texts:
ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Aṭṭhakathā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ਮਜ੍ਝਿਮਨਿਕਾਯ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) / ੯. ਬਾਲਪਣ੍ਡਿਤਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ • 9. Bālapaṇḍitasuttavaṇṇanā
ਟੀਕਾ • Tīkā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ਮਜ੍ਝਿਮਨਿਕਾਯ (ਟੀਕਾ) • Majjhimanikāya (ṭīkā) / ੯. ਬਾਲਪਣ੍ਡਿਤਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ • 9. Bālapaṇḍitasuttavaṇṇanā
