| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಮಜ್ಝಿಮನಿಕಾಯ (ಟೀಕಾ) • Majjhimanikāya (ṭīkā) |
೯. ಬಾಲಪಣ್ಡಿತಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ
9. Bālapaṇḍitasuttavaṇṇanā
೨೪೬. ಏತೇಹೀತಿ ದುಚಿನ್ತಿತಾದೀಹಿ। ಏತೇನ ಲಕ್ಖಣಸದ್ದಸ್ಸ ಕರಣತ್ಥತಮಾಹ। ತಾನೇವಾತಿ ಲಕ್ಖಣಾನಿ ಏವ। ತಸ್ಸಾತಿ ಬಾಲಸ್ಸ। ‘‘ಅಯಂ ಬಾಲೋ’’ತಿ ನಿಮೀಯತಿ ಸಞ್ಚಾನೀಯತಿ ಏತೇಹೀತಿ ಬಾಲನಿಮಿತ್ತಾನಿ। ಅಪದಾನಂ ವುಚ್ಚತಿ ವಿಖ್ಯಾತಂ ಕಮ್ಮಂ। ದುಚಿನ್ತಿತಾದೀನಿ ಚ ಬಾಲೇ ವಿಖ್ಯಾತಾನಿ, ಅವಧಾರಣಭಾವೇ ವಾ, ತಸ್ಮಾ ಬಾಲಸ್ಸ ಅಪದಾನಾನೀತಿ ಬಾಲಾಪದಾನಾನಿ। ಅಭಿಜ್ಝಾದೀಹಿ ದುಟ್ಠಂ ದೂಸಿತಂ ಚಿನ್ತೇತೀತಿ ದುಚಿನ್ತಿತಚಿನ್ತೀ। ಲೋಭಾದೀಹಿ ದುಟ್ಠಂ ಭಾಸಿತಂ ಮುಸಾವಾದಾದಿಂ ಭಾಸತೀತಿ ದುಬ್ಭಾಸಿತಭಾಸೀ। ತೇಸಂ ತೇಸಂಯೇವ ವಸೇನ ಕತ್ತಬ್ಬತೋ ದುಕ್ಕಟಕಮ್ಮಂ ಪಾಣಾತಿಪಾತಾದಿಂ ಕರೋತೀತಿ ದುಕ್ಕಟಕಮ್ಮಕಾರೀ। ತೇನಾಹ ‘‘ಚಿನ್ತಯನ್ತೋ’’ತಿಆದಿ। ತಾನಿ ಉಪನಿಸ್ಸಾಯ ಜಾತನ್ತಿ ತಜ್ಜಂ। ತತೋ ಏವ ತೇಸಂ ಸಾರುಪ್ಪಂ ಅನುರೂಪನ್ತಿ ತಸ್ಸಾರುಪ್ಪಂ। ತೇನಾಹ ‘‘ತಜ್ಜಾತಿಕ’’ನ್ತಿಆದಿ। ಕಚ್ಛಮಾನಾಯಾತಿ ಕಥಿಯಮಾನಾಯ।
246.Etehīti ducintitādīhi. Etena lakkhaṇasaddassa karaṇatthatamāha. Tānevāti lakkhaṇāni eva. Tassāti bālassa. ‘‘Ayaṃ bālo’’ti nimīyati sañcānīyati etehīti bālanimittāni. Apadānaṃ vuccati vikhyātaṃ kammaṃ. Ducintitādīni ca bāle vikhyātāni, avadhāraṇabhāve vā, tasmā bālassa apadānānīti bālāpadānāni. Abhijjhādīhi duṭṭhaṃ dūsitaṃ cintetīti ducintitacintī. Lobhādīhi duṭṭhaṃ bhāsitaṃ musāvādādiṃ bhāsatīti dubbhāsitabhāsī. Tesaṃ tesaṃyeva vasena kattabbato dukkaṭakammaṃ pāṇātipātādiṃ karotīti dukkaṭakammakārī. Tenāha ‘‘cintayanto’’tiādi. Tāni upanissāya jātanti tajjaṃ. Tato eva tesaṃ sāruppaṃ anurūpanti tassāruppaṃ. Tenāha ‘‘tajjātika’’ntiādi. Kacchamānāyāti kathiyamānāya.
೨೪೮. ಯಸ್ಮಾ ಸತ್ತಾನಂ ಯಥೂಪಚಿತಾನಿ ಕಮ್ಮಾನಿ ಕತೋಕಾಸಾನಿ ತದುಪಟ್ಠಾಪಿತಾನಿ ಕಮ್ಮನಿಮಿತ್ತಗತಿನಿಮಿತ್ತಾನಿ ಮರಣಸ್ಸ ಆಸನ್ನಕಾಲೇ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಆಪಾಥಂ ಆಗಚ್ಛನ್ತಾನಿ, ತದಾ ಓಲಮ್ಬನ್ತಾನಿ ವಿಯ ಅಭಿಭವನ್ತಾನಿ ವಿಯ ಅಜ್ಝೋತ್ಥರನ್ತಾನಿ ವಿಯ ಉಪಟ್ಠಹನ್ತಿ, ತಸ್ಮಾ ವುತ್ತಂ – ‘‘ಓಲಮ್ಬನಾದಿಆಕಾರೇನ ಹಿ ತಾನಿ ಉಪಟ್ಠಹನ್ತೀ’’ತಿ। ಉಪಟ್ಠಾನಾಕಾರೋ ಏವ ತದಾ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಗೋಚರಭಾವಂ ಗಚ್ಛತೀತಿ ಆಹ – ‘‘ತಸ್ಮಿಂ ಉಪಟ್ಠಾನಾಕಾರೇ ಆಪಾಥಗತೇ’’ತಿ।
248. Yasmā sattānaṃ yathūpacitāni kammāni katokāsāni tadupaṭṭhāpitāni kammanimittagatinimittāni maraṇassa āsannakāle cittassa āpāthaṃ āgacchantāni, tadā olambantāni viya abhibhavantāni viya ajjhottharantāni viya upaṭṭhahanti, tasmā vuttaṃ – ‘‘olambanādiākārena hi tāni upaṭṭhahantī’’ti. Upaṭṭhānākāro eva tadā cittassa gocarabhāvaṃ gacchatīti āha – ‘‘tasmiṃ upaṭṭhānākāre āpāthagate’’ti.
೨೪೯. ನ ಸಕ್ಕಾತಿ ನ ವದತೀತಿ ಏತೇನ ದ್ವೇಪಿ ಪಟಿಸೇಧಾ ಪಕತಿಅತ್ಥಾತಿ ಅಯಮತ್ಥೋ ವುತ್ತೋ ಹೋತಿ। ನ ಸುಕರಾತಿ ಪನ ಇಮಿನಾ ದುಕ್ಕರಭಾವೋ ದೀಪಿತೋ, ದುಕ್ಕರಞ್ಚ ತಾವ ಉಪಾಯೇನ ಸಕ್ಕಾ ಕಾತುನ್ತಿ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ಆಹ – ‘‘ನ ಸುಕರಂ ಪನಾ’’ತಿಆದಿ। ತೇನಾತಿ ವಿನಿವಿಜ್ಝಿತ್ವಾ ಗಮನೇನ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಂ ಸಂವಿಜ್ಝನೇನ। ಅಸ್ಸಾತಿ ಚೋರಸ್ಸ। ಇತೋ ಉತ್ತರಿಪೀತಿ ಮಜ್ಝನ್ಹಿಕಸಮಯಂ ಸಾಯನ್ಹಸಮಯಞ್ಚ ಸತ್ತಿಸತೇನ।
249.Na sakkāti na vadatīti etena dvepi paṭisedhā pakatiatthāti ayamattho vutto hoti. Na sukarāti pana iminā dukkarabhāvo dīpito, dukkarañca tāva upāyena sakkā kātunti dassento āha – ‘‘na sukaraṃ panā’’tiādi. Tenāti vinivijjhitvā gamanena aññamaññaṃ saṃvijjhanena. Assāti corassa. Ito uttaripīti majjhanhikasamayaṃ sāyanhasamayañca sattisatena.
೨೫೦. ಸಙ್ಖಮ್ಪಿ ನ ಉಪೇತೀತಿ ಇಮಿನಾ ಸಙ್ಖಾತಬ್ಬಮತ್ತಂ ನತ್ಥೀತಿ ದೀಪಿತಂ ಹೋತೀತಿ ಆಹ – ‘‘ಗಣನಾಮತ್ತಮ್ಪಿ ನ ಗಚ್ಛತೀ’’ತಿ। ಉಪನಿಕ್ಖೇಪನಮತ್ತಮ್ಪೀತಿ ಏತ್ಥಾಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ। ಕಲಭಾಗನ್ತಿ ಕಲಾನಂ ಸಙ್ಗಣನಕೋಟ್ಠಾಸಂ। ತೇನಾಹ ‘‘ಸತಿಮಂ ಕಲ’’ನ್ತಿಆದಿ। ಓಲೋಕಿತಮತ್ತಮ್ಪೀತಿ ಉಪನಿಕ್ಖೇಪನವಸೇನ ಓಲೋಕನಮತ್ತಕಮ್ಪಿ। ತಂ ಕಮ್ಮಕಾರಣನ್ತಿ ತಂ ಪಞ್ಚವಿಧಬನ್ಧನಕಮ್ಮಕಾರಣಂ ಚತುನ್ನಮ್ಪಿ ಪಸ್ಸಾನಂ ವಸೇನ ಸಮ್ಪರಿವತ್ತೇತ್ವಾ ಕರೋನ್ತಿಯೇವ, ಪಾಳಿಯಂ ಪನ ಏಕಪಸ್ಸವಸೇನ ಆಗತಾ। ಗೇಹಸ್ಸಾತಿ ಮಹತೋ ಗೇಹಸ್ಸ। ಸಬ್ಬತೋತಿ ಸಬ್ಬಾವಯವತೋ। ಸಮ್ಪಜ್ಜಲಿತೇ ಏಕಜಾಲೀಭೂತೇ। ಸುಪಕ್ಕುಥಿತಾಯಾತಿ ಸುಟ್ಠು ನಿಪಕ್ಕಾಯ।
250.Saṅkhampi na upetīti iminā saṅkhātabbamattaṃ natthīti dīpitaṃ hotīti āha – ‘‘gaṇanāmattampi na gacchatī’’ti. Upanikkhepanamattampīti etthāpi eseva nayo. Kalabhāganti kalānaṃ saṅgaṇanakoṭṭhāsaṃ. Tenāha ‘‘satimaṃ kala’’ntiādi. Olokitamattampīti upanikkhepanavasena olokanamattakampi. Taṃ kammakāraṇanti taṃ pañcavidhabandhanakammakāraṇaṃ catunnampi passānaṃ vasena samparivattetvā karontiyeva, pāḷiyaṃ pana ekapassavasena āgatā. Gehassāti mahato gehassa. Sabbatoti sabbāvayavato. Sampajjalite ekajālībhūte. Supakkuthitāyāti suṭṭhu nipakkāya.
ವಿಭತ್ತೋತಿ ತತ್ಥ ನಿಬ್ಬತ್ತಕಸತ್ತಾನಂ ಸಾಧಾರಣಕಮ್ಮುನಾ ವಿಭತ್ತೋ ವಿಯ ನಿಬ್ಬತ್ತೋ। ಅಯೋಪಾಕಾರೇನ ಪರಿತೋ ಅತ್ತೋ ಗಹಿತೋತಿ ಅಯೋಪಾಕಾರಪರಿಯತ್ತೋ ಪರಿಕ್ಖಿತ್ತೋ।
Vibhattoti tattha nibbattakasattānaṃ sādhāraṇakammunā vibhatto viya nibbatto. Ayopākārena parito atto gahitoti ayopākārapariyatto parikkhitto.
ಯಮಕಗೋಳಕಾತಿ ದಾರಕಾನಂ ಕೀಳನಯುಗಳಾ। ಏವಮ್ಪಿ ದುಕ್ಖೋತಿ ಯಥಾವುತ್ತಉಸ್ಸದನಿರಯವಸೇನಪಿ ಸೋತ-ಘಾನ-ಜಿವ್ಹಾ-ಕಾಯ-ಮನೋ-ಗೋಚರತಾವಸೇನಪಿ ಇಮಿನಾ ಆಕಾರೇನ ದುಕ್ಖೋತಿ।
Yamakagoḷakāti dārakānaṃ kīḷanayugaḷā. Evampi dukkhoti yathāvuttaussadanirayavasenapi sota-ghāna-jivhā-kāya-mano-gocaratāvasenapi iminā ākārena dukkhoti.
೨೫೧. ದನ್ತೇಹಿ ಉಲ್ಲೇಹಿತ್ವಾತಿ ಉತ್ತರದನ್ತೇಹಿ ಅಞ್ಛಿತ್ವಾ। ರಸವಸೇನ ಅತಿತ್ತೋ ಅಸ್ಸಾದೋ ರಸಾದೋ। ತೇನಾಹ ‘‘ರಸಗೇಧೇನ ಪರಿಭುತ್ತರಸೋ’’ತಿ।
251.Dantehi ullehitvāti uttaradantehi añchitvā. Rasavasena atitto assādo rasādo. Tenāha ‘‘rasagedhena paribhuttaraso’’ti.
೨೫೨. ದುರೂಪೋತಿ ವಿರೂಪೋ। ದುದ್ದಸೋತಿ ತೇನೇವ ವಿರೂಪಭಾವೇನ ಅನಿಟ್ಠದಸ್ಸನೋ। ಲಕುಣ್ಠಕೋತಿ ರಸ್ಸೋ। ಪವಿಟ್ಠಗೀವೋತಿ ಖನ್ಧನ್ತರಂ ಅನುಪವಿಟ್ಠಗೀವೋ। ಮಹೋದರೋತಿ ವಿಪುಲಕುಚ್ಛಿ। ಯೇಭುಯ್ಯೇನ ಹಿ ಲಕುಣ್ಟಕಾ ಸತ್ತಾ ರಸ್ಸಗೀವಾ ಪುಥುಲಕುಚ್ಛಿಕಾವ ಹೋನ್ತೀತಿ ತಥಾ ವುತ್ತಂ। ಕಾಣೋ ನಾಮ ಚಕ್ಖುವಿಕಲೋತಿ ವುತ್ತಂ – ‘‘ಏಕಕ್ಖಿಕಾಣೋ ವಾ ಉಭಯಕ್ಖಿಕಾಣೋ ವಾ’’ತಿ। ಕುಣೀತಿ ಹತ್ಥವಿಕಲೋ ವುಚ್ಚತೀತಿ ಆಹ – ‘‘ಏಕಹತ್ಥಕುಣೀ ವಾ ಉಭಯಹತ್ಥಕುಣೀ ವಾ’’ತಿ। ವಾತಾದಿನಾ ಉಪಹತಕಾಯಪಕ್ಖೋ ಇಧ ಪಕ್ಖಹತೋತಿ ಅಧಿಪ್ಪೇತೋ, ನ ಪಕ್ಖಿಹತೋತಿ ಆಹ – ‘‘ಪಕ್ಖಹತೋತಿ ಪೀಠಸಪ್ಪೀ’’ತಿ। ದುಕ್ಖಾನುಪಬನ್ಧದಸ್ಸನತ್ಥನ್ತಿ ಅಪರಾಪರಜಾತೀಸು ವಿಪಾಕದುಕ್ಖಸ್ಸ ಅನುಪಬನ್ಧವಸೇನ ಪವತ್ತಿದಸ್ಸನತ್ಥಂ।
252.Durūpoti virūpo. Duddasoti teneva virūpabhāvena aniṭṭhadassano. Lakuṇṭhakoti rasso. Paviṭṭhagīvoti khandhantaraṃ anupaviṭṭhagīvo. Mahodaroti vipulakucchi. Yebhuyyena hi lakuṇṭakā sattā rassagīvā puthulakucchikāva hontīti tathā vuttaṃ. Kāṇo nāma cakkhuvikaloti vuttaṃ – ‘‘ekakkhikāṇo vā ubhayakkhikāṇo vā’’ti. Kuṇīti hatthavikalo vuccatīti āha – ‘‘ekahatthakuṇī vā ubhayahatthakuṇī vā’’ti. Vātādinā upahatakāyapakkho idha pakkhahatoti adhippeto, na pakkhihatoti āha – ‘‘pakkhahatoti pīṭhasappī’’ti. Dukkhānupabandhadassanatthanti aparāparajātīsu vipākadukkhassa anupabandhavasena pavattidassanatthaṃ.
ಕಲೀಯತಿ ಖಲೀಯತಿ ಅಪ್ಪಹೀಯತಿ ಸಾಸನಂ ಏತೇನಾತಿ ಕಲಿ, ಜುತಪರಾಜಯೋ। ಸೋ ಏವ ಗಹಸದಿಸತಾಯ ‘‘ಕಲಿಗ್ಗಹೋ’’ತಿ ವುತ್ತೋ। ಅಧಿಬನ್ಧನ್ತಿ ಕುಟುಮ್ಬಸ್ಸ ಅಧಿವುತ್ಥಸ್ಸ ಮೂಲಭೂತಸ್ಸ ಅತ್ತನೋ ಬನ್ಧಿತಬ್ಬತಂ। ತೇನಾಹ ‘‘ಅತ್ತನಾಪಿ ಬನ್ಧಂ ನಿಗಚ್ಛೇಯ್ಯಾ’’ತಿ। ಬಾಲಭೂಮಿಯಾ ಬಾಲಭಾವಸ್ಸ ಮತ್ಥಕಪ್ಪತ್ತಿ ನಿರಯಗಾಮಿಕಮ್ಮಕಾರಿತಾತಿ ‘‘ನಿರಯೇ ನಿಬ್ಬತ್ತತಿ’’ಚ್ಚೇವ ವುತ್ತಂ। ತಗ್ಗಹಣೇನೇವ ಪನ ತತೋ ಮುದುಮುದುತರಾದಿಕಮ್ಮವಸೇನ ಸೇಸಾಪಾಯೇಸು ಅಪರಾಪರನಿಬ್ಬತ್ತಾದಿಬಾಲಭೂಮಿ ವಿಭಾವಿತಾ ಹೋತೀತಿ।
Kalīyati khalīyati appahīyati sāsanaṃ etenāti kali, jutaparājayo. So eva gahasadisatāya ‘‘kaliggaho’’ti vutto. Adhibandhanti kuṭumbassa adhivutthassa mūlabhūtassa attano bandhitabbataṃ. Tenāha ‘‘attanāpi bandhaṃ nigaccheyyā’’ti. Bālabhūmiyā bālabhāvassa matthakappatti nirayagāmikammakāritāti ‘‘niraye nibbattati’’cceva vuttaṃ. Taggahaṇeneva pana tato mudumudutarādikammavasena sesāpāyesu aparāparanibbattādibālabhūmi vibhāvitā hotīti.
೨೫೩. ವುತ್ತಾನುಸಾರೇನಾತಿ ‘‘ಬಾಲೋ ಅಯ’’ನ್ತಿಆದಿನಾ ವುತ್ತಸ್ಸ ಅತ್ಥವಚನಸ್ಸ ‘‘ಪಣ್ಡಿತೋ ಅಯ’’ನ್ತಿ ಏತೇಹಿ ಲಕ್ಖೀಯತೀತಿಆದಿನಾ ಅನುಸಾರೇನ। ಮನೋಸುಚರಿತಾದೀನಂ ವಸೇನಾತಿ ಚಿನ್ತೇನ್ತೋ ಅನಭಿಜ್ಝಾ-ಅಬ್ಯಾಪಾದ-ಸಮ್ಮಾದಸ್ಸನಂ ಸುಚಿನ್ತಿತಮೇವ ಚಿನ್ತೇತೀತಿಆದಿನಾ ಮನೋಸುಚರಿತಾನಂ ತಿಣ್ಣಂ ಸುಚರಿತಾನಂ ವಸೇನ ಯೋಜೇತಬ್ಬಾನಿ।
253.Vuttānusārenāti ‘‘bālo aya’’ntiādinā vuttassa atthavacanassa ‘‘paṇḍito aya’’nti etehi lakkhīyatītiādinā anusārena. Manosucaritādīnaṃ vasenāti cintento anabhijjhā-abyāpāda-sammādassanaṃ sucintitameva cintetītiādinā manosucaritānaṃ tiṇṇaṃ sucaritānaṃ vasena yojetabbāni.
ಚಕ್ಕರತನವಣ್ಣನಾ
Cakkaratanavaṇṇanā
೨೫೬. ಉಪೋಸಥಂ (ದೀ॰ ನಿ॰ ಟೀ॰ ೨.೨೪೩) ವುಚ್ಚತಿ ಅಟ್ಠಙ್ಗಸಮನ್ನಾಗತಂ ಸಬ್ಬದಿವಸೇಸು ಗಹಟ್ಠೇಹಿ ರಕ್ಖಿತಬ್ಬಸೀಲಂ, ಸಮಾದಾನವಸೇನ ತಂ ಏತಸ್ಸ ಅತ್ಥೀತಿ ಉಪೋಸಥಿಕೋ, ತಸ್ಸ। ತೇನಾಹ ‘‘ಸಮಾದಿನ್ನಉಪೋಸಥಙ್ಗಸ್ಸಾ’’ತಿ। ತದಾತಿ ತಸ್ಮಿಂ ಕಾಲೇ, ಯಸ್ಮಿಂ ಪನ ಕಾಲೇ ಚಕ್ಕವತ್ತಿಭಾವಸಂವತ್ತನಿಯ-ದಾನ-ಸೀಲಾದಿ-ಪುಞ್ಞಸಮ್ಭಾರಸಮುದಾಗಮಸಮ್ಪನ್ನೋ ಪೂರಿತಚಕ್ಕವತ್ತಿವತ್ತೋ ಕಾದೀಪದೇಸವಿಸೇಸಪಚ್ಚಾಜಾತಿಯಾ ಚೇವ ಕುಲರೂಪಭೋಗಾಧಿಪತೇಯ್ಯಾದಿಗುಣವಿಸೇಸಸಮ್ಪತ್ತಿಯಾ ಚ ತದನುರೂಪೇ ಅತ್ತಭಾವೇ ಠಿತೋ ಹೋತಿ, ತಸ್ಮಿಂ ಕಾಲೇ। ತಾದಿಸೇ ಹಿ ಕಾಲೇ ಚಕ್ಕವತ್ತಿಭಾವೀ ಪುರಿಸುತ್ತಮೋ ಯಥಾವುತ್ತಗುಣಸಮನ್ನಾಗತೋ ರಾಜಾ ಖತ್ತಿಯೋ ಹುತ್ವಾ ಮುದ್ಧಾವಸಿತ್ತೋ ವಿಸುದ್ಧಸೀಲೋ ಅನುಪೋಸಥಂ ಸತಸಹಸ್ಸವಿಸ್ಸಜ್ಜನಾದಿನಾ ಸಮ್ಮಾಪಟಿಪತ್ತಿಂ ಪಟಿಪಜ್ಜತಿ, ನ ಯದಾ ಚಕ್ಕರತನಂ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ, ತದಾ ಏವ। ತೇನಾಹ – ‘‘ಪಾತೋ…ಪೇ॰… ಧಮ್ಮತಾ’’ತಿ। (ತತ್ಥ ದಮೋ ಇನ್ದ್ರಿಯಸಂವರೋ, ಸಂಯಮೋ ಸೀಲಸಂವರೋ।)
256. Uposathaṃ (dī. ni. ṭī. 2.243) vuccati aṭṭhaṅgasamannāgataṃ sabbadivasesu gahaṭṭhehi rakkhitabbasīlaṃ, samādānavasena taṃ etassa atthīti uposathiko, tassa. Tenāha ‘‘samādinnauposathaṅgassā’’ti. Tadāti tasmiṃ kāle, yasmiṃ pana kāle cakkavattibhāvasaṃvattaniya-dāna-sīlādi-puññasambhārasamudāgamasampanno pūritacakkavattivatto kādīpadesavisesapaccājātiyā ceva kularūpabhogādhipateyyādiguṇavisesasampattiyā ca tadanurūpe attabhāve ṭhito hoti, tasmiṃ kāle. Tādise hi kāle cakkavattibhāvī purisuttamo yathāvuttaguṇasamannāgato rājā khattiyo hutvā muddhāvasitto visuddhasīlo anuposathaṃ satasahassavissajjanādinā sammāpaṭipattiṃ paṭipajjati, na yadā cakkaratanaṃ uppajjati, tadā eva. Tenāha – ‘‘pāto…pe… dhammatā’’ti. (Tattha damo indriyasaṃvaro, saṃyamo sīlasaṃvaro.)
ವುತ್ತಪ್ಪಕಾರಪುಞ್ಞಕಮ್ಮಪಚ್ಚಯನ್ತಿ ಚಕ್ಕವತ್ತಿಭಾವಾವಹದಾನದಮಸಂಯಮಾದಿಪುಞ್ಞಕಮ್ಮಹೇತುಕಂ। ನೀಲಮಣಿಸಙ್ಘಾಟಸದಿಸನ್ತಿ ಇನ್ದನೀಲಮಣಿಸಞ್ಚಯಸಮಾನಂ। ದಿಬ್ಬಾನುಭಾವಯುತ್ತತ್ತಾತಿ ದಸ್ಸನೀಯತಾ ಮನುಞ್ಞಘೋಸತಾ ಆಕಾಸಗಾಮಿತಾ ಓಭಾಸವಿಸ್ಸಜ್ಜನಾ ಅಪ್ಪಟಿಘಾತತಾ ರಞ್ಞೋ ಇಚ್ಛಿತತ್ಥನಿಪ್ಫತ್ತಿಕಾರಣತಾತಿ ಏವಮಾದೀಹಿ ದಿಬ್ಬಸದಿಸೇಹಿ ಆನುಭಾವೇಹಿ ಸಮನ್ನಾಗತತ್ತಾ। ಸಬ್ಬೇಹಿ ಆಕಾರೇಹೀತಿ ಸಬ್ಬೇಹಿ ಸುನ್ದರೇಹಿ ಆಕಾರೇಹಿ। ಪರಿಪೂರನ್ತಿ ಪರಿಪುಣ್ಣಂ। ಸಾ ಚಸ್ಸ ಪಾರಿಪೂರಿ ಇದಾನೇವ ವಿತ್ಥಾರೀಯತಿ।
Vuttappakārapuññakammapaccayanti cakkavattibhāvāvahadānadamasaṃyamādipuññakammahetukaṃ. Nīlamaṇisaṅghāṭasadisanti indanīlamaṇisañcayasamānaṃ. Dibbānubhāvayuttattāti dassanīyatā manuññaghosatā ākāsagāmitā obhāsavissajjanā appaṭighātatā rañño icchitatthanipphattikāraṇatāti evamādīhi dibbasadisehi ānubhāvehi samannāgatattā. Sabbehi ākārehīti sabbehi sundarehi ākārehi. Paripūranti paripuṇṇaṃ. Sā cassa pāripūri idāneva vitthārīyati.
ಪನಾಳೀತಿ ಛಿದ್ದಂ। ಸುದ್ಧಸಿನಿದ್ಧದನ್ತಪನ್ತಿಯಾ ನಿಬ್ಬಿವರಾಯಾತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ। ನಾಭಿಪನಾಳಿ ಪರಿಕ್ಖೇಪಪಟ್ಟೇಸೂತಿ ನಾಭಿಪರಿಕ್ಖೇಪಪಟ್ಟೇ ಚೇವ ನಾಭಿಯಾ ಪನಾಳಿಪರಿಕ್ಖೇಪಪಟ್ಟೇ ಚ। ಸುವಿಭತ್ತಾವಾತಿ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಂ ಅಸಂಕಿಣ್ಣತ್ತಾ ಸುಟ್ಠು ವಿಭತ್ತಾ। ಪರಿಚ್ಛೇದಲೇಖನ್ತರೇಸು ಮಣಿಕಾ ಸುವಿಭತ್ತಾ ಹುತ್ವಾ ಪಞ್ಞಾಯನ್ತೀತಿ ವದನ್ತಿ।
Panāḷīti chiddaṃ. Suddhasiniddhadantapantiyā nibbivarāyāti adhippāyo. Nābhipanāḷi parikkhepapaṭṭesūti nābhiparikkhepapaṭṭe ceva nābhiyā panāḷiparikkhepapaṭṭe ca. Suvibhattāvāti aññamaññaṃ asaṃkiṇṇattā suṭṭhu vibhattā. Paricchedalekhantaresu maṇikā suvibhattā hutvā paññāyantīti vadanti.
ಪರಿಚ್ಛೇದಲೇಖಾದೀನೀತಿ ಆದಿ-ಸದ್ದೇನ ಮಾಲಾಕಮ್ಮಾದಿಂ ಸಙ್ಗಣ್ಹಾತಿ। ಸುರತ್ತಾತಿಆದೀಸು ಸುರತ್ತಗ್ಗಹಣೇನ ಮಹಾನಾಮವಣ್ಣತಂ ಪಟಿಕ್ಖಿಪತಿ, ಸುದ್ಧಗ್ಗಹಣೇನ ಸಂಕಿಲಿಟ್ಠತಂ, ಸಿನಿದ್ಧಗ್ಗಹಣೇನ ಲೂಖತಂ। ಕಾಮಂ ತಸ್ಸ ಚಕ್ಕರತನಸ್ಸ ನೇಮಿಮಣ್ಡಲಂ ಅಸನ್ಧಿಕಂವ ನಿಬ್ಬತ್ತಂ, ಸಬ್ಬತ್ಥಕಮೇವ ಪನ ಕೇವಲಂ ಪವಾಳವಣ್ಣೋವ ನ ಸೋಭತೀತಿ ಪಕತಿಚಕ್ಕಸ್ಸ ಸನ್ಧಿಯುತ್ತೇಸು ಠಾನೇಸು ರತ್ತಜಮ್ಬುನದಪರಿಕ್ಖತಂ ಅಹೋಸಿ, ತಂ ಸನ್ಧಾಯ ವುತ್ತಂ ‘‘ಸನ್ಧೀಸು ಪನಸ್ಸಾ’’ತಿಆದಿ।
Paricchedalekhādīnīti ādi-saddena mālākammādiṃ saṅgaṇhāti. Surattātiādīsu surattaggahaṇena mahānāmavaṇṇataṃ paṭikkhipati, suddhaggahaṇena saṃkiliṭṭhataṃ, siniddhaggahaṇena lūkhataṃ. Kāmaṃ tassa cakkaratanassa nemimaṇḍalaṃ asandhikaṃva nibbattaṃ, sabbatthakameva pana kevalaṃ pavāḷavaṇṇova na sobhatīti pakaticakkassa sandhiyuttesu ṭhānesu rattajambunadaparikkhataṃ ahosi, taṃ sandhāya vuttaṃ ‘‘sandhīsu panassā’’tiādi.
ನೇಮಿಮಣ್ಡಲಪಿಟ್ಠಿಯನ್ತಿ ನೇಮಿಮಣ್ಡಲಸ್ಸ ಪಿಟ್ಠಿಪದೇಸೇ। ದಸನ್ನಂ ದಸನ್ನಂ ಅರಾನಮನ್ತರೇತಿ ದಸನ್ನಂ ದಸನ್ನಂ ಅರಾನಂ ಅನ್ತರಸಮೀಪೇ ಪದೇಸೇ। ಛಿದ್ದಮಣ್ಡಲಚಿತ್ತೋತಿ ಮಣ್ಡಲಸಣ್ಠಾನಛಿದ್ದವಿಚಿತ್ತೋ। ಸುಕುಸಲಸಮನ್ನಾಹತಸ್ಸಾತಿ ಸುಟ್ಠು ಕುಸಲೇನ ಸಿಪ್ಪಿನಾ ಪಹತಸ್ಸ, ವಾದಿತಸ್ಸಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ವಗ್ಗೂತಿ ಮನೋರಮೋ ರಜನೀಯೋತಿ ಸುಣನ್ತಾನಂ ರಾಗುಪ್ಪಾದಕೋ। ಕಮನೀಯೋತಿ ಕನ್ತೋ। ಸಮೋಸರಿತಕುಸುಮದಾಮಾತಿ ಓಲಮ್ಬಿತಸುಗನ್ಧಕುಸುಮದಾಮಾ। ನೇಮಿಪರಿಕ್ಖೇಪಸ್ಸಾತಿ ನೇಮಿಪರಿಯನ್ತಪರಿಕ್ಖೇಪಸ್ಸ। ನಾಭಿಪನಾಳಿಯಾ ದ್ವಿನ್ನಂ ಪಸ್ಸಾನಂ ವಸೇನ ‘‘ದ್ವಿನ್ನಮ್ಪಿ ನಾಭಿಪನಾಳೀನ’’ನ್ತಿ ವುತ್ತಂ। ಏಕಾ ಏವ ಹಿ ಸಾ ಪನಾಳಿ। ಯೇಹೀತಿ ಯೇಹಿ ದ್ವೀಹಿ ಸೀಹಮುಖೇಹಿ। ಪುನ ಯೇಹೀತಿ ಮುತ್ತಾಕಲಾಪೇಹಿ।
Nemimaṇḍalapiṭṭhiyanti nemimaṇḍalassa piṭṭhipadese. Dasannaṃ dasannaṃ arānamantareti dasannaṃ dasannaṃ arānaṃ antarasamīpe padese. Chiddamaṇḍalacittoti maṇḍalasaṇṭhānachiddavicitto. Sukusalasamannāhatassāti suṭṭhu kusalena sippinā pahatassa, vāditassāti attho. Vaggūti manoramo rajanīyoti suṇantānaṃ rāguppādako. Kamanīyoti kanto. Samosaritakusumadāmāti olambitasugandhakusumadāmā. Nemiparikkhepassāti nemipariyantaparikkhepassa. Nābhipanāḷiyā dvinnaṃ passānaṃ vasena ‘‘dvinnampi nābhipanāḷīna’’nti vuttaṃ. Ekā eva hi sā panāḷi. Yehīti yehi dvīhi sīhamukhehi. Puna yehīti muttākalāpehi.
ಓಧಾಪಯಮಾನನ್ತಿ ಸೋತುಂ ಅವಹಿತಾನಿ ಕುರುಮಾನಂ। ಚನ್ದೋ ಪುರತೋ, ಚಕ್ಕರತನಂ ಪಚ್ಛಾತಿ ಏವಂ ಪುಬ್ಬಾಪರಿಯೇನ ಪುಬ್ಬಾಪರಭಾಗೇನ।
Odhāpayamānanti sotuṃ avahitāni kurumānaṃ. Cando purato, cakkaratanaṃ pacchāti evaṃ pubbāpariyena pubbāparabhāgena.
ಅನ್ತೇ ಪುರಸ್ಸಾತಿ ಅನುರಾಧಪುರೇ ರಞ್ಞೋ ಅನ್ತೇಪುರಸ್ಸ ಉತ್ತರಸೀಹಪಞ್ಜರಆಸನ್ನೇ ತದಾ ರಞ್ಞೋ ಪಾಸಾದೇ ತಾದಿಸಸ್ಸ ಉತ್ತರದಿಸಾಯ ಸೀಹಪಞ್ಜರಸ್ಸ ಲಬ್ಭಮಾನತ್ತಾ ವುತ್ತಂ। ಸುಖೇನ ಸಕ್ಕಾತಿ ಕಿಞ್ಚಿ ಅನಾರುಹಿತ್ವಾ ಸರೀರಞ್ಚ ಅನುಲ್ಲಙ್ಘಿತ್ವಾ ಯಥಾಠಿತೇನೇವ ಹತ್ಥೇನ ಪುಪ್ಫಮುಟ್ಠಿಯೋ ಖಿಪಿತ್ವಾ ಸುಖೇನ ಸಕ್ಕಾ ಹೋತಿ ಪೂಜೇತುಂ।
Ante purassāti anurādhapure rañño antepurassa uttarasīhapañjaraāsanne tadā rañño pāsāde tādisassa uttaradisāya sīhapañjarassa labbhamānattā vuttaṃ. Sukhena sakkāti kiñci anāruhitvā sarīrañca anullaṅghitvā yathāṭhiteneva hatthena pupphamuṭṭhiyo khipitvā sukhena sakkā hoti pūjetuṃ.
ನಾನಾವಿರಾಗರತನಪ್ಪಭಾಸಮುಜ್ಜಲನ್ತಿ ನಾನಾವಿಧಚಿತ್ತವಣ್ಣರತನೋಭಾಸಪಭಸ್ಸರಂ। ಆಕಾಸಂ ಅಬ್ಭುಗ್ಗನ್ತ್ವಾ ಪವತ್ತೇತಿ। ಆಗನ್ತ್ವಾ ಠಿತಟ್ಠಾನತೋ ಉಪರಿ ಆಕಾಸಂ ಅಬ್ಭುಗ್ಗನ್ತ್ವಾ ಪವತ್ತೇ।
Nānāvirāgaratanappabhāsamujjalanti nānāvidhacittavaṇṇaratanobhāsapabhassaraṃ. Ākāsaṃ abbhuggantvā pavatteti. Āgantvā ṭhitaṭṭhānato upari ākāsaṃ abbhuggantvā pavatte.
ಸನ್ನಿವೇಸಕ್ಖಮೋತಿ ಖನ್ಧವಾರಸನ್ನಿವೇಸಯೋಗ್ಯೋ। ಸುಲಭಾಹಾರೂಪಕರಣೋತಿ ಸುಖೇನೇವ ಲದ್ಧಬ್ಬಧಞ್ಞಗೋರಸದಾರುತಿಣಾದಿಭೋಜನಸಾಧನೋ। ಪರಚಕ್ಕನ್ತಿ ಪರಸ್ಸ ರಞ್ಞೋ ಸೇನಾ, ಆಣಾ ವಾ।
Sannivesakkhamoti khandhavārasannivesayogyo. Sulabhāhārūpakaraṇoti sukheneva laddhabbadhaññagorasadārutiṇādibhojanasādhano. Paracakkanti parassa rañño senā, āṇā vā.
ಆಗತನನ್ದನೋತಿ ಆಗತೋ ಹುತ್ವಾ ನನ್ದಿಜನನೋ। ಆಗತಂ ವಾ ಆಗಮನಂ, ತೇನ ನನ್ದತೀತಿ ಆಗತನನ್ದನೋ। ಗಮನೇನ ಸೋಚೇತೀತಿ ಗಮನಸೋಚನೋ। ಉಪಕಪ್ಪೇಥಾತಿ ಉಪರೂಪರಿ ಕಪ್ಪೇಥ ಸಂವಿದಹಥ, ಉಪನೇಥಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಉಪಪರಿಕ್ಖಿತ್ವಾತಿ ಹೇತುತೋಪಿ ಸಭಾವತೋಪಿ ಫಲತೋಪಿ ದಿಟ್ಠಧಮ್ಮಿಕಸಮ್ಪರಾಯಿಕಆದೀನವತೋಪಿ ವೀಮಂಸಿತ್ವಾ।
Āgatanandanoti āgato hutvā nandijanano. Āgataṃ vā āgamanaṃ, tena nandatīti āgatanandano. Gamanena socetīti gamanasocano. Upakappethāti uparūpari kappetha saṃvidahatha, upanethāti attho. Upaparikkhitvāti hetutopi sabhāvatopi phalatopi diṭṭhadhammikasamparāyikaādīnavatopi vīmaṃsitvā.
ವಿಭಾವೇನ್ತಿ ಪಞ್ಞಾಯ ಅತ್ಥಂ ವಿಭೂತಂ ಕರೋನ್ತೀತಿ ವಿಭಾವಿನೋ, ಪಞ್ಞವನ್ತೋ। ಅನುಯನ್ತಾತಿ ಅನುವತ್ತಕಾ। ಓಗಚ್ಛಮಾನನ್ತಿ ಓಸೀದನ್ತಂ। ಯೋಜನಮತ್ತನ್ತಿ ವಿತ್ಥಾರತೋ ಯೋಜನಮತ್ತಂ ಪದೇಸಂ। ಗಮ್ಭೀರಭಾವೇನ ಪನ ಯಥಾ ಭೂಮಿ ದಿಸ್ಸತಿ, ಏವಂ ಓಗಚ್ಛತಿ। ತೇನಾಹ ‘‘ಮಹಾಸಮುದ್ದತಲ’’ನ್ತಿಆದಿ। ಅನ್ತೇ ಚಕ್ಕರತನಂ ಉದಕೇನ ಸೇನಾಯ ಅನಜ್ಝೋತ್ಥರಣತ್ಥಂ।
Vibhāventi paññāya atthaṃ vibhūtaṃ karontīti vibhāvino, paññavanto. Anuyantāti anuvattakā. Ogacchamānanti osīdantaṃ. Yojanamattanti vitthārato yojanamattaṃ padesaṃ. Gambhīrabhāvena pana yathā bhūmi dissati, evaṃ ogacchati. Tenāha ‘‘mahāsamuddatala’’ntiādi. Ante cakkaratanaṃ udakena senāya anajjhottharaṇatthaṃ.
೨೫೭. ಪುರತ್ಥಿಮೋ ಸಮುದ್ದೋ ಪರಿಯನ್ತೋ ಅಸ್ಸಾತಿ ಪುರತ್ಥಿಮಸಮುದ್ದಪರಿಯನ್ತೋ, ಪುರತ್ಥಿಮಸಮುದ್ದಂ ಪರಿಯನ್ತಂ ಕತ್ವಾ। ಚಾತುರನ್ತಾಯಾತಿ ಚಾತುಸಮುದ್ದನ್ತಾಯ ಪುಬ್ಬವಿದೇಹಾದಿಚತುಕೋಟ್ಠಾಸನ್ತಾಯ।
257. Puratthimo samuddo pariyanto assāti puratthimasamuddapariyanto, puratthimasamuddaṃ pariyantaṃ katvā. Cāturantāyāti cātusamuddantāya pubbavidehādicatukoṭṭhāsantāya.
ಹತ್ಥಿರತನವಣ್ಣನಾ
Hatthiratanavaṇṇanā
೨೫೮. ಹರಿಚನ್ದನಾದೀಹೀತಿ ಆದಿ-ಸದ್ದೇನ ಚತುಜ್ಜಾತಿಯಗನ್ಧಾದಿಂ ಸಙ್ಗಣ್ಹಾತಿ। ಆಗಮನಂ ಚಿನ್ತೇಥಾತಿ ವದನ್ತಿ ಚಕ್ಕವತ್ತಿವತ್ತಸ್ಸ ಪೂರಿತತಾಯ ಪರಿಚಿತತ್ತಾ। ಭೂಮಿಫುಸನಕೇಹಿ ವಾಲಧಿ, ವರಙ್ಗಂ ಹತ್ಥೋತಿ ಇಮೇಹಿ ಚ ತೀಹಿ, ಚತೂಹಿ ಪಾದೇಹಿ ಚಾತಿ ಸತ್ತಹಿ ಅವಯವೇಹಿ ಠಿತತ್ತಾ ಸತ್ತಪತಿಟ್ಠೋ। ಇತರೇಸಂ ಅಮಚ್ಚಾದೀನಂ ಚಿನ್ತಯನ್ತಾನಂ ನ ಆಗಚ್ಛತಿ। ಅಪನೇತ್ವಾತಿ ಅತ್ತನೋ ಆನುಭಾವೇನ ಅಪನೇತ್ವಾ। ಗನ್ಧಮೇವ ಹಿ ತಸ್ಸ ಇತರೇ ಹತ್ಥಿನೋ ನ ಸಹನ್ತಿ।
258.Haricandanādīhīti ādi-saddena catujjātiyagandhādiṃ saṅgaṇhāti. Āgamanaṃ cintethāti vadanti cakkavattivattassa pūritatāya paricitattā. Bhūmiphusanakehi vāladhi, varaṅgaṃ hatthoti imehi ca tīhi, catūhi pādehi cāti sattahi avayavehi ṭhitattā sattapatiṭṭho. Itaresaṃ amaccādīnaṃ cintayantānaṃ na āgacchati. Apanetvāti attano ānubhāvena apanetvā. Gandhameva hi tassa itare hatthino na sahanti.
ಅಸ್ಸರತನವಣ್ಣನಾ
Assaratanavaṇṇanā
ಸಿನ್ಧವಕುಲತೋತಿ ಸಿನ್ಧವಸ್ಸಾಜಾನೀಯಕುಲತೋ।
Sindhavakulatoti sindhavassājānīyakulato.
ಮಣಿರತನವಣ್ಣನಾ
Maṇiratanavaṇṇanā
ಸಕಟನಾಭಿಸಮಪ್ಪಮಾಣನ್ತಿ ಪರಿಣಾಹತೋ ಮಹಾಸಕಟಸ್ಸ ನಾಭಿಯಾ ಸಮಪ್ಪಮಾಣಂ। ಉಭೋಸು ಅನ್ತೇಸೂತಿ ಹೇಟ್ಠಾ ಉಪರಿ ಚಾತಿ ದ್ವೀಸು ಅನ್ತೇಸು। ಕಣ್ಣಿಕಪರಿಯನ್ತತೋತಿ ದ್ವಿನ್ನಂ ಕಞ್ಚನಪದುಮಾನಂ ಕಣ್ಣಿಕಾಯ ಪರಿಯನ್ತತೋ। ಮುತ್ತಾಜಾಲಕೇ ಠಪೇತ್ವಾತಿ ಸುವಿಸುದ್ಧೇ ಮುತ್ತಾಮಯೇ ಜಾಲಕೇ ಪತಿಟ್ಠಪೇತ್ವಾ।
Sakaṭanābhisamappamāṇanti pariṇāhato mahāsakaṭassa nābhiyā samappamāṇaṃ. Ubhosu antesūti heṭṭhā upari cāti dvīsu antesu. Kaṇṇikapariyantatoti dvinnaṃ kañcanapadumānaṃ kaṇṇikāya pariyantato. Muttājālake ṭhapetvāti suvisuddhe muttāmaye jālake patiṭṭhapetvā.
ಇತ್ಥಿರತನವಣ್ಣನಾ
Itthiratanavaṇṇanā
‘‘ಇತ್ಥಿರತನಂ ಪಾತುಭವತೀ’’ತಿ ವತ್ವಾ ಅಸ್ಸ ಪಾತುಭವನಾಕಾರಂ ದಸ್ಸೇತುಂ, ‘‘ಮದ್ದರಾಜಕುಲತೋ ವಾ’’ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ಮದ್ದರಟ್ಠಂ ಕಿರ ಅಭಿರೂಪಾನಂ ಇತ್ಥೀನಂ ಉಪ್ಪತ್ತಿಟ್ಠಾನಂ। ಸಣ್ಠಾನಪಾರಿಪೂರಿಯಾತಿ ಹತ್ಥಪಾದಾದಿಸರೀರಾವಯವಾನಂ ಸುಸಣ್ಠಿತತಾಯ। ಅವಯವಪಾರಿಪೂರಿಯಾ ಹಿ ಸಮುದಾಯಪಾರಿಪೂರಿಸಿದ್ಧಿ। ರೂಪನ್ತಿ ಸರೀರಂ। ದಸ್ಸನೀಯಾತಿ ಸುರೂಪಭಾವೇನ ಪಸ್ಸಿತಬ್ಬಯುತ್ತಾ। ಸೋಮನಸ್ಸವಸೇನ ಚಿತ್ತಂ ಪಸಾದೇತಿ ಯೋನಿಸೋ ಚಿನ್ತೇನ್ತಾನಂ ಕಮ್ಮಫಲಸದ್ಧಾಯ ವಸೇನ। ಪಸಾದಾವಹತ್ತಾತಿ ಕಾರಣವಚನೇನ ಯಥಾ ಪಾಸಾದಿಕತಾಯ ವಣ್ಣಪೋಕ್ಖರತಾಸಿದ್ಧಿ ವುತ್ತಾ, ಏವಂ ದಸ್ಸನೀಯತಾಯ ಪಾಸಾದಿಕತಾಸಿದ್ಧಿ, ಅಭಿರೂಪತಾಯ ಚ ದಸ್ಸನೀಯತಾಸಿದ್ಧಿ ವತ್ತಬ್ಬಾತಿ ನಯಂ ದಸ್ಸೇತಿ। ಪಟಿಲೋಮತೋ ವಾ ವಣ್ಣಪೋಕ್ಖರತಾಯ ಪಾಸಾದಿಕತಾಸಿದ್ಧಿ, ಪಾಸಾದಿಕತಾಯ ದಸ್ಸನೀಯತಾಸಿದ್ಧಿ, ದಸ್ಸನೀಯತಾಯ ಅಭಿರೂಪತಾಸಿದ್ಧಿ ಯೋಜೇತಬ್ಬಾ। ಏವಂ ಸರೀರಸಮ್ಪತ್ತಿವಸೇನ ಅಭಿರೂಪತಾದಿಕೇ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ ಇದಾನಿ ಸರೀರೇ ದೋಸಾಭಾವವಸೇನಪಿ ತೇ ದಸ್ಸೇತುಂ, ‘‘ಅಭಿರೂಪಾ ವಾ’’ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ತತ್ಥ ಯಥಾ ಪಮಾಣಯುತ್ತಾ, ಏವಂ ಆರೋಹಪರಿಣಾಹಯೋಗತೋ ಚ ಪಾಸಾದಿಕಾ ನಾತಿದೀಘತಾದಯೋ। ಏವಂ ಮನುಸ್ಸಾನಂ ದಿಬ್ಬರೂಪತಾಸಮ್ಪತ್ತಿಪೀತಿ ‘‘ಅಪ್ಪತ್ತಾ ದಿಬ್ಬವಣ್ಣ’’ನ್ತಿ ವುತ್ತಂ। ಕಾಯವಿಪತ್ತಿಯಾತಿ ಸರೀರದೋಸಸ್ಸ। ಅಭಾವೋತಿ ಅಚ್ಚನ್ತಮೇವ ದೂರೀಭಾವೋ।
‘‘Itthiratanaṃpātubhavatī’’ti vatvā assa pātubhavanākāraṃ dassetuṃ, ‘‘maddarājakulato vā’’tiādi vuttaṃ. Maddaraṭṭhaṃ kira abhirūpānaṃ itthīnaṃ uppattiṭṭhānaṃ. Saṇṭhānapāripūriyāti hatthapādādisarīrāvayavānaṃ susaṇṭhitatāya. Avayavapāripūriyā hi samudāyapāripūrisiddhi. Rūpanti sarīraṃ. Dassanīyāti surūpabhāvena passitabbayuttā. Somanassavasena cittaṃ pasādeti yoniso cintentānaṃ kammaphalasaddhāya vasena. Pasādāvahattāti kāraṇavacanena yathā pāsādikatāya vaṇṇapokkharatāsiddhi vuttā, evaṃ dassanīyatāya pāsādikatāsiddhi, abhirūpatāya ca dassanīyatāsiddhi vattabbāti nayaṃ dasseti. Paṭilomato vā vaṇṇapokkharatāya pāsādikatāsiddhi, pāsādikatāya dassanīyatāsiddhi, dassanīyatāya abhirūpatāsiddhi yojetabbā. Evaṃ sarīrasampattivasena abhirūpatādike dassetvā idāni sarīre dosābhāvavasenapi te dassetuṃ, ‘‘abhirūpā vā’’tiādi vuttaṃ. Tattha yathā pamāṇayuttā, evaṃ ārohapariṇāhayogato ca pāsādikā nātidīghatādayo. Evaṃ manussānaṃ dibbarūpatāsampattipīti ‘‘appattā dibbavaṇṇa’’nti vuttaṃ. Kāyavipattiyāti sarīradosassa. Abhāvoti accantameva dūrībhāvo.
ಸತವಿಹತಸ್ಸಾತಿ ಸತಕ್ಖತ್ತುಂ ವಿಹತಸ್ಸ। ಸತವಿಹತಸ್ಸಾತಿ ಚ ಇದಂ ಕಪ್ಪಾಸಪಿಚುವಸೇನ ವುತ್ತಂ, ತೂಲಪಿಚುನೋ ಪನ ವಿಹನನಮೇವ ನತ್ಥಿ। ಕುಙ್ಕುಮತಗರತುರುಕ್ಖಯವನಪುಪ್ಫಾನಿ ಚತುಜ್ಜಾತಿ। ತಮಾಲತಗರತುರುಕ್ಖಯವನಪುಪ್ಫಾನೀತಿ ಅಪರೇ।
Satavihatassāti satakkhattuṃ vihatassa. Satavihatassāti ca idaṃ kappāsapicuvasena vuttaṃ, tūlapicuno pana vihananameva natthi. Kuṅkumatagaraturukkhayavanapupphāni catujjāti. Tamālatagaraturukkhayavanapupphānīti apare.
ಅಗ್ಗಿದಡ್ಢಾ ವಿಯಾತಿ ಆಸನಗತೇನ ಅಗ್ಗಿನಾ ದಡ್ಢಾ ವಿಯ। ಪಠಮಮೇವಾತಿ ಅಞ್ಞಕಿಚ್ಚತೋ ಪಠಮಮೇವ, ದಸ್ಸನಸಮಕಾಲಮೇವಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ತಂ ತಂ ಅತ್ತನಾ ರಞ್ಞೋ ಕಾತಬ್ಬಕಿಚ್ಚಂ ಕಿಂ ಕರೋಮೀತಿ ಪುಚ್ಛಿತಬ್ಬತಾಯ ಕಿಂ ಕರಣನ್ತಿ ಪಟಿಸ್ಸಾವೇತೀತಿ ಕಿಙ್ಕಾರಪಟಿಸ್ಸಾವಿನೀ।
Aggidaḍḍhā viyāti āsanagatena agginā daḍḍhā viya. Paṭhamamevāti aññakiccato paṭhamameva, dassanasamakālamevāti attho. Taṃ taṃ attanā rañño kātabbakiccaṃ kiṃ karomīti pucchitabbatāya kiṃ karaṇanti paṭissāvetīti kiṅkārapaṭissāvinī.
ಮಾತುಗಾಮೋ ನಾಮ ಯೇಭುಯ್ಯೇನ ಸಠಜಾತಿಕೋ, ಇತ್ಥಿರತನಸ್ಸ ಪನ ತಂ ನತ್ಥೀತಿ ದಸ್ಸೇತುಂ, ‘‘ಸ್ವಾಸ್ಸಾ’’ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ಗುಣಾತಿ ರೂಪಗುಣಾ ಚೇವ ಆಚಾರಗುಣಾ ಚ। ಪುರಿಮಕಮ್ಮಾನುಭಾವೇನಾತಿ ತಸ್ಸಾ ಪುರಿಮಕಮ್ಮಾನುಭಾವೇನ। ಇತ್ಥಿರತನಸ್ಸ ತಬ್ಭಾವಸಂವತ್ತನಿಯಪುರಿಮಕಮ್ಮಸ್ಸ ಆನುಭಾವೇನ, ಚಕ್ಕವತ್ತಿನೋಪಿ ಪರಿವಾರಸಂವತ್ತನಿಯಂ ಪುಞ್ಞಕಮ್ಮಂ ತಾದಿಸಸ್ಸ ಫಲವಿಸೇಸಸ್ಸ ಉಪನಿಸ್ಸಯೋ ಹೋತಿಯೇವ। ತೇನಾಹ ‘‘ಚಕ್ಕವತ್ತಿನೋ ಪುಞ್ಞಂ ಉಪನಿಸ್ಸಾಯಾ’’ತಿ। ಏತೇನ ಸೇಸರತನೇಸುಪಿ ತೇಸಂ ವಿಸೇಸಾನಂ ತದುಪನಿಸ್ಸಯತಾ ವಿಭಾವಿತಾ ಏವಾತಿ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ। ಪುಬ್ಬೇ ಏಕದೇಸವಸೇನ ಲಬ್ಭಮಾನಪಾರಿಪೂರೀ ರಞ್ಞೋ ಚಕ್ಕವತ್ತಿಭಾವೂಪಗಮನತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಸಬ್ಬಾಕಾರಪಾರಿಪೂರಾ ಜಾತಾ।
Mātugāmo nāma yebhuyyena saṭhajātiko, itthiratanassa pana taṃ natthīti dassetuṃ, ‘‘svāssā’’tiādi vuttaṃ. Guṇāti rūpaguṇā ceva ācāraguṇā ca. Purimakammānubhāvenāti tassā purimakammānubhāvena. Itthiratanassa tabbhāvasaṃvattaniyapurimakammassa ānubhāvena, cakkavattinopi parivārasaṃvattaniyaṃ puññakammaṃ tādisassa phalavisesassa upanissayo hotiyeva. Tenāha ‘‘cakkavattino puññaṃ upanissāyā’’ti. Etena sesaratanesupi tesaṃ visesānaṃ tadupanissayatā vibhāvitā evāti daṭṭhabbaṃ. Pubbe ekadesavasena labbhamānapāripūrī rañño cakkavattibhāvūpagamanato paṭṭhāya sabbākārapāripūrā jātā.
ಗಹಪತಿರತನವಣ್ಣನಾ
Gahapatiratanavaṇṇanā
ಪಕತಿಯಾವಾತಿ ಸಭಾವೇನೇವ, ಚಕ್ಕರತನಪಾತುಭಾವತೋ ಪುಬ್ಬೇಪಿ।
Pakatiyāvāti sabhāveneva, cakkaratanapātubhāvato pubbepi.
ಪರಿಣಾಯಕರತನವಣ್ಣನಾ
Pariṇāyakaratanavaṇṇanā
ನಿಸ್ಸಾಯಾತಿ ಉಪನಿಸ್ಸಾಯ।
Nissāyāti upanissāya.
೨೬೦. ಕಟಗ್ಗಹೋ ವುಚ್ಚತಿ ಜಯಗ್ಗಹೋ ಸಕಾನಂ ಪಣಾನಂ ಕಟಭಾವೇನ ಅತ್ಥಸಿದ್ಧಿವಸೇನ ಸಙ್ಗಣ್ಹನನ್ತಿ ಕತ್ವಾ। ತೇನಾಹ ‘‘ಜಯಗ್ಗಾಹೇನಾ’’ತಿ। ಏಕಪ್ಪಹಾರೇನೇವಾತಿ ಏಕಪ್ಪಯೋಗೇನೇವ ಸತಸಹಸ್ಸಾನಿ ಅಧಿಗಚ್ಛೇಯ್ಯಾತಿ ಯೋಜನಾ। ಸೇಸಂ ವುತ್ತನಯತ್ತಾ ಸುವಿಞ್ಞೇಯ್ಯಮೇವ।
260.Kaṭaggaho vuccati jayaggaho sakānaṃ paṇānaṃ kaṭabhāvena atthasiddhivasena saṅgaṇhananti katvā. Tenāha ‘‘jayaggāhenā’’ti. Ekappahārenevāti ekappayogeneva satasahassāni adhigaccheyyāti yojanā. Sesaṃ vuttanayattā suviññeyyameva.
ಬಾಲಪಣ್ಡಿತಸುತ್ತವಣ್ಣನಾಯ ಲೀನತ್ಥಪ್ಪಕಾಸನಾ ಸಮತ್ತಾ।
Bālapaṇḍitasuttavaṇṇanāya līnatthappakāsanā samattā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಮಜ್ಝಿಮನಿಕಾಯ • Majjhimanikāya / ೯. ಬಾಲಪಣ್ಡಿತಸುತ್ತಂ • 9. Bālapaṇḍitasuttaṃ
ಅಟ್ಠಕಥಾ • Aṭṭhakathā / ಸುತ್ತಪಿಟಕ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ಮಜ್ಝಿಮನಿಕಾಯ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) / ೯. ಬಾಲಪಣ್ಡಿತಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ • 9. Bālapaṇḍitasuttavaṇṇanā
